Y Celt

GOHEBIAETHAU. CYMDEITHAS GENH ADOL GYMREIG I'R AmBYNWYR. MR. GpL.,—-Mewn canlyniad i'r hyn a ym- ddaogosodd oddiwrthym yn y Celt, Y Genedl Gymreig, a'r Faner ar y mater hwn, derbynias- ow dri o gwestiynau oddiwrth y Parch. G. Parry, Llanbadarn. Erfyniwn ychydig o ofod eich newyddiadur i roddi gair byr o atebiad idd- ynt, yn oly galla sydd ynom. Cydnabyddwn yn rhwydd y dyletn fedda rhesymau i atego yr hyn a bleidiwn, a'a hamlygu yn ewyllysgar i bwy bynag a alwo am danynt. Ymdrechwn gwblhau hyn yu yr yehydig sylwadau a ganlyn- ant y gofyniadau. Yn laf, A oes eisieu Cenhadaeth yn Pata- gonia Gwelir nad oes yn yr hyn a ysgrifen- wyd genym, y crybwylliad lleiaf at un ran neill- duol o'r byd, fel mae& i laforio ynddo. Credwn nad ydyw y dewisiad o'r cyfryw o fewn terfynau awdurdod person unigol, na chynulleidfa, ond yn bytracb gan bwyUgor detholedig, yn cynwys dynion owybodaeth a phrofiad, hysbys o sefyll- faoedd a modweddion gwahanol wledydd pellenig y byd, ar cenhedloedd anwaraidd a'u preswyl- iant. Yn sicr dylid defnyddio pwyll, gochelgar- wob, a doethineb, yn y cam pwysig hwn. Tybiwn mai hyn, i fesur helaeth, benderfyna dynged y Genhadaeth Gymreig. Gan fod Mr Parry wedi dwyn Patagouia ger ein bron, beiddiwn awgrymu cymaint a hyn—os gellir profi nad ydyw y Gwladfawyr yn alluog i gael gweinidogaeth yn nerth eu hadnoddau ea hunain, ac o ganlyniad, mewn perygl o syrthio i ddirywiad crefyddol, anbawdd, feddyliem, i neb wrthbrofi eu hawl i ran o gasgliadcenhadolAnibynwyr Cymru. Yn 2il. "Pa les fydd cael Cenhadaeth Gym- reig P"- YmddengYI!I no cheir neb a ddywed nad oes eisieu meddyginiaeth o rywle. Ceir ffeithiao rhy amlwg i'w gwadu fod llafur yr eglwysi yn achos y pagan yn feius o ddiffygiol. Y mae y-stadegwyr yr enwad yn ymffrostio yn ei nerth. Defnyddient ffugrau mawrion i osod allan ei gryfder. Dywedir weithiao ei fod yn mlaenaf yn Nghymra. Ond a ellir cymharu ei lafur cenadol ag eiddo y Methodistiaid ? Na ellir yn ddiau. A tbybiwn nas gellir gwada nad ydyw y rhan benaf o'? rhagoriaeth hwn o'u tu hwv yn gynwysedig yn y ffaith fod ganddynt genhadaeth Gymreig, yn gyfangwbl o dan ea rbeolaeth eu hanain. Gwyddom am bobl yn barod ac ewyllysgar i gyfranu, ond amheuwn a wnant byth o dan y trefniant preaenol. Trueni fod achos da yn dyoddef yn herwydd rheolau tramgwyddus. Ai gormodiaeth ydyw dywedyd na enillodd Cymdeithas Genhadol Liundain erioed y galon Gymreig, ond i( feaur rhanol a chyfyngedig, ac nid yw debyg yn awrygwna byth. Pa fodd y gellir dysgwyl i bobl gyfrana tra y collir eu llafur ar unwaith yn y llifeiriant Seisnig. Er cyfarfod y diffyg hwn, cynygiwn i' sylw Mr Parry ac ereill y Genhadaeth Gymreig. Hefyd, y mae y sytoudiad y dadleuwn drosto yn cyd-daro yn hapus a'r ymddeffroad cenedlaethol amlwg a welir yn Nghymru y dyddiau hyn. Y mae hunan-lywodraeth i Gymru o'r diwedd < wedi dyfod ar ragteo y blaid Gymreig. Gwneir ymdrechion gorchestol a chanmoladwy dros ben gan Crymry aiddgar fel Beriah Gwynfe Evans ac ereill i anfarwoli yr iaith. A byddai ffurfio Cenhadaeth Gvmreig i'r Anibynwyr (dichon y daw yn anenwadol rywbryd) yn gam pwysig er amlygu cenedlaetholdeb y Cymry i anwariaid y gwledydd pell. Deuai y Cymro a'i wlad yn eiriau cysegredig gan y pagan du. Pa hyd eto y goddefir i lafur a bodolaeth y Cymro gael eu llyncu yn eiddo y Sais. Cyfiawn a theg, ie, mwy crefyddol ynom ydyw dadleu dros Gen- hadaeth Gymreig. Yn 3ydd, "Onid gwell fydd cael cymhorth y Genhadaeth sydd genym yn awrt"-Y mae hon, fel y gwyddis, o dan lywodraeth y Sais. Ac y mae ef yn cario ei nodweddion mewn ystyron heblaw y boliticaidd. Un tiawdrwm ydyw efyn mhob man. Y fath waith truenus ydyw euro, euro wrth ddrysau cloedig Bwyddfeydd mawrion y Brifddinas, yn wladol a chtefyddol. A ydyw Mr Parry, Llanbadarn, yn caru y gwaith iselwael a dirmygedig hwn? Beth fu y canlyniad o ofyn i awdurdodau Cymdeithas Genhadol Llun- dain am ychydig help o'i thryaorfa gyfoethog, er cael pregethu efengyl i ddyrnaid o Gymry tlodion, ag oeddynt yn ch wilio am gartrefi mewn gwlad bellenig? Da y g#yr gweriu-bobl yr eglwysi hyn yn awr. Pa fodd y triaiasent Thomas?