Y Celt

TEITHIO I AMERICA. GAN Y PARCH. D. JONES, CEINEWTDD. Nid rbyw bwysig iawn i ddarllenwyr y Celt yw gwybod fy mod wedi bod am ddau fis yn ngwlad y Gorllewin, ac wedi cyrbaedd adref dydd lau diweddaf, Awst 14eg. Ond wedi cael fy hun unwaith eto gartref, y mae arnaf flys §osod ar ddu a gwyn rhyw gymaint o'r petbau a ynodd fy sylw ar fy nheithiau. G-obeithio y bydd y pytiau a ysgrifenir yn foddion i ddydd- ori os nad i adeiladu eich darllenwyr. Amcanwyf i'm profiad a'm sylw fod yn fantais i rywun ymgymera a'r daith eto. Nid wyf yn honi gwybod ond ychyd'g am y Cyfandir eang, ni byddwn yn teimlio fy mod mewn sefyllfa i farnu America pe byddwn wedi cael dwy flyuedd i deithio, Uawer llai yn fy nghymwysder wedi cael dim ond dau fis, ond os na fydd dyn yn penderfynu cau ei glustiau a'i lygaid y mae yn sicr y bydd ganddo lawer o bethau wedi tynn ei sylw, ac wedi gwneud rhyw fath o argraffiadau arno yn y cyfnod byr yma o amser. Mae eangder y Cyfandir y lath fel y mae genoch dair mil o filldiroedd i deithio o ddwyrain i orlJewin y wlad, ocd ni chaniataodd fy amser i mi ddim ond teithio ychydig dros un rhan o dair o'r pellder hwn; ac ni fydd y pethau a ysgrifenir genyf, ond nodiadau ymyl y ffordd-ni bydd fy ngwy- bodaeth, ond arwynebol, heb geisio ymestyn i'r dyfnderoedd. Eto, pe y rhyfygwn i fwrw fy Jlinyn mesur ar bobpeth America, a barou y wlad wrth yr hyn a welais, ni byddwn yn gwneuthur d:m ond yr hyn a gymhellir ar dieithriaid gan y preswylwyr. Yr oedd a gyfarfyddwn os y dech- reuwn siarad ag ef, yn sicr o ofyn i mi fy marn am y wlad, a sut yr oaddwa yn ei hoffi ? Cefais lawer yn gofyn hyn i mi cyn pea pedair awr a'r hugain wedi i mi lanio yn Efrog Newydd. Dy- wedir fod y cabmen yn arfer gofyn i bob un a gant y fraint o'i gludo o'r Hong i'r hotel, beth yw ei farn am America, a dywed Mr Max O'Rdl yn ei lyfr ar y wlad ei fod ef wedi derbyn Hythyroddiwrth UB olygwjr papyr American- aidd enwog yn L'erpwl yn ceisio ganddo i ysgrif- enu ei syniadau am y wlad a'i phreswylwyr yn myned yno, fel y gallai gyhoeddi ei erthygl mor luan ag y glaniai. Gofynwyd i mi gan lawer nad oeddent ond prin gweled pedwar tymhor y flwyddyn. Beth ydych yn ei feddwl o'n gwlad ni ? Mae arferion yr Americaniaid a'r dyfod- iaid i'r wlad y fath fel y mae yn peri i ddieithr- ddyn fod yn fwy hyf i bwyso a mesur nag y buasai oni bae am y cyirhellion parhrius a D'eir i wneud hyny. Rhaid i mi geisio gan y darllen- ydd i ddyfod gyda mi dros f6r y Werydd o ran ei ddychymyg cyn y bydd i mi alw ei sylw at ddim welais, a glywais, ac a deimlais yn y wlad eang. Rhoddais fy ngofal i'm gludo drosodd i gwmni Llinell y Seren Wen (White Star Line). Clywais ganmoliaith i'r linell yma cyn cychwyn, a llawer o ganmol arni gan bobl yn America, fu yn teithio gyda hi fel fy hunan. Wedi teithio yn ol a blaen gyda'r cwmni yma, gallaf finau ddwyn fy mhrofiad yn mlaen i ddweud mai haeddol o ganmoliaeth ydynt hwy. Yr oedd yr ymborth, y cyfleusderau, a'r sylw a roddid i anghanion y teithwyr yn bobpeth a allaswn ni ei ddymuno. Teilvvng o glod ydyw swyddogion y cwmni yma am eu parodrwydd i wneud yr oil a alltiut cr gwnoud