Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
OYMREIGIAETII.
News
Cite
Share
OYMREIGIAETII. [GAN Y PBIFATHBAW M. D. JONES.] Yn y cynoesoedd, gwahoddodd Gwrtheyrra. brenin y Prydeiniaid y Seison Hengist a Horsa a'u canlynwyr drosodd o'r cyfandir i Frydain i'w gynorthwyoyn erbyn rhuthr- gyrchiadau y Brithwyr a'r Ysgotiaid, ac wedi iddynt gystwyo y gelynion hyny yn effeith- iol, a derbyn y tal adaawedig, yn He ymadael fel dynion genest, wrth weled lie mor ddy- munol yn ein hynys, penderfynasant nid yn unig gadw'r arian a dderbyniasänt am eu gwasanaeth, ond hefyd droi ar y rhai a'u cyflogasant, a lledrata pob peth a fedrent oddiarnynt. Lladdodd y Seison ganoedd o filoedd o'n hynafiaid o bryd i bryd, ac o'r diwedd meddianasarit yr oil o Brydain Fawr, a thrwy foddion anonest a llofruddiog cy- ffelyb yn nhreigliad amser goresgynasaut yr Iwerdaon, a chymerasant hi yn Uadronllyd oddiar y brodorion, yr hyn nid yw ond enw arall ar y gwaith a wneir gan leidr penheol, ond ar raddfa eangach o lawer. Dan arweiniad gwahanol ladron dyegybledig a elwir cadfridogion y goresgynwyd yr India Favcr, Awstralia, Ynysoedd New Zealand, gwahanol ranau o'r America, ac yn olaf oil o Affrica., Iley bu Cymro o'r enw John Row- lands, yr hwn a. wadodd ei genedl, yn eu har- wain. Y mae y Cymro yma yn awr yn galw lei hun wrth yr enw Sacsdnaidd Stanley. Syniadau paganaidd sydd gan bobl o'i ddos- parth ef am gysegrwydd bywyd, a hawliau dynioa o bob lliw ac iaith. Edrychant gyda. dirmyg ar y gcrchymynion, "Perchwch bawb," Cerwch eich gelynion, a bendith- iwch y rhai a'ch melldithiant," a char dy gymydog fel ti dy hun." Dyma'r rheolau a fuont yn llusern i draed yr Ysgotyn a'r Cristion Livingstone. Nid oes gan genhedl- oedd pagan-ryfelgar Ewrop fwy o hawl ranu Affrica rhyngddynt, nag sydd gan an- wariaid Affrica i oresgyn Ewrop, ac yn hyn o beth y penpaganiaid yw'r Europeaid. Heb ddyweud ei bader, y mae lleidr penheol, am ei fod yn arfog, yn cael cyfle i yspeilio'r teithiwr. Drwy alw ar eu duwiau Thor a Iau, ac ymarfogiyn y modd mwyaf mileinig,. rhuthrodd y Seison ar y Prydeiniaid, ac wedi llofruddio miloedd o'r trigolion, lled- ratasant eu gwlad oddiar y gweddill. Drwy godi a chadw byddin a llynges nad oes ei bath yn y byd at yr alwad o dywallt gwaed^, ac wedi i esgobion Eglwys Loegr eu ben- dithio, a lIunio gweddiau am eu llwyddiant ar Dduw pob tangnefedd, yr hwn a anfon- odd ei Fab i geisio ac i gadw pechaduriaid,, y mae Llywodraeth Prydain yn cael rhyw gyfle llofruddiog parhaol i ymosod ar wa. hanol wledydd, a'u lledrata oddiar y bro- dorion, ac ymffrostia y Seison wedi hyny nad yw'r Haul byth yn machlud ar lyw- odraeth Victoria, a thybiant eu hunain yn brifGristionogion y byd! Nid rhyfedd fod y Gwyddel yn gwrthryfela yn erbyn hyn, a'r Cymro yn gwrthod ta!u degwm am fod esgobion yn dyweud Duw yn rbwydd iddynt," ac ni ryfeddwn weled ceahedloedd goresgynedig yn cyfuno i beidio talu trethoedd i gynal rhyfelwyr goresgynol. Mae cyrph o bobl dan yr un rhwymau. moesol yn hollol at eu cyd-ddynion ago unigolion, ac nid oes rhyddid moesol i lywodratth wneud dim at eu cydgreadur- iaid a fyddai yn wahtrddedig i unrhyw berson ei wneud at ei gymydog Yn ein dyddiau ni, nid yw Seison yn goresgyn tiriogaethau yn Nghymru, am fod y gWhith