Y Celt

CYMREIGIAETE. GAN Y PEIFATHRAW M. J). JONES. Bu y Uywodraeth Seisonaeg yn y cyn- amserau yn egniol iawn,i ddifodi y Gymraeg, iaith ag sydd yn anwyl iawn i bob gwirGym- ro. Pasiwyd cyfreithiau ynfyd o greulon yn erbyn arfer ein hiaith"o gwbl, a gosodwyd ein cenedl hyd heddyw dan anfanteision mawrion heb ddysgu ac arfer yr iaith Seis- onaeg. Hen gynllun treisiol goresgynwyr yw hwn, yr hwn y mae Rwssia yn ei gario allan yn Mholand yn ein dyddiau ni, a. dyma oedd cynllun y Rhufeiniaid gynt gyda'r cenhedloedd a oresgynent. Llwyddasant i ddarostwng Celtiaid y Cyfandir, y rhai a. oresgynwyd wedi hyny yn rhwyddach gan lwythau Teutonaidd o Ffrancod ac Ellmyn. Mae goresgyn cenedl yn lladd ei hunan- hyder, a thrwy eu gwneud yn llwfrynaidd yn eu paratoi i fod yn ysglyfaeth i ailym. osodwr. Y Teutoniaid, y rhai na allodd y | Rhufeiniaid eu llwyr oresgyn, yw prif genhedloedd Ewrop yn y dyddiau hyn, ac y mae eu trais wedi gwneud gwehilion o'r cenhedloedd Celtaidd, ond fel y mae add- ysg a Christionogaeth yn eu codi i sefyll dros eu hiawnderau. Y mae hanes yn eg- lur brofi mai cael ei darostwng y mae pob cenedl wrth gael ei goresgyn, ac aflwydd o'r fath fwyaf yw cymeryd trefniadau gwlad oddiar ei phobl. Maepeudefigion Lloegr wedi soddi'r werin yuo i ddygn dlodi a gwaseidd-dra llegaeh, drwy eu hatal i gael rhan briodol yn y llywodraeth, ond nid yd- ynt yn goresgyn eu hiaith, yr hon a ddef- nyddir yn iaith masnach, cyfraith, a Henor- iaith, yr hyn sydd yn rhoddi mantais fawr i Seisoa ar bob cenedl wahanol. Bu'r Normaniaid yn eu rbod yn defnyddio'r Ffrancaeg yn iaith y llys, ac yn trin y Seison fel y maent hwy yn gwneud a'r Cymry, a phobloedd goresgynedig eraill, a dyddiau tywyll i ryddid, crefydd, a llenor- iaeth Seisnig oedd y rhai hyny.. Yr unig ffordd i ddwyn Seison i gydnabod. melldith anaele goresgyniaid fyddai i lFfrancocl, Ellmyn Rwssiaid, neu Americiaid oresgyn Lloegr, a buan y clywem am yr ergyd dinystriol a roddid i ryddid, gwareiddiad, a Iledaeniad y grefydd Gristionogol, ond haerir fod eu goresgyniad hwy o bob cenedl yn fanteisiol yn mhob gwlad i addysg, moes, a duwioldeb y rhai a orchfygir a'u cleddyf! Mae'n analluadwy i Seison dd,fodiy Gymraeg, heb i Gymry eu hunain gymeryd eu eamarwain gan eu goresgynwyr, ac o'u gwirfodd roddi i fyny eu hiaith. Mae e yr un mor anymarferol difodi iaith cenedl, a'u rhwystro i feddwl mewn dull neillduol, ond, gellir eii gosod mewn anfantais. Mae dos- parth o bobl yn ein plith yn parhaus bregethu fod eisieu achosion Seisnig yn Nghymru, am fod y cenllif Seisnig yn rhuthro ar draws ein gwlad, a bod eisieu i Ymneillduwyr ymbarotoi ar gyfer y diluw hwn, Cenllif o gread Die Shon Dafyddion ydyw, ac nid oes eisieu ond anog pobl ein gwlad i fod yn ffyddlon i'w hiaith, a bydd y dylif a'i beryglon wedi treio yn llwyr. Mae gweinidogion efengyl wedi bod yn gymaint •o apostolion Die Shon Dafyddiaeth uchel- ffroen a neb. Daw rhyw golier bach o Forganwg, ryw gono bach o was fferm o Sir Gaerfyrddin r neu gryddyn o Sir Aberteifi yn fyfyriwr i Goleg Aberhonddu, a dysg ym- wisgo'n foneddigaidd, a throi ei ffon & gylch ei ben, a'i fenyg duon am ei ddwylaw. Ar ol gorphen ei amser yn y Coleg, dichon y eaiff alwad mswn rhyw eglwys, a phrioda wraig, ac alltudia iaith ei wlad oddiar yr aelwyd. Cwyd ei blant i fyny yn anwybod. us o Gymraeg os medr, neu yn medru ond rhyw Gymraeg clapiog, gan ystyried hyny yn foneddigeiddrwydd! Myn ddosparth Seisnig yn yr Ysgol Sabbathol, a'i wraig ef fydd yr athrawes. Amlheir y dosparthau Seisnig, a bydd merched y diaconiaid mwyaf boneddigaidd yn athrawesau, a siaradant y Saesonaeg a'u gilydd yn barhaol, gan ranu y gynulleidfa yn bobl foneddigaidd (sef y Die Shon Dafyddiaid) a'r dosparth isel, sef y bobl a lynant wrth eu biaith. Haerir mai dyma'r ffordd i Ymneillduwyr wrthweithio Eglwys Loegr yn effeithiol, pan mewn gwirionedd mai dyma'r ysprydiaeth sydd yn rhoddi bywyd yn EgIwysLoegr y dyddiau hyn, a'i boll amcan yw gwrthweithio gwerin- iaeth a chydwastadrwydd Beiblaidd, a chadw'r mawr yn fawr, a'r bach yn fach. Gwaeddir yn mhen amser fod y bobl ieuaine yn myned yn Seison, a bod rhaid cael un gwasanaeth Seisnig, ac ni orphwysir hyd nes cael yr holl addoliad yu y Seisonaeg, ac alltudir y Gymraeg yn hollol o'r ty cwrdd, er mawr anfantais yr hen bobl fyddant wedi talu am godi'r addoldy. Mae degau o'r gweinidogion coreneidiol yma wedi myned o'r diwedd yn offeiriaid yn yr Eglwys Wladol, a rhai ereill wedi aroe ag sydd mor amddifad o naws Cristnogaeth ostyngedig ag esgyrn sychion Eseciel gynt, ond yn or- lawn o bob bonedd bach yn rhedeg dros yr ymylon, "Heb roddi eich bryd ar uchel bethau, ond bod yn gydostyngedig a'r rhai iselradd," meddai'r Apostol, ond rhoddweh eich bryd ar uchel bethau, a pheidiweh a bod yn gydostyngedig a'r rhai iselradd yw nod bywyd y rhai hyn. Os ar y tir yma yr eir i gydredeg ag Eglwys Loegr, nid oes un gobaith i YmneiUduaeta ei threchu. Ar dir mawredd bydol y mae'r offeiriad yn hirgoes, ac nid oes wiw i bregethwr byrgoes geisio ei basio. Mae'r offeiriad heglog yn braslamu ar ddolydd hyfryd ysweiniaid a phendefigion, ac heb som am grefydd, mewn mawredd daearol, y mae esgob botymog ar weir- gloddiau gwastad y Llywodraeth yn sicr o basio i rywle rhyw bwtyn o bregethwr Die Shon Dafyddol, gyda phais am bob coes, yn ceisio hobelu hyd diroedd geirwon y werint gan nad pa mor Seisnig ei yspryd. Mae'r holl brophwydo sydd wedi-bod gyda'r Trefn- yddion am y diluw Seisnig, a pharotoi arch y capel Seisonaeg ar ei gyfer wedi aeddfedu lluaws o'u pobl ieuainc i fyned i'r Eglwys Wladol, ac y mae'r Anibynwyr Die Shon Dafyddol, gyda'u. capeli Seisnig wedi anion canoedd yno, yr un fath ag y mae Puseyaid defodol yr eglwys wedi troi miloedd o es- gobyddion i ymaelodi yn Eglwys Rhufain. (Jymraeg sydd wedi gwneud Cymru yr hyn yw, ac edrycher ar Sir Faesyfed, a gwelir beth a wna Seisonaeg o'n hanwyl wlad, ae y mae Brycheiniog yn ymdrechu gwneud ei hun yn bagan Clawdd Offa fel Maesyfed, a • "Seisony Merth," sef pobl Siroedd Gaer- lIeon, Amwythig, a Henffordd, y rhai nad ydynt ond Cymry wedi myned drwy'r ffatri Seisonaeg, a'u Paganeiddio, a'u dysgu i yfed cwrw, ac afalwy (cider) a pheidio addoli un Duw ond eu boliau.