—y cenadwr ymroddcrar o Affrica1 Dr. Rees, Abertawy, a. ddywedai fod y dyn defn. yddiol hwnw wedi ei ferthyru ar allor teulu Seisnig. Y mae profiad y gorphenol, yn ogys. tal ag arwyddion y dyfodol, yn galw am i bethau gael eu trafod gan y hobl gartref. Ac un o'r pethau hyn ydyw rheolaeth i Anibynwyr Cymru ar eu caagliad celahadol. I'r perwyl hwn, cynygiwn y Genhadaeth Gymreig. Wrth derfynu, byderwn na feiir arnom am yr awgrym canlynol:—Os ydyw mwyafrif gweinidogion yr enwad yn y presenol yn rhy Sais.addolgar, i gefnogi y symudiad bwn, fel mai syrthio i'r Ilawt fydd ei dycged, disgwytiwn y bydd eiddo y dy. fodol o anianawd fwy Cymroatdd, fel y bydd iddynt ei gyfodi drachefn, a. rhoddi iddo y gefnogaeth a haedda. Beth bynag fydd ei ran, tra sicr ydym fod yn y meddylddrych o Genhad- aeth Gymreig ddigon o deilyngdod fel na raid i'rrhai a'i dygodd i gyhoeddnsiwydd gywilyddio o'i blegid, er ei ddangos yn ngoleuni llachar can. rif i ddyfod.—Ydwyf, anwyl frawd, heb na digter na dadl, JOHN ERFYL JONES. CENADAETH GYMREIG. MR. GoL,—Cania-tewch i mi ddadgan trwy gyfrwng y Colt fy nghydymdeimlad calonog a phrif amcan y Prifathraw M D Jones yn ei lythyr ar Genadaeth Gymreig yn eich papyr diweddaf. Yr amean debycaf yw eyffroi cyd- wybod Cymru i deimlo ei rhwymedigaeth i beidio anghofio ei phlant ei hun yn ei hawydd i efengyleiddio y paganiaid. Pe buasai tin o honom ni y Methodistiaid yn ymollwng i siarad neu ysgrifenu mor rydd ag y gwna y Prifathraw yn y rhan gyntaf o'i lythyr, ychydig fisoedd yn ol, pan oeddid yn ymdrechu gyda chasgliad y Jiwbili, buasai yn agored i gael ei ystyried gan rai yn wrthwynebwr y symudiad daionus hwnw, ond yn awr, wedi casglu rhwng deng mil ar hugain a dengain mil o bunau at y Genadaeth Dramor, dylai y Methodistiaid, fel pawb ereill, oddef i'r ochr arall i'r ddalen gael ei darllen. Ni ddylai dysgu Cymro, pa un bynag ai pell ai agos fyddo, tod yn orchwyl rhy ddof genym i'w gyflawni; ac y mae rhwystro i Gymro fyned yn bagan yn gymaint o wasanaeth i Grist ag ydyw dychwelyd un a anwyd yn bagan yn India nea Affrica. Nid dynion disel dros Genadaethau. Tramor sydd yn arfer dadleu dros eu cenedl eu hunain. Cofus genym gly wed am y diweddar Barchedig Gruffydd Williams, Talsarnau, ei fod yn hoii bachgen bychan unwaith, ac yn ei gael yn hynod o anwybodas, ac iddo ddyweud wrtho, Dos adref, fy maobgen i, a gwna i dy fam bar- dduo dy wyneb, ac yna fe enfyn y Methodistiaid genadwr atat i dy ddysgu." Ni ddywedodd y gwr ffraeth o Dalsarnau fod eisieu clywed des- grifiad o'r llewod yn rhuo yn y coedwigoedd hefyd; y Prifathraw doniol o Bodiwansydd yn gyfrifol am yr athrawiaeth yna. Ond buasai yr Apostol Paul yn euro cefn y ddau wr da, oher- wydd yr oedd ef, tra yn cyflwyno ei oes i efeBg- ylu i'r cenedloedd, yr un a ddymunai fod yn anathema oddiwrth Grist dros ei frodyr, sef ei genedl yn ol y cnawd. Drosy Cymry yn y Wladfa yn Patagonia y dadleua y Prifathraw, ac y mae ef yn 11n a chanddo hawl i wrandawiad ar y pwne hwn. Mae ei obeithion ef am lwyddiant y Wiadfa wedi bod yn uchel bob amser, a'i ymdrechion wedi bod yn ddiflino tuag at sylweddoli y gobeithion hyny. Ond y mae llawer o rai nad oeddynt yr an deimlad ag ef yn hollol ar un adeg yn credit mor ddwys ag yntau yn awr fod y Wladfa yn faes cenadol rhagotol i'r eglwys. Gymreig. Go- fidiai rhai na fnasai yn bosibl cael eglwys Bro- testanaidd unedig yn Patagonia, ond aflwydd- ianus fa y eais at hyny. Mynod yn wahanol enwadau wnaeth Cymry y Wladfa, a'r hyn dylid amcanu yn benaf ar hyn o bryd yw undeb ysbryd er gwneud y drefedigaeth Gymreig hon yn allu moesol ac ysbrydol cryf er efengyteiddio y than hono o'r byd, pa un bynag a fydd i'r iaith Gym- raeg barhau yno ai peidio. Nid oes genvf ond yr hyn a ddywed y Prifathraw ei hun fel man- tais i farnu i ba raddau y mae Cymdeithas Gen-