wedi ei hen orphen ers canrifoeddy ond y maent drwy wthio crefydd sefydledig arnom am oresgyn Y mneillduaeth C) mru. Maent hefyd am oresgyn ein hiaith drwy wthio y Seisonaeg gyda phob moddion treis. iol i ddifodi y Gymraeg, ac y mae llawer iawn o Gymry yn eu helpu yn y mater yma, a He bynag y llwyddIr, y mae'r effeithiau yn ddeifiol i rinweddau Cymreig. Mae sir Frycheiniog yn ymdrechgar i ckoi ei him yr un peth a sir Faesyfed, y sir fvyaf an- wybodus o efengyl, ac isaf ei moesau yn Nghymru. Y mae sir Fynwy hefyd wedi bod yn brasgamu yn yr un cvfeiriad, ond y mae rhamau o hono y dyddiau hyn yn ymystwrian i dalu sylw i'r hen iaith Gym- raeg, o dan arweiniad Cymdeithas yr Iaith Gymraeg. Profiad Cymra yw fodei Seis- nigo yn ei phaganeiddio. Yr eglwysi mwy- af anwybodus yn Nghymru yw'r eglwysi Seisonaeg bach sydd yn ein plith, ac y mae eglwysi Cymreig fei rbeol yn mhellaeh yn mlaen mewn gwybodaeth Feiblaidd ar eglwysi Seisnig. Ymfoneddieeiddio yw prif nod y Cymry a adawant eglwysi Cymreig i ymaelodi mewn capeli Seisonaeg, a magu yspryd mawreddog a balch, ac y mae y bobl a wnant hyn yn cymeryd y capel Seisonaeg yn borth i fyned i Eglwys Loegr. Ymffrostid eleni yn yr Undeb Cymreig Cynulleidfaol fod Anibyniaeth yn gallu gwneud darpariaeth ar gyfer y crach- od heisnig sydd yn Nghymru gystai ag Eglwys Loegr, yr hyn sydd gyfeiliornad mawr. Ysgol baratoawl i fyned i Eglwys
UNDEB CYNULLEIDFAOL LLOEGR…
News
Cite
Share
areithiwr yma oeddent Mr Russell, Liver- pool, a Clark, a Horton o Lundain. Ac o'r tri hyn ni sonid am neb ond Horton. Yr oedd efe wedi talu mwy o sylw i'r Young People's Guild's ae wedi gwneud mwy o brawf o honynt na neb arall; ac felly efe oedd yr awdurdod uchaf yn y cyfarfod ar y pwnc. Dydd Iau.—G-wnaed cais at ffurfle Un- deb Ymneillduol yn Lloegr cyffelyb i'r un sy newydd gael ei ffurfio yu Nghymru. Llythyr oddiwrth Owen Owens Croesoswallt fu yn achlysur i hyn. Darllenwyd efyn barchus a chyflwynwyd ef i sylw Pwyllger yr Undeb. Pasiwyd penderfyniad yn mhlaid cauy Tafarnau ar y Sabbothau yn ol y gwell- iant a. gynygir gan John. Roberts yr A.S. dros Sir Fflint; ac un arall yn erbyn hap- chwareuaeth. Yna darllenwyd papur gan y Parch T Robinson, Colchester, ar -1 Y diryw- iad yn nghadwraeth y Sabbotb," adroddai gyda phwyslais arbenig eiriau Count Mon- talembert, "Nis gall fod cyndeithas war- eiddiedig heb grefydd; nis gall fod crefydd heb addoliad cyhoeddus; nis gall fod addol- iad, cyhoeddus heb Sabboth." Ystyr y papur hwn oedd y rhaid i drigolion Prydain am- ddiffyn y Sabboth fel amddiffyn eu bywyd, a galwai ar yr Anibynwyr i wneud eu rhan. Yna caed ymdriniaeth ar Addysg ail-radd- ol yn mysg Anghydffurfwyr." Wedi talu y diolchiadau arferol i bobl y dref a'r cylch- oedd am eu lletvgarwch, galwyd ar y Parch T Davies, D.D., Siloam, Llanelli, i ddarllen papur ar Y bywyd eglwysig Cymreig yn ngoleuni yr Ysgol Sabbothol a'r Gyfeillaeh grefyddol." Testyn digcn llonydd, a phapur digon digyffro oedd yr un a ddarllenwyd arno. Gobeithio fod mwy o fywyd yn yr Ysgol Sabbothol a'r Gyfeillach nag oedd yn mhapur Mr Davies. Dichon mai ei anffawd oedd gorfod darllen ei bapur yn lie ei lefaru. Dyna brofedigaeth y rhan fwyaf o'r Cymry. Yna darllenwyd papur gan Mr Hubbard, o Ipswich, ar Fywyd defosiynol yr