Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
BREUDD WYD.I
News
Cite
Share
BREUDD WYD. I Gwelais fyrdd o oesau'n llithro, Megys mellt drwy'r gwagle mawr, Minau'n unig wedi'm gado, I gael claddo teulu'r llawr; Myn'd wnai'r ddaear daa chwyrnellu,— Chwelid pob peth hyd ei sail, Eto cadwen oedd am dani I'w ctiysyllta wrth yr haul. Ar y gadwen pan yn sylwi, Drysodd fy nheimladau'i gyd- Pont ddolenawg o oleuni Daflodd engyl dros y byd; Saugais arni'n syn ac ofnog, 'Nol edrychais,-Och, y fi Megis pel drwy'r Llwybr Llaethog Neidio'r oedd ein daear ni. Dyma gorn y lloer o ddifrif,- Pwy sydd acw'n codi'i ben ? Galileo'n arolygu Gogwyddiadau'r lleuad wen; Dyma Sadwrn, er fy nychryn- Pwy yw'r pedwar gwron lleyg ? Howel, Owen, Rhys, Llewelyn, Yn cynllunio Plaid Gymreig." Wedi llwyr anngliofio'm gofid Yn nghwmpeini'r teulu hyn, Estyn iddynt faner rhyddid, Wnaed gan law rhyw angel gwyn Pan ar ganol ei dadblygu, Taflwyd dryswch ar bob peth Drwy i ryw drychiolaeth waeddi,— "Wnewch chwi heddyw dalu'r dreth ?" Ffwrdd fe aethom drwy'r hinsoddau, Nes ar Iau'r eistedd'som lawr, Ond YII. llanw'r holl gomedau, Caem dreth-gasglwyr Prydain Fawr Telwch rent, a threth, a degwm, Glywem fel aflafar floedd, Nes gwneud engyl nef yn groenllwm,- Och, 0 diolch, breuddwyd oedd J. ALDEN.
EGWYDDORION RADIOALIAETH.
News
Cite
Share
EGWYDDORION RADIOALIAETH. [GAN MR B. BENNETT, ABERTA WE, ] (Parhad.) Y mae syniadau ac amg-ylchiadau pob oes yn naturiol yn cyfnewid, o ganlyniad dylai vdeddfau a llywodraethau gael eu gwneud yn ddigonol i anghenrheidiau yr oes hono. Fob llywodraeth sydd a'i llwyddiant yn sylfaenedig ar anghyfiawnder sydd ddrwg. Daioni a lies y lluaws a ddylai fod amcan penaf pob deddf ac i hyny dylai pob peth roddi ffordd. Haerir gan y Toriaid mai terfysg a .chynwrf ydyw egwyddorion y Radicaliaid. Fe allai eu bod yn iawn os bu y byl diwygiadol cyntaf a diddymiad deddfau yr t' ■ yd, a°dadgysylltiad yr eglwys Wyddelig, a'r Byl Tirol G-wyddelig yn derfysg a chynwrf. >n« bu vrpstvniadrbvddid ddiweddar i ddwy fllLn o bobl, « OS ydyw di-wrdddio pob achos diwerth, a diddymiad pob ffug o .lywodraeth nad ydyw yn angenrneidiol i les y genedl, os yw yr egwyddorion hyny sydd 'In gydweddol a sefyMa gynyddol gwleid- y yddiaeth a dymuniadau y genedi a chyd- ,ymdeimlad yr oes, bydd i ni ganiatau fod egwyddorion Radicaliaeth yn gadarn, yn ddoeth, yn ddyngarol, ie, yn derfysglyd a .gwrthryfelgar." Y mae rywbeth allan o le yn y gair mil- lionaire. Nid yn unig y mae yna huuan- oldeb mawr, ond y mae yna anghyfiawnder a llygredigaeth ynddo. Mae fod un dyn wedi gwneud deg-can-mil o bunau ar lafur dynion eraill ) n profi ar un waith fod rhyw- rai wedi oael cam mawr! Gobeithio y daw yr amser pryd na fydd millionaire yn bod. Mae y dyn sydd yn werth miliwn o bunau, ac yn gallu edrych ar ei gyd-ddynion yn goddef eisieu yn euog o lofruddiaetb Beth dywedem am ddyn ar y mor. Ete ei bun yn ddyogel yn y cwch eto yn medru edrych ar ei gyd-ddyn yn ei ymyl yn boddi, ac yntau heb roddi un cynorthwy iddo i achub ei fywyd Oni fyddai dyn felly yn euog o lofruddiaeth ? Egwyddor arall mewn Radicaliaeth. ydyw rhyddid. Mas- y I nach a thrafodaeth rbydd i dori a di- wreiddio pob deddf ac achos o gyfyngiad ac ataliad-i agor pob porthladd ar y ddaear i bob cynyrch. Masnach rhydd i dori pob atalfa i gyfnewidfa, ac i gymell cydym- geisiad yr hyn sydd yn hanfodol i amddiffyn dyn rhag hunanoldeb dyn arall, ac i gadw i fyny lafur dyn i'w wir werth. Argraff-wasg rhydd i ddwyn pobl fel un teulu, a theyrn- asoedd y byd fel un tref fawr Esgynlawr rhydd i bregethu trwy hyd a lied y wlad yr efengylogoneddus o gyfiawnder, rhyddid a gwirionedd. Y mae Radicaliaeth yn erbyn pob sys- tem sydd yn atal dynion rhag edrych i fyny ac ymlaen. Nid ydynt yn goddef eu hunain i gael eu suo i gysgu gan y gwen- ieithus eiriau a glywant. Gelynion mawr ydyw y Toriaid wedi bod enoed i welliantau, i