Y Celt

AK—YB OLWYN. GAN T PARCH. E. PAN JONES, PH.D. I Y DDAEAR l'R BOBL. Mae y cwestiwn hwn yn dech- reu tynu sylw y bobl," ac y mae llawer yn credu mor ddi- ysgog fod y ddaear yn per- tbyt) i'f bobl" ag y credant fod iech) dwriaeth yn perthyn i'r "bobl," ac fel y credir mai nid drwy law y Pab y naac i'r bobl gael lechydwriaeth yr ydys yn cyliym ddytod i gredu mai nid drwv law landlords y mae 1 ddyn- ion gael He i fyw. Gofynir i id os credodd rhai o'r penaethiaid yn yr athrawiaeth ? Wel, na, y maent yn anaml iawn, rhyw ambell Nicodemus ac ambell Joseph. Mae y penaethiaid fel rheol yn landlords nen. yo peithyn iddynt, a byddai mor rbesymol. disgwyl iddynt gredu yn y ddaear i'r bobl" ag y byddai i Bass a'i gyn- rychiolwyrgtedu mewn dirwest, Beu I'r diafol a'rgythl euligfa gredu mewn rhoddi y byd i Grist, ond creded y landlords ceu beidio, troi mae y byd, ac y mae dydd eu gofwy yn ag"shaa. Mae nifer, o ryw fath, o benaethiaid y bobl yn eymeryd rban yn yr ymgyrch wrth-ddegymol, ond gwnant hyny yn unig am sad oedd iddynt ran Ba, chyfran yny degwm, a hyderant drwy yr ymgyrch hon allu dihysbyddu adnoddau, nerth ac yspryd y bob! fel ag i'w cadw yn dawel beb feddwl am gynieryd y tir am un gannf eto,* Gwyddant mai nid gwaith hawdd yw codi cenedl. Dywedir mai eiddo y genedl yw y degwm, yr wyf finau yn credu byiy. ond yr wyf yn dy. mmao apelio yn ostyngedig at arweinwyr y gwrtbddegymwyr am gael gwybod yn ol pa reol, cyiraith, neu reswm y mae un van o dd«-g o r ddaear yn perthyn i'r genedl yn fwy na'r naw rfeaw arall ? ac hyd Des y gwel rbywun yn dda ateb y gofyniad syml yna Dis gallaf edrych ar ymgyrch y degwm amgen ymgyrch anhym'g, annoeth, a diamcan. Mae yn mhlith yr arwein- wyr lai 0'00 cyfeillion gore, ond jnol fy syniad i, y maent, llaillai yn y tjwyllwcb, neu y maent yn twyHo y bobl. Nid oes gronyno egwyddor yu yr ymgyrch, yr oil a welir yma yw sentiment. a hunan elw, yn foddlon talu y degwm ond cael dau swllt y bunt yn ol. Cydnabod y ddyled ond gwrtbod ei thalu. Yn sicr nid trwy ddwfr budr, wyau drwg, cayenna, dau swllt yn o', ac ystryw- iau o'r fath, y mae brwydrau rbyddid a gwar- eiddiad i gael eu hymladd, rhaid ei chodi i die uwsh, i dir egwyddor a gwirionedd, cydraddol- deb a chyfiawnder, a gore oil po gyntaf y gwneir hyny. Gelwir ar y gweithwyr i'r ga.d yn erhyn y degwm, ond atolwg pa fantais i weithwyr Cymru fod yr amaethwyryn. cael dau swllt y bunt yn ol o'r degwm ? Os yw y gweithwyr i ymuoo yn y cadgyrch gadawer i ni gael deall am beth yr ydym yn myned i ymladd ? Gwaith anhawdd fu cael drwa agored i Michael Davitt i gynhal tri chyfarfod yq y Gog- ledd yma bedair blynedd yn ol, Chwefror, 1886, ac ni cheid odid neb yn y lie yn foddlon rhoddi un o'i fysedd i ddwyn y baich. Buasai yn dda genyf gael copiau o'r ysgrifau a gyhoeddwyd yn y Faner, a pbapyr Aberystwyth, yr am3er hwnw, yn erbyn ei yraweliad, a'r penderfyniad- au a basiwyd i gondemnio M. D. Jones a minau am ei wahodd i'r wlad, Cyhoeddid o hyd nad oedd y tir o fewn cyl'-h gwleidyddiaeth ymarfer- ol ond y mae yn ddigon ymarferol erbyn hyn, a bydd raid i'r Cyngor Cenedlaethol humbug. ei gymeryd i ganol eupiatform yn fuan iawn. Cyn<?or Cenedlaethol yn wir, ai Methodisiiaoth ywy genedl? Pe etholesid y Methodistiaid mwyaf Rhyddfrydig yn aelodau buasai rhyw reswm dros yr hyn a wuaed yn Caernarfon, yn He hyny etholwyd fryn haner dwsin o Undeb- •wyr. A feid iiai ae'i awgrymu