Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
CANED MAMAU I'W PLANT.
News
Cite
Share
CANED MAMAU I'W PLANT. Nid hawdd yr. anghofir eu caniadau. Rai blynyddoedd yn ol, cymerwyd llwyth o Indiaid yspeilgar Gorllewin America yn garcharorion. Yr oedd yn eu mysg lawer o blant gwynion ag oeddynt wedi ladrata lawer o flynyddoedd cyn hyny. Gwahoddwyd y rhieni oeddynt wedi colli plant i ddyfod yn mlaen i chwilio am danynt. Daeth un fam drist i chwilio am fachgen a geneth enwyl ydoedd wedi golli. Yr oedd ei cbalon yn drom gan hiraeth pan yn chwilio am ei dau blentyn yn mysg y fintai plant oedd yno, ac yn metbu eu cael. Pan yn ing ei hiraeth, daeth i'w meddwl i ganu hen emyn cedd yn arfer ganu iddynt yn ei theulu. Ar hyny dyma fachgen a geneth yn neidio a rhecleg ati, gan waeddi Mam! mam! 0! mam! mam! ac ar unwaith yn ymwasgu i'w mynwes. Ofer cynyg darlunio eu teimladau. S. R.
LLANDDANIEL, MON.
News
Cite
Share
LLANDDANIEL, MON. Cyfarjod Urddiad.—Diau fod darllenwyr y CELT wedi sylwi yn y newyddiaduron fod Mr David Samuel Jones, o Goleg y Bala, wedi ei alw i fod yn weinidog yr eglwys gynulleidfaol yn y lie uchod. Saif cymeriad Mr Jones yn uchel yn mysg ei gyd.fyfyrwyr. Yr hyn yw myfyriwr yn y Coleg, hyny fydd hefyd yn y weinidogaeth. Wrth y rheol hon, gellir dis- gwyl dyfodol llwyddianus o flaen Samuel. Neillduwyd ef i'r swydd fel gweinidog yr eglwys yn Canna, Llandda-niel, Mon, boreu dydd Mawrth, y 6ed cyfisol. Yr oedd trefn y moddion fel y canlyn:—Pregethwyd ar Natur Eglwys gan y Parch Mr Davies, Aber- gele. Wedi hyny holwyd y gofyniadau arfer- 01 gan y Parch Mr Rees, Mon, a chafwyd atebion pwrpasnl. Yn wir, nid ydym yn meddwl i ni glywed atebion yn fwy felly erioed. Wedi rhoddi yr avwyddion arferol gan yr eglwys a'r gweinideg ieuanc, gweddi- wyd am fendith yr Arglwydd gan y Parch Mr Jenkins, Liverpool. Nos Luu, a phrydnawn a nos Fawrth, pregethwyd yn y capel. Cy- merwyd rhan yn y cyfarfodydd gan y Parchn W Griffith, Holyheadj, Davies, Abergele; Proff. Jones, Bala; Rees, Capel mawr, Mon Jenkins, Liverpool; a Rowlands, Treflys. Heblaw y rhai a enwyd uchod yr oedd yn bresenoly Parchn W. E. Williams, Llanfair- fechan; W. 0. Evans, Trefriw; W. E. Evans, G. Owen, W. E. Jones, H. T. Adams, o'r Bala. Dengys y rhestr faith hon faint y parch a deimlir gan hen gyd-fyfyrwyr Mr Jones;ato; ac yr oedd y dorf fawr a pharchus a ddaeth yn nghyd o Penmaenmawr, ac o Fangor, yn dangos fod iddo dir da yn ei hen gartref. Wrth ei adael yn maes el lafur, maes hynod obeithiol, dymunwn iddo lwydd- ianfc mawr.-Smith. m — ABDRDAR. Mae masnach yn parhau yn ofnadwy o isel yn y lie hwn. Mae yma weithfeydd haiarn mawrion yn y Gadlys, Llwydcoed, Abernant, ond fod aelwydydd y ffwrneisi, gweithleoedd y pudlers, ac aelwydydd y bolers, yn lie bod yn llawn tan a thoddion, yn oerllyd, a chwyn yn tyfu ar eu haelwydydd. Mae cryn waith yn myned yn mlaen yn y gweitbfeydd glo, yn enwedig pyllau glo ager. Mae sefyllfa grefyddol yr enwadau yn weddol fywiog; cryn lawer mewn gwabanol eglwysi yn dywedyd I Awn gyda chwi; gwyddom fod yr Arglwydd yn eich mysg.' Mae yn gysur rhan fwyaf o'u gweinidogion yn iach yn y ffydd