Y Dydd

UN 0 FARNWYR LLOEGR AR FEDDWDOD. DYWEDAI y Barnwr Hayes, yn ei anerchiad i'r uchel-reithwyr yn Mrawdlys Newcastle, wrth gyfeirio at ddau achos o ddynladdiad, eu bod wedi deilliaw yn amlwg oddiwrth ddiota—mewn cwerylon meddwol—ac yr oedd yn ddrwg ganddo ddweyd, wrth edrych ar y Calendar, am y dref a'r sir, mai dyma yn wirioneddol ydoedd drygioni ymdaenol y dosbarth isaf, neu ddosbarthiadau gweithgar a diwyd y dref fawr hono. Yr oedd hyn yn wir i alaru o'i blegid, fel yn dangos cryn anwybodaeth yn mhlith y dosbarthiadau gweith- iol, er yn ddiamheu eu bod yn meddu dealltwr- iaeth helaeth yn eu gorchwylion eu hunain. Ymddengys yn resyn nas gqjlant gael difyrweh neu seibiant ond drwy fyned i dafarndai neu ddiottai, ac yno ddarostwng eu hunain bron i safle yr anifail. Yr oedd yn ymsyniad prudd- glwyfus mai dyma sydd yn cyfansoddi prif ddifyrwch pobl ydoedd yn gweithio mor galed, yn meddu cymaint o ddealltwriaeth, ac yn der- byn cyflogau mor dda; a gobeithiai ef y byddai i ryw foddion gwell gael eu mabwysiadu er eu lloniant—moddion addysgol, deallol, a diniwaid -yr hyn fyddai yn sier yn fwy deniadol, wedi ei ddeall yn iawn, na'r arferiad erchyll—yr oedd ef bron a myned i'w alw yn drosedd, am ei fod yn rhiant cynnifer o droseddau-yr arferiad erchyll o feddwdod.

NOVEMBEB 11TH.—"The inquest on the body of Albert Edward Johns, the child of R. Johns, tailor, of 7 Morley btreet, Plymouth, who was burnt to death the previous day, was held yesterday at the Cambridge Inn, before J. Edmonds, Rsq., coroner. It was shewn that the deceased, in the absence of its mother, must have lit some matches which were on the table, and thus set fire to the room. The jury, by their fore- nian, Mr. Rolestone, in returning a verdict of" Accidental Death,' recommended the use of Bryant and May's Special Safety Matches, which light only by friction on the box ir. which they are contained. In this the coroner concurred."

TANYGRISIAU. PWNC o ddyddordeb neillduol yma yn awr ydyw rhoddi addysg i'r plant. Y mae yma ysgolion dyddiol er's blynyddoedd dan nawdd YmneilldHwyr ac Eglwyswyr. Teimlwyd bod angen am adeilad mwy cyfleus, a gwell cyfundrefn o addysg. Tua dwy flynedd yn ol, trwy gydymdrech i gasglu drwy yr ardal, cafwyd adeilad pwrpasol. Yn awr y mae yma Ysgol Frutanaidd ac Ysgol-feistr trwyddedig. Yr wythnos ddiweddaf cynnaliwyd arholiad er ar ddangos y llwyddiant fu ar ymdrech yr ysgolfeistr a llafur y plant. Cyn dechreu anrhegwyd y plant a the gan foneddigesau yr ardal. Ar ol tfi, cafwyd cyfarfod yr arholiad—yr oedd y corn bwyd wedigalw yr ysgolor- ion yno, eisteddai pob un yn ei le-yn eu dillad a'u hiawn bwyll; ymgasglodd yno gynnulleidfa barchus o bleidwyr addysg i weled a gwrando. Arholwyd y plant mewn darllen, ysgrifenu, rhifyddiaeth, gramadeg, a daearyddiaeth Y DARLLEN.—Tra yn gwrando arnynt, gan gofio mai plant i Gymry uniaith oeddynt wedi eu magu yn bell o ddinasoedd llawn manteision, yr oedd eu clywed yn darllen Saesoneg mor dda yn ennill edmygedd y gwran- dawyr. Y mae ganddynt le i wella etto gydag acenu. Nid oes arnom eisiau i'r plant golli yn acen Gymreig, o herwydd byddai hen iaith eu mamau mor wrthun heb- ddi a'r Saesonaeg gyda hi. Dymunem i'r plant ddysgu holl eiriau y Saeson a'u haceniadau, a siarad Saesonaeg nad all neb ddeall y gallont siarad Cymraeg, a siarad Cymraeg fel nad all neb ddeall y gallont siarad Saeson- aeg-felly y mae dwyn anrhydedd ein hiaith i blith Saeson. Y rhai hyny ydyw y Cymry sydd yn dwyn dirmyg arnom ni a'n hiaith, y rhai a ant i Loegr, ac a roddant yr hen iaith anwyl i gadw cyn dysgu digon o Saesoneg i ddweyd eu meddyliau yn ddeallus, a siaradent yr ychydig eiriau a ddysgasant mor afldr a chlogyrnaidd fel y mae eu tafodiaith y peth ryfeddaf yn bod; braidd y gellir ei alw yn iaith pobl wareiddiedig, gwyddom am rai felly, ond gwyddom am rai Cymry allent roddi gwersi buddiol ac esiamplau clodwiw i lawer o Saeson yn eu hiaith eu hunain. Yn gyffredin, y Cymry a ddysgasant y Saesonaeg oreu, fedrant y Gymraeg oreu hefyd; felly, anogem blant Tanygrisiau i beidio colli yr acen Gymraeg, ond dysgu yn well yr acen Seisnig, a phob aeg arall hyd y gallont. YSGRIFENU.