Y Celt

TELERAU » Y CELT." 1 dnvy'r Post am chwarter 0 1 8 2 eto eto 0 3 0 3 eto eto 0 4 0 4 eto eto 0 4 6 Rhoddir elw yn ol 3c o bob swllt am nifer mvch- law 4, ond nis gallwn ganiatau hyny os bydd y parceli yn myned drwy'r post, am y bydd y clud- iad yn yrnyl dimai yr un. Erfyniwn ar cin Dos- barthwyr i anfon atom y cyfle cyntaf i'n hysbysu y ffordd rataf i anfon y parceli. Y taliadau i dd'od i law bob 3 mis. Telerau i America 2g yr un yn cynwys y cludiad. U D.S.—Sylwer yn fanwl ar yr uchod. B

COLEG ANNIBYNOL Y BAllA" Ydyw pwnc pwysicaf ein Henwad ar hyn o bryd. Yr ydys vedi cael adroddiadau llawnion o weitlirediadau y Pwyllgor fu yn y Bala, Mawrth 26ain; ac hefyd o'r cyfarfod fu yn yr Amwythig, yr un diwr- I ZD nod, yn y 'Faner,' a'r 'Genedl,' a'r 'Herald,' a'r'Tyst,'A'r CELT. Dylid bod yn ddi- olchgar i'r brodyr D. Rees a Mawddwy Jones am eu hadroddiad cry no o Bwyllgor y Bala; ac yr ydys yn rhwymedig i am- ryw o reporters gweithrediadau y Gyd- gyngliorfa fawr fu yn yr Amwythig. Wrtli, ddarllen yr adroddiadau hyny, yr oedd amryw bethau yn ymwasgu i'n hys- tyiiaeth :— I. Fod ymddygiad plaid y "Cyfan- soddiad Newydd" yn gwasgu y lianciau ieuainc oeddynt yn ymgeisio am dderbyn- iad i'r Coleg, i arwyddo eu cymeradwy- I aeth o'r drefn "ncwydd," yn warth i dra- ha eu Clymbleidiaeth, nad allant byth seboni na rliwbio ymaith, na chyflafaiedda er iachad y clwyfau a wnaed drwy eu cydfradwraefhau. II. Fod egniadau cyfrwys y G]ymblaid a hen elynion y Coleg i gyfiawnhau eu gwaith yn difreinio a6 yn troi o'r ncilldu, o'r pwyllgor yn 1876, rai o'r aelodau ffyddlonaf i'r sefydliad, yn andwyo eu cymeriadau fel aynion teg, diragfarn, o synwyr cyfiredin ac, o foesau da, ae fel boneddwyr o brofiad neu nzp)i of business, heb son dim am uniondeb a brawdgarweh crefyddol. III. Fod eu hymffrosfc chwyddedig ar ol hyny, fod y pwyllgor hwnw yn un "cyf- reithlawn," ar ol iddynt ei rwygo drwy weithred mor anghyfreithlawn, a hyny gyda rhwysg y fath nwydau tra-arglwydd- iaethol, yn eglur brpfi eu bod ar y pryd wedi llwyr ollwng dros gof yspryd a llythyren (;yfraith ac efengyl. IV. Na bnasai blaenoriaid Cyfarfod yr Amwythig byth yn, cynyg am unrhyw am- edau o heddwch, oni buasai eu bod wedi Ihvyr ddyrysu yn eu cynlluniau, a methu cyrhaedd eu bamcanion. V. Fod cynyg trefn am gyflafareddiad,* threfnu hefyd i roddi penderfyniad y cyf- lafareddwyr ar ol hyny i farn cyfarfod cyffredinol, yn ol y penderfyniad yn yr Ajmvythig, nid yn unig yn dirymu, ond yn dirmygu hen drefniadau llysoedd y cyflafareddu. VI. Ei bod yn beth digrif, os Did yn fath o precedent annoeth, i Glymblaid mor ofalus ac mor gyfrwys drefnu i gynal y darn cyntaf o'u cynadledd yn y Bala; ac yna cymeryd eu hanadl i gyual yr ail ran, neu i orphen eu goruchwyliaeth, yn yr Amwythig. VII. Yr oodd cynadleddwyr yr Am- wythig yn nodweddu Pwyllgor y Bala, fcl un yn tueddu yn uniongyrchol igreuym- raniadau yn yr eglwysi; ac yr oeddynt, o ganlyniad, yn ei hollol anghymeradwyo a'i gondemnio. Y mae yn eglur eu bod yn deall fod "ymraniadau" yn yr eglwysi; ac y mae yn eglur hefyd eu bod yn dechreu teimlo o'r diwedd mai cenfigen rhai o honynt hwy at lwyddiant y Coleg ddarfu achosi ymraniadau: a da iawn genym eu bod yn dyfod i ddeall hyny yn Uawnach ac i deimlo hyny yn ddwysach o wythnos i wythnos yn yr argyfwng difrifol pre- senol." VIII. Yn ol ardystiadau difrifolaf cyfarfod mawr yr Amwythig, ni ba gan neb o'r brodyr oeddynt yno—o Iciaf hyd cithaf eu gwybod- aetb—ddim awydd erioed i ddrygu y Parch M. D. Jones, yn ei gymeriad na'i amgylch- iadau na'i safiad fel athraw. Yr oedd y fath ardystiadau yn gamdystiolaethau, yn gam. dystiolaethau golcu cywilyddus, yn gamdys- tiolaethau o fyrbwylldra hyf-ddrwg, yn