Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
HYN A'R LLALL O'R DE.
News
Cite
Share
HYN A'R LLALL O'R DE. GAN AP Y FRENI PACK. Yr oeddwn yn barod i dderbyn y newydd am fawr ostyngiad y mwyafrif yn rhanbarth y Gower. Da oedd genym er hyny i Mr D Randell gael ei ddychwelyd, er nad oedd ei fwyafnf ond 606. Y naae genyai wersi pwysig i'w dysgu oddiwrth y frwydr hon. Nid yw y gostylgiad i'w briodoli i unrhyw gyfnewidiad sydd wedi cymeryd lie yn marn. y werin ar bynciau y dydd ond i ddylanwadau personol. Y mae Mr J. T. D. Llewelyn yn dra adnabyddus drwy yr etholaeth, tra nad oedd Mr Randell yn adnabyddus iawn ond i un dosbarth yn unig. Ac y mae yna eto lu mawr o bob! ydynt yn rhy ddiystyr o egwyddorion Yn mhellach, y mae yn bur debygol fod amryw wedi cadw draw, os na phleidleisiodd rbai o blaid y Tori am iddynt gael eu siomi mewn perthynas a Syr Horace Davey. Yn hyn fe gymer y Gymdeithas Ryddfrydol wers i fod yn fwy pwyHog a gofalus yn y dyfodol, a diau y myn y gweith- wyr gynrychiolaeth decach ar ei chynghor. :¡¡, Ond pwysicach na'r oil ydyw y ffaith amlwg mai rhanol iawn y daeth y gweithwyr allan o blaid eu hymgeisydd en hunain. Pe b'ai y gweithwyr ond bod yn ffyddlon ac unol gallent ysgubo yr oil o'u blaen, ond cefnogaeth wael ar y cyfan o roddodd gweithwyr Gower i un- rhyw etholaeth arall ddyfod allan a chynrych- iolydd ilafur. Hysbysir ni fod yn y rhanbarth yma 7,000 o weithwyr yn meddu pleidlais, ond ni chafodd Mr Randell ond ychydig gyda haner hyny o bleidleisiau a chyfrif yr oil. Gwir nad oeddent barod ar gyfer y frwydr, ond dylent fod yn mwy parod nag oeddent. Ac er an- mharoted oeddent, dylent wneuthur gwell gwaith nag a wnaetbant. # Ond y mae yna ffaith arall hefyd a ddylem gadw mewn cof. Fe fu un dosbarth o weith- wyr yn yr etholaeth yn rhy frysiog yn eu dewisiad. Nid ydym yn awgrymu y gallent wneuthur unrhyw ddewisiad gwell, ond y mae yn bur sicr y byddai corff mawr y gweithwyr yn yr etholaethynmwy brwdfrydig dros y cynrychiolydd ilafur pe caent fwy o chwareu teg ar y cychwyn i'w ddewis fel eu hymgeisydd. Ond bellach y mae y frwydr drosodd, ac ni a hyderwn fed pob teimlad erbyn byn yn iach. A theimlwn yn hyderus yr ysgoir v tro nesaf bob peth a duedda i ranu v gwahanol ddos- barthiadau o Ryddfrydwyr yn yr etholaeth. Ac ond gofalu am hyn yn Nghymru gallwn ddisgwyl yn fuan alltudio pob Tori o'r wlad. Yr wythnos ddiweddaf aeth y son ar daen fod Mr Dillwyn, yr aelod seneddol egniol dros Abertawy, yn bwriadu rhoddi i fyny ei sedd. Pan glywodd MrDillwyn y newydd, fel yr hen bererin hwnw yr aeth y son am dano ei fod wedi marw, teimlai yn bur sier mai anwiredd oedd. Ni fwriada. prif arwr y Dadgysylltiad yn Nghymru ymddiol o'r maes hyd oni ewy. llysio ei etholwyr iddo