Y Dydd

ABERYSTWYTH. Yr Excursions.-Y mae nifer mwy o'r rhai hyn yn talu ymweliad a'n tref y tymmor hwn nag a welwyd erioed o'r blaen. Y maent yn dyfod yran o ryw leoedd bron bob dydd; a rhyfedd ydyw y wledd a'r chwerthin sydd yn mysg glowyr Merthyr ac Aberdar, Llanelli a'r cymydogaethau, a gwehyddion llwydion, ond trefnus, y Drefnewydd a Llanidloes, wrth gydyfed awelon balmaidd ac iachusol glan ein mor; ac Yn ngwedd yr olygfa, siaradant yn ffraeth, Wrth chwilio am gregyn addurant y traeth. A da iawn genym allu dwyn tystiolaeth uchel i gymeriad yr ymwelwyr hyn- ychydig o bersonau meddwon a welsom yn eu mysg er dechreu y tymmor. Cyfarfod Cyhoeddus y Rhyddfrydwyr.—Am saith o'r gloch, nos Fercher diweddaf, cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn Neuadd y dref, i'r dyben o ddewis Ymgeisydd am gynnrychiolaeth y Bwrdeisdrefi yn y Senedd. Yn absenoldeb y Milwriad Pryse, A.S., yr hwn a fethodd ddyfod i'r cyfarfod o herwydd ymrwymiadau eraill, cymerwyd ygadairgan ein 'Prince Merchant,' Thos. Jones, Ysw., yr hwn a ddywedodd ychydig o eiriau yn lied bwrpasol; a galwodd ar T. J. Hughes, Ysw., o'r Castelldu, Llanbedr, i gynnyg y pender- fyniad cyntaf, sef, diolchgarwch i'r Milwriaid Pryse, am ei wasanaeth yn y Senedd yr amser a basiodd; ac yn gofidio ei fod wedi penderfynu rhoddi heibio ein cynnrychioli yn y Senedd. Eiliwyd y penderfyniad gan John Davies, Ysw., Aberystwyth; a dywedai Mr. Davies, fod y Milwriad wedi boddhau yr etholwyr yn fawr bob amser wrth bleidleisio. Beth am ei ymddygiad gyda phwnc pwysig yr Eglwys Wyddelig? Prin. y gellir dweyd iddo foddhau yi- Ymneillduwyr y tro hwn; ond ymddengys iddo foddhau yr Eglwyswyr yn fawr, ac Eglwyswr ydyw Mr. Davies. Cyfododd William Jones, Ysw., Llwynygroes, i gynnyg yr ail benderfyniad, sef, fod'y cyfarfod yn ystyried Syr Thomas Lloyd yn ddyn eymhwys a phriodol i gynnrychioli y Bwrdeisdrefi. yn y Senedd; ac fod iddo gael eiwahodd i ddyfod i'r maes, gan ddymuno ary blaid Ryddfrydig gydweithredu, er sicrhau ei ddychweliad, &c. Gwnaeth Mr. Jones araeth led wresog o blaid Syr Thomas, achymeradwyodd ymddyg- iad Syr Thomas yn pleidleisio-o blaid 'bill' Mr. Gladstone, er dadgysylltu yr Eglwys Wyddelig; ond gwnaeth rai sylwadau cas ar y 'Liberation Society,' a dywedodd fod gweithrediadau y gymdeithas hon, ar hyd a lied y Dywysog- aeth, yn gwneuthur mwy o niwaid i'r blaid ddiwygiadol nag o les. Os oedd Mr. Jones, Llwynygroes, yn llawenhau fod y Senedd wedi penderfynu mynu cyfiawnder i'r Gwyddelod, trwy ddadgysylltu a dadwaddoli yr Eglwys Sefydledig yn yr Iwerddon, dylasai gofio mai y 'Liberation Society' a fu yn foddion i symbylu y Senedd i ddwyn 'bill' yr Eglwys Wyddelig yn mlaen, ac mai areithiau a thraethodau galluog Edward Miall, ac eraill, a argyhoeddodd ein Seneddwyr o anghyfiawnder yr Eglwys Sefydledig yn yr Iwerddon; a phe buasai Mr. Jones yn ystyried y pethau hyn, nis gallasai, gyda