—Yr oedd y llaw-ysgrifau a ddangoswyd yn lanwaith a destlus; yr oeddwn yn gweled y gwrid yn codi i wyneb llawer o lanciau a gwyr pan yr oedd llaw-ysgrif bachgen deg oed yn myned o'r naill i'r Hall drwy y gynnulleidfa. RHIFYDDIAETH.—Gwnaed arholiad arnynt yn y gang- en hon gan y Parch. S. Owen (T. C.), a Mr. Jones yr ysgol-feistr, ac yr oedd eu clywed yn trafod cyflogau y chwarelwyr mewn llawer Rule, yn creu dyddordeb nid bychan yn y gynnulleidfa. GRAMADEG.—Yr oedd yn addysgiadol i glywed y plant yn enwi y rhanau o ymadrodd a threiglo borfau a chyfieithu, ac yn dangos cymaint o barodrwydd mewn dictation. DAEARYDDIAETH.-Aethant a ii o ran ein meddwl heb gymorth na mail nac express dros wyneb Lloegr a Chymru mewn ychydig amser. Yr oeddynt yn cofio yn gywir a chyflawn anghyffredin o blant o'u hoed. Datganwyd amryw ddarnau pwrpasol a gwobrwywyd llawer o'r plant am eu rhagoriaethau yn yr amryw ganghenau yr aethant drwyddynt. Yr oeddym yn casglu ar ddiwedd y cyfarfod fod llafur mawr wedi bod yn y misoedd diweddaf gan athraw a dysgyblion, a llwyddiant wedi ei gyraedd dan lawer o anfanteision. Un anfantais ydyw, gorfod cyfranu addysg i Gymry yn yr iaith Saesonaeg. Y mae plant y Saeson yn cael llyfrau yn eu hiaith eu hunain, ond y Cymry mewn iaith estronol, felly rhaid dysgu iaith estronol. Anfantais arall i'r ysgolfeistr ydyw y dull sydd gan rai o anfon eu plant i'r ysgol-yn yr ysgol yn gyson y mae He pob plentyn hyd nes byddo yn dairarddeg neu bedairarddeg oed, oddieithr fod rhyw anhwyldeb yn ei attal; ond denfyn rhai eu plant am dri a chwe' mis ar dro; ar ddechreu neu ganol neu ddiwedd rhyw flwyddyn wedi hyny rhaid addysgu y plant yn yr un peth drachefn, felly ofer i'r plant i fesur oedd y tymhor o'r blaen, a gwastraff ar arian eu rhieni, heblaw diflasdod i'r ysgol- feistr glywed fod plentyn wedi bod gydag ef am dri neu chwe' mis ac heb ddysgu dim; y mae yn golled arianol i'r ysgolfeistr, oherwydd ar gysondeb presenoldeb y plant ac yn ol yr hyn a ddysgasant y caift efe gyflog- talu am hyn a hyn o waith wedi ei wneud y mae y Llywodraeth, ac nid talu am weithio mewn rhyw ddull a rhyw fodd y dymuna yr ysgolfelstr-danfoner y plant i'r ysgol yn gyson, a bydd 61 addysg arnynt a chysur priodol i'r ysgolfeistriaid oddiwrthynt. Y mae rhyw faint o esgus mewn rhai amgylchiadau mewn ardaloedd amaethyddol dros y dull o roddi tri mis o ysgol i'r plant, ond mewn ardal o weithfeydd fel Blaenau Ffestiniog, nid oes angen ar i un bachgen ond bachgen ambell i wraig weddw fyned i'r gloddfa i weithio yn ieuanc iawn, hyny ydyw, o dan bedairarddeg oed. Y mae I w obeithio na ddenfyn pobl o foddion cyffredin yr ardal hon eu bechgyn mor ieuanc ac y buont i'r cloddfeydd peryglus, rhag i ni weled rhyw Inspectors sythion o Lundain yma yn chwilio am achos i wneud cwrnad etto yn eu pwyllgorau yn nghylch y Cymry, ac y gwel rlueni ein hardalhoblogaiddmaieubraint yn ogystal a udyledawydd ydy w anfon eu plant yn brydlon a glanwaith a chyson i'r ysgol ddyddiol, fel na bydd angen byth i'r llywodraeth anfon yma i orfodi unrhyw un i roddi addysg i'w blentyn, fel y mae yn gorfod mewn rhai manau. [ Crybwyllwyd cynglierddau poblog Pencerdd America yno, yn ein rhifyn diweddaf.]