wneyd. Bydd raid i ryw gyfnewidiad rhyfedd ddyfod dros Rydd- frydwyr Abertawy cyn y cymer hyny Ie. Mawr obeithiwn y bydd y cysylltiad rhwng crefydd &'r llywodraeth wedi ei lwyr ddifodi cyn y cymerir Mr Dillwyn oddiwrth ei waith at ei wobr. Gweithia Rheithor Defodol (nid dyfodol, fel y mynai y Du Bach wneyd y gair yn ddiwedd- ar), Merthyr, yn egniol iawn o blaid y Dad- gysylltiad, ond, wrth gwrs, heb fwriadu, yn y mesur lleiaf gyflawni y fath gablaiddwaiih. Y mae ei ystranciau naor chwerthinus, a'i athraw- iaethau mor wrachiaidd, nes y mae bron a gwneyd Eglwyswyr sobr yn fwy brwdfrydig dros Ddadgysylltiad na'r Ymneilldnwyr eu hunain. t dydd o'r blaen, bygythid taflu dynes ieuanc dros drothwy yr eglwys os canai mewn cyngherdd a gynhelid gan eglwys Ym- neilldiiol-neu feallai mai ei hesgymuno o'r cor a ddylaswn ddyweyd. Canu a wnaeth y ddynes ieuanc, nid ydym eto wedi clywed y canlyn- iadau. Car i ni, ag sydd yn derbyn y Celt er y rbifyn cyntaf, mewn llythyr atom heddyw, a. ddadgana ei fawr awydd i'w weled yn cael ei helaethu, nid yn ei ysbryd, ond yn ei faint. Dymuniad hiraethus am lwyddiant y Celt a'i egwyddorion sydd y tu cefn i'r cais hwn. Y mae llu mawr o gyiEelyb awydd. Daw dydd y gellir pob peth, ac y ca pawb eu dymuniad. Ond nis gwn pa bryd. Diolchwn i'n cyfaill am ei eiriau caredig.
CRONICL Y SENEDD.
News
Cite
Share
CRONICL Y SENEDD. [GAN GLERC Y TY.] Dydd Llun.—Dyma ddiwrnod mawr y Hj'lideb pan yr eglurid sefyllfa artanol y Llywodrae h, ala bwriadau mewn perthynas i'r modd v ceir arian i hwylio yn mlaen yn ystod y flwyddyn ddyfodol. Grofynwyd amryw gwestiynau, oi.d m theunlwyd lawr ddyddordeb ynddynt gan lod pawb yn dys- gwyl wrth Goschen a'i Gyllideb. 0 r diwedd cododd yntau a siaradodd am diir awr. Mae eisien tipyn o auiynedd i fod yn A. S. Nid peth bach ydyw eistedd am dair awr i wrando ar d-tya a llais tnor ysgrechlyd ganddo yn egluro ffi 4yrau oerion a. syohion, Ag^ystyried mai pwne sycli yw, trodd yr araeth ar y Gyllideb allan eleni yti well na'r dys- gwyliad, ac yr oedd yn llawn dyddordeb. Newydd go lew oedd fod y derbyniadau yn fwy. a'r taliadaa yn llax nag y dysgwylid, ac felly fod gan Granghell- ydd y Trysorlys £ 2,155,000 mewn Haw—y swm mwyaf oddiar pan oedd yr arch-drysorydd Glad- stone a'i law ar linyn y pwrs yn y flwyddyn 1873. Rhaid ynte fod masnach yn gweila cyn y baasai y derbyniadau yu cynyddu! Na, nid feily. Nid oedd dim swn gobeithiol iawn yn araeth Gmohen yn y cyfeiriad yma, canya nid treth yr income, na chwaith y tollau a delir ar nwyddau, sydd wedi codi. Cymwynaswr mawr Goschen ydoedd gelyn peuaf dynoliaeth—arjgeu oble^id ohwyddwyd y derbyniadau yn enfawr gan y toilaa a deiir wrth brofi ewyliysiiu. Ell tri o ddynioD eyfoethofi; iawn farw, a deibyniwyd