chysondeb, daflu dirmyg ar y gymdeithas, sydd a'i hamcan er dadgysylltu yr Eglwys a'r wladwriaeth. Darfu i J. Matthews, Ysw., o'r dref hon, eilio y penderfyniad mewn araeth hwyliog dros ben. Cariwyd y penderfyniad heb ond un o'r dorf fawr yn wrthwynebol. Cafwyd araeth led faith wedi hyny gan J. Esa. Evans, Ysw., Aberteifi, ar yr angenrheidrwydd am undeb yn mysg y blaid Ryddfrydig. Y mae yn syn genym na buasai rhywun yn codi ar ei draed i amddiffyn y Liberation Society.' A dywedodd Mr. Matthews, fod yn y cyfarfod berson- au oedd yn Ldal cysylltiad &'r gymdeithas hono; ond ni welodd neb yn chilt agor ei enau, er fod yno ddynion a fedrai siarad, a siarad i bwrpas hefyd. Ond fe ddichon mai ofn digio yr ychydig Eglwyswyr oedd yno, a barodd i gyfeill- ion y Liberation Society' i aros yn fudion. A 'dweyd y gwir, rhyw gyfarfod 'flat' ofnadwy oedd y cyfarfod, ae ystyried mai cyfarfod o etholwyr y blaid Ryddfrydig ydoedd. Yr oedd yr ymadroddion fel pe yn rhewi ar wefusau y llefarwyr—'doedd neb yn teimlo awydd i guro traed na dwylaw, fel arwydd o gymeradwyaeth. Ond rhaid i ni ddweyd fod Mr. Matthews yn eithriad- dywedodd ef ychydig eiriau fel dyn yn teimlo ei ddyledswydd. Wedi cynnyg diolchgarwch i'r cadeirydd, a'r cyfeillion a ddaethant yno o bell ffordd, gwasgarodd y cyfarfod heb gymaint ag un cheer' i Gladstone a Bright, ac heb gymaint ag un banllef i Syr Thomas Lloyd, yr ymgeisydd dewisedig. Mewn difrif, yr oedd pawb yn ymadael o'r cyfarfod fel pe buasent yn myned adref o gynhebrwng yn hytrach na chyfarfod etholiadol. Y mae arnom ofn fod rhai o flaenoriaid y cyfarfod yn Doriaid yn ystyr helaethaf y gair, heb fedru rhoddi eu calonau gyda'r gwaith; a dichon fod yr etholwyr yn ofni mai bleiddiaid mewn crwyn defaid oedd y cyfryw: felly, nid rhyfedd fod y cyfarfod yn un 'flat.' Gwarchod pawb! beth pe buasai Simon Jones y Bala, neu Edward Morgan o'r Dyffryn, yn y oyfarfod, buasent mewn "ychydig o fynydau yn cyneu tan yn mhob mynwes, ac yn dwyn mesurau pwysig y dydd at gydwybodau yr etholwyr, er eu cael allan fel llu banerog i roddi ergyd marwol i Doriaeth ein gwlad, fel y symuder y blaid hono o'r ffordd, sydd bob amser yn codi eu dwylaw yn erbyn masnach rydd, addysg rydd, pleidl-tis rydd, a chrefydd rydd. Dylasem ddweyd mai John Matthews, Ysw., a gy n nygiodd yr ail benderfyniad, a William Jones, Ysw., a eiliodd y cyfryw. Cynnrychiolaeth y Sir.—Kid oes ond un Ymgeisydd ar y maes, sef y Tori ieuenc o'r Trawsgoed. Clywsom fod y blaid Ryddfrydig yn penderfynu dwyn ei dyn i'r maes yn ei erbyn; ond nid ydys wedi penodi neb hyd yma. NANTGLYX. —Cynnaliodd yr Annibynwyr eu cyfarfod blynyddol yma Gorph. 