Y PEIRIANT BARDDOL. Llinellau Ymddiddanol,$c.—Lied faith yw y llinellau hyn i hyny o ofod a gania-teir i farddon- iaeth yn y Celt, ond ar gyfrif tynerweh y teimlad a red drwyddynt, cyhoeddir hwynt yn eu tro. Y Tlotyn unig.-Darn cryf, a rhai llinellau campus ynddo:— H Mewn mawr angen bob enyd, A dyma boen,-cael dim'byd." Anhvwdd cael cyffyrddiad tynerach na hwn. Teimlir y gallesid ystwytho ambell i gymal yn y dernyn, ond mae yn dda, a chyhoeddir ef yn ddiau. Cymru Fydd.—Campus. Melus, moes mwy." Teg MtCM.—" Wir ddyn i," edryched y bardd hwn ati, onide daw yn ddrwg aruo Ac er mwyn i'r chwiorydd wybod beth mae rbai yn feddwl a honynt. rhoddwn y penill yn y fan hon:— "Maenaturarydechrea I ddyn yn ddigon teg, Ro'i nerth mewn braich ac ysgwydd,— Nerth gwraig roea yn ei chegt" CTF. MORWR. Ysgrifen y darn Ilaw.Llinellau cryfion, a chant ymddangos. Penillion Priodasol, 3fc.—Er nad ydynt yn gy- meradwy iawn mewn rhai pwyntiau, gollyngir y gan i fewn ar gyfrif ei byrdra a'i symledd, a bod ynddi rai llinellau da. HEN LAW.

ETHOLIAD CYNGOR TREFOL BANGOR. Wedi ceisio cytnno a'u gilydd mae y Rhydd- frydwyr a'r Toriaid eleni, er mwyn osgoi etholiad. Cytunasant i ail-ddewis y rhai oedd eu tymhor ar ben, yo ddiwrthwynebiad; ond yr oedd tri o'r hen aelodau yn gwrthod myned ar y cynghor eilwaith, felly, aeth y pleidiau i ddewis eu dynion. Yn lIe y Milwriad Sackville West, goruehwyliwr ystad y Penrhyn, enwyd Mr Evan Williams, adeiladydd, dros y Ward Ddwyreiniol; ac yn lie Mr Dew, enwyd Mr George James dros y Ward Ddeheuol; Toriaid ydyw y gwyr hyn, ac nid oedd gan y Rhyddfrydwyr wrthwynebiad iddynt. Yn y Ward Orllewinol, yn lie Mr Cameron, enwodd y Rhyddfrydwyr Mr Thomas Edwards, diacon parchus a gweithgar yn Ebenezer, ond ni fynai y Toriaid ef, a bloeddiant ymaith a? ef." Gwrthoda y Rhyddfrydwyr dynu enw Mr Edwarda yn ol, ac o'r diwedd rhoddodd y Toriaid i fyny a derbyniasant ef. LLANDUDNO.—CynaHwyd cyfarfod pregethu blynyddol yr ALibynwyr nos Fawrth a dydd Mercher diweddaf. Gwasanaethwyd gan y Parchn. W P Williams, Waenfawr; T Eynon Davies, Llundain; a Dr. Herber Evans, Caernarfon. Dechreuwydy gwahanol oedfaon gan y Parchn. D Davies (B), Llandudno; Keinion Thomas, Llanfairfechan; W P Williams, ac Ellis Jones, Conwy. Cafwyd cyfarfod rhagorol yn mhob ystyr, cynulleidfaoedd lluosog, a gweinidogaeth anarferol o rymus, ac effeithiol, ac arwyddion am- lwg fod Duw yn arddel y gwirionedd. Gobeithio y ceir casglu ffrwythi fywyd tragwyddol oddiwrth yr bad a hauwyd yn y cyfarfod.