Y Celt

NEWYDDION CYMREIG. GLYN EBBW.—Da. genyf weled cymaint o fywyd yn ein hardal yn y dyddiau presenol. Y mae gwahanol gymdeithasau y dref ar eu gorau— gwahanol bwyllgorau yn tynu cynlluniau pa fodd i ddwyn allan y cynllun goreu er dangos i'r lluoedd fel y mae holl Glyn Ebbw yn. penderfynu dyfod allan yn yr arddangosf-eydd yr wythnos boa a'r nesaf. Gobeithiaf y gwelaf rhyw ganoedd lawer yn yr Arddangosfa Flodau dydd Mercher. Dydd Ssdwrn yr 16-g yr oedd y Coedwigwyr (Foresters) yn troi allan yu eu hen wisgoedd coed. wigoJ, ac yr oeddynt yn edrych yn ddigrif iawn, yn rhyw 10 neu 12 ar gefn ceffylau, yn debyg i'r clowns yn y circuses. Yr oedd adranau lawer yn cyd-droi allan, ac yr oedd pob un wedi eu gwisgo yn eu dillad goreu, ac yn wir yr oedd- ent yn edrych yn dda wrth gychwyn, ond eyn hir iawn yr oedd John Heiddya yn dechreu dangos ei hunan, llymaid ar ol llymaid ar y daith, nes erbyn cyraedd eu adranleoedd nid oedd fawr flas at y danteithion blasus oedd wedi eu parotoi iddynt, Pe gallasai yr adranau yma fel adranau ereill droi allan a dangos i'r bydfod y fath gymdeithas ragor- pl yn bod, buasai yn gwneud lies i'r cymdeithasau, ond ganfod Syr John Heiddyn yn dyfod i'r golwg mor amlwg, baraau rhai mai gwell cadw draw. Da chwi ceisiwch adael yr yfed ar ol, credafy gwnewch fwy o les. Credaf y dylai pob dyn yuiuno a rhyw gymdeithas ddyngarol gogyfer ag amgylchiadau garw a ddaw i'w cyfarfod, yna ni raid ymddibynu ar y byd mown tywydd garw. DyddSul yr 17eg cyfisol yr oedd cyfarfod casglu at ddyled y capel yn Bryn Hyfryd (Bedyddwyr). Y maent wedi bod yn trwsio tipyn ar y capel. Yr oeddynt gwasanaethu yn y cyfarfodydd y Parch D S Jones, Abertawe, am ddeg, dau a chwech yn y prydnawn am ddau, cafwyd pregeth yn Gymraeg gan y Parch J 0 Hughes, gweinidog nowydd Caersalem, Victoria, yn odidog, Dywedai os parha pethau fel y maent yn awr y bydd yn rhaid eangu y cor- tynau yn fuan; llwyddiant mawr fyddo gyda'r eglwys a'r gweinidog yw fy nymuniad. Am y Parch D S Jones yr oedd ef yn ei hwyliau arferol, yn y Gymraeg a'r Seisneg. Fe gafwyd cyfarfod mawr rhagorol, ac fa gasglwyd tua 40 punt. Y mae yr eglwys hon o dan weinidogaeth y Parch — Roberts, M.A., yn dra llewyrehus; y mae rhai dynion ieuainc yn myned i'w bedyddio y Sul nesaf, y mae amryw wedi eu bedyddio yn ddiweddar, y mae hyn yn siarad yn uchel am yr eglwys hon. Yn y blaen yr elont hyd nes lIanw yr holl dy--Fel y eyfeiriais o'r blaen am y Parch — Thomas, y Taber- nacl, y mae wedi cael galwad i eglwys Seisneg yn Treherbert, Imanuel, ac y mae yntau wedi ei hateb yn gadarnhaol. Bydd yn ymadael o Glyn Ebbw yn mhen tua pythefnos Y mae cyfarfod neillduol i fod ar ei ymadawiad. Bydd yn golled mawr i ni ar ei ol, felly dyma yr olaf o weinidogion yn ein gadael; y mae y pedair eglwys yn wag yn awr, ond gobeithiaf y daw i ni rai gwir dda eto. Cred- wn y deuant yn fuan.