Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
©tojefotaetijati.
News
Cite
Share
[Nid ydym yn gyfrifol am syniadau ein Gohebwyr.] COLEGDY NEWYDD ABERHONDDU. (Parhad). NID oes ammheuaeth nad arswyd llywodraeth plaid a achosodd y gwrthwyneb- iad i'r amcan o gael Un Coleg" i'r enwad yR Nghymru yn ngtyn &'r mudiad daucan'mlwyddol. Canys yn gymaint ag mai y blaid a dybir ag sydd er's blynyddoedd bellach yn cymeryd llawn cymaint na'u rhan yn nhrefniad a llywodraeth Coleg presenol Aberhonddu, oedd y rhai a ymdrechai yn benaf am yr Un Qoleg," ofnid pe na buasai ond "Un Coleg" yn perthyn i'r enwad yn Nghymru, y buasai perygl i'r un blaid i ymwthio am lywodraeth hwnw hefyd; ac y buasai holl foddion addysg Golegol i ymgeiswyr am y weinidog- aeth mewn perygl o syrthio i'w dwylaw yn llwyr, yr hyn a ystyrid yr anffawd mwyaf annedwydd a allasai byth ddygwydd i'r enwad: ao mewn canlyniad, gwrthodwyd y cynnygiad, fel y gorfu i'r blaid oedd yn wresog drosto ym- ostwng a rhoddi y meddylddrych am dano i fyny. Ac nid oes ammheuaeth nad yw Coleg Aberhonddu wedi cael colled ddirfawr yn serch yr eglwysi a'u cyfran- iadau tuag ato yn y blynyddoedd diweddaf, o herwydd yr ymyraeth tybiedig, gormodol, a gredir sydd gan y blaid hon yn ei lywyddiaeth. Ac nid yn unig y mae eu gwaith yn ymwthio i gymeryd y llywyddiaeth i'w dwylaw wedi dylan- wadu yn ddrwg ar y wlad ac wedi niweidio y sefydliad, ond edrycher ar y dull y maent wedi cario y llywyddiaeth yn mlaen. Pa faint.o ddynion ieuainc, pan ar derfynu eu hefrydiaeth yn y Coleg, ac yn ymgymeryd a gofal eglwys neu eglwysi, a ymadawodd o'r sefydliad a'u teimladau wedi eu suro a'u chwerwi gan y llywodraethwyr hyn, fel nas gallasent byth deimlo chwant rhoddi eu dylanwad o blaid y sefydliad tra y byddai ei lywyddiaeth yn nwy- law y cyfryw? A hefyd, pa faint o ymgeiswyr teilwng, o bryd i bryd, sydd wedi bod yn curo wrth ddrws y Coleg, a phan nad oedd dim yn "safon der- byniad" i'r Coleg yn eu hattal i fewn; etto, trwy fod y blaid hon yn meddu awdurdod i agor neu gau fel y gwelent hwy yn dda, a gawsant eu cau allan yn ddigon diseremoni, ar ol bod yn myfyrio yn galed, ac yn gwario bron bob ceiniog a feddent i geisio dyfod i fyny a'r safon ?" Peth go ddigalon i ddyn- ion ieuainc, wedi bod yn ymladd & rhwystrau, ac mewn pryder mawr am flwyddyn a hanner, mwy neu lai, oedd gweled eu hunain yn cael eu troi yn ol fel estroniaid, heb fod iddynt ran na chyfran yn mreintiau y sefydliad y cred- ent, ac y credant hyd heddyw, fod iddynt berffaith hawl yn ei holl freintiau, pe cawsent chwareu teg. Mae llawer o'r dosbarth yna yn y weinidogaeth yn Nghymru, ac yn gwneud yn dda. Beth feddylia y darllenydd all fod teimlad y rhai yna tuag at y sefydliad, pan yn canfod ei fod yn parhau yn nwylaw yr un blaid? Ac am y Colegdy Newydd, ofnir