Y Celt

r. COFIANT r TRI BRAWD. AT GTFEILLION AC EDMYGWYR YR (R)IAID. Credaf nad oea eisiau gwneud ymddikevrawd dros ddwyn allan OOFIANT I'R TRI WYR HYJK, er fod yr olaf o. honynt yn ei fedd er 78 chwe' blynedd. Pe dygasid y Cofiaat allan cyn i law anwer sychu dagrau y "Wenn a'r miloedd," a chan myned o la o'a cyfeillion ar en hot i wi.. well, mae yn sicr y cawsai gylchrediad llawer eangach; ond hyderaf fod iddynt ddigon o gyf- eillion yn aros i sicrhau na byddo colled 10ft anturiaeth. Ni bu un o'r Tri erioed yn faich i neb pan yn fyw, a gwn na charent i'w coffadwr, laeth fod yn faich i neb wedi on claddu Ni arbedit trafferth, yn ol y ddawn sydd ynof, i w wnead yn gaboledig, na thraul i'w wneud yn ddestlus. Bydd ynddo ddeg neu ddeuddeg e- Ddarluniau wed) eu gwnend gan un o brif gelf. yddydwyr Llnudain, ac y mae oynrychiolwyr y tealu yn ymrwymo i wnead yr ollyn el1 gallu j hyrwyddo dygiad allan y Cofiant. Dymunir ar y neb fyddo yn dewis ei gael, anfoa en heirchion am dano ar unwaith, gan nod argreffir ond nifer eyfyngedig, gan nad yw Cofiant yn llyfr i fyned ond unwaith i'r farchnad. Bydd ar bapyr da, mewn rhwymiad destlus o'r un plyg a'r uYsgrifbin a'r Dadleuon," ac ni bydd ei bris yn fwy na 3s. 6«.f efallai yn Uai. Rhoddasoch eich cefnogaeth iddynt hwy pan yn fyw, thoddwoh eich cefnogaeth eto i'w coffadwriaeth. Mostyn, E. PAN JONES. AT T PARCH. DR. PAN JONES. ANWYL SYR,—Mae yn dda iawn genym ni fel perthynasau agosaf i'r "TRI BBAWD," eich bod wedi penderfynu dwyn allan y Cofiant, er fod y presenol megis yr unfed-awr-ar-ddeg, ond gwell hwyr na hwyrach. Ymrwynrwn i wneud yr oil a allom i'ch cynorthwyo yn mbob modd, a chaiff pob ysgrifau a darluniau ddichon fod yn ein meddiant a all fod o gymorth i chwi, fod at eich Kwasanaeth. WILLIAM JONES. Amxoyihig. MARGARET WILLIAMS, Conwy, (Merch G. R.) Mehefin. 29ain, 1891.

EUUDDUN,—Marwolaeth.—Am chwech o'r gloch borea dydd yr Arglwydd, Gorph. 12fed, ar ol cys- tudd trwm am yspaid naw mis, yr hwa a ddioddef. odd gydagymostyngiad Cristionogol, bu farw Mrs- Mary Jones, hoff briod Mr Edward Jones, Marsh Hotel, Rhuddlan, gynt o Birmingham, yn 60 mlwydd- oed. Dydd Iau canlynol, claddwyd yr hyn oedt farwol o honi yn mynwent eglwys plwyf Bodel- wyddan. Cychwynodd yr angkdd tua'r' gladdfa oddeutu daw o'r gloch, pryd y dangoswyd fod Air. Jones yn un a berchid ac a gerid yn fawr iawn gan y rhai a'i hadwaenent, ac yr oedd cylch ei hadna- byddiaeth yn an lied eang. Gwnelid yr orymdaith augladdol i fyny o dri ar ddeg o gerbydauyn inha- rai yr oedd priod galarus yr ymadawedig. ei anwyl blant, a pherthynasau ereill. Hefyd, y Parcha Lewis, Rowlands, ac Edwards, Rhyl; a Roberts, Llanelwy, y rhai a gynaliasant wasanaeth yot ty cyn cychwyn. Gwasanaethwyd yn yr eglwys ae ar laa y bedd gan y Parchn Jones, Bodolwyddsin, a Yaughan, Rhuddlan. Yr oedd yn bresenol hefyd ddiaconiaid eglwys Anibynol Rhuddlan, o ba un yr oedd yr ymadawedig yn aelod ffyddlon a seleg, tra y caniataodd ei hiechyd. Meddai Mrs Jones Jawer o rinweddau. Yr oedd yn wraig ragorol, yn fam. dyner a gofalus, yn gymydoges garedig, ac yn Is* raeiiad mewn gwirionedd. Teimlir colled fawr ar ei hoi, yn enwedigyn y cylch teuluaidd. Gan- wyd Mrs Jones yn Llanbrynmair. Derbyniwyd hi yn aelod o'r hen eglwys yno gan y diweddar Harch. Samuel Bobeits, perthynas iddi yn rhwymau natur. Wedi uno mewn priodas a Mr Edward Jones, Brynmeurig, Cemmaes, Maldwyn, symadodd 1 Aberhosan, lie y ba hi a'i phriod am saith mlyn- edd, yna symudasant i'r Cemmaes, a buont ill dau ya aelodau am bedair blynedd yn Sammah, o das weioidogaethy Parch. R. O. Evans. Symudasant drachefn i Birmingham, lley bnont yn aelodau o eglwys y Parch. J. Lewis, am tuag un mlynedd-ar» bymtheg. Oddeuto tair blynedd yn ol, daethaat i Rhuddlan, lie y gorphenedd eia hanwjl chwaer el gyrfa ddaearol, ac yr ehedodd ei hysbryd i'r wynf*. nefol, i gartrefn gyda'r Arglwydd, yn ngwasanaeth. yr hwn y treuliodd y rhan fwyaf o'i hoes. Heddwcb i'w llwch, a bydded yr Arglwydd yn dyner iawn o'å theiilu yn eu dwfn alar,—Qalaruir.

