Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
BEIRNIADAETH TRAETHODAU PENYDREF,…
News
Cite
Share
BEIRNIADAETH TRAETHODAU PENYDREF, CAERNARFON. "Abiah." Derbyniwyd pedwar o draethodau ar ei hanes,—gan Melita," "Heroditus," "Samuel," ac "Eutychus." Y mae "Melita" yn amcanu yn wych am yr hanesa r addysgiadau, ond y mae ei bapyr wedi ysmotio, ei iaith yn wallus, ei lythyrenu a'i attal- nodi yn fwy difEygiol na'i gydymgeiswyr. Y mae papyr "Heroditus" yn lan, ei lawysgrif yn eglur a godidog, er, mi dybiwn, het ddyfod etto i'w pherffeithrwydd. Pe buasai genym safon am lythyrenu ac attalnodi, tybiwn y buasai efe yn dyfod yn Iled agos ati. Daw at ei destun yn ddiymdroi. Erys gydag ef hyd y diwedd. Mae ei iaith yn ystwyth, a gwna ei feddyliau yn eglur ag ychydig eiriau. Oud rhwng "Samuel" ac "Eutychus" y mae yr ymdrechfa. Y mae llawysgrif y ddau, yn enwedig Samuel, yn eglur a phrydferth. Buasai yn well gan J. R. nag aur pe yr ymorchestasai i fod yn debyg iddynt 50 mI. yn ol. Buasai llanciau swyddfa y waag wedi dwrdio llai arno, ac wedi gwneud peth mwy o chwareu teg a'i ysgrifau. Nid yw efe yn credu fod llawys- grifen annarllenadwy yn arwydd o fawredd; ond wedi llithro i'r ffos yma, fel fEosydd eraill, y mae yn anhawdd dyfod o honi. Y mae y lediaith Seisnig wedi efteithio peth ar "Samuel." Nid yw ei glust: wedi dysgu iddo pa peth yw effeithiau diwedd y gair btaenorol ar ddechreu ambell air Cymraeg. Ysgrifena "gwlad" Crist. yn lle" Grist- ionogol"arnynt" cy. yn lie "yywilydd"—"yn prawf ddigon yn lie yn irau/digon, &c. "Eutychus" yw y mwyaf cywir yn mhob peth. Anhawdd cael y gwall lleiaf ynddo ef. Gan mai Abiah yw y testun, tybiwn ei fod yn aros yn lied hir gyda Jeroboam ei dad fel arweiniad i mewn i draethawd mor fyr. Daw "Samuel" yn gynt at ei destun; ac wedi dyfod ato, y mae y ddau yn aros gydag ef am y goreu hyd y diwedd. Pe rhoddid y wobr i "Eutychua," yr wyf yn meddwl y dywedid fod "Samuel" wedi cael cam; a phe rhoddid y wobr i Samuet," yr wyiyn credu y dywedid fod Entychus" wedijcael cam. Os goddefa y rheolau, buasai yn well genyf ranu y wobr gyntafrkwng y ddau, a riloddi yr ail i "Heroditus. "Helyntion 1868 yn gysylltiedig A Chyniru." Derbyniwyd pedwar traetbawd,gan Benoni, •* Theophilus," Gwyliedydd ar y Twr," ac "Apolos." .:v r* Y mae "Benoni" yn ysgrifenu mor gywir. eglur, ac ystwyth a'r goreu o honynt, ac y mae yhjiaws ei ddarllen; ond rhaid ei gau atlatt, yn t. Am ei fod yn hysbysu y beirniad pwy ydyw. 2. Am nad yw yn gwbl mor gynnwysfawr a'i gydymgeiswyr. 3. Am ei fod yn rhesu tysteb S. R. a thoriad allan y Dydd yn mhlithjjri/'helyntion'68. Llawysgrif drom, ddilun, tebyg i A. S. neu Esgob sydd gan Theophil- us ac od oes coel ar y fath beth, dynoda y dy n mawr. Rbesa rai pethau na busawn yn dysgwyl yn mhlith prif helyntion y flwyddyn. Ymae mwy o nerth dirodres nag o dlysni barddonol yn ei gyfansoddiad, fel yn ei lawysgrif. Y mae el sylwaditu ar yr helyntion yn arddangos y meddwl crafjus sydd yn gweled yn mhell. Y mae efe a Benoni" yn gosod yr Eisteddfod yn mhlith prif helyntion '68; ond y maeut ynwahanol eu barnau am dani. Rhesa yr olaf hi gyda'r pethau goreu, a'r blaenaf gyda'r pethau annymunol; a geilw yn ddifrifol am ei diwygio neu ei chladdu. Gobeithio nad y diwygiad hwnw fydd cyaylitu y cyfarfodydd llenyddol a hi. Y mae