Y Celt

Drwg genym ddeall mai dal yn lied wael ei iechyd j mae yr Anrhyd'eddas John Bright, A.S.

GOHEBIAETHAU. AT Y PARCH. D. So D., CAERFYRDDIN. SYR,—Gan eicb bad yn ateb gofyniadau trwy gyfrwng y Celt, carwn inau gael atebiad i un gofyniad. Caniatewch fod aelod crefyddol mewn rhyw eglwys yn troseddm yn erbyn cyfraith wladol trwy gael ei ddal mewn tafarndy yn ymyfed ar ddydd yr Arglwydd^ a ydyw yn iawn i'r eyfryw berson i fod yn aelod, heb dderbyn eerydd oddiwrth yr eglwys y perthyna iddi. Atebiad i'r uchod a rydd foddlonrwydd i lawer heblaw GEDEON. GODREU CEREDIGION.-Y mae'r amaethwyr yn gefnog o ymbortli i'w hanifeiliaid y gatiaf h\vn; cawsanfc gynhaaafau da iawn o wair a gwellt yn y parthau hyn. Y mae gobraith i'r Cardi hefyd, druan, am ddigoa o data ac ysgaden, os na fydd ei gloron ef yn brin, iddo ei hun. Y mae gwyr glanau'r m6r Ceinewydd, Llaugranog, Aberporth, &c., wedi gwneud masnach dda a llwyddianus iawn gyda'r ysgaden eleni, ond er fod o 35 i 40 mwys yr un ya y cychau yn ami iawn ar yr un ddalfa, ac felly yn dwys elw o rhwmg 15 ag 20 fpunt i'w ranu lhwng o ddau i bedwar o ddynion, eto i gyd yr oedd tnedd gref ynddyat i achwyn fod yr ysgadan yn rhy rad I Beth ddywed y gweithiwr tlawd sy'n gorfod gadael ei gartref tua pbump yn y boreu ac yn dycliwelyd tuag wyth yn yr hwyr, yn wlyb a lluddedig, heb enill rhagor nag o ddeg ceinioj; i swllt am hyn ? Y mae'n ferw gwyllt trwy holl wlad y Cardi yn awr, fel pob gwlad arall yn Mhrydain, am gymwysder hwn a'r Hall i fod yn aelod o'r "Cyngbor Sirol," ac yn barotoi brwd ar gyfer yr etholiad. Y mae gan y Ceidwadwyr eu hymgeisiwr ar gyfer pob rhan- barth yn mron-, a nodweddir hwyat gam yni a gweithgarwch mawr, ond druain o honynt, nid oes dim nerth tucefa, felly nid oes dim ond siomedig- aeth ac aflwyddiant yn eu haros. Y mae'r "Cardi Hirben yn rhy hen a phrofiadol i roddi yr awenau a'r chtvip yn Haw yr ysweiniaid gormesol drachefn, er ei yru a'i chwipio i'w pleser a'u llesiant eu hunaiu. Digrif obeth oedd gweled dau amaethwr cryf, ac Ymneillduwyr m&wn proves, heb fod yn byw gan llath o blwyi Blaenporth, yn ym- drybaeddu arhyd a. lied y wlad, i geisio dylanwadu ar bobl sy's Rhyddfrydwyr egwytldorol, i bleid- leisio dros y Cadben Bychan" fu'n ceisio arwain ei hun a'i blaid i fuddugoliaeth, drwy anog y bobl i ethol Sais, am y rheswm y byddai'r cadeirydd yn sicr o fod yn Sais ? Dyna resymeg gref!! Wrth gwrs, yr oedd ef ei hun yn Sais ? Yn wir, teimlwn