heddyw fod hyn yn gynryebioliad teg o'n cymeriad cenedlaethol ? Ood myned osddwn i ddyweud am y cynydd maayr athrawiaeth am y ddaear i'r bobl wedi wneud y pedair blynedd diweddaf, yr oeddwn i. Mae amryw gauihenau o'r gymdeithaa wedi eu gefydlu yma a thraw yn Nghymru, aey maent yu enill dylanwad. Sefvdlwyd cangen yn Ffes- tiniog ryw atnser yn Ebrill diweadaf, a nos LUD, Tuch, 18fed, ymwelo id Miss Helen Taylor a'r He i gadarnhau y frawdoliaeth, Cafodd yno dderbyniad tywysogaidd, y fath naagellidj gael yn unite ond yo mtilith y cbwapetwyr, yr oedd y seindorf yn chwarea yn ardderchog, yu aurhyd- edd i'r 11e. Yr oedd y nenadd yn orlawn, ac yno lawer o wyr urddasol, yn unig mai rhai oeddynt yn canlyn o hirbell, yr oedd yn amlwg ar eu gwvnebau fod eu calonau gyda'r symudiad, ond cadwant draw rhag cael en bwr# allan o'r synagog. Yr oedd MrLloyd George, cyLrych- iolydd dyfodol Caernarfon, yn bwriadu bod yn bresenol, a'r Parch Ceidiog Roberts, y rhai sydd a'u catonau yn canlyn y symudiad. Amlwg oedd fod y cadeirydd yn ei elf en. Nodwedd fawr y cadeirydd yw gwneud yr byn sydd iawn heb ofalu am y canlyuiadaa. B'l Miss Helen Taylor yn Rhyl, yn Bangor, Betbesda, ac yn Abertawe, ac y mae yn cario argyhoeddiad gyda hi i bob lie y mae yn myned. SARON, LLANGELER, Bum drwy yr ardat hon dair gwaith yn ystod y flwyddyn hon. Mae i mi amryw adgofion cynes yn nglyn a phlwyf Llangeler. Yn Mawrth bum yn rhoddi anerchiad ar y Ddaear i'r Bobl," yn addoldy y Bedydiwyr yn D efach, pryd y llenwid y gadair gan y lihyddfrydwr blaenllaw Mr John Lewis, U.C., yr oedd yn gad- eirydd da, ae yn ymddangos yn bendeifynol o gefnogi pob mesur gweddus, eyfiawo, a rhes- ymol i gadw chwareu teg i'i% bobl a'u bamddi- ffyn rh<g y laudlords. Aethum drwy yr ardal ynMehefin, a deallais fod gwebyddion y ewmwd, y rhai ydynt yn llu mawr iawn, yn cael eu cam- drin yn warthus gan eu meistf iaid, a'r rhai hyny yn bobl dduwioi, grefyddol a sanctai id (?). Cododd y bobl fel an gwr i ofyn am gyflawnder, a'r sy.ndod yw, mai y rhai parotaf i'w cefnogi yn erbyn y landlords yw'r rhai diweddaf i'w cyn- orthwyo i gael cyfiawnder yn erbyn gorthrwm y meistri. Yr oeddwu yn gobeithio y buasai fy hengadeiryddaryblaen yn cetnogi y bobl fu mor ffyddlou iddo ef. Aeth yn streio yn yr ardal, a bu yn edrych yn dywyl; yno am beth amser, ond etbyn hyn y mae y gwebyddion i gyd oddi- gerth deuddeg, wedi cael gwaith yn rhywle neu gilydd. Un oneillduolioo y streic hon oedd fod hyd yn nod y meistriaid yn addef nad yw y gweithwyr yn ceisio dimond yr hyn sydd yn gytiawn iddynt. Ymwelais a'r lie nos Lun i edrych pa fodd yr oeddynt yn dyfod yn mi-ten. Yr oedild wedi trefuu i mi eu cyfarfod nos Fawrth, ond yr oedd hyuy, yn anmnosibl, o ba herwydd daeth ugeiniau ohonynt yn nghyd nos Lun erbyn 8-30. Yr oeddyut yn edrych yn galonog, a dywedai Mr Jeffreys eu bod yn ym- ddwyn yn foneddigaidd, nad oeddid yn tori ffenestr neb, yo dyweutl gair croed wrtb neb, nac yn terfysgu y lie o gwul. Maent wedi cael cefnogaeth gref o bob cwr o'r wlad, a byddant yn ddiolchgar am bob cynorthwy a estyoir iddynt i ddwyn barn i f uddulzoliaeth. Cynhat- iwyd y cyfarfod nos Fawith yn ol y drefn. Cymerwyd y gadair gan y ficer, alr prif siarad- wyr oeddynt y Pat-cho W. E. Jeffreys, D, Geler Jones, a J. Sulgwyn Davies. Nid oes mor ttawerer pan oedd y ficer ycgwértha I, Bob," pony Mr Jeffreys, am y degwm, wedi hyny yn etholiad y Cyngor