I- Gwyliedydd ar y Twr" yn ysgrifenu Haw gref, bendefigaidd. Saif.ei lythyrenau a'u penau i fyny yn sythion, neu yn hytrach pwysant ar eu cefnau; ond nid mor hawdd eu darllen. Rhenir Helyntion '68 ganddo yn Annheyrngarol— Ymweliadpl—Naturiol—Llenyddol~Damwein- iol—Eglwgsig—Gwladyddol—a Marwotaethpl. Gwelir fod ganddo ddigon o agoriadau i ddwyn yr Helyntion i fewn, ac y mae yn gwneud. Cyffwrdd a mwy o bethau na'r un o'i gydymgeiswyr. Arnlyga ei feddyliau mewn ychydig eiriau. Ni wyr efe ddim am "foroedd trochionllyd gorddiwaelod- adwy, a ser gwefrdreiddiawl a thanbelenawg;" ond y mae yn synil, eglur, ac eofn. Diau mai prif helyntion '68 fu yr Etholiadau, ac ar hwn yr arosa hwyaf o lawer. Y mae II.Apolos yn sicr o fod yn feistr mewn cyfansoddi ac ysgrifenu. Ganddo ef y mae y traethawd meithaf. Y mae eiirawddegauynfwy cwmpasog a gorphenol. Efe yw y mwyaf hyawdl a blodeuog o lawer; ond nid efe rydd fwyaf o feddyliau eglur mewn lleiaf o Iè. Gyda'r Ethqiiadau y dechreua efe. Ar y pen hwn y mae hanner ei draethawd, ac yma y dwg allan ei holl nerth; a buasai yn anhawdd i neb fod yn well. Erys braidd yn rhy hir gyda'r Troseddau yn Nghymru, a rhy fach gyda'r pethau pwysig sydd yn dilyn, fel y mae yn hytrach yngwanhau at ddiwedd ei draethawd.. Derbynied pwyllgor Caernarfon ddiolchgarwch y beirniad am ddewis testun mor ddyddorol a phriodol. Yr anfantais gydsi chymeriadau ysgryth- yrol yw, fod cynnifer wedi ysgrifenu arnynt, fel nad oes dim i'w wneud ond casglu; tithr ni all fod llawer wedi ei ysgrifenu ar Helyntion y fi. yn 'I Nghymru, fel y mae yn rhaid i bob unddyfod allan yn efe ei hun; ac felly y daw y pedwar y sylwn arnynt. Peth caa yw llawer yn ceisio am wobr, heb yr un yn deilwng, a chad- eiriau yn cael en gadael yn weigion au oerion; ond nid mor siomedig yw pedwar yn ymgeisio, ac oil yn deilwng, a'r beirniad yn methu gwybod pa un yw y t^yngaf. Y mae yn anrhydedd i gyfarfod llenyddol Penydref fod y fath bedwar wedi ysgrifenu ar eu prif destun. Rhaid fod rhyw- beth heblaw y £ 1 wedi eu denu. Y mae y beirniad wedi cael ffordd i daflu allan "Benpni," am iddo roddi ar ddeall pwy ydyw; tnd y mae J wedi methn a phenderfynn rhwng y trt eraill. Os chwarddir am ei ben am hyn, ehwarddent hwy. Rhitner y jel 6a. 8c. i bob un; neu rhodder i un, ae anfoner y ddau eraill i eistedd—un i gadair wag Aberystwyth, a'r llall i gadair wag Rhuthyn. Conwy, Mawrth lfi, '69. J.B. .————- .HsiSJiiSi' ■* .'1
OYFARFOD LLENYDDOL SOAR, MERTHYR,…
News
Cite
Share
OYFARFOD LLENYDDOL SOAR, MERTHYR, LLUN Y PASG. J — (Parhad). ,Dyn yu Fachgen, yn Wr, ac yn Dad.'—Mab Shanw yw yr unig ym- geiayddar ytestunhwn. Y maeeilawysgrifen yn gron, destlus, ac eglur; ond y mae ei ddiflygion sillebol yn lluosog, a chynnwysa ei draethawd ami fEurfymadrodd eyfEredin, ac o arddull rhy sathredig. Y mae ei syn- iadau a'i enghreifEtiau yn gymeradwy. Ymrodded i sillebu yn gywir, a iadau a'i enghreifEtiau yn gymeradwy. Ymrodded i sillebu yn gywir, a chyfansoddi yn goeth ddieithriad, yna, daw ya draethodwr canmoladwy a llwyddiannus. Cyfarwyddir cyflwyno y wobr iddo ar dir annogaeth, er calondid i ymroad a dyfalbarhad. • Prawfion nad ydyw yr Ysgol Sul wedi troi ynfethiant.Yr ymgeiswyr, ar y tebtun hwn ydynt, Hen Ddysgybl, ac Anfedrus. Er fod camsiilebiaeth yn nghydag ychydig arwyddion o ddiofalwch yn anurddo rhanau o draeth- awd Hen Ddisgybl, etto, teilynga ar gyfrif ei drefnusrwydd a chynlluniad ei adranau. Ystyrir yr ysgrif hon yn deilwng o wobr fwy nag a gynnygir ar yr achlysur hwn; ond y mae hawliau Anfedrus iddi, yn sefyll rhyagom ag Hen Ddysgybl, ac yn penderfynucymeryd meddiant o honi. Cynnyrch.