«S y Parch. E. Hughes, Penmain, a phregeth- yr hen batriarch ieuangaidd y Parch. D. uliams, Troedrhiwdalar. Am 2, dechreuwyd gan Mr. M. Griffiths, (W.), Ynyspenllwch, a P regethodd y Parchn. W. E. Jones, Treforris, c E. Hughes, Penmain. Am 6, dechreuwyd gan Mr. D. Brythonfryn Griffiths, a phregeth- Wyd gan y Parchn. E. Hughes a D. Williams. Y n sicr ddigon, y mae yn un o ryfeddodau yr oes "resenol i weled yr hen efengylydd anwyl a melus, y Parch. D. Williams, yn awr ar dir y byw, wedi Pasio ei bedwar ugain a deg, ac yn cyhoeddi goludoedd gras gyda'r fath nerth a bywiogrwydd. ■M-ae efe wedi bod yn un o brif udgyrn Cymru a^.y deng mlynedd a thriugain diweddaf, a r«aid fod ei fegin ysgyfeiniol wedi ei gwneud o ty wbeth gwydnach na'r defnyddiau cyffredin cyn y medrai ddal i chwythu cyhyd. Y mae pob arwyddion yn dweyd y cyrhaedda'r cant, a thros ftyny.—GOHEBYDD. SKETTY, ABERTAWE.—Nos Iau, y 15fed cyf., cynnaliwyd Cyngherdd yn nghapel Annibynol y nwn, gan gor y capel, dan arweiniad galluog r1*- -D- Williams, o'r lie. Cynnorthwyid hwynt nefyd gan ganwyr enwog o'r gymydogaeth, ac Yn eu plith y lleisiwr melusber Mr. T. Williams vEos Dyffryn). Llywyddid ar y berdoneg gan Dan Jones. Chwareuwyd hefyd ar yr pfferyn hwn yn fedrus dros ben gan W. John jy°ad, Ysw., boneddwr sydd bob amser yn flaen- la w gyda phob mudiad daionus yn yr ardal. Gwnaeth Mr. D. Williams, yr arweinydd, ei ran yn wir ganmoladwy, ac yr oedd y cor yn dad- ganu yn gampus. Y mae clod mawr yn ddyled- 113 i'r arweinydd am ei ymdrechion i berffeithio cann yn y lie. Yr oedd y capel yn gysurus o lawn, ac aed trwy y programme yn rhagorol,— y cor a phawb ar eu huchelfanau.—GOHEBYDD. YNYSMEUDWY.—Llawer o stared ac ysgrifenu a fit fod y gwaith priddfeini sydd yma i gael ei Werthu. Da genyf hysbysu ei fod wedi cael ei werthu, a bod yr olwynion oedd braidd yn rhy arafaidd i ni adnabod eu bod yn symud, wedi ail gychwyn; a bod dysgwyliad cryf y bydd iddynt yn y dyfodol chwyrnellu nes y byddo'r cwm yma yn clywed eu swn o ben bwygilydd. Rhwydd hynt i'r cwmpeini i wneud daioni iddynt eu hun- ain a'r gymydogaeth. Ond dywedir eu bod am gael 'Siop y Cwmpni' yma, i'r hyn beth y mae llawer yn anfoddlon, o herwydd bod yma faelfa yn barod, a'i chwsmeriaid yn eithaf boddhaol iddi. Nid oes neb yn achwyn ar y cyfrifon, na chymaint ag un wedi bod yn y cwrt bach gan yr hwn sydd yn ei dal. Gobeithio y Ileddir y newydd yn yr wy.—ALLTUD. L;¡2 jr. ♦ iiUKia