——Ms gallaf lai na adgoffa am yr Arddangosfa Amaethyddol Bedwellty sydd i fod yma yr 28ain cyfisol. Y mae pob arwyddion am arddangosfa llwyddianus. Deuwch o'r de a'r £ °j?ledd, y dwyrain a'r gorllewin, i weied yr holl ryteddodau sydd yn dyfod yma. Deued y glowyr yma yn lluoedd i weled y coedwyr a'r padolwyr, a llawer iawn o bethau eraill. Y mae arwyddion y byd a hon yn berffaith lwyddianus y tro yma. t»nn genyf glywed am ofld dwys y Parch Thomas Kees, parchus weinidog Ebenezer, Sirhowy. Yr oedd un o r plant yn waeI iawn er's talm, merch tua chwe mlwydd oed. 0 dan gyfarwyddyd y meddygon aeth ef a'r teulu am iechyd i Abertawe, dan gredu y buasai awelon y mor yn gwneud lies, ond daeth angau i'r teulu ac aeth a'r ferchanwyl bron yn ddiarwybod i'w rhieni. Daeth y newydd i Sirhowy dydd Gwener 15fed cyfisol, a dygwyd ei chorph adref i'w chartref a chladdwyd hi yn nghladdfa Tre'r Iarll, dydd Llun, 18fed cyfisol, a daogosodd yr holl gymydogaeth gydymdeimlad mawr a Mr a Mrs Beea yn eu tywydd garw.— Ehedydd TVyn, ,MAENDY, MORQANW^G.—Nos Lun y 18fed o'r mis hwn, cynhiliodd eglwys Anibynol y lie uchod gyfarfod i gyflwyno tysteb i'r Parch T T Jones, eu gweinidog ieuanc parchus. Cadeiriwyd gan yr Hybarch J Davies, Taihirion. Dechreuwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch W C Davies, lilantrisant. Yna cafwyd anerchiadau gan y cad- eiiydd a'r brodyr canlynol:—Parchn W E Evans, Carmel; we Davies a J Llewelyn, Llantrisant; a G Jones, Coleg Anibynol Bangor. Yna cyflwynodd Miss Thomas, y Garn, y dysteb, sef pwrs hardd yn cynwys swm anrhydeddus o aur, i Mr Jones, yr hwn a ddiolchodd amdanynt mewn araeth fer a phwrpasol. Yna cafwyd ychydig eiriau gan y brodyr canlynol o'r eglwys Mri T Miles, T Sant a W Williams, a therfynwyd un o'r cyfarfodydd mwyaf dyddorol y cawsom y fraint o fod ynddo erioed. Da oedd genym weJed Mr Jones mor barchus yn mysg ei bobl. Gobeithiwn y bydd y cydymdeimlad sydd rbyngddynt ar y dechreu yn un parbaol.—Oyfaill. PONTYBODKIN.—Gwnaed bwlch yn yr eglwys Anibynol yn y lie ucnod drwy weinidogaeth angau gan gymeryd ymaith un o'r ffyddloniaid, sef priod Mr Frederick Jones, Coedllai, yr hyn a gymerodd le Awst 15fed. Yr oedd Mrs Jones yn wael ei hiechyd er's rhai misoedd, ond ychydig oedd yn tybied fod "awr ei hymddatodiad" mor agos. Ond os oedd hyn yn anisgwyliadwy i'r teulu a'i chydnabod, nid oedd Mrs Jones heb fod wedi parotoi ar gyfer yr amgylchiad; dywedai wrth ei phriod ychydig ddyddiau cyn ei hymadawiad mae lie gwael fuasai gwely cystudd iddi geisio cre- fydd." Yr oedd hi wedi dewis y rhandda" er's llawer o flynyddoedd. Yr oedd y rhan fwyaf o'r 54 mlynedd gafodd fyw ar y ddaear wedi bod mewn cysylltiad a chrefydd, a hyny gyda ffyddlondeb. Yr oedd Mr a Mrs Jones yn mhlith y rhai oeddynt yn dechreu yr achos yn Pontybodkin, ac wedi bod yn gefnogwyr selog o hono er's hyny, wele Mrs Jones wedi myned i fwynhau -si gwobr. Cafodd y fraint o weled ei phlant yn flfyddlon i grefydd, mab a merch yn Pontybodkin, a mab yn Liverpool. Cymerodd yr angladd le y dydd Mawrth canlynol, Gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch J M Jones, Caergwrle, a Mr Ellis Roberts, Brynteg. Wedi canu penitlion oeddynt yn hoff iawn gan yr ym- adawedig, sef 4< Mae nghyfeillion adre'n myned," &c. Cychwynwyd tuag eglwys Pontbleiddyn, lie y 11 y y gwasanaethwyd gan y Parch John Roberts, ciw- rad, yn mhresenoldeb nifer fawr o berthynasau a chyfeillion, pa rai a ddanghosent gydymdeimlad llwyr a Mr Jones a'i deulu yn ei brofedigaeth lem. David Jones. Y WERN, GER GWREXHAK.—Cyfarfod Blynydd- ol-Y Sabboth a'r Llun, Awst 17eg a'r 18fed, cyn- haliwyd y cyfarfod uchod, pryd y gwa-sanaethwyd gan y Parchedigion W. P. Williams, Waenfawr; a T. C. Edwards (Cynonfardd), o America. Cafwyd cyfarfodydd lluosog, a pbregethau dylanwadol a nerthol dros ben. Yr oedd hefyd yn bresenol dydd Llun, y Parchn. Thomas, Salem; Roberts (S), Adwy a Johnstown Owen, Ponkey Davies, Bryn Seion Thomas* Brynteg; ac Evans, Seion hefyd Mri Jones, o Athrofa Bangor; a Llewelyn Wil- liams, Treffynon. Ni welais gymaint o bregethwyr mewn un cyfarfod biynyddol o'r blaen er's llawer o flynyddoedd ac yn wir, golwg brydferth anar- ferol ydoedd hon hefyd. Dechreuwyd y gwahanol oedfaon gan Roberts, Adwy; Davies, Bryn Seion Evans, Seion ao eraill. Mae llawer blwyddya er pan y cefais i y fraint o fod yn yr hen gapel enwog yma o'r blaen, a da oedd genyf gael y cyfle hwn i fyn'd iddo unwaith eto yn fy oes. Ar fy ymweliad a'r ardal yr oeddwn yn teimlo fy mod yn ddyn dieithr hollol bron yn y lie, gan fod y gwynebau oil oddigerth ch wech neu saith wedi newid er pan y bu'm yma or blaen. Cefais fod y cyfarfod hwn yn fath o gyfarfod agoriadol ganddynt, ar ol bod yn glanhau yr hen gapel oddlfewn ao oddiallan ac yn wir, nid wyf yn gwybod imi erioed ei weled mor lân, hardd, a threfnus, a'r tro hwn, a da iawn oedd genyf weled J fath olwg lewyrchus ar bawb, ac ar bobpeth yn y lie. Mae awrlais newydd a destlus dros ben wedi cael ei rhoddi yma gan ychydig o frodyr a chyfeillion caredig; ac hefyd mae y pwl- pud a'r set fawr wedi eu gwisgo yn hynod o drefn- us, trwy roddion gwirfoddol ychydig o chwiorydd ffyddlawn, fel ag y mae pobpeth wedi ei orphen yn hollol foddhaus. Hefyd yn fwy neillduol na dim, ruae yn deilwngo sylw fod gwrandawyr rheolaidd y He wedi ymgymeryd a rhoddi Beibl a llyfr emynau prydferth anghyfEredin ar y pwlpud ac yn sier mae hyn yn myned yn mhell iawn i brofi rhywbeth. Cefais ar ddeall fod y costau i gyd gwmpas pedwar ugain a phump o bunoedd, a bod yr oil ganddynt, heb iddynt orfod codi dim i'w talu ar orpheniad y gwaith. We!, nid oes genyf ond dymuno llwydd- iant eto rhagllaw i'r hen eglwys enwog a pharchus hon mewn ystyr ysbrydol, fel ag y iuae wedi bod, yn neillduol mewn ystyr amgylchiadol ac arainol yn ystod y flwyddyn hon.—Ymwelydd.

JEnglyn i Doli.—Cynhyrfodd y Peiriant, a mal odd y "ddoli" yn chwilfriw; ac nis gallai lai, oblegid nid oes gvnghanedd yn y llinell,— "A magu doli bob dydd." • Acmae y ganlynol yn rhy debyg,"—■ I'w henaid dry'n llawenydd." HEN LAW.