Y Celt

CROGLOFFT. HYDREF, 3ydd, '1§91. Mi aeth yr wythnos ddiweddaf heibio bron heb i mi wybod, a'r canlyniad fu na chafodd fy nain fawr o bleser wrth ddarllen y Celt Waeth mo'p Uawer pa un ai drwg ai da ddywedtr am. dani y mae yn leicio gwel'd ei henw mewn preint. Nid hybi, yehwaith, yw yr ticiig an sydd felly, ac ni chyfyngir y gwendid, os gwendid hefyd, i'r rhyw deg. p cl. Wel, dyna idai hi ddigon am yr wythnos yma. Y peth sydd wedi myn'd a tbipyn o fy sylw i y dvddiau diweddaf hyn yw y 'Stusiaid yma yn ceisio ei weddro hi rhwng y graig a'r trobw 1 hefo y TRWYDDEDAU. Y mae nhw yn cogor ac yn clwcian uwcb ben y tafarnau; maent yn gwybod eu dyledswydd yn eitha' da-ond mae arnvnt ofn garw ei gvjjpeyd. Pwy ryfedd! Fedr Heb o bonom newidei gyfeillion fel newid ei fenyg. Bu 'Stusiaid y wlad yma yn gyfeillion calon i'r tafarnwyr am amser hir, a phrofasant ou bunain yn gyfeillion gwerth eu cael. Nid yw mor hawdd iddynt wneyd I byny yn awr. Mae ty byeban gwledig di. nod yn Ngogledd Lioegr wedi troipobustas å'i wyneb i waered. Profwyd drwy gyfraith ynglyn a'r ty hwnw nad oes i dafarnwr ond Itawl blwyddyn yn ei drwydded, ac y gellir eihatal rhagddo ar derfyn unrhyw flwvddyn heb roddi iddo un lie i gwyno nac i bawlio iawn. Byth oddiar hyny y mae yr ymgyrch dirwestol wedi newid ei gwrs, ac eleni1 gwelir llawer o ftrwyth y cyfnewidiad. O'r blaen ceisid cael cwynion Ð dori cyfraith yn erbyn tafarnau er gallu tori eutrwydded, ond yn awr yr oil sydd yn angenrheidiol yw dangos nad oes eisiau tafarn boed hi ddrwg Soed dda, os gall fod yn dda. Dim ond d&Bgos nad oes ei heisian mewn ardal neu dref, ie, dim ond dangos hyny, ond dyna y job, pan y rhaid ei, ddangos mor eglur nes y gwe' TTstus ef. Mae yn wir fod llawer o drwyddedau wedi eu gwrthod e'eni, ond anhawdd iawn cael y 'Stusiaid i wneud hyny oddiar egwyddor galwad a chyflenwad. Cymerant afael yn nabob gwelltyn o esgus i wrthod yn lie cyfaddef mai plygu y maent o flaen rbeidrwydd. Un o'r agweddau mwyaf ohwerthinlryd yn faglyn ajr basnes yw gwaith rbai o'r 'Stusiaid yn c^iia^au, trwyddedau am eleni, meddynt hwy^od ei fod y$debyg na wnant hynt/bvth eto^gan anog tafarnwyr i'w cynorthwyo drwy beidio ceisio trwyddedau y flwyddyn nestf. Gofyn i'r creaduriaid torynu rhaff i grogi eu hunain; gofyn i'r diafol am fyw yn fachgen da yn lie bod yn rbaid ei dori o'i swydd dim pervgl, yn y byd. Pwy ollyngai ei bwrs o'i law heb ym. ladd beth, hyd yn oed ar gyngor Ustus ? Nid tafarnwr. Nid hir y rhaid aros, mi II'. gredaf fi cyn y.cymer y werin afael, ynddo fo a'i bwrs a'r ustus hefyd 'ac y, rhon nhw y ddau i fyw ar eu bloneg, ac y codir dynion o blith y bobl, gan y bobl i gad^r chwareu teg i'r bobl, ac y cauir pob trobwll alcoholaidd drwy lais mwyafrif y bobl. Gwynt arall sydd wedipencrynswnyn ysimneymaydywgwynt ETHOLIAD MANOEINION. Bn farw Baikes. ac ni bu Uai o alar ar ol neb fu farw yn y gaurif hon. Aeth swydd Postfeistr Cyffredinol yn wa^ a dyrehafwyd Isysgrifenydd Tramor Arglwydd Salisbury i'r swydd, parodd byn yr angen- rheidrwydd am iddo gaet ei ail ethol cyn y gallai eistedd yn Nhy y Cyffredin. Dros ran o Fanceinion yr eisteddai o'r blaen a cheisio. gael ei ethol dros yr un lie eto a eheisia rhyddfrydwyr rwystro i hyny gymeryd He, a chlod iddynt os llwvddant. Nid oes gan y dynhwn—Syr James Fergusson, ddim i'w F 9 ddweyd drosto ei hun ond ei fod wedi bod yn ffyddion i'r weinyddiaeth waelaf welodd Prydain ers amser maith, gweinyddiaeth y tafarnwyr, srweinyddiaeth y gormeswyr, gweinyddiaeth y cynllwynwyr, ni ddylai neb sydd yn perthyn iddynt enill sedd byth, ac mi gredaf fi yn ol a glywaf na wna hwn ddim chwaith. Mi geir gweled ddydd Iau nesaf. Un gair bach at y MERCHED. A wnewchchwi ateb y cwestiwn hwn i mi, a mi gewch chwithau benod yr wythiios geiw nesat"; Pliham y mae merched yr oes hon 11 y fel lili y maes ? Dynai chwigwestiwngan CRYGLAIS.