fod yr un peth wedi effeithio mwy nag y mae llawer yn feddwl, er rhwystro y mudiad ac attal llawer o gyfraniadau tuag ato. Ond am 'Trust Deed' y Colegdy Newydd, y mae Mr. Thomas, yn yr ysgrif anodwyd, yn sicrhau i'w ofynydd, ei bod yr un "yn ei holl ddarbodion a 'Trust Deed' y Coleg presenol;" a bod "ei ddarbodion yr un ag eiddo 99 o bob 100 o'r capeli ygwnaed eu gweithredoedd yn y 50 mlynedd diweddaf. Ond nid yw yr ateb hwn o eiddo yr ysgrifenydd Parchedig yn taflu nemawr o oleuni ar y pwnc. Canys, yn y lie cyntaf, i bwy o'r cyhoedd yn gyffredin y mae darbodion Trust Deed' y Coleg presenol yn adnabyddus? Ac, yn y lle nesaf, pa brawf sydd gan Mr. Thomas fod "darbodion 'Trust Deed' y Colegdy Newydd yr un ag eiddo 99 o bob 100 o'r capeli y gwnaed eu gweithredoedd yn y 50 mlyn- edd diweddaf?" A welodd efe yr holl 'Deeds' y cyfeiria atynt? Nid oes fawr debygolrwydd o hyny. Ac heblaw hyny, pe byddai Mr. Thomas yn ber- ffaith hysbys o holl ddarbodion holl Deeds' capeli yr Annibynwyr a wnaed yn ystod y 50 mlynedd diweddaf, pa eglurhad a roddai hyny ar yr hyn a ofynid, sef, Beth yw darbodion 'Trust Deed' y Colegdy Newydd yn Aber- honddu? A phaham y dangosir y fath gyndynrwydd i adael i'r cyhoedd wybod beth yw darbodion 'Trust Deed' y Colegdy Newydd, pan yr appelir atynt mor daer am eu harian at ei adeiladu ? A ydyw yn deg a rhesymol i attal y cyhoedd oddiwrth wybodaeth lawn a sicr at ba beth, ac yn mha drefn y bwriedir defnyddio eu harian yn ngtyn a'r Colegdy Newydd, pan y gwesgir arnynt mor daer am eu cyfraniadau? Oni ddylai 'Draft' o'r 'Deed' gael ei gosod rywfodd neu gilydd o flaen yr eglwysi, cyn y gellir gofyn iddynt am eu harian, mewn trefn iddynt gael cyfleusdra tegi farnu drostynt eu hunain, a ydyw yr achos y fath ag a gymeradwyant? Ni amcanwyd yn y sylwadau uchod i sarhau na dirmygu un person yn y mesur lleiaf. Credir fod dynion rhagorol yn perthyn i'r blaid dybiedig—dyn- ion defnyddiol a dylanwadol, yn troi yn y cylchoedd pwysicaf, a pherchir hwynt fel y cyfryw. Ond mae "oes yr hawliau" wedi gwawrio, fel nad yw yn debyg y goddefir llawer etto i berson unigol, na phlaid o gyfeillion, pa mor ddylanwadol bynag y dichon iddynt fod, i ymyryd a llywodraethu, yn ol eu meddwl eu hunain, yr hyn sydd yn perthyn i eraill yn gystal a hwythau. Bydded, ynte, i bawb gydnabod eu lie, a chydnabod hawliau eu gilydd; ac yna ni rwystrir y naill gan y Hall. Ac am y Colegdy Newydd yn Aberhonddu, rhaid ihawb gydnabod ei fod yn achos o'r pwys mwyaf a'r teilyngdod uchaf, yn ei gysylltiad a'r Annibynwyr yn Nghymru. Am hyny, cydnabydded pob un o honynt ei le, a bydded iddynt oil gydweithio a'u gilydd fel un gwr— symuder pob rhwystr o'r ffordd, nes gorphen yr adeilad newydd, a'i gael yn rhydd oddiwrth y ddimai ddiweddaf o'i ddyled. AMOS.
ETHOLIAD SIR ABERTEIFI.