ryw fath o dosturi at y ddau gyfaill uchod, wrth eu gweled trior yswil a phetrusgar pan ya nesu at ambell i ddrws. Beth oedd yr achos tybed ? Ai am y teimlent fod eu hachos yn warn ? N eu, a oedd eu caloa yn eu condemnio o anffyddlondeb i'w hegwyddorion ? Yrnddangosent i mi, yn eu gwaith, yn gyffelyb iawa i ddisgyblion y torthau. Drwg genym hefyd i rai o aelodau "Shan Gorff geisio gwneud helynt enwadol" o ddewisiad Mr Thomas Thomas, Plas. Yr oedd y dewisiad yn berffaith deg a rheolaidd, ac yr oedd y mwyafrif mawr gafodd Mr Thomas yn profi tuhwnt i bob amheuaeth, mai efe ydyw dyn y bobl, a dyled- swydd pob enwad bellach ydyw cyduno i Yllldrechu o'i blaid nes cario y frwydr i fuddugoliaeth an- rhydeddus. Doniol iawn oedd gwaith y cyfaill hwnw yn y cwrdd yn BIaen- y nos o'r blaen yn gofyn barn Mr Thomas am "Local Option," tra nad oedi ganddo ar y pryd yr un dychymyg beth oedd meddwl -Local Option;" ond dyna, eiddo arall oedd y cwestiwn, ond mai efe oedd y genau cymwys i'w ofyn. Teimlem foddhad mawr yn holl atebion Mr Thomas, a ebredaf y gwna eu llenwi, a phrofi yn anrhydedd i'w swydd, fel aelod, ac i'w etholwyr. I'r gad ynte, gyd Ryddfrydwyr Y mae'r "Cynghor Sirol" yn dyweud fod amser gwell i wawrio yn banes Cymru. Gadewch i ninan ddangos ein bod yn caru ein rhyddid a'n breintiau trwy ethol Mr Thomas trwy fwyafrif mawr.— Anerch. BANGOR.—Ebenezer.—Cvnhaliodd gwyr ieuainc Ebenezer eu Cymdeithas Lenyddol nos Lun. Cafwyd cynulliad da, a chyfarfod brwdfrydig a dyddorol. Darllenodd William Williams ddarn o farddoniaeth, I- Dywedwch eich na yn iawn," a chafwyd sylwadau beirniadol ar y darlleniad. Yna darlienodd John Parry bapur ar G-ostyngeidd- rwydd," ac yn yr ymdrafodaeth addilynodd, mawr ganmolid rhai o'r sylwadau oedd yn y papur. Testyn y rhyddymddyddati oedd Pa un ai lies ai I, II I .1 m_ II l n .11.! in T I I ■ I afles i grefydd yw enwadau." Agorwyd yr octor gadarnhaol gan George Eardley: yr hwn a oeod'odd ei achos ger bron mewn dull trefnus a medrus. Agorwyd yr ochr naeaol gan J. W. Jones, yr hwn a ddadleuai fod yr enwadau yn rhoddi lie i'r culni mwyaf, ac yn ddigon n reswm gan lawer am y gweithredoe(M mwyaf iselwael gyda chrefydd. Fod sel enwadol a sectyddiaeth yndifa y rhwymyn euraidd a ddylai uno holl eglwys Crist yn un corff, set eariad. Cymerwyd rhan yn y ddadl gan Thomas H. Williams, R. W. J<ones, John A. Willi'ams, a Thomas Williams. Gohiriwyd yr ymddyddan hyd nos Lun nesaf.-Goh.