GOHEBIAETHAU. LLANBRYNMAIR A "CHOFIANT YR R.IA1D." '1 MR. GoL.,—Da genyf drwy eich caniatadgael eyfle i wiieud yn hysbys drwy gyfrwng y Celt fod euwau derbynwyr Cofiant'' y tri wyr en- wo^ ac anwyl uchod yn dyfod i law wrth yr ngeiniau yn Llaubrynmair. Deallaf hefyd fod lluaws yii Carno a Beulab, ya awyddus am ei gael. Hen gylcboedd gweintdogaeth yr R.iaid pan yn Llanbrynmair. Mor hoffns yw eu coffa gan yr oes hon; er eu bod hwy wedi myned oddiwrth eu gwaith at eu gwobr er's blynydd- oedd bellaoh, a bod y rhan fwyaf o'u cyd-oeswyr wedimynedfel hwythan mae eu cofFadwriaeth fel y dywed y gwirionedd, vn aros "yn fendi- gedigac fel y dywedodd yr awenydd tyner a dwfndreiddiol y diweddar Onllwyn yn ei "gerdd goffa ardderchog iddynt:— ,I "Niwyrrhioweddamfyawent, Nid oes bedd i enw da." Daiawn genyf hefyd fod y gwaith o wneud cofiant iddynt wedi sytthtoi law mor alluog ag eiddo y Dr. Pan Jones. Credwyf fod yna ddigon o ym a dewrder yn ei ysbryd, fel ag i droi pob carreg, a thirio drwy bob rhwystrau er gwoeudU cof- iant" teilwng i'r anfarwolion; ac y maeyn ddiaroheuol y bydd ei waith yn ytagymeryd a'r anturiaeth deilwng hon yn enwogrwydd ac an- rhydedd parhaol i'w enw. Pel yr ysgrifenodd un gwr enwog,—" Bydd ganddo fel bywgraffydd un elfen ddymnnol iawn yn ei ymgymeriad, sef yr ymdeimlad na raid iddo gelu ffeithiau na melfedeiddio brawddegau ogwbl er-mwyn "troi mio" y gwirionedd. Os oedd y Tri Brawd yn ^ddiiH, yr-oeddynt yn wroniaid cydwybodol, ac fel y cyf|?yw yn cyhoeddi eu beirniadaeth ar eraill, yn ddifloesgni, ac yn gwahodd beirniad- aeth eraill arnynt hwy. Ymddengys i mi mai arwyddair gwastadol y tri yddedd,— GanDyay, ni fuasai dim mwy gwrthun yn bosibl na, chofiaat79 i'f brodyr foa.saiyu ddafn- geliadol, chwyddedig. neu dosturiol; ni char- asent i'w hanes gael ei groniclo gan law a «rynai #rhag ysgrifenu y gwirionedd i gyd. ni raid i'r tri wyr hyn" wrth fantell tostari 1 orchuddio eu coffadwriaeth, wwy nag y rhaid i'r diemwnt wrth orcfaudd pan edrycho arno, gogoniant y naill feI y llallfydd eu dwyn i oleuni." Gaa y bwriedir argraffu enwau y derbvnwvr yn y Cofiant," da fyddai pe yr ymgymerai rhywraiyn mhob cymydogaetb a chasglu enwao, ? j,oe8 ond yn unig grybwyll am danona fydd y "werm a'r miloedd yn dvheu am ei feddianu fel pob peth yn nglyn a'r R.iaid. ATHA. COLEG BALA-BANGOR, A MR J. „ a GRIFFITHS, TY'RHOS. MB GOL.