23 a'r 24. Pregethwyd gan y Parchn. W. GrIffith, Llanelwy; J. Rowlands, Rhos- ac R. W. Roberts, Pentrefoelas. Caed cyfarfod da, torf luosog o wrandawyr tiriondeb neillduol oddiar law y gymydogaeth, ac argoelion cysurus o barodrwydd yr ardalwyr i helpu y chwaer fechan hon, Peth hyfryd iwydyw gweled y gwahanol bleidiau crefyddol megys un. Pob parch i drigolion Wantglyn, yn Eglwyswyr ac yn Fethodistiaid—maent yn deilwng, yn fyd ac •eglwys. Teimlem yn falch fod yr en wad mor fynwesol gan wtr mwyaf cyf- y fr0. Taled y Gwr na fyn dori'r gorsen ysig, na diffodd llin yn mygu," iddynt. Daw "y fechan yn fil, a'r wael yn genedl gref.PROPHWYD. LLANSANTFFKAID YN MECHAN.—NOS Fercher, Gorph. 29ain, cynnaliwyd cyngherdd ardderchog yn yr ysgoldy newydd, gan Llew Llwyvo ac Ap Madoc. Dyma y tro cyntaf iddynt fod yma yn cynnal 'concert.' Aethant drwy eu gwaith yn gampus. Er mai ychydig o rybudd a gafwyd am eu dyfodiad, etto ymgynnullodd nifer dda iawn o'r ardalwyr yn nghyd. Pan gofiom ei bod yn adeg brysur iawn yma yn mhob man gyda'r cynhauaf, felly rhwystrwyd rhai 1 fod yn bresenol, ond ar y cyfan, trodd allan yn liwydma.miua jdros bon. Cawsant eu cynnorthwyo yn yr Accompaniments ar yr harmonium' gan Miss M. James. Rhoddodd y cyngherdd foddlonrwydd mawr 1 bawb oedd yn bresenol.—C. D. JONES.

Senedd y mynech ei diwygio yn pasio penderfyniad i gau dyeithr- iaid allan o'r lie a neillduwyd iddynt yn y Ty! Ni waeth gadael ar hynyna; ond goddefer i mi ofyn yn y dull mwyaf parchus i ddiwygwyr Conwy, Beth pe cynnygid gwneud cyfansoddiad Senedd Prydain yn debyg i'ch 'Corporation' chwi! Cynhyrfid ein teyrnas o'r naill ben i'r llall, ac ni byddai digon o allu yn Ewrop i dawelu y gwrthryfel, nes i'r fath gynghorfa gael ei chwalu i'r pedwar gwynt. Y mae fod y fath beth wedi cael ei oddef yn nghanol Cymru hyd y flwyddyn 1868 bron yn anghredadwy. Bydd arnaf ofn i'm darllenwyr feddwl mai ffug hanes wyf yn ysgrifenu. Anwyl a pharchus gymydogion, aelodau 'Corporation' Conwy, mynwch ddiwygiad. Cymerwch gynghor Gymreig gan y DYDD. Paham y rhaid dinoethi hyn i genedl arall! Peidiweh cellwair a'r ysbryd gododd Pabyddiaeth yn Rhufain, Protestaniaeth yn Iwerddon, y Czar yn Poland, Francis Joseph yn Hungary, a cheidwaid tollbyrth a helwriaeth yn Nghymru. Gwell genyf ddal i resymu hyd yr anadl ddiweddaf, a myned i'r bedd o dan faidb o orthrwm, na chynhyrfu yr ysbryd hyny. Dyma fi wedi rhoddi bras ddarluniad o gyfansoddiad 'Corpor- ation' Conwy. Dyma y pren. Mynwn weled yn ein llythyrau byrion nesaf a oes ffrwythau arno, a pha fath ydynt. Os drwg, gwiria eiriau ein Gwaredwr pan ddywedai, "Pob pren drwg a ddwg ffrwythau drwg;" ac os da, bydd genym ffaith yn gwrth- brofi ei eiriau ef, "Pob pren a adwaenir wrth ei ffrwyth." Nid wyf yn meddwl, Mr. Gol., fod genych chwi ac eraill ormod o ohebwyr, yn Llundain, Manchester, Le'rpwl, y De, ac America; ond yr wyf yn meddwl fod genych rhy fach o ohebwyr gartref. Nid oes gormod o gynhyrfu am ddiwygio ein Senedd, ond y mae rhy fach o hyn gyda golwg ar ein sefydliadau cartrefol. Dyna fydd fy mhwnc i. Arosaf yehydig i wrando a ga y llinellau hyn ddim effaith cyn cyhoeddi fy nau lythyr arall, na throi i fy Saesneg.—J. R.