gam- dystiolaethau o ;chrau gwallgofrwydd; ac y mae meddwl fod y fath ddynion enwog a duwiolfrydig, yn ddoctoriaid duwinyddol ac ynynadon heddweh, fel rhai o gynadleddwyr y Mwythig, yn anion eu henwau allan drwy'r gwlcdydd wrth y fath gamdystiolaethau rhyiygus a chableddus, yn creu syndod drwy'r nefoedd a'r ddaear. Pe buasai ymchwiliad cyboedtius i'r mater yn cael ei wneud mdwn llýscyfraith, o flaen mainc cyfiawnder, buasid yn cyboeddi y ddedfrvd droni o "dynxn anudon" uwchben rbai o gynadleddwyr brawdoliacth frawdol yr Amwythig. IX. Oyflawnwyd gwaith Pwyllgor y Bala yn y drefn fwyaf rheolaidd, yn y dull hwylusaf, ac yn yr yspryd mwyaf boneddigaidd a brawdol ac unfrydig ond bu y cynhenaU tynaf a'r geiriau garwaf, o'r croes-dcimladau pocthaf yn Ngbyfarfod mawr yr Amwytbig; a bydd y cyDhenau atgas a'r teimladau dolurus hyny yn debyg o aros os nid o drymhau yn hir ar ol hyn. X. Pan yr oeddid yn Nghynadlcdd yr Amwythig yn sobr iawn "ar ganol gwrando ar yr ysgrifenydd yn tracthu ei sylwadau," wele yn sydyn guro dwylaw a thraed. nes oedd yr boll gapel yn diaspedain. Ac erbyn edrycb cafwyd mai nid byawdledd yr ysgrifen- ydd oedd yr achos o'r gorfoledd a'r diaspedain, ond dyfodiad i mewn i'r He y Parchedig Thomas Lewis, B. A. yr Athraw Gwrol." Yr oedd y curo dwylaw hyny yn arogl o yspryd y brawd enwog fu yn Hawen floeddio rai blynyddau yn ol ci ddiolch i'r nefoedd am Rwyg yn nghamp y liala." Yr:oedd cyfeill- ion yr Athraw Gwrol," a gelynion y ddau hen athraw, yn falch a llawen o'r rhwyg; a chan eu bod mor hoff o rwygiadau ac ymran- iadau, dicbon y cant syeledcr eu gorfoledd pwy ohonynt, a hyny ar fyrder. XI. Pan basiwyd mor selog yn yr Am- wythig fod y Parch M. D. Jones i droi allan o Bodiwan, a bod haner can' punt o godiad yn ei gyflog at gael ty arall, a bod Bodiwan i gacl tenantiaeth newydd, yr oedd hyny yn ddangoriad bron digyflelyb o ddallineb a dylni set ragfarnllyd y cyfarfod gyda golwg ar gyfrifon a threuliau arianol, pan yr oeddynt am newid y drefn symlaf, ratar ac efFeithiolaffu erioed mewn unrhyw achos o'r fath, am drefn dywyJl ddrudfawr Cyfansoddiad Newydd nivvliog eu cenfigen. Dichon y gallent gael mcrch ieuanc wridog, neu hen ferch Iwydaidd, gwraig weddw heinyf, neu hen lane penwyn, yswain mawreddog, neu gardotyn carpiog, i denantio neu edrych ar ol ystafelloedd y ty; ond y mae un peth yn eglur i bawb, fod yn rhaid i'r tenant newydd fod yn elyn ac yn ddisodlwr i'r hen deuant gofalus, trefnus, al3 anrhydeddus, cyn y bydd yn denant derbyniol gan foneddigion parchedig ac ysweinig Cyfar- fod yr Amwythig. 0 XII. Gall yrysgrifenydd dystio yn bwyllog a difrifol yn wynob yr holl gamdystiolaoth fu yn yr Amwytbig, ci fod yn gwybod am lawer iawn o gynllwynion bradwrus brawdoliaeth yr "Un Ooleg," i ddifrio a diswyddo y Prif- athraw. Deallodd pan yn yr America ddou- ddeng mlynedd yn ol fod bwriad cryf pender- fynol y pryd hyny i'w wthio o'r neilldu. Cafodd brofion o'run natnr ddegau o weithiau ar olhyny, mewn cyfeillachau a phwyllgorau yn y Bala, pan yn eistedd wrth y bwrdd, ao yn rhodio ar hyd yr hcol, ac yn enwedig pan yn casglu at y Colegdy. Dywcdodd l'hai o brif ddynion yr Enwad yn o mvydog wrtho na roddent ddim at y Coleg tra byddai Michael Jones yn y Bala. Bu yr ysgrifenydd yn gynil iawn i beidio danod y petbau hyn i rai ohonynt mewn gobaith am gydweithrediad mwy cymodlawn a rhydd ond os parheir i gei.sio camliwio y Prifathraw a'i gyfeillion, a tllrwy hyny i niweidio y Colcg, gobeithio y bydd i banes yr erledigaethau gaol eu crynhoi a'n cyhoeddi i fod ar gof a chadw or addys-g i'r oesau dyfodol. XIII. Cefodd yr ysgrifenydd gyfran drom a helaeth o ddirmyg a ditriaeth undebau a chynadleddan yr Enwad, a hyny am eu bod