- odd Anfedrus draethawd maith a chynnwysfawr, ac y mae w edict ysgrifenu gyda graddau canmoladwy o gywirdeb; ar yr un pryd, teimllr y gailasai y rhanau arweiniol fod raddau yn fyrach, ac y buasai, i'r graddau hyny, yn well, canys felly, arweiniasid y darlIenydd yn gynt a mwy diymdroi at gnewyllyn y testun. Y mae arddull yr awdwr yn lied ymhelaethus, yn fynych, wrth ffurfio ei froddegau. Y mae mantais ac anfantais yn hyn; ond dichon ybuasai gradd o amrywiaeth boddhaol, a dyddorip nt ychwanegol yn cael ei sicrhau i'r darllenydd drwy ddefnyddiad o'r arddull gryno a chynnwysol. Wrth ystyritd mai bechtn yw y wobr a ddisgyna i ran Anfedrus, canfyddir mai nid er ei mwyn y llafuriodd efe mor helaeth. Credir mai hoffder o'r testun a'i symbylodd i draetha cymaint ar y sefydliad addysgol, gwareiddiol, a dyrchafoi i ba un y mae Cymru yn arbenig mor dra dyledus. Y mae Anfedrus yn dra theilwng or wobr. Crynodeb o hanes Joseph(i rai dan ysgrifau ar y testun hwn, sef tair yn Gymraeg, a. thair yn Saesonaeg. Sylwir yn gyntaf ar y rhai Cymreig,. sef eiddo Reuben yr 2il, Reubea a Prydydd Pen Bryn. Gan fod Reuben yr-ail yn gyfansoddwr Iledgywiz, fel Cymreigydd, mewn cymhariaeth. i'r lleill, gresynir yn fawr am nad ymdrinodd efe yn fanylach a helaethach a'r testun dyddorol hwn; canyg pe gwnaethai efe hyny, ni fuasai lie i bettaso am ei lwy.d^ant a'i oruch? afiaeth. Y mae ei arddull yn fwy aniiibynol. a gwreiddiol nag arddull of. 'C gydymgeiswyr. Y mae Reuben yn mcddu Uawysgrifen brydferthj a thalodd sylw ycanmoladwy i'r tcstun;,ond dylas^t sillebiad amryw eiriatt. fod yn gy wirach, a ffurfiad llawer brawddeg fod yn daclusaeh. Q'E difEyx diweddaf, rhoddwn ddwy enghraifft^a gwasanaethed hyny ar hyn o bryd. Y gyntaf a ddyfynwn yw.hon: Darfu i Pharaoh hefyd i ddigio. Wele yma. chwech o eiriau yn lie dau, canys y priod-ddullCymreig yw, Digiodd Pharaoh. Eto, 4 Darfn iddynt ill daufreuddwydio.V Dyma bum' gair ya lie un, canys cynnwysa y JEerf brevddwydiasant hwynt oil. Diffyg mynych yn mhlith rhai ysgrifenwyr a llefarwyr Cymreig yw yr arddull estronol, ddyblferfol, a chylchymadrol hwn. Y mae Prydydd Pen Bryn wedi llafurio mwy na'r ddau a grybwyllwyd eisoes, ond nid yw mor drefnus a hwynt, ac y maeei sillebiaeth a'iderfyniadam yn fynych yn feius. Hefyd, cymysga rag-enwau unigol a lluosog, ac nid yw wedi ystyried y gwahan- iaeth ystyr sy rhwng yw ac i'w; ar ac a'r; ai ac a'i, Sfc. Ymrodded Prydydd Pen Bryn i feistroli y pethau hyn a'r cyflfelyb, ac i astudio cyf- ansoddiant yn ei holl reolau, yna sicrhawn fod llwyddiant yn ei aros. Sylwir ynnesaf ar y cynnyrchion Seisnig ar y testun hwn, sef eiddo-One of the brothers, Gwilym ap Thomas, a The Wren. One of the brothers is rather defective in orthography, and very frequently introduces capital letters into sentences improperly. For instance,4 Reuben heard it, and he Delivered him;' 'We have Dreamed a Dream,' &c. One of the brothers should observe that it is not proper to use capital letters except in the commencement of