Y SEISON A'R CELTIAID. [#AN MORIEN.") Dywed Lewis Morris (Lewis Ddu o Fon) mai Cymraeg a siaradid o Exeter i Bdi-nbmrgb tua 1,200 o flynyddoedd yn ol. Yn raddol gwthiodd y Lladin, y Ffrengaeg, a'r Saesonaeg, drwy ganol yr hen gysylltindeni, a'r eanlyniad oedd i'r Celtaeg fyned yn wahanol ddosbarthiadau. Fel hyn, mi goeliaf, yr aeth y W y.dd:elaeg a'r Gaelaeg i wabaniaethu oddiwrth y Gymraeg. Fe ddicbon, yn wir, fod effeithiau rhyw gyf- newidiadau gwleidyddol a chymdeitbasol, cyn y goresgyniad Rhufeinig, wedi effeitbio i wabanu y tylwyth Celtaidd, ac mai hyny a wnaeth i'r Cymry syrthio yn y diwedd yn ysglyfaeth f r estroniaid. Mae yn eithaf atnlwg i'r llwyth Cymreig enill yr oruchafiaeth ryw- bryd yn mhell yn ol ar yr oil o'r llwytbau Celtaiid, neu Brydeinig eraill. Dichon i'r buddugoliaetbtis ormesu ar y llwythau eraill gyda'r canlyniad arferol, sef pan ddaeth hi yn gyfyngder ar y Cymry, i'r lleill o'r llwytbau ddyweud, "Yr wyt yn cael dy haeddiant," ac iddynt chwerthin yn fiialedd y Cymry. Hwyrach fod y Cymry wedi troi clust fyddar at ym- biliadau eu brodyr Celtaidd, a'u gorfodi, trwy nerth milwrol, i wneud fel y gwelent hwy yn dda, ac iddynt ballu talu sylw i'w ceisiadau gwlefdyddol. Yr ydym y dyddiau hyn yn canfod yr un fath ymddygiad yn ngwaith y Seison yn di- brisio ceisiadau ceuedlaethol y Cymry a'r Gwyddelod. Cred y Sais y dylai pob Cymro, Gwyddel, ac Albanwr fod yn Sais. U nffurf- iaeth, a hono yn un Seisnig, drwy boll Brydain yw credo y Seison, a gwnant watwar uchelgais ceaedlaethol pob cenedl o dan Goron Prydain, Mae hyn yn profi. yn amlwg, yn ngoleuni hanesiaeth, mai cenedl i golli ei harbenigrwydd lly woaraetbol yw'r un Seisnig. Bu yn ddinystr i'r hen Gymry, a chynyrcha y cylfelyb achos y cyffelyb effaith eto. Cenedl y cernodio yw y genedl Seisnig. Nerth corfforoi (physical force) yw un o'i phrif ddaliadau. Ni chred mewn ymdebygoli i'r rhai y digwydd fod yn eu plith, ond cred yn ddiysgog mai dyledswydd pawb yw ymdebygoli iddi hi. Yrysbrydgormesol hwn a [ydd rywbryd yn ddinystr i'r Seison fel cenedl. Mae dylanwad yn y fath ysbryd i greu ysbryd gwrthryfelgar mewn cenedloedd eraill. Dylai y Seison barchu nodweddion cenedlaethol y gwahanol genedloedd ag sydd mewn eysylltiad cyfamodol a hwy. Hyd nes y gwnant hyny, bydd pob cenedl a orfodir i ymostwng drwy nerth milwrol yn wrthryfelgar ac anfoddog ei hunain.

BRESYCHEN ENFAWR. Codwyd yn ngardd William Armitage, Ysw., Bryn Celyn, Llanfairfechan, fresychen enfawr. Yr oedd yn 26 pwys wedi tynu y dail allanol a'i gwneud yn barod i'w chogino. Tyfir amrai fresyeh yn yr ardd hon sy'n pwyso pedwar pwys ar ddeg. Pe troai amaethwyr minion y Fenai eu sylw yn fwy at godi llysiau a ffrwythau, caent elw gwell ameu llafur nag a gant yn bresenol. Ceir ffrwythau godidog yn yr ardd o dan sylw yn afalau a gerllyg a phrofa hyn nid yn unig fedr y garddwr Mr John Jones i ofalu am y coed, ond hefyd dengys fod tir a hinsawdd y rhanbarth hwn yn arbenig o addas at dyfu llysiau a ffrwythau.

Deallwn fod y gromfa er talu costau Mr Parnell a'i gyd-aelodau i amddiffyn eu hunain yn ngwyneb ymosodiadau y Times arnynt, yn eyrhaedd dros 23,000 arnynt, yn eyrhaedd dros 23,000