Sirol buont yn brwydro yn hallt yn erbyn eu gilydd, ond pan mae y ddau yn gweled y bobl yn cael eam gadawant eu gwa- haniaethau lleiaf eu hunain i suddo o'r golwg er mwyn cyfiawnder mwy i'r lIuaws, Yr wyf yn ystyried fod gwaith Mr Jeffreys yn cymeryd plaid y bobl yn yr amgylchiad hwn yn erbyn rhai o'i gyfeillion gore, yn brawf amlwg ei fod ynfwyoddyn nag o benboethyn, fodegwydd- orion yn cael mwy o le gandlo na phsrsonau. Hyderaf na fydd neb yn ddigon isel i gynyg gwneud capital politicaidd allan o'r fath gam- ddealltwii eth. Dymunol iawn i mi oedd cael oysgu noswaith yn ngbartref Mr D. Geier Jones, gyda thad yr hwn y chwareuais lawer awr pan oddeuta 8 mlwydd oed; rhuthrai adgofion mebyd fel to iau y mor drwy fy meddwl, a theimlwa fel un yn breaddwydio. Cawsoin ddechreu ein taith bron dan yr un amgylchiadau ac y mae y eyd- ymdeimlad llwyraf rhyagom o hyd. Gerllaw y mae y Gilfach, Ccirtref D. Davies, Ysw., un o'r boneddigion tirionaf a mwyaf diddichell yn yr holl fyd. Gwn na ddigia wrthyf am i mi ei restru yn mhlith fy hen gyfeillion, a dymunol oedd teimlo yn null caredig ei blant f/ mod yn gyfaill iddynt hwythau ar ran eu tad. Mae M r Davies yn deall holl symudiadau yr oes, yn dar- llen yn ddibaid, ond yn dal yn Dori drwy y cwbl. Peth bynod yw dylanwad magwraeth a chysyllt- iadau mebyd ac ieuenctyd. Ond er yn Dori, nid yw yn benboeth, nae yn grealoa. Tori o'r hen ysgol ydyw, gadael chwareu teg i bawb, a gwneud fel y barno yn ddoeth ei hun. Mae ei ferched yn Rhyddfrydig eu golygiadau, ac yn credu meddir, mewn cydmeiriaid Rhyddfrydig, mae un wedi myned i ganol yr awyr fwyaf Rhyddfrydig, ac y mae dwy arall yn cyfeirio eu camrau yn yr un cyfeiiiad. CASGLIADAU AT GAPEL MOSTYN. Llechryd.—M.r Th. Jones, Cilfowyr; D. S. Jones, Mrs Morris, 10s yr un Parch H. H. Williams, Mrs Williams, Mr J. Stephens, J.P., Jer. Stephens, J.f., 53 yr un; Mr Thos. Hughes* 4s; Mrs Jones, Tynewydd, 3a; Mrs Davies, Brynhyfryd; Mrs Elwards, Mr D. Thomas, John Griffiths, J. Davies. 2s 63 yr an; Mr Ben. Evans, J. Harries, Mrs Davies, Park; Mrs Phillips, L'echryd; Mrs R. Phillip*, Mr D. Lewis, Shop, Is yr ua Mr J. Jones, D. Phillips, Is 6c yr un min rodiion, 15::1 4c; cyfanswm, 4p 16s 4c. Aeth y c isijlud uehod i'r swyddfa er ys misoedd, ond i golli feddyliwn, ac anhawdd oedd cael amser i'w ail ysgrifenu. Gaerdydd—Ebenezer.—Mr J. Williams, 10* Dr Jones, 10s; D. hivan-?, 23 6c; W. Rees, 23; S. Davies, Is; mai svmiau, 17s; cyfanswm, 2p 2s 6e, Mrs Jones, Treoes, 2s 6o. Penybont.-E. Rees, lp Is; W. P iwell, 10a E. E. Davies, 2360; cyfanswm, lp 18s. Blaenycoed.—1 p Mr D. Job, 23; cyfanswm, lp 2s. Saron, Llangeler.—Mri D. Geler Jones, J. Sulgwyn Davids, Masses Davies, 2s 6cs yr un Parch W. E. Jeffreys, Mri. Enoch Jones, WID. Davies, Ed. Jones, Mrs D tries, Mount da; Miss Jones, Bla3ntrwtbin cyfan-iwm, Ip2i4c. H. Tobit EvtUs, Yaw., J.P., 10s; Mrs Jane Evans (Jane Fach), Liverpool, 10s. Llwydeoed.—lp 3 s 9c. Brymeion, Pontselly.—16s 6^c. Mae Ffestiniog, Treforris, C tetfyrddin, Man- chester a Bootle, yn aros am eu tro. Byddai 80p yn awr yn ddigon « dalu y cwbl. Yr oedd arnom dair blynedd i heddyw 650p. Diolch i'r cyfeillion fuont mor garedig. Mae llawer wedi ad-litw ond yn hwvrfrydig yn cyf- Iawni, Pe bydiai m >11, yr oed Iwa yn meddwl am jubili o hyn i'r Piisc, Mie genyf restr o addewidion ar gyfer hyny. Yr wyf yn disgwyl a mewn ffydd am gyrnrurth i syoaul y baich.