Y Celt

NEWYPPION CYMREIG. ABE^TAWK.—Capel S&ion.—Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y lIe uchod ar y dyddiau Sul a Llun, Hydref 12fed a'r 13eg, pryd y gwasanaethwyd gan Y Parchn. D S Evans, Siloa, Aberdare a J Volan- der Jones, Trecastell. Tystiolaeth pawb oedd na chafwyd gwell cyfarfodydd erioed yn mhob ystyr, er fod chwech o gylchwyliau yn y dref ar yr un pryd. Gellid casglu yn y gyfeillach nos Fercher fod y pregethau wedi cael Ile dwfn yn meddyliau a theimladau yr eglwys. Tra dieithr oedd Volander yn Abertawe o'r blaen, ond tebyg na fydd yn ddieithr yn y dyfodol. Amlygwyd dymuniad am gael gweled pregeth Mr Eva-ns ar y Sabbath yn argraffedig, nid am ei bod yn well na'r pregethau ereill, ond am ei bod ar bwnc, a dyled- swydd mor angenrheidiol i'w chymell ar yr eg- lwysi. Blin oedd genyf ei glywed mor drwm ar Ystradfellte, preswylwyr pa le sydd mor auwyl genyf fel hen gymydogion, am eu gwaith yn croesawu bonafiders ar y Sabbath, acnadoedd lie i ddyweud gair yn ei erbyn. Ond dymunaf ddy- weud hyn, llwydded Mr Evans i rwystro bona fiders Aberdare i ddyfod i aflonyddu ar Ystradfellte, sicrhaf frnau o'r ta arall na wna yr un bonafider bytb ddyfod o Ystradfellte i aflon- ydda ar gysegredigrwydd teimladau neb yn Aber- dare nae unrhyw Aber arall.—Preswylyddy Gareg. BANGOR, TEIFI.—Mae yn trigianu yn y plwyf bychan hwn ers rhai blynyddau bellach, ddau o'r "Davisiaid Maengwyn," sef Dr. Enoch Davies, Bryn Teifi, a'i frawd Mr Evan Davies, Gilfachronw. Oherwydd eu bod yn wrth-ddegymwyr ac yn Rhyddfrydwyr blaenllaw iawn yn y plwyf, gwneir ymosodiadau bryntion a ffyrnig arnynt, gan ffugio eyhuddiadau personol yn eu herbyn yn fyn- ych yn y Journal,-papyr Toriaidd enwog ar achlysur o'r fatb. Bu'r' Toriaid am yr uga.in mlynedd diweddaf yn cael eu ffordd eu hunainar bethau yn y plwyf hwn, a'r sawl a fynent a ladd- ent a'r sawl a fynent a gadwent yn fyw, fel y profa hanes y gorthrymu a'r erlid a fu ar ddau amaethwr parchus yn unig am actio cydwybod yn etholiad bythgofiadwy '6S. Un o'r ddau ferthyr politicaidd crybwylledig oedd un o'r Davisiaid Maengwyn," yr hwn ar ol derbyn rhybudd i ymadael o'i fferm a gafodd lawer <?i wawdio yn nbymor gwair dilynol gan Doriaid cochion gan edliw mai ar ymylon ffordd fawr y byddai gwr Gilfachronw yn cynhau- afu ei grop gwair nesaf. Ond daeth olwyn amser a phethau i drefn ac i'w lleoedd priodol drachefn gyda'r cynymdra. mwyaf. Darfyddodd y gallu mawr gormesol. Bu rhagluniaeth yn dyner a gofal- us iawn am v gorthrymedig. Cafodd Davies, Maengwyn, feddianu dwy fferm ar oi hyn, ac y mae "plant Maengwyn" yn parhau yn uehel eu clod ac yn ddwfn yn serch Rhyddfrydwyr ac Ym- neillduwyr y wlad, ac y mae tri o honynt yn aelodau cytneradwy iawn o Gyngor Sirol Ceredi- gion. Anaml hefyd y gwelir brodyr yn meddu ar gymaint o dalent i ddadleu dros yr egwyddorion a gredant ac i siarad yn gyhoedius, fel nad oes eisian ar neb o hsmynt gymortb papyr wedi ei binio wrth gefn stol wrth raid fel y gwelir gan Deri coch ar waith mewn cwrdd wylnos eglwysyddol y yl-wyf,—Gwyliedydd. BOOTLE.