NODIADAU. FRIFATHRAW ABERYSTWYTH. Ni aeth llywodraethwyr Coleg Aberyw.) twryth allatt o Gymru i olynydd i'r Dr! Edwards. Dewisasant Mr T. F. Roberts, M.A., o Goleg Caerdydd, drwy fwyafrif o ddeg. Yr ydy m yn canmol y Ily wodraethwyr am osod un sydd yn deall Cymru mor dda, wrth lyw eu sefydiiad. Rhaid i ni fel gwla.d wrth ddyn sydd yn gwybod am ein hangen. ion yn y cyfnod presenol ar addysg yn Nghymru. O'r ddau y mae cael dyn mewn cydymdeimlad trwyadl a'n dyheuadau yn fwy pwysig na chael ysgolhaig. Nid ydym wrth ysgrifenu hyn yn dyweud nad ydyw Mr Bobeits yn ysgolhaig; yn hvtrach 11a we n- hawn fod yr ysgolor a'r Oymro wedi cwrdd ynddo ef; y mae yn genelwr goleufarn ac yn wr o ddysg uchel, yr hyn sydd yn sefyllfa bresenol addysg yn Nghymru, yn gyfuuiad hapus. Uwchlaw y ewbly mae yn ddyn crefyddol, ac yn aelod gyda'r Bedyddwyr. Yr ydym yn gweled un arwydd ddaionus yn y penodiad yma. Dylanwadodd y deffroad cenedlaethot Cymreig ar ddynion fel Llyw- odrae+hwyr Coleg Aberystwyth dynion yn ol ein tyb ai, fuasent y rhai diweddaf yn y byd i deimlo dim o'r fath beth. Buan y delp ein holl golegau yn nes at galon y genedl fel y cynhelir hwy a gwaed brwd gwir genelaeth. T CYFRIFIAD A CHYMKU. Yn ol yr adroddiadau sydd wedi eu cy- hoeddi yr wythnos ddiweddaf, gwelwn fod lleihad difrifol wed*' cymeryd lie yn mhob— logaeth nifer fawr o siroedd Cymru. Gall- web gyfrif am leibad yn mhoblogaeth siroedd Cymreig amaethv ddol, ar yr un tir ag y cyfrifwch, am yr un peth mewn siroedd Seisnig. Y duw dinystriol landlordiaeth sydd yn mynu bywydau dynion yn ebyrth i'w wane yn y siroedd hyny. Ond rhaid fod rhywbeth arali yn cyfrif am leihad pob- logaeth air gyfoethog ei mwnau fol Arfon. Perthynas agos i'r duw landlordiaeth sydd yndifa trigolion y sir yma, sef y royalties an- nuwiol a nychant bob ysbryd mentro yn y bcbl. Y pechadur penaf yn yr yatyr yma I yw y Goron, ac y mae yn helynt o beth fod Coron gwlad yn Iladd cynifer o'i phobl a gyru eraiil i wledydd pellenig i gael tamaid. 9 AELODAU SENBDDOL EFFBO. Dirwyn i ben y mae oes yr aelodau Sen- eddol Cymreig cysglyd a hepiasant dymhorau meithion ar feinciau Ty'r Cyffredin. Yn eu Iledaw dynion ieuanc byw, yn Gymry bob cymal, yn meddu llygad i weled, a thafod i draethtt iawnderau eu gwlad. Cewch eng- raifft o hyn yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd cwmniau reilffyrdd Gogledd Cyairu ar fin esel byl drwy'r Ty i'w galluogi i godi'r prisiau am gario nwyddau. Ar yr unfed. awr-ar-ddeg neidiodd y Mri. Lloyd George, Ellis, a Pritchard Morgan i'r adwy a thrwy ddefnyddio hen arf y Gwyddeloda. phender- fynu rhwystro i'r byl gael ei basio drwy gynlg gwelliantau anorphen arno, cawsant yLtywodraeth i blvgu, ac er mwyn arbed amser bjddlonoddy Weinyddiaeth i roddi y xasnach leehi ar yr uq tir a'r rheilffyrdd Seisnig. Nid oedd hyn yn boddloni y tri wyr Pjbyr, ac