News
Cite
Share
ETHOLIAD SIR ABERTEIFI. SYB,—Y mae amryw nodiadau pwrpasol eisoes wedi ymddangos yn y DYDD ar y mater hwn. Y mae genyf finnau awgrymiad neu ddau mewn perthynas iddo, ag y carwn roddi awyr a goleuni iddynt. Ymdrechaf eu gosod ger eich bron mor fyr a chryno ag fo bosibl. I. Oni fyddai yn dda i amaethwyr sir Aberteifi ymrwymo i'w gilydd i fod yn ffyddlon yn yr etholiad sydd wrth y drws-yn ffyddlon i'w gilydd ac yn ffyddlon i'w cydwybod eu hunain? Gellid tynu allan bapyr rywbeth yn debyg i hyn:- "Yr ydym ni, enwau y rhai sydd isod, yn cydymrwymo yn 1. Y bydd i ni bleidleisio dros Ryddfrydwr cydwybodol yn yr etholiad nesaf. 2. Os bydd i rywun yn y sir hon gael ei droi allan o'i le o herwydd ei bleidlais, na fydd i'r un o honom ni, o dan unrhyw esgusawd, gymeryd y ffarm hono." Nid wyf yn rhoddi y ffurf uchod fel y peth,' ond yr wyf yn meddwl fod eisieu rhyw foddion i ddiogelu dynion cydwybodol rhag trais cyn belled ag y gellir. II. Onid cyfiawn fyddai i bob etholydd ymrwymo i dalu ei dreuliau ei hun i, ac o'r lleoedd y byddis yn dwyn yr etholiad yn mlaen ? Mae cymanfaoedd a chyfarfodydd mawr sir Aberteifi yn nodedig mewn hanes. Yma y mae Llangeitho; a chlywais yn fynych fel y byddai yr hen bobl yn arfer cerdded o bellder daear i Langeitho, a myned a'u hymborth gyda hwy. Nid oedd un o'r pererinion yn meddwl am gael gan arall dalu ei dreuliau. Paham na ellid ei chael felly gyda'r etholiad? A yw ein Hymneillduaeth o werth? Os felly, nid oes eisieu i ni ofyn i neb dalu i ni am ei phleidio. Os gallwm gael Ymneillduwr i'n cynnrychioli—-a phaham nad allwn?—dylem ei bleidio hebrithodal. A fyddai yn ormod i weinidogion o wahanol enwadau, arolygwyr yr Ysgol Sul, diaconiaid; mewn gair, pob dyn cyhoeddus, osod gerbron y rhai fo dan eu dylanwad yr angenrheidrwydd o roddi esiampl dda o burdeb am unwaith, o leiaf. Soniwn yn fynych am yr egwyddor wirfoddol-dyma le nodedig i'w dangos. Gadewch i'r byd wybod fod Ymneillduwyr sir Aberteifi yn credu bod eu hegwyddorion o werth, a bod pob un, hyd eithaf ei allu, am roddi prawf o hyny yn yr etholiad nesaf. Gosoded y rhai mwyaf cefnog eu ceir a'u ceffylau am ddiwrnod at wasanaeth y rhai sydd heb fod mor gyfoethog a hwy, fel y byddis yn arfer ei wneud ar ddydd Cymanfa neu Sasiwn. Drwy ychydig o gydyrnegnïad, gallem ddychwelyd ein dyn heb ei osod i fawr o draul. Pa un a wel eraill yr awgrymiadau hyn o werth ai peidio, yr wyf fy hun yn foddlon i sefyll atynt, ac yn barod i ymrwymo i wneud hyny. Ydwyf, &c., Glanrhaiadr, Llangranog. JOHN DAVIES.