y teithwyr i deimlo mor gar- trefol byth ag y gallent ar wyneb y cefnfor mawr. Mor belled ag y mae fy ymwneud i a'r cwmni yma yn myned, gallaf yn ddibetrus, anog fy ffryndiau a'm cyfeillion i roddi eu gofal iddynt hwy, a sier yw na arbedir dim sydd resymol er gwneud y fordaith mor hyfryd a dymunol ag sydd Ie. Hwyliais yn yr agerlong "Germanic" Meh. 4ydd, 1890. Dywedid ei bod hi i wneud ei mor- daith mewn wyth niwrnod o Queenstown i New York, gwnaeth hyny y tro hwn fel arfer, er fod gwynt gwrthwynebus am lawer o'r ffordd—er ei maint a'i nerth dangosid iddi ar brydiau y medrai y weilgi ei hysgwyd hi bron fel pluen gan yr awel. Yr oedd 1137 o eneidiau ar fwrdd y llestr yma yn cychwyn, yn cael eu gwneud i fyny o 68 yn y dosbarth blaenaf yn mysg pa rai yr oedd yr ysgrifenydd, 899 yn y steerage, a 170 o ddwylaw. Yr oeddem un ya llai o nifer yn glanio, trwy un P o deithwyr y steerage wnead diben arno ei hun trwy don ei wddf ag ellyn miniog. Dyryswch meddwl yn cael ei achosi gan yfed anghymedrol oedd yr achos. Yr oedd wedi bod mewn am- gylchiadau cysurus iawn, ond trwy esgeulusdod a phethaa eraill aeth yn fethdalwr, a dibrisodd ei hun trwy fyned i yfed yn ormodol, ac yn ei anystyriaeth trodd yn hunanleiddiad. Claddwyd ef yn y mor tua deg o'r gloch yn yr hwyr. Gadawodd weddw a dau o blant ar ei ol. Gydag eithrio y digwyddiad yna, ni chymerodd dim arall hynod le. Rhyw fyw i fwytta oedd y naw diwrnod y buom ar y llong. Neb yn medd- wl am ddim ond codi i gael boreufwyd, yna rhodio nes cael ein galw at pryd arall, ac felly y naill ddydd ar ol y llall. Weithiau cynhyrfid yehydig o honom gan ymddaugosiad llestr yn hwylio adref, neu ein bod yn goddiweddyd un ar ei thaith allan ac yn myned heibio iddi. Mehefin 9fed, gWélsom dameidiau fel mynydd- au o ia. Yr oeddent o faintioli anarferol. Oerai yr hin oriau cyn eu bod yn weledig i ni. I Yr oedd golwg urddasol arnynt. Ymddangosai y mor yn tori yn mhell oddiwrth yr hyn oedd weledig i ni, yr oedd hyn yn brawt fod eu seiliau ya ymestyn yn mhell atom ni. Wedi gadael y rhai hyn, eawsom ein cau i fyny gan niwl tew, ac mewn canlyniad, clywem oernadau dychryn- Ityd y corn (fog horn) bob rhyw ychydig fynyd- au, gorfu i ni arafu ac hyd yn oed aros am dipyn rhag dyfod i gyffyrddiad a thalpiau o iâ, neu long arall yn y niwl. Pan yn y cyflvyr yma, gwelem rhywbdth mawr heb fod yn mhsll oddi- wrthom, tybiai rhai eyfarwydd mai drylliau rong (wreck) oedd yno, ond wrth graffu am ychydig, yn araf deuai yr hwyliau i'r golwg, yn ysgwyd yn ddioglyd yn ol a blaen gan eisiau gwynt i'w Uanw, ac yna aethant o'n golwg dra- chefn. Ni wnaeth ond prin ymddangos i ni gael gweled pa beth ydoedd yno, yna diflaaodd fel yn wyrthiol-ye oejd fel golygfa mewn diorama. 0 Glaniasom tua uu o'r gloch dydd Gwener, Mehefin 13eg. Cefais lety cvsurus yn New York, yn nhy Mr Morgans, Universal Hotel, gyferbyn a "Cunard Dock." Dyma le i Gymry gael Ile cysurus gan Gymro, a hyny yn y lie mwyaf manteisiol posibl i'r docks a'r rail- roads. Ewch ato yn eofn, teimlwch yn gartrefol mewn gwlad estronol yn ei dy ef. Mae y pris- iau yn rhesymol iawn. Teithio yn America y tro nesaf.

