Y Celt

CYFARFOD MAWR HELBULUS YR AM. WYTHIGr. Passion influences these who are in power [even the very best of men, Extinguish this seditious oligarchy." LAMAJITINE- Arfitd,hnsel1) ddyfod i'r Amwythig cyn y dug cyfailiini y eylchlythyr a lawnodwyd gan bigiou gwyr y Glymblaid gan rai o bigion yr }- ¡}Judau ) r Annibyrtwyr yn Nghymrn; a rijan ivir ieuainc a hc-n sydd wedi eu gor- lonwia thraehwaut am gael dwyn rhan o bryd ibryd ar Iwyfunau yr Uiideb Cymreig; ond or ra li e,i henwau hwy sydd wrtho, fel pe yr ) sgrifcllnsid of ganddynfc, clyweru lymlais, cwynfanus yr "etyr mawr, mawr, a'i aden- ei asgull, llawn p!u,"—pin cardod a bliciwyd iddo o asgell aswy un o hen wyddau llymtig a deorllyd yr Iancwys. Mae y eylchlythyr yn dwyn delw ei awdwr yn Ilwyr » tUwbl,—yn ei eiri m a'i ysbryd. Y wedd gjfeilionsus a rydd ar ddadl favvr yn nghylch Coleg a Choleguy y B da, a'r Ysgrythyr Lan a gv.diant ei fratfrddegau er ychwanegn eu gr\musder. Ond ediych rhanau o'r Beibl sydd ys-ddo fid ffynon wcdi ei ebymysgu a gofer bndr." Klmid oedd cyfaddef yn ddolefus, ac yn gor-g ddtuviolfrydig, er mwyn, os gellid cyffroi cydymdeimlad yn yr cglwysi, a chyn. ull y Qlynibleidhi yn nghyd, fod eu henwau drwy ialynt Athrofa y Bala wedi ei ddwyn i "'argyfvvrig pwysig." Pwy a roes ein henwau yn beples atolwg? A ydyw dwylaw y Glymblaid, ei blaenor, ei gynweiliaid penaf yn lliyddiun a glan ? Gofynant h wy i'w eyd w) borlau dan edrych ar ddydd y cyfrif ger bron y Burnwr cyliawn. Mae t'hanau o'r cyloiilylhyr yn annioddefadwy ei wnh-dduw •ioldeb, a'i vvyrdroad o'r gwirionedd ac y niae yn pyndod genyf fod ei awdwr wedi ei olJwng gan yspryd ■" ctiriad a phwyll" i axfer geii ivt" et.llibus, ac i awgrymu fod rlmi "fo dyn gwallgofus a daflo bentewynion tan, sacthau ac arrau marwolaeth," "yn gyrn yr cghv; si yn oddaith." Hwyrach ei fod tf yn gallu twyllo (i bun i gredu na luchiwyd na pbent nvyn, na eaeth, uac arf eriotd ganddo ef na clian yr awch ruihrwyr ar Athrofa y Bala a'r Pit-cli. M. D. Jones. Y mae y fath beth a hunnndwyl! Megys, pan dderfydd y coed y dift'yd i y tan, felly pryd na byddo a hi od-vr y deifydd y gynen. Clywsom bri- cd-di C'ymbleidiaefch i rai gwyr arbenig pan deiirdid gyntil f ormes a thraliausder cwlwm o ddynion a drawsurglwyddiaetbent ar cin Henwad hyd y gallant o Fun i Fynwy, ac o Fynwy i swydJ Benfro. a daroganir yn hollol yn awr, na bydd Cynulleidfaoliaeth yn cael chwareu teg i weitliredu, acy bydd ein Leