Y Dydd

CYNNYDD CRWYDRIAID. LLETYWYD yn ngweithdy Union Dolgellau yn y flwyddyn 1865, saith gant a saith; yn 1866, wyth gant a dau; yn 1867, deuddeg cant a thri a deugain;yn 1868, bymtheg cant ac wyth. Dyblwyd eu nifer mewn pedair blynedd; a gellir casglu fod cynnydd cyfat- ebol yn Unions eraill y^deyrnas. ||Y f mae bywyd y crwydriaid yn un o diiedd iw harwain i lawer o brofedigaethau; i lygru ac andwyo eu cymeriadau; yn un sydd yn ofid i ddiwydrwydd a rhinwedd, ac yn ddianrhydedd ac yn golled i'r wladwriaeth. Y mae y crwydriaid yn gyfFredinlyn eu dyddiau gweithio goreu; yn cyd-ymdaith yn fan finteioedd, o bump i bymtheg; yn adnabod ffyrdd a chylchoedd y wlad yn lied dda; yn dewis y ffyrdd a'r cylchoedd lle'y bydd yn fwyaf diberygl iddynt erchi am fwyd a diod wrth fyned heibio; a lie y bydd lleiaf o berygl iddynt gael eu dal a'u cosbi am unrhyw fan-droseddau. Yn awr,1 y gofyniad yw, A oes dim'modd i attal cynnydd y drwggorthrymus hwn? Ac i'w leihau yn raddol, os nad ellir ei attal ar unwaitM Dylai y fath ofyniad gael ystyriaeth awdur- dodau pob Sir a phob Union. A fyddai dim modd cael gwaith, ie gwaith buddiol, yn mhob sir, gwaith a dalai am ei wneud, megys adgyweirio ffyrdd a llwybrau, a chloddiau a gwrychoedd, a digaregu meusydd, a sychu lleoedd lleidiog, agor cwterydd a glanhau heolydd, priddo llysiau, a chwynu efrau, &c. Meddyl- iem y byddai yn lied hawdd i berchenogion tiroedd a gweithiau gynllunio gwaith buddiol os am welliantau, ac ysgafnhau beichiau eu g wlad fa byddai yn hawdd iddynt hysbysu i awdur- dodau yr Unions "y gwaith sydd ganddynt i'w gyflawni, ae y talent gyflog rhesymol am ei wneud. Ond a fyddai modd cael gan y crwydriaid i blygu yn hywaith i weithio ar delerau teg, xvrth reol dda, neu dan iau esmwyth? Byddai, ond ymroddi at hyny yn bwyllog ac yn benderfynol. Gellid esbonio y gwaith fyddid am wneud i overseer priodol; a gallai hwnw gymeryd tigain, mwy neu lai, o'r crwydriaid dan ei arolygiaeth. Os gweithient yn ufudd a. diwyd a ffyddlawn, dylid bod yn deg wrthynt gyda golwg argyflogac oriau a llety a lluniaeth; ond os byddent yn gyndyn a diog a lladronig, dylid eu cadw yn dyn dan ddysgyblaeih lem. Dylai cyhoeddiad fyned allan drwy holl wersylloedd y crwydriaid fod gwaith yn cael ei drefnu iddynt os deuant i'r cyrhaeddf'nid rhyw awr o dorl cerrig dan shed y gweithdy fel tal am y gwely a'r brecwast, ac yna cael eu gollwng yn rhydd i elfen eu diogi i grwydro ar draws rhyw gylchoedd eraill o'r wlad—ond diwrnod llawn o waith teg i gael ei wneud yn onest am gyflog teg,—nid cyflog y gweithiwr profedig a medrus a ffyddlawn ydym yn feddwl, ond eyflog y gwas diog anhylaw. Byddai rhybudd teg felly i finteioedd y crwydriaid fod GWAITH yn ddarparedig ar eu cyfer, bron yn sicr o'u gogwyddo i chwilio am waith drostynt eu hunain; ac i nychu eu blys at grwydro; ac i ymgais am fodo ryw wasanaeth buddiol toewn unrhyw gylch lie y gallant gael gwaith yn lie crwydro ar hydy byd. Y mae yn deilwng o ystyriaeth nad oes ond ychydig iawn o F ENYWAID—er eu bod yn fwy na banner preswylyddion y wlad -yn mysg y crwydriaid. Y mae eu bod hwy yn ymgadw heb grwydro yn anrliydedd iddynt: oblegid y mae yn ddiamheuol eu bod hwy yn cael eu llawn ran o wasgfeuon yr amserau hyn fel y bechgyn. Y mae yn fwy na thebyg fod llaweroedd o hoiiynt yn dyoddef, ond y maent rywfodd yn bywjheb nychu eu hiechyd a'u moesau drwy ludded a llygredd yr arferiad o grwydro ar hyd 9 ac ar draws y gwledydd. Pe byddai gan rywun gynghor neu gynllun er gwella y drwg enbydus a gwarthus hwn, byddai da genym ei gael. Y mae yn llawn bryd i ymgais am ddiwygiad. Prin y mae awdurdodau ein gwlad wedi bod mor llwyddiannus ag y gallesid dysgwyl i ddiwreiddio o'r tir y drygau ar profedig- aethau sy'n. dilyn segurdod a diogi.