sentences, names of persons, places, &c.Notwithstanibo iug the defects here mentioned, the writer is deserving of praise and i encouragement for the attention which he bestowed on the subject. i 0 Gwilym *p Thomas is a tolerably correct writer, and his fair, legible hand is very praiseworthy; but his manner of composing betrays a want of origi- nality. He has relied more on scripture quotation in relating the eventful circumstances which took place in the life of Joseph than on his own power of narration; whereas, the latter course should have been chiefly adopted on this occasion. The essay written by The Wren is a more independent narrative, and contains more freshness of style than ia obser- vable in the other productions; still, it is not free from defects in the construction of some sentences, and in punctuation. The frequent use of a'< the conjunction and, in many in the course of the essay, especially towards the close, is a superfluity which should have been avoided. Thus, a. more-IDa concise and correct style of writing would have been acquired. After comparing the claims of my young Welsh and English friends in connec- tion with the subject under notice, I am induced to give the preference to The Wren, as being, on the whole, more worthy of consideration. I b^f to recommend the other five to the notice cf the committee, as being M worthy of some recognition for their laudable efforts to excel on this t interesting scripture topic. TrDrrLYN.
GRUFFYDD RISIART AT THOMAS…
News
Cite
Share
GRUFFYDD RISIART AT THOMAS RODERICK. Yr oedd Mr. Roderick o Pennsylvania wedi anfon drwy y Oenhadwr i ofyn i Gruffydd Bisiartpaham na buasai yn a&fon ambell ysgrif i'r pyhpeddiadau Qyiareig.a dyma ei atebiad:— Anwyl Syb,~Diolcli yn fawr i chwi AM eich crybwylUa4»u caredigam danaf; 'i d luain Anwyl Syb,~Diolcli yn fawr i chwi AM eich crybwylUa4»u caredigam danaf; ac ymddengys eu hod yn hawlio rhyw sylw oddiwrthyf. Ymneillduais, nid ar unwaith, ond yn raddol oddiar chwareufwrdd y llenbrion; a phan aethum. heddyw i chwilio am fy rhesymau dros wneud hyny. nia gwyddwn yn iawa pa bfeth i'w ddweyd: ond dichon mai rhyw bethau f«l hyn a m ya aohlyfluron fy ymneillduad. 1. Mae yma ffarm fechan eisiau ei thrin. 2. Mae yma deulu bychan i ddarbod drosto* 3. Mae yma Ysgol Sul fechan i ofalu ara dani. Peth nafu or blaen o fewn ugeiniau os nad cannoedd o iilldiroedd i'r He hwa. 4. Mae yma Bost Office bychan i edrych ar ei ol; a rhwng y pedwar peth, yniaeiyamserbraiddynbnn. > Heblaw hyny, yr wyf wedi digio braidd wrth Lenoxion Cymreig am eu -v. cecraeth—eu Literary squabbles'—lei y dywedai yr addfwyn Eben Fardd. Squabbles Eisteddfodol, squabbles sectyddol, squabbles eglwysig, squabbles L' athrawiaethol, squabbles politicaidd, a hyny yn anorphen a diorphwys drwy^r holl flynyddoedd. Parch byth bythoedd i'r'Oenhadwr a'i Olygydd hybarch am gadw eu hunain yn berffaith ddifrycheulyd oddiwrth bob math o dirty squabbles. Mae un peth arall, a'r penaf efallai, mae yr hell. Gruffydd Bisiart yn rhy ffond o farchogaeth ei hobby horse. Bu llenyddiaeth unwaith yn hobby gan- ddo, end gyrodd hwnw allan o wynt cyn hir, a bu orfod iddo gael hobby newydd. But to be serious, y mae gweled yr hen enw wedi ei argraffu yn 'Nghe&adwr' Mawrth, wedi codi hiraeth arnaf braidd am yr amser gynt, a