dwy cheque am £90,000, yn cael eu gwncud i fyny o'r toiiau yma yn unig. Ffynon arall sydd wedi bod yn hael iawn yn ystod y flwyddyn ydyw y stamp duty, h.y., y papyrau a ddefnyddir yn dwyn set y Llywodraeth i dros- glwyddo arian. lVbe y fasnach feddwol "hefyd wedi bod yn dyner iawn o'i chyfeillion, y Toriaid, oblej;id er fod y derbyniadau wedi bod yn lleihau bub blwyddyo er's blynyddau, y llynedd trodd y lianw, ac aeth i fyny. Yn ddiameu dyma. un o ffrwythau daionus (?) y Jiwbili. Vfwyd cyn-aint yr adeg hono, nidyn unig gan y bobl gyfiredin, ond gau y mawrion yn eu einiawau a'u gwiedJoedd a pban y cofiwn igynifer o frenhinoedd a mawrion y byd fod yn y wlad, nid rhyfedd i dderbyiiiadau y fasnach feddwol gynyddu. Rhwng pob petb, gall- odd Goschen dalu swtn go lew o'r ddyled genedl- aethol. Ond edrycha y Cyllidydd ya mlaen yo ogystal ac yn ol. Am y flwyddyn sydd yn dod, dywedodd Mr Goschen yr amcanai ddsrbyn £89,287,000, a bwriadai wario ^636,910,000, ac felly bydd ganddo mewn Haw £ 2,337,000. Yna aeth ya mlaen i egluro y cyfnewidiad a wneir mewn perth- ynas a'r Mesur Lleotraeth. Gostia hyn arian mawr, ond credwn fod yn rhaid cael dewin i ddeail y cynllun a eglurodd. Yr wyf wedi ei roddi i fyny, gan obeithio y deallwn yn well pan y bydd y Ty yn ei ystyried bob yd adran. Yr ydvvyf yn meddwl y gallasai Goschen fod yn fwy clir. Cymys,ai yr arian a fwriada gael i'w law ei hun a'r arian a drosglwydda i'r Cynghorau Sirol yn y faih fodd fel nad oedd yn ddichonadwy i ryw glere baoh fel fi wneud dim o honyat. Dysgwyliem Gyllideb fwy beiddgar na'r un a gafwyd, ond rhaid cyfaddef fod rhai petbaucymeradwy dros ben yn y eynllun a egiurwyd, sef, er engraifffc, fod treth o bunt i'w thalu am bob ceffyl a gedir yn unig er mwyn pleser, a £5 am bob cefifyl a gedwir i redeg am a: t i a bod maBnacbwyr mewn ceffylau i godi trwydded gwerth .£25 yn flynyddol. Mae treth o -61 am bob railway van a phob cerbyd arall a bwyaa haner
CYMRY CYHOEDDUS.
News
Cite
Share
wyo efrvdwvr ymdrechgar o Gymru, ond gwna bobpeth yn y dull distawaf-ac ni wyr aeb, nid ydyw yn ymwybodol ei hun o faint y eymorth y mae wedi weini i'w gydwladwyr yn y dull hwn o bryd i bryd. Dylwn ddweyd rod Mrs Rhys hefyd yn llawn croesaw Cym- reig i bobefryd..H a ddaw i "Gwynfa," eu cartref clyd. Teimla Proff. Rhys y dyddordeb mwyaf mewn Addysg Gymreig. Cafodd brofiad eang trwy fod yn ysgolfeistr, ac wedi hyny yn arholwr yn yr ysgolion elfenol, trwy ar- holi o bryd i bryd rai o ysgolion canolraddol Cymru, a thrwy gadw llyjrad craff ar waith Cymry yn y Brifysgol. Yr oedd yn un o'r dirprwywyr a benodwyd yn Awst, 188), i arehwilio i sefyllfa addyeg uwchraddol yn Nghymru, ac vn Ionawr diweddaf efe oedd cadeirydd cynadledd addysg yr Amwythig o dan nawdd y Cymmrodorion. Yn mhlith y gwelliantau angenrheidiol yn nghyfundrefn addysg ein gwlad, creda fod y canlynol yn anhebgorol 1. Addysgiad ysgolfeistri yn y Prifvsgol- ion, ac nid yn y colegau Normalaidd. Ta- edd yr olaf ydyw crebachu a chulhau eu meddyliau, tra y caent ddiwylliad cyffredinol yn y blaenaf. 