—Eglwys Anibynol Trinity Road.- Cynhaliodd yr eglwys uchod ei chwrdd te blyn- yddol ary 14eg cyflsol. Cafwyd cynulliad da, er i'r tywydd droi braidd yn anffafriol. Yr oedd yn bleser edrych ar y chwiorydd yn gwasanaethu mor ddeheuig yn eu gwahanol swyddi, pob un yn edrych yn berffaith gartrefol gyda'u gwaith, ac yn awyddus iawn am wneud pawb ya gysurns, fel y mae genym sail dda i gredu ei fod wedi troi allan yn llwyddianus iawn, ac y ceir elw sylweddol oddi- wrtho. Diolch yn fawr i chwiorydd ffyddlon yr eglwys am eu parodrwydd bob amser. Ar ol y te, cafwyd cyngherdd arddercbog yn ysgoldy eang a cbyflens yr Emanuel Church. Cymerwyd y gadair gan y Cymro cenedIgarolT 0 Hughes, Ysw., T.C. -.Cawsorn ganddo araeth yn Ilawn o'r tan Cymreig. Yn wir y mae yma ambell i Gymro acsydd yn an- rhydedd i ni fel cenedl. Y mae Mr Hughes bob amser yn barod i wasanaethu ei genedl, nid yn unig ar air ond mewn gweithred hefyd. Cyflwyn- odd i ni fel eglwys rhodd sylweddol ar ddiwedd y Cyfarfod. Prif arwr ein cyngherdd eleni oedd y Parch. W Wallace Thomas. Yr oedd yma ddis- gwyliadau mawrion wrtho, ac fe lanwodd y cyfan, cafodd hwyl anarferol. Brysied yma eto oedd llais pob un a'i clywodd. Y mae genym dalentau cartrefol ardderchog. Yr oedd y gymeradwyaeth a gawsant yn profi hyny. Cawsom gyngherdd ardderchog trwyddo.Nos Fercher, cafodd y plant eu te parti hwythau, ar ol cael eu gwala a'u gweddill, cafwyd cyfarfod i adrodd a chanu. Cadeiriwyd gan yr hen frawd ffyddlon a gweithgar, Mr John Edwards, Lyon-street. Yr oedd yn hawdd canfod wrth wrando ar y plant yn canu ac adrodd mor ardderchog fod yna lafur ag ymdrech mawr wedi ei gymeryd gyda hwynt ac yr ydym fel eglwys yn rhwymedig iawn i gydnabod yn ddiolchgar y brawd, Mr William Jones, am ei lafur a'i ymdrech gyda phob cangen o gerddoriaeth y cysegr, yn enwedig gyda'r plant. Ar ol ein parchus weinidog, y Parch. W Thomas, a rhai o'r brodyr fyned trwy y diolchiadau arferol i'r chwiorydd a phawb oedd wedi gwneud ei ran yn yr wyl, canodd Miss Owen, Gray-street, "Nos Dawch," yn swynol iawn, a'r plant yn uno yn y cydgan. Ymwahanwyd wedi cael gwyl, mi a gredaf, wrth fodd calon pawb.—J. Jones, CAEBFYRDDIN.—Galwad.