GAIR AT EGLWYSI ANNIBYNOL…
News
Cite
Share
GAIR AT EGLWYSI ANNIBYNOL MALDWYN. FRODYR CAREDIG GAN YR ARGLWYDD,—Goddefwch i mi, mewn ufudd-dod i gais amryw o'm cydweinidogion, ac eraill yn y sir, eich anerch ar fyr eiriau yn nghylch peth y dylai holl eglwysi ein henwad trwy y Dywysogaeth deimlo dyddordeb ynddo. Y mae yn ddigon hysbys i bawb o honoch bellach, ond odid, fod Colegdy Newydd yn cael ei adeiladu yn bresenol yn Aberhonddu. Gwelodd llawer o honoch ddarlun o hono yn ddiweddar yn y Dysgedydd,' y 'Faner,' y 'Tyst,' a'r DYDD. Yr oedd arnom wir angen am Golegdy, a bu llawer iawn o siarad ac ymgynghori yn ein plith, er's blynyddau, yn nghylch cael un; ac y mae yr adeilad yn awr o'r diwedd yn ymyl cael ei orphen. Ac yn sicr, adeilad godidog ydyw. Bydd yn addurn i dref a chym- ydogaeth brydferth Aberhonddu-yn glod oesol i'r archadeiladydd enwog o Glandwr-ac yn anrhydedd mawr i ninnau fel enwad. Bydd y draul o'i adeiladu tua deng mil o bunnau; ac o'r swm hwn, dysgwylir yn hyderus y gwna y Gogledd, o leiaf, chwe' chant. Beth yw chwe' chant i holl eglwysi yr Annibynwyr yn y Gogledd? Nid oes bosibl na wneir cymaint a hyny, beth bynag, yn rhwydd tuag at amcan mor bwysig a theilwng. Er mai yn y Deheudir y mae yr adeilad yn sefyll, etto, nid Colegdy i'r Deheudir yn unig ydyw; ond Colegdy at wasanaeth yr enwad trwy Gymru oil. Y mae Iluaws o weinidogion presenol y Gogledd wedi derbyn eu haddysg yn Aberhonddu, ac y mae eglwysi y Gogledd yn arfer casglu yn siriol bob blwyddyn at Athrofa Aberhonddu. Wel, yn sicr, y mae yn llawn mor resymol i eglwysi y Gogledd wneud eu rhan tuag at adeiladu y Coleg ag ydyw iddynt gyfranu yn flynyddol tuag at gynnaliaeth yr Athrofa. Y mae son am adeiladu Coleg Newydd yn y Gogledd cyn hir, a rhwydd hynt i'r bwriad hwnw ddyfod i ben, meddaf ii, o'r galon. Ond yn awr, frodyr, gadewch i ni wneud ein rhan tuag at orphen y .Coleg ardderchog sydd genym ar ganol ei adeiladu yn Aberhonddu. Ac yna, pan y byddwn yn myned i daro ati o ddifrif i adeiladu un arall yn y Gogledd, ni a appeliwn at ein brodyr yn y De am eu cynnorthwy; ac nid oes genyf unrhyw ammheuaeth na chawn eu cyn- northwy mwyaf siriol a chalonog. Y mae yn dda genyf ddeall fod y gwahanol siroedd yn dangos llawer o barodrwydd i gydweithredu, er dwyn yr anturiaeth bwysig o adeiladu y Coleg Newydd i ben yn ddibrofedigaeth ac yn anfhydeddus; a hyderaf yn gryf na byddwn ninnau, yn Maldwyn, yn ol o wneud ein rhan. Yr ydys yn barnu y dylai y sir hon wneud cant a hanner, mewn trefn i gael y chwe' chant o holl siroedd y Gogledd. Bu cryn lawer o ymddyddan yn nghylch yr achos mewn cynnadledd a gynnaliwyd yn Llanfair, ar adeg urddiad ein hanwyl frawd Mr. Roberts, yn mis Ebrill diweddaf. Yr oedd yno bawb yn teimlo yn selog dros i'r sir hon wneud ei chyfran. Enwyd brodyr i fyned drwy y sir i gasglu, a dymunwyd arnaf finnau ddwyn y mater i sylw yr eglwysi fel hyn trwy y wasg. Bu y peth dan sylw drachefn yn y Gymanfa, a phenderfynwyd yno, ein bod i ymweled a'r eglwysi, ac i ymdrechu cael yr arian i gyd i law erbyn diwedd Awst. Y mae y Parchn. J. Jones, Machynlleth; a J. R. Roberts, Aberhosan, wedi bod allan eisoes trwy y dosbarth a benodwyd iddynt hwy, ac wedi bod yn hynod o lwyddiannus: ac y mae y brodyr eraill yn myned allan y dyddiau hyn, a hyderir y cant dderbyniad croesawus yn mhob man. Bydded i bawb ystyried fod casglu at Golegdy yn dra gwahanol i gasglu at gapel; canys nid peth yn perthyn i ardal neillduol ydyw, ond peth at wasan- aeth yr enwad yn gyffredinol. Gan fod yr achos yn un mor deilwng, mor bwysig, ac mor anghyffredin, gadewch i ni, anwyl gyfeillion, am unwaith, wneud casgliad 'anghyffredin' yn mhob cymydogaeth tuag ato. Yr eiddoch, yn rhwymau yr efengyl, Llanbrynmair, Gorph. 27, 1868. OWEN EVANS.