2. Hunanlywodraeth i Gymru o ran add- ysg, yr un fa,th ag y llywodraetha trigolion yrAlban gyfundrefn addysg eu gwlad eu hun ac yn nglyn a hyn, 3 Sefydliad Prifysgol i Gymru. Dylem, cyn terfynu, grybwyll ychydig Z, ffeithiau yn rhagor ynglyn:â'r Proffeswr. Yn Hydref, 1881, etholwyd ef yn Gymrawd o Goleg yr lesu, ac efe sydd yn bresenol yn gof- alu am fuddianau y coleg-trwy weithredufel goruchwyliwrtir y coleg, &c, Yn 1882, lefn. ydd'odd ei wybodaeth Ieithegol i ddybenion hanesyddo], ac ysgrifenodd lyfryn bvchan o'r enw Celtic Britain, yn ymdrin a hanes yr ynys hon yn y cyfnod Celtaidd. Cafwyd ail argraffiad diwygiedig o hono yn 1884. Cafodd Proff. Rhys yr anrhydedd arbenig o gael ei betiodii draddodi yr Hibbsrt Lectures yn y flwyddyn 1886. Y testyn a ddewisodd oedd Paganiaeth Geltaidd," a chyhoedd- wyd ei waith ddechreu y mis diweddaf (Mawrtb) mewn cyfrol drwchus, ddestlus, o tua 700 tudalen. Ofer fvddai ceisio cyfeirio at gynwys y Uyfr gwerthfawr hwn yn bre- senol yn umg dyweyd ei fod yn siwr o greu chwyldroad trwyadl yn syniadau arferol pobl yn nghylch banes hynafol y Celtiaid. Efe ydoedd yr ail Gymro a ddewiswyd i fod yn I y Hibbert Lechtrer: Proff. T. W. ithys Davids, yr ysgolor Hindwaidd, oedd y cyntaf. Mae Proff. Rhys yn gyd-olygydd a Mr Gwenog- y I ffryn Evans yn nygiad allan gopiau cywir o'r hen lawysgrifau Cymreig. Y mae y gyfrol gyntaf, yr hon a gynwys y Mabinogion, yn anrhydedd i unrhyw olygwyr. Y mae yr ail gyfrol—-Llyfr Du Caerfyrddin—yn y wasg. Bu Proff. Rhys hefyd yn olygydd iargraff- iad newydd o Deithiau Pennant yn Nghymru. IJeblaw hyn oil, y mae ganddo waith wedi ei dori allan iddo ei hun am flynyddau lawor: caffed hir oes ac iechyd i ddwyn ei gynllun- iau i weitbrediad. Addawa i ni gyfrol cyn bo hir ar y chwedlau Arthuraidd, a gobeithia fyned yn mhellach yn mlaen drichefn yn mwnglawdd toreithiog Chwedloniaeth Gelt- aidd. Y mae yn gofus gan bawb y rhan a gym- erodd Proff Rhys yn ystodyrhaf diweddaf fel yszt-ife-tydd y Dr. Bridge yn ei ymchwil- iad i helynt y degwm. Wrth gwrs, rhodd- odd foddloniwydd i bawb. EfaUai y dylwn grybwyll wrthderfynu fod Proff. Rhys yn Rhyddfrydwr i'r earn. Yn ) yr Hydref diweddaf, bu Mr John DHIon. yn Rhydychain, a chyda'r Celtig Rhys y bu yn aros. Y mae hefyd yn aelod blaenllaw o'r grmdeithas sydd newydd ei sefydlu yn Rhydychain er hyrwyddo eyfitwndo-r i'r Gwyddel. Yn union fel y dylai v Proff. Celtaidd fod :—" Galon wrth galon."