gynydd, ac i addysg. Y maent yn ofni symudiadau yr oes. Gormod o ddarllen, yn ol eu barn hwy, yn magu ymryson a therfvsg! Gormod o farddoniaeth a chanu yn peru anghydfod, a gormod o addysg yn ddinyptr i'r wlad Y mae llawer o siarad yn bresenol am addysg rhydd." Bendith fawr i weithwyr ac i dlodion fyddai cael addysg rhydd i'w plant. Fe fyddai i hyny symud ymaith y teimlad dolurus hwnw sydd yn clwyfo meddyliau llawer o dlodion pan yn gorfod myned o flaen Bwrdd y Gwarcheidwaid o bertbynas i addysg eu plant a derbyn cardiau i'w plant i fyned i'w gwahanol ysgolion, a rywbeth yn debyg i hyn yn argraffedig arnynt Swansea Union Pauper's card." Hefyd fe fyddai addysg rhydd yn fanteisiol i gael hawliau cyfartal. Dywedir nad oes eisieu llawer o addysg ar blant y gweithiwr, ac fod ymborth a dill ad yn fwy anghenrheidiol. Mae yn wir mai trymaeh y disgynay gaib a'r rhaw i'r ddaear trwy fwyta bara a chaws na thrwy fwyta llyfrau. Ond y mae i ddyn yn y byd amcan mwy na bwyta ac yfed. Y mae yn perthyn i ddyn feddwl ac ysbryd yn ogystal a chorff. Y mae dyn i gael addysg nid am ei fod ef i lanw ryw sefyllfa uchel yn y byd, pid am ei fod ef yn fab i ddyn cyfoethog, nid am ei fod ef i fod yn arglwydd neu freahin, ond am ei fod ef yn ddyn a ganddo feddwl ac enaid anfarwol. Gwir nad ydyw efHeithiaa addysg yr hyn y carem iddynt fod, ac mai ychydig yw y gwahaniaeth moesol sydd rhwng y dysgedig ar anllythyrenog. Gwir nad ydyw addysg foesol yn myned law yn llaw a« addysg geifyddydol. Ond nid ydym I I Y i feio a.ddysg am hyny. Y dyn a ddywedo ryw beth yn erbyn hAiefl yr am roddi gwres a goleuai. Enwaf ddau ueu dri o betba,u a fyddai, yn ol fy mam i, yn feddyginiaeth fawr i Jawer o'n achwynion cymdeithasol a gwladol. Yn gyntaf cyn- rychiolaeth ffyddlawn a chywir yn y Senedd. I hyny fe fyddai etholiad bob tair blynedd yn fantais fawr fel y byddai i gynrychiolwyr y bobl gael eu dwyn i roddi cyfrif o'u goruchwylion cyn y bvddai iddynt gael eu hanghofio yn y cyfnod hir o bum neu chwe mlynedd. Fe fyddai rhoddi cyfrif bob tair blynedd yn fantais fawr i ymehwiliad manwl i'w gwaith, ac fe fyddai i.r treth- dalwyr ddysgu gwerthfawrogi eu pie idleisiau yn well. Yn ail, fe fyddai dadgysylltiad a dadwadd- oliad yr Eglwys Wladol yn foddion i ysgafn- hau y trethi i raddau helaeth. Fe ddylai fod y tir a gwaddoliadau yr Eglwys Wladol yn eiddo i'r wlad, Y mae eisiau diwygiad yn neddfau y tir. Y mae yn afresymol fod y wlad yn n'wylaw rhyw ddyrnaid o bobl, a bod un dyn yn gallu teithio o ddrws ei b(1!as am tua can middir o hyd ar ei dir ei hun! Y mae miloedd o erwau o dir yn y wLid na thalwyd yr un dreth am danynt erioed! Pa hyd y bydd i ni fel Cymry oddef i synwyr eyff redinigael ei dreisio, cydwy bod ei throseddu, anghyfiawnder ei weinyddu, a'n harian eu camgymhwyso a'u gwaotraffu, a, Christionogaetli ei drygu trwy yr anghyfiawn- derau yma a thrwy faich yr Eglwys Wladol ? Dywedir fod y Senedd yn llywodraethu dros dri chan miliwn o bobl yn dal gwahanol gredoau a chrefvddau. A ydyw yn iawn, ynteu, fod y Llywodraeth yn dangos mwy o ffafr a chydymdeimlad i rai na'u gilydd ? Fe ddylai fod perffaith gydraddoldeb crefyddol. Dyledswydd y Llywodraeth yw dal y dafol yn gydradd i bawb. Ni ddylai crefydd gael ei chynal gan lwgr- wobrwyon, nerth arianol, cospi nacharcbaru. Caniatewch i mi ddyweud gair fel gochel- iad. Er fod egwyddorion Radicaliaeth yn gwneud cynydd mawr yn y wlad, eto, y mae'n bosibl i ni i fod yn ddifater a goddef ein hunain i syrthio i ryw fath o gysgad- rwydcl o berthynas iddynt. Yr ydym yn cael y wers hon yn hanes Rhufain, mai v perygl mwyaf i ni i golli ein nerth a'n dylanwad yw pan yr ydyrn yn dechrea eu mwynhau. Nid pan yr ydym yn taro neu yn ymosod ar y gelyn y mae ein nerth. fwyaf, ond pan yr ydym ar ein gwyliadwriaeth, ac yn barod bob amser i ddymchwelyd pob peth sydd eisiau ei symuS. Y mae y moddion i luosogi rhagorfreiritiau,