—Wyihnos neu ddwy yn ol derbyniodd Mr Stephen Thomas, myfyriwr yn Ngholeg Caerfyrddin, alwad frwdfrydig oddiwrth eglwys Blaenycoed. A'r wythnos hon daeth cais taer ac unfrydol am ran o'i wasanaeth o eglwys Penybont, Trelech. Atebwyd y ddwy yn gadarn- haot, a'n teimlad yw nas gall yr undeb lai na bod yn hapus a bendithfawr. Y mae Mr Thomas yn un yn mysg m l. Ba yn fyfyriwr cydwybodol a llwyddianus, mae yn bregethwr swynol a meistrol- gar, ac yn Gristion diamheuol, Edrychid arno fel esiampl gan ei gyd-fyfyrwyr, a bu ei ymdrecbion egniol o blaid pob achos teilwng yn ystod ei gys- ylltiad a'r; dref hon o fendith anmhrisiadwy. Colled fawr i ni fydd ei ymadawiad, ond ymgysur- wn yn y ffaith y bydd ein colled ni yn enxll mawr i eraill-—Un a'i edwyn. DYFFRYN CONWY A'R CYLCH.—Bwriadwn yn awr ac eilwaith groniclo i'r Celt ran o helyntion y Dyffryn uchod a'r cylch Wedi i awdwr y llith a ymddangosai dan y penawd O'r Ogwen i'r Gon- wy" symud o'r cylch yma, nid yw y Celtwyr wedi cael ond tameidiau prin o'n hanes yn y rhan hon o Eryri. Bwriada y frawdoliaeth yn Salem, Peamaenmawr, wneyd ymdrech egniol i dalu y ddyled sydd ar eu capel. Nid yw y swm ond 60p., acy mae y Salemiaid yn sicr o addoldy diddyled cyn dechren '91.—-Nos Sadwrn diweddaf cynal- iwyd Cwrdd Gweddi Dirwestol yn Nheml Llan- fairfechan. Dywedir fod Adelphos, Gol. y Dysgedydd, a W P W, wedi cael hwyl anarferol yn Nghyfarfod Pregethu Llandudno, yr wythnos ddiweddaf. Mae y Parch P Price, Trefriw, ar hyn o bryd yn treulio ychydig amser yn ei ardal enedigol-Tabor, Dolgellau.—Williams, Llan- dudno, a Griffiths, "Dwyrain, fu yn eadw cyfarfod yn Siloam, Capel Garmon.- Y r wythnos nesaf bwriedir agor yr Ysgoldy newydd yn Llandudno Junction.—Parri Huws, Thomas, Glandwr, a Dr Herber Evans ddisgwylir yno i bregethu ar yr achlysur.Rhoddwyd anrheg o Feibl hardd i Mr Robert Thomas (cyn dosbarthwr y Celt am flynyddoedd) gan ei ddosbarth yn Ysgol Sul Gerizim, Llanfairfecban, y Sabboth diweddaf. Cydnabyddiaeth feehan o'i lafur ydoedd, a dang- osiad or teimladau da y dosbarth tuag ato ar e briodas,-Stead. GLYN EBBW.—Gwyl da y Methodistiaid Seisnig, Drenewydd.—Cynhaliasant eu gwyl de flynyddol ar y 13eg cyfisol, a darfu i luoedd fyned yno a chawsant eu digoni, a chafwyd cyfarfod adioniadol rhagorol o dda ar ol y wledd; bydd elw yn ddiameu. Providence, Bedyddwyr Seisnig, Dre. newydd.—Yr oedd eu cyfarfod blynyddol hwy dydd Sul, y 12fed cyfisol, pryd yr oedd y Parch. Edwards, eu gweinidog, yn pregethu boreu a hwyr, ac yn y prydnawn, am ddau, y Parch. J. 0. Hughes, Caersalem, Victoria. Y mae y gwr da hwn yn un o'r dynion ieuanc mwyaf hyawdl, mwyaf tanllyd, a mwyaf dylanwadol a fedd y Bedyddwyr yn y cylch- oedd yma, ac os y dal ei iechyd ef, daw yn seren lachar yn y byd. Dydd Llun, eto, yr oedd gwyl de ganddynt tiwy, neu "gwyl y gyllell a fforc," enw newydd a dullwedd newydd o wiedd. Y mae y ffordd yma o tiaen yr hen ffordd, sef te a bara. brith. Pob peth newydd dedwydd da," a gwnaethant hwy yn dra rhagorol, a gwnaethant elw yn iawn.Heol lago, Wesleyaid Se -isnig.- Ar yr un dydd eto. Gwyl y gyllell a'r ffore oedd yma hefyd, a defnyddiwyd hwy gyda y deheurwydd mwyaf, ac y n ao y brodyr a'r chwiorydd yn cadw rbyw fath o weithfa yn nglyn a'r aehos. Y mae y chwiorydd yn cwrdd a'u gilydd rhyw unwaith yr wythnos i wneud pob rhyw fath o ddilladau i'r rhyw fenywaidd, acar ol gwneu llu mawr o store, yna eu gwerthu pan yn cael yr wyl y gyllell a'r fforc, ae y maent yn gwneud elw braf o'r oil. Dyna ddigon am y bwyta a'r yfed yr wythnos hon --Penuel (M.C.)-Y mae yn dda odiaeth genyf gael sicrwydd yn awr fod y Parch. Phillips, Aber- corn, yn awr wedi rhoddi atebiad cadarnhaol i'r eglwys hon y dawfefe i'w bageilio hwy yn yr Arglwydd, ac yn wir y maent wedi bod yn ffodus iawn. Ymae'n eglwys luosog, alluog, ac yn eg- lwys all werthfawrogi breintiau uwohaf y weini- I dogaetb, ac y mae Mr Phillips yn ddiddadl yn un o'r dosbarth uohelaf fel meddyliwr, fel siaradwr, bugail da. Yn bendifaddea bydd yn teimlo gwen rhyddhad oddiwrth hen raffau arglwyddiaethau daearol pan yn dod i Penuel. Yr wyf yn lIon- gyfarshybrodyrar eu deewisiad. Daw rhoddwr pob gallu a'ch bendithio fel eglwys a gweioidog. Mount Pleasant Road, PresbyteHaid Seisnig. —Y mae yr eglwys flodeuog hon wedi bod yn sym- bylu dyn ieuane o Goleg Trefeca am ychydig, ac y mae yn dda genyf gael ar ddeall fod yr eglwys yn unfrydol wedi rhoddi gal wad i'r dyn ieuanc, ac y mae yn hyfrydwch genyf i hysbysu ei fod yntá. wedi ei hateb yn gadarnhaol, y Sal diweddaf, a gobeithiaf fod yr hyn gaed ei glymu ar y ddaear, ei fod wedi ei selio yn y nefoedd, yna bydd llwydd- iant yn sicr, oblegid pan y bydd daep-r a nefoedd wedi ymgyfamodi y naill i'r llall, nis gall y byd a'i holl ddyfais byth ddatod y berthynas. Ni bydd Mr Evan Rees yn dyfod fel gweinidog hyd Mehefin nesaf, ac yn Awst y bydd yn cael ei ordeinio, ond bydd yn dyfod yma mor ami ac y medr ef ddyfod. Y maent yn awr mewn ffordd i roddi tal weddol i ddyn ieuanc. Llwyddiant mawr fyddo gyda yr eglwys hon, a bydded ei dewisiad o weinidog i fod o fendith i'r lie yn y dyfodol. Bethel, Victoria, —Anibynwyr Cymreig.-Fel y sylwais o'r blaen yr oedd yn dda iawn genyf eu bod hwy wedi rhoddi galwad i ddyn ieuanc o Aberhonddu, Mr Thomas Price, acy mae yntau wedi ateb yn gadarnhaol, ac y mae yr etholiad mawr i fod y Llun nesaf, sef yr ordination. Bydd hyn yn gysur mawr i ni fel Anibynwyr y dref boblog hon, bydd yma un yn ein mysg yn awr. Nid wyf yn sicr eto pwy fydd yn gwasanaethu yo Victoria, ond eewch hanes cyflawn o'r oil eto. Un o eglwys Ffaldybrenin yw Mr Thomas Price. Samson." Y mae papyrau rhagarweiniol i'r rhai mawr, fod y Cor Undebol, Glyn Ebbw, yn penderfynu cynal dau ddatganiad o'r llyfr gorchestol uchod, dwy waith yn Ebbw