—Fel un ag sydd vn teimlo dydd- ordeb nid bychan yn Ngoleg Bala-Bangor, yr wyf am gael cyfieusdra i amlygu fy nbeimlad ynglyn a r achos; a gwn mai yr un yw teimlad Ilawer gvda golwg ar wrthodiad mynediad i Mr Griffiths, Tytrhos i'r Coleg,Arferid edrych ar y pwyllgor fel yn gweithredu yn hollol di duedd. beth bynag fyddai amgyichiada'r ymgeiswyr—• gwybodaeth a chymeriad yn unig oedd i weithredu ami. Ond teimlir fod yna rywbeth anesboniedig hyd yn hyn wedi arwain y pwvllgor i weithredu fel y gwnaethant. Gwrthod ymgeisydd o herwydd ei fed yn gloff! gwrthed ymgefeydd oedd yn 5ed yn yr arholiad! gwrthod ymgeisydd oedd yn dod o eglwys fyddai yn gwneud casgliad blynyddol at y Coleg gwrthod ymgeisydd a gymeradwywyd gan nifer o weini- dogion yr< en wad, a'r gweinidogion hyny yn danysgrifwyr i'r Coleg., Y mae ymddygiad y pwyllgor tuag at y brawd yn weithred rhy dywyll i mi-uid wyf ynei adnabod yn ol y cnawd, ac ni wyddwn ei rod mewn bodolaeth pan y gwelais ei eaw ynglyn a'r amryfusedd pr^senol; ond yr wyf yn cydym- deimlo yr fawr ag ef yn ei sefyllfa bresenol. Nid oes neb mor ffol i feiddio dweyd nad oes gan gloff yr up hawl i geisio am y nefoedd a rhyw un arall. Purdeb cymeriad sydd eisiau ynghyd a'r galon yn tanio gan afry^d i son i'r byd ank .I uleau Grist a'i farwol Gl\Vy." Tybed y caniata'r pwyllgor, iddo gvmeryd rhan yn yr Ysgpl babbothol, a'r cyfarfod gweddi—os y gwnant, hawl i esgyn grisiau'r pwlpnd yw'r unig gagendot sydd ar y ffordd. Yr wyf yn hollol yr un farn argwrono Gwmbach, parthed yr angenrheid- rwydd o gael ail ystyriaeth i'r derbyniad. Mynerf^rn y Werin a'r Miloedd, felnabyddo rhith o anghydfod yn ffynu yn mhlith yr eglwysi ar y mater. Llanbedr. V T. R.

ETfiOLIAD BWRDD YSGOL BIWMARIS. } Mae ben dref Biwmaris wedi dangos drwy yretboliadhwn mai Eglwyswyt afarnent oreu i ofalu am addysg eu plant am y tair blynedd nesaf. Etholwyd pedwar o Eglwys-* wyr proffesedig, ac am y pumed etholwyd, y mae yntau yn Dori rhonc, ac yn ha.ner Eglwyswr, er mai gyda. y Wesleyaid yr addola. Nid oeddtMr H. Thomas, Y.H., cadeirydd y Cynghor Sirol, yn ymgeisio eleni, a. gresyn hyny erbyn byn, am fod yn fwy na thebyg y cawsai ef ei ethol, acy buasai ei brofiad maith yn gryn gymortb, i ofalu am addysg ddyfodol yr hen fwrdeis- dref. Pleidleisiodd 875 dres yr Eglwvswyr a'r Toriaid, tea na chafodd y r Ymneillduwyr a'r lihyddfrydwyr ond 236 o bleidleisiau. Hyderwn y bydd hyn o fetadith i ddeffro tipyn ar yr Ymneillduwyr a'r Rhyddfrydwyr at eu ilyledswyddau. Dywed rhai fod-a fyno yr hen ddioden" gryn lawer a cban- lyniad yr etholiad. Os gwir hyn, pa. lemae cyfeillion sobrwydd ?

Home CURE FOB DEAFNESS.—A book by EL a noted Aural Surgeon, lescribing a System of Caring Deafness and Noiists %in'% the Head, by which self-cure a effected at home. The Bev D H W Harloek, of .the Parsonage, Milton-under- Wychwood, writes Ti;y- the System by all means, it is first rate, and has been of the utmost service tc me." 'Post free 4d. De Vere & Co publishers, 22, Warwick Lane, London E.C.