CYFUNDEB CYMREIG SIR BENFRO. Cynaliwyd cyfarfod chwarterol y cyfundeb uchod yn Trefgarn, ar y dyddiau Mercher a lau, Awst 13eg a'r 14eg. Y gynadledd am ddau y dydd cyntaf, dan lywyddiaeth y Parch. J. H. Thomas, gweinidog y lie. Dechreuwyd trwy weddi gan y Parch. J. G. Thomas, Solva. Pen- odwyd y Parch. John Evans, Penygroes, yn ysgrifenydd pro. tem. Yr oedd y gweinidogion canIynol yn bresenol,-Parchn. Jones, Towyn Davies, Abergwaun; Phillips, Hebron; Wil- liams, Carfan; Davies, Cwmogwy; Lewis, Berea; Jones, Tyddewi; Garibaldi Thomas, James, Brynbank J. Stevens, Llwynyrhwrdd; Thomas, Trefgarn; John Evans, Penygroes. O'r Cyfundeb Seisnig-Parchn. Michael Keys- ton Williams, Risemarket; Jacobs Albany, Haverfordwest. Yn rhy ddiweddar i'r gynhad- ledd-Parch. W. Jones, i rewyddel. Terfynwyd y cyfarfod drwy weddi gan y Parch. E. Jones, Ford. Pasiwyd y penderfyniadau canl.yool 1. Fod y eyfarfod n^saf i fod yn Moriah yn nol y gylchres. 2. Fod y Parch. J. Williams, Carfan, i ddar- llen papyr ar Brif rwystrau llwyddiant crefydd- ol yn y cyfandeb." 3. Fod y Parch. J. G. Thomas, Solva, i bre- gethu ar ddirwest. 4. Fod yr ysgrifenydd i ddanfon cais at yr eglwjsi, i geisio ganddynt ddanfon eu cyfran I tuag at y Drysorfa Gyfundebol i'r cwrdd chwar- ter nesaf. 5. Fod y Parch. J. G. Morris, Trefdraeth, i fod yn ysgrifenydd y cyfundeb. Drwy i Parch. J. EvaDs, Peoygroea wrthod, pasiwyd y pender- fyniad yn unfrydol. 6. Fod ysgrifenydd Cenbadol y Cyfundeb i'w benodi yn y cyfarfod nesaf. Yna darllenodd Henry John, Ysw., Castell- garw, bapur ar "Y Ddiaconiaeth." Ar oJ; ychydig o ymddyddan, penderfynwyd ceisio gan y brawd ei argraffu. Y MODDION CYHOEDDUS. Yn yr hwyr, pregethwyd gan y Parchn. Davies,. Cwmogwy; a D. Williams, Llandilo, yn Peny- cwm. Pregethwyd gan y Parchn. J. T. Phillips,. Hebron; a J. Michael Keyston, yn Parran. Pregethwyd gan y Parchn. L. Williams, Rose- market; a W. M. Davies, Abergwaun, yn Tref-. garn. Boreu dydd lau, am ddeg, dechreuwyd gan y Parch. J. G. Thomas, Sol va. Pregethwyd ar y genhadaeth gan y Parch. John Evans, Pen- ygroes; ar y cyfundeb gan y Parch. L. James, Brynbank. Gweinyddwyd wrth fwrdd yr Arglwydd gan y Parchn. W. Jones, Trewyddel;. ac E. Jones, Ford. Siaradwyd gan Parchn. O. Jacob, Albany, Hwlffordd; a D. Williams, Llandilo y blaenaf yn Saesonaeg. Dechreuwyd cyfarfod y prydnawn am ddau, gan y Parch. L. T. Jones, lyddewi. Pregethwyd gan y Parchn. J. Williams, Carfan a J. T. Phillips, Hebron y blaenaf yn Saesonaeg. Am chwech, dechreu- wyd gao y Parch. Davies, Cwmogwy; pregeth- wydgan y Parchn. J, Stevens, Llwynyrhwrdd; a Jacobs, Albany, Hwlffordd a W. Jones, Tre- wyddel; yr ail yn Saesonaeg. Ni gawsom bregethau grymus, yr oedd y brodyr mewn hwyliau da yn pregethu'r gwirion- edd. Yr oedd naws hyfryd yn y cymundeb yn y boreu, er hyny, gwelsom er ein mawr ofid, yr hyn dybiaf yn warth i wareiddiad, y Belyddwyr lluaws mawr o honynt yn cefnu ac yi/aflonyddu'r cyfan yn myned allan. Yr oedd eu hymddygiad- yn shock i bob teimlad crefyddol. Dymunwn fod yr ymweliad yn symbyliad i'r eglwys a'r gweinidog gyda'r gwaith da. Y mae hanes dydd- orol yp perthyn i'r eglwys hon, planwyd hi yn nghanol twrf erledigaeth, y mae blwydd ei sefydl- iad ar y cof-faen yn y capel yn 1689. Y mae. yma eglwys lewyrchus yu nol pob arwydd. JOHN EVANS, Ysg. pro tem.