Vale a dwy waith yn Casnewydd. Y mae y cor yn rhifo dau ganto brif leisiau y dref, ac y maent yn canu yn dra rhagorol. Y mae Tom Davies a'r cor yn deall eu gilydd i'r dim, a dyna y rbeswm am ymlyniad y cor da hwn. Gobeithiaf y ca'nt bob cefnogaeth yn y dyfodol.Ehedydd Wyn. LLANGELER. Giveinidogaeth angeu. — Dydd Llun, Hydref 6ed, ar ol hir nychdod a gwaeledd yn nghadwynau tynion y darfodedigaeth, hunodd yn dawel Ann Lewis, merch feehan David a* Liza Lewis, Waun, yn yr oedran gwanwynol o 12 oed. Hebryngwyd ei gweddillion marwol y Mercher can- lynol i fynwent Saron, gan dyrfa fawr. Gwein- yddwyd gan y Parch. W. E. Jeffreys. Duw y dyddanwch fyddo yn gysur a nerth i'r teulu yn eu trallod.Mancion. Proff. Jones. M.A., Caer- fyrddin, oedd yn llanw pwlpud Siloh y Sul di- weddaf. Bydd Mr Bowen Rowlands, A.S., yn rhoddi cyfrif o'i oruchwyliaeth, yn LlandysnJ, nos Iau 1ilesaf. Y mdelthydd, nos o'r blaen, wrth weled cymaint wedi dod yn nghyd i gwrdd y plant yn Saron, addywedai, We], yn wir, dyma olygfa hardd, ie, cystal llawn a'r hon a welodd Gwr y ceffyl tan' yn nghapel Gerizim ers talm," ac ar ol ell clywed yn adrodd petfHl, Disgyblion Crist" Keinion, ar ol y brawd Sulgwyn Davies, gofynai, Y dych chwi am efelychu Gol y Celt hyd yn oed gyda'r plant Dywedir fod Cwrdd y Plant llewyrchus iawn yn y Bryn hefyd bob wythnos o dan ofal y brawd uchod,-Ap Llawddøg. II MANCEINION.— TJrddiad.—Nos lau, Hydref 9fed, cynhaliwyd cyfarfod yn nghapel Cynulleidfaol Rusholme-road, i'r dyben o neillduo Mr J. Lambert Rees, B.Sc., o Goleg Anibynol Lancashire, i waith y Genhad?eth Dramor yn Shanghai, China. Gwas- anaethwyd ar yr achlysur gan y personau canlynol: Cadeirydd A.'Thompson, D.D., y gweinidog, yr hwn ar ol ychydig eiriau a alwodd ar y Proff. Hodgson, D.T)„ i ddarllen rhanan o Air Duw, yna cafwyd darluniad o'r maes llafur yn China gan y Parch. R. Wardlaw Thomson, ysgrifenydd y Gen- hadaeth Dramor yn Llundain, rhoddodd ddarnodiad 0 sefyllfa y Chineaid yn grefyddol a moesol, a dywedodd amryw bethau oedd yn dra chalonogol i Mr Rees ar ei fynediad allan i'r wlad eang hono. Holwyd y gofyniadau gan Proff. Hodgson, pa rai a atebwyd yn alluog ac i'r pwrpas gan Mr Rees. Dyrchafwyd yr urdd weddi gan Dr. Thompson. Ar 01 canu pregethodd Proff. Scott, D.D., siars i'r cenhadwr ieuanc. Yr oedd arogl hyfryd yn yr holl wasanaeth. Cymro o Llanon, sir Aberteifi, ydyw Mr Rees, ac y mae yn dda genym hysbysa ei fod wedi profi ei hun yn fyfyriwr llwyddianus tra yn y coleg, ac y mae byny yn rhoddi hyder ynom y gwna genhadwr ffyddlawn. Y mae yn llawn o'r yspryd cenhadol, a'n dymuniad iddo ydyw oes hir a llwyddianus i weithio yn ddifefl dros ei Dduw. Ei ddefnyddioldeb fyddo yn cael ei deimlo yn ngwlad eang China. Da oedd genym weled cynifer o