ni thynasant eu gwrthwyaeb- tadynol hyd nes cael cwbl sicrwydd y byddai pob masnach Gymreig ar yr un tir. Eu cyndynrwydd a orfu. Cydnabyddwyd hawltau a buddianau Cymru. Dinystriai cynygiad Byl y Roilffyrdd pe pasiai dref Caernarfon oblegid yn unpeth buasai yn rhaid talu mwy o bedwar swllt a chwe cheiniog am bob truck o lechi a ddeuai o Kantlle i Gaernarfon. Curodd y Cymry, a mawr glod iddynt hefyd. Haeddai Mr W. y J. Parry ac ereilt ddioich y wlad hon am yr help gwerthfawr a roisant i rwystro yr anghyfiawnder a'n bygythiai. DAMWAIN DOST YN JTFBAINC. Un o'r damweiniau mwyaf erchyll a ddi- gwyddodd ar y rheilffordd yn St. Mande, j Pfrainc nos Sul. Rhedodd tren i dren arall lawn o bleserdeithwyr yr hon oedd ynsefyll yn yr orsaf. Drylliwyd y cerbydau olr11 yfflon a thaniodd rhai o honynt gyder nwy a't goleuent. Daeth y tan beiriant lleol i'r fan adywedir eu bod wrth geisio diffodd y tan wedi boddirhai personau oeddynt wedi eu hanafu a'u cuddio gan falurion y cerbydau. Yr oedd dynion wrthi ar hyd y nos yn tynu'r meirw a'r clwyfedigion oddi rhwng y darnau cerbydau, ac yn ol adroddiadcwmni y rheilffordd eu hunain y mae 35 o bobl wedi eu lladd yn y ddamwain ac oddeutu yr un nifer wedi en hanafa. Dywed un sydd yn byw yn ymyl yr orsaf iddo weled bachgen yn tynu yr arwydd ymaith yr hon oedd wedi ei chodi yn erbyn yr ail dren a thrwy hyny arweiniwyd gyriedydd yr ager- beiriant i feddwl fod y llinell yn glir. Gwedir hyn mewn adroddiad arall a dywedir mat diofalwch oedd yr achos o hono. Pe cadwasair teithwyr at Esaiah lyiii. 13. 14. ni ddygwyddasai y ddamwain ofnadwy iddynt. BUDDUGOLIAETH WISBKACH. Rhai araf iawn i gymeryd eu symud yw y dosbarth amaethol yn Lloegr. Felly y mae enill brwydr mewn etholaeth fel Wisbeach, sy'n cael ei gwneud i fyny o amaethwyr a'u gweithwyr, yn dipyn o beth. Yr oedd y mwyafrif Ceidwadol yn 1087 yn y flwyddyn 1886, ond yn y frwydr a ymladdwyd yr wythnos ddiweddaf, cafodd y Rhyddfrydwyr fwyafrif o 260. Cwyd llanw Ymreolaeth yn uwch, uwck yn barhaus, ac nid yw o un dvben i Iarll Salisbury geisio denu 'r wlad, drwy addaw pleidlais i'r merched, a dysgu'r plant am ddim, ar ol Gladstone ac Ymreol- aeth y myn y bobl fyned. MR ATKINSON 0 BAN QERYDD. Boneddwr o Wes'eyad, a Thori, yw Mr Atkinson, yr aelod seneddol dros Boston. Os y gallwn gredu ei gyfeillion, un lied groen deneu ydyw, a phan yn gwrthwynebu cynyg y Lly wodraeth yn nglyn a mesur tollau y Rheilffyrdd, coilodd ei dymher yn Ian.' Dodwyd yn ughofaodion y iddo wneud hyn, ac yna, ysgrifenodd at y Llef- arydd mewn ysbryd lied ffroen uchel. Arweiniodd hyn ideimlad40 Iledfroehus. a neithiwr (nos Lun), cafodd Mr Atkinson ei ddodi o dan gerydd, drwy i'r senedd wahardd iddo fynychu y Ty am wythnos. Gwastraff. wyd oriau o amser i geryddu hen wr gwyllt ei dymher. Pwy a ddywed bellachmai nwydd prio yn Senedd Prydain yw hwn ?