CYNNRYCHIOLAETH CEREDIGION.
News
Cite
Share
CYNNRYCHIOLAETH CEREDIGION. MR. GOL.Yn y DYDD am yr wythnos cyn y diweddaf y mae dau ohebydd yn cyffwrdd a r pwnc uchod. Dywed Rhyddfrydwr fel y canlyn:Y mae cynnrychiolaeth Sir Aberteifi wedi bod yn isel iawn hyd yn hyn. Nid wyf yn sicr a gafodd hi neb o'i chyn- nrychiolwyr i ddweyd gair drosti erioed yn y Senedd; ond yr wyf yn sicr o un peth, na chafodd Rhyddfrydwyr y Sir neb i ddweyd gair drostynt o fewn muriau St. Stephan." Yr wyf yn meddwl mai sylw hollol ddiangenrhaid a chyfeiliornus ydyw yr uchod. Yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf cafodd Sir Aberteifi ei chyn- nrychioli yn y Senedd cystal ag un Sir yn Nghymru. Dealler, y "Sir" wyf yn feddwl, ac nid y Bwrdeisdreii. Y mae Syr T. D. Lloyd wedi rhoddi bodd- lonrwydd cyffredinol i'w etholwyr. Teg a boneddigaidd ydyw cydnabod hyn. Efe, ac efe yn unig, o holl aelodau seneddol Cymru, a ddywedodd air dros Mr. Gladstone noson gyntaf ddadl fawr ar yr Eglwys Wyddelig: a dyna oedd yr achos i'r Tor'iaid ddigio ac ymgyngreirio yn ei erbyn. Efe oedd y cyntaf a glywais son am dano erioed a ddywedodd ar g'oedd yn Nh$y Cyff- redinmai "Cymro" ydoedd. Efe ddaeth a'r 'Bill' i mewn er cau tafamau ar ddydd yr etholiad,—'Bill' ag y canmolwyd cymaint arno gan yr "Alliance j News," a phapyrau eraill. Gwir iddo fethu pasio y 'Bill' hwnw, ond y mae 1 yn deilwng o glod am gynnyg. Chwareu teg i Syr Thomas, os ydyw dipyn j yn ofnus a gwylaidd, y mae wedi bod yn bur ddiwyd yn ystod y tymmor byr y bu yn St. Stephan. Mae yn ofalus am fod yn bresenol ar bob rhaniad o bwys, ac mae ei bleidlais bob amser gyda Gladstone. Hyderaf y dychwelir ef etto gyda mwyafrif mawr dros y Bwrdeisdrefi. Ni cha pobl Ceredigion byth well dyn i'w cynnrychioli. Dyn yw Syr Thomas ag y mae pawb yn ei ardal yn ei hoffi, ac yn ei garu. Cymydog hynaws, boneddigaidd, haelfrydig, a rhyddfrydig i ystyr berffeithiaf y gair. Colled fawr i'r blaid Ryddfrydig fyddai ei golli o'r Senedd. Hwyrach fod hynyna yn ddigon o sylw ar y Rhyddfrydwr. Gair etto at Mr. J. Rowlands, Aberystwyth, a dyna fi wedi tewi. Anwyl Syr, yr wyf yn meddwl mai gwell i chwi yw peidio son gair am yr etholiad diweddaf mewn cysylltiad &'r dyfodol. Gwyr pawb mai brwydr rhwng dau Ryddfrydwr oedd hôno, ac yr oedd gan bawb berffaith hawl i ddewis ei ddyn. Yr oedd plaid gref dros Mr. Davies, Llandinam, ar gyfrif ei fod yn Ymneillduwr, a dim ond hyny: tra yr oedd plaid arall luosog dros Syr Thomas, am ei fod yn Rhyddfrydwr trwyadl, ac yn foneddwr caredig a hedd- ychlon. Nid gwiw i chwi feio yr Annibynwyr am na fuasai Mr. Davies i mewn. Yr oedd yn well gan lawer weled Syr Thomas yn cael ei ddychwelyd