eglwysi, pa fodd i'w feithrin a'i amlygu." Ni* ellais aros i wrando hwn. A deal'ais ar ol cinio mai tawel iawn ydoedd. Ar ginio yn y Drill Hall yr oedd y gynhadledd oreu o ddigon. Pawb yn rhydd a di-reol, i weled eu gilvdd pan y mynent. A gweled eu gilydd," wedi'r cwbl, vw y fendith ddiamheuol yn nglyn a'r Gwyliau mawrion hyn. Prydnawn dydd Iau aeth llawer o'r gweinidogion ac eraill tuag Aberafon i ddangos ein cydymdeimlad a'r brawd Mr Ffoulkes ar farwolaeth ei anwyl briod. Tarawsidpawbasyndodgan y newydd am farwolaeth Mrs Ffoulkes, canys hyd yn ddiweddar ymddangosai yn un o'r rhai iach- af yn mhlith merched dynion. Yr oedd tyrfa fawr wedi ymgasglu i weinyddu y gymwynas olaf i un a berchid ac a gerid mor fawr. Bu farw yn sydyn ar foreu dydd Sadwrn yn maen wythnos wedi dychwelyd o Tenby. Aed trwy holl wasanaeth y cladd- edigaeth hwn mor syml a dirodres a dim a welais erioed. Ac wedi gadael yr byn oedd farwol yn y briddell oer mewn gobaith cyf- lawn amadgyfodiad gwell dychwelasom i Abertawe mewn pryd i gael rhan dda o'r cyfarfod cenhadol a gynhelid yno, i ganu'n iach i'r brodyr a chwiorydd a hwylient tua'r India, China, Madagasgar. Yn eu plith yr oedd y Cymro a'n cyfarchodd yn nghynadL edd cymanfa y tair sir, yn Llanarth, sir Aberteifi. Dydd Gwener.-Diwrnod hamddenol, a'r hin o'r mwyaf dymunol. Ydyeithriaidyn glynu wrth lan y mor a'r golygfeydd, &c. r Y nos cafwyd cyfarfod Cymreig hollol yn Ebenezer. Cadeirydd, S. T. Evans, A.S. Areithwyr, Adams, Bethesda Jones, Myn- yddislwyn a Thomas, Merthyr. Cyfarfod penagored oedd hwn i fod yn ol y rhaglen, ond daeth y testynau yn ddigon trefnus ac amseJbl. Yr Eglwys a Ieuenctyd yr Oes oedd pwne Mr Adams. Dyrchafiad Dyn oedd testyn Mr Jones, ac Imneillduaeth y Dyfodol" oedd testyn Mr Thomas. I mi hwn oedd y cyfarfod goreu o'r holl gyfres. Yr ym ni yn mhell ar ol y Saeson pan ddeu- wn at aur ac arian ae urddau. Ond mewn pregethwyr ac areithwyr ar bynciau per- thynol i Eglwys Crist yr ym yn cael ein hunain adief, heb orfod plygu penau hyd nod i'r Saeson. Mewn gwresogrwvdd, hy- awdledd, a rhyddid, gallent hwy ddysgu llawer oddiwrth y pymry. Yr oeddwn i fel Cymro yn hynod o falcb o'r cyfarfod nos Wener yn Ebenezer. Ar yr un awr yr oedd cyfarfod pregethu yn y Tabernacl, yn Nhre- foris, Dr. Roberts, Wrecsam, a'r Dr. Owen, Glandwr, yn gwasanaethu. Clywais ne- wyddion da iawn am y cyfarfod hwa. Yr oeddwn i yn teimlo yn gartrefol yn Abertawe. Mae yr hen anedd, lie y ganed ac y maged fi, ar ben y graig yn ngolwg Abertawe a Threforris, on-d ni chlywais fod neb o'r holl ymwelwyr wedi bod ar bererin- dod i edrych y fan Dichon y daw hyny eto, pwy a wyr ? Ni allesid cynal yr .11 Un- deb" mewn ardal mwy Cynulleidfaol:—yr Annibynwyr a'r Bedyddwyr a biau y Dref a'r dyffryn a'r holl wlad o amgylch. Yr oedd pob enwad ond yr enwad sy'n byw ar y plwy' yn croesawu yr Undeb Cynulleidfaol i'r Dref. Yr oedd hyn yn ei le-yr oedd yr Undeb yn llawdrwm a didrugaredd ar Eg- lwys Loegr o'r dechreu i'r diwedd, fel mai gormod o beth fuasai dysgwyl i'r Eglwys- wyr uno yn ffurfiol yn y croesawiad hwn. Fel adroddiad o'r gweithrediadau y mae yr ysgrif hon yn dra diffygiol ond amcenir gwneud peth o'r diffyg i fyny mewn sylwad- au byrion ar hyd ac ar draws am bersonau a phethau yn y rhifyn nesaf.