am lywodraeth egwyddorol Independia; a'u senior minister, y Parch W. Edwards, nad oes dim yn ffieiddiach gan ei enaid iiae ysbryd trahaus. Presbyteriaeth sydd am bawenu yr en wad i'w afaelion drwy offerynoliaeth y rhai gynt a ddeolwyd, hyd yn oed pan yn ieuanc, o gyfl' Methodistia, ac sydd fyth ac hefyd yn llusgynod corniog yn ngwersylloedd yr enwad. Gweithiwr caled yn y weinidogaeth, yw wedi bod yn ystod y 35 o flynyddoedd ei fugeiliaeth yn Ebenezer. Oddiwrbho efna'i eglwys barch- us, nid oes na chais na chylchlythyr i fegio tysteb, fel yr ydym yn cael yn fynych ein blino gan eglwysi y crwydriaid gweinidog- aetbol, ac eglwysi trefydd mawrion, a'r prif- ddinasoedd. Cawsom yma, ddydd Iau diweddaf, yn Siloa, gyfarfod diwygiadol o'r fath oreu, cynal- iedig yn benaf gan wragedd a merched, Miss Griffiths, y bregethwres ddoniol a dylanwadol o Dowlais, yn nghydag ereill oddiyno, Merthyr, a Throedyrhiw, wedi dyfod drosodd atom. Cyfarfod oedd hwn ag y gallesid dywedyd yn ddibetrus fod ysbryd y peth byw yn mysg yr olwynion. Ymdywalltai y dagrau, dyrchafai y molianfcau, nes oedd di- wygiadau wyth mlynedd a deugain yn ol yn dyfod yn fresh i'n cof. Yr oedd yr addoldy yn Hawn. Hyderwn y ceir y fath yn fuan eto, nes deffroi yr holl eglwysi, a'r rhai sydd ar ddarfod am danynt adnewyddu eu nerth. Dydd Mercher a dydd Iau, bu cyfarfod ail- agoriadol yn Eglwys Waddolog, St. Ffagans. Trecynon, pryd y pregethwyd gan Griffibhs- iaid, Castellnedd a Merthyr Tydfil; Thomas; Abersychan, a Davies, Pendarran. Yr oedd yr adeilad Eglwysaidd wedi bod dan adgy- weiriad, a meddyliem wrth yr olygfa o groes- au addurnol a welem o fewn i'r adeilad fod yma gryn dipyn o ysbryd y Pabo-Puseaidd wedi ymlusgo i mewn wedi ymadawiad yr efengylaidd Jenkins o'r lie. Y Sabboth a'r Llun, cynaliodd y Bedydd- wyr eu cylchwyl flynyddol, pryd y pregethwyd gan y Parchn J. Edwards, Ffynon; J. Jones, Cwm Ogwy a W. Harris, Trecynon. Refyd, y Sabboth a'r Llun diweddaf, cynelid cyfarfod blynyddol eglwys Annibynol Moriah Aman, Cwmaman, pryd y pregethwyd gan y Parchn J. Thomas, Le'rpwl; D. Young (W.,) Aberdar; ac Owen Glandwr, yn nghydag ereill a ddygent yn miaen wahanol ronai y cyfarfodydd,—Gohebydd,
ARAETH MR HENRY RICHARD, A.S.,
News
Cite
Share
a'r chwiorydd hyny sydd yn awr yn wylo a thori eu calonau yn eu eartrefi am heithiedig oherwydd y lladdedigion a'r anwyliaid a gyf- arfyddodd a marwolaeth anamserol a gwaedlyd tuag Isandula a manau creill, o achos y Uwybr diofal a chwyrnwyllt "gymerodd Syr Bartle Frere. (Cymeradwyaeth.) Na, y mae fy nghydymdeimlad hefyd gyda pherthynasau y Zuluiaid anedwydd, amryw filoedd o ba rai, mae yn debyg, a fuont feirw, meirw wrth am- ddiffyn yn wrol a gwladgarol eu tiriogaethau rhag goresgyniad nwyfus a diesgus. (Clywcb, clywch.) Gwawdir llawer ar yr hyn a elwir "plaid yr heddwch-ar-unrhyw-bris." Yn mha le y mae y fath blaid i'w chael ? Y mae yn wif fod yn y wlad gorff o bobl sydd oherwydd seiliau crefyddol yn credu fod rhyfel yn wrthwynebol i ysbryd y grefydd Gristion- ogol, a heriaf yr hollfainc Esgobol i wrthbrofi a 15 y gosodiad yna. Ar ol amddiffyniad galluog i egwyddorion Cymdeithas Heddwcb, di- weddodd yr aelod anrhydeddus ei araeth drwy enwi rhestr o ryfeloedd y bu gan y wlad hon law ynddynt er y flwyddyn 1816. Nid oes braidd unrhyw genedl wareiddiedig nac an- waraidd, meddai, na fuom yn ymladd & hwy braidd unrhyw wlad na ddariu i ni goehi ei dyfroedd a. gwaed dynol. Er 1816 buom mewn rhyfel a. Thwrci, a'r Aipht, a'r Algerin- iaid, a'r Ashanteeaid (ddwywaitb), a'r Is- Ellmyniaid, a'r Caffiriaid (chwe' gwaith), a'r Arabiaid yn Aden, a China (dair gwaith) a Coorg, a thalaethau Rajpool, a'r Affghaniaid (ddwy waith), ag Ameers Scinde, a'r Mahrat- tiaid, a'r Sikhiaid (ddwy waith), a'r Santhal- iaid, a thrigolion Zealand Newydd (bedair gwaith), a Groeg, a'r Dyaks, a Rwssia, a Persia (ddwy waitb), a Siaru, a Nicaragua, a Japan, a'r Malayiaid, a'r Zuluiaid; heblaw rbyfeloedd &'n deiliaid ein hunain yn Canada yn Jamaica, yn yr Ynysoedd Ionaidd, yn Ceylon, yn India, ac yn yr Iwerddon, yn nghyd a rhan anuniongyrchol yn chwyldroadau Ysbaen a Portugal. Ond nid dyna'r cyfan. Yn 1864, cyhoeddwyd papur Seneddol yn rhoddi rhestr o'r rhyfeloedd bychain y bu genym ran ynddynt yn yr India er pan unwyd y Punjab. Y mae yr holl enwau genyf yma, ond ni wnaf gospi y Ty drwy eu darllen. Y maent yn rbifo ugain. Er yr adeg hono, bu o leiaf dri arall yn y gororau hyny o'r Affreed- iaid, y Berzotiaid, a phenboethiaid Sitana. Cawsom rywbeth hefyd tebyg i ryfel a Brenin Dabonry, ac a Sultan Zanzibar. Ond heb gyfrif hyny, na chyfrif y rhan gymerasom yn rhyfeloedd Ysbaen a Portugal, ein bod yn ystod y tair blynedd a thriugain hyn, wedi bod mewn tair-ar-ddeg-a-thriugain o ryfeloedd Nifer go dda i wlad y dywedir ei bod mewn perygl oddiwrth blaid yr heddwch-ar-unrhyw-bris. (Chwerthin a chymeradwyaeth.) A sut y darfu i ni wario ein harian yn y cyfamser ? We), yn y cyfnod yna, yn ol fy nghyfrif i, gwariasom dros dri- chant- ar-ddeg o filiynau mewn rhyfeloedd a pharotoadau i ryfeloedd! Wrth reswm, y mae bai yn gorphwys ar y bobl yna a enwais. Yr ydym ni, fel yr ydym yn cael ein hysbysu yn barhaus, y genedl fwyaf beddychlon a thangnefeddus. Nid ydym ni byth yn goresgyn tiroedd pobl ereill. Ac eto y mae rbyw ragfarn isel mewn cymdeithas os by. id dyn yn hoff o ifraeo a'i gymydogion yn mhob cyleiriad, fod rhyw le i gasglu ei fod ef ei hun o duedd drahaus a checrus. Na, nid cariad at heddwch sydd yn beryglus i genedl. Mae perygl teyrnas yn cyfodi pan fyddo dynion sydd yn llenwi swyddi pwysig yn y Wladwr- iaeth, ac o angenrbeidrwydd yn meddu dylan- I wad mawr ar gymeriad yn ngbyd ag ar dynghedion cenedl, yn cymeryd y fath lwybr ag fydd yn tueddu i lygru ac i anfoesoli cym- deithas drwy ymyraeth yn barbaus &'r gwir- ionedd, drwy- gynhyrfu teimladau rhyfeJgar drwy apeliadau ystrywgar at nwydau iselaf y dosbeirth iselaf o'r cyhoedd, drwy godibalchder cenedlaethol yn rheol uwchaf y Wladwriaetb, a thrwy daflu diystyrwch chwyrnllyd ar egwyddorion tragywyddol hyny o gynawnder, gwirionedd, a moesoldeb, ar y rhai, fel yr wyf yn credu, y mae Duw yn llywodraethu y byd; a chydnabyddiaeth o'r rhai hyn yw yr unig y 0 sylfaen ddiogcl a pharhaus y gellir adeiladu 0 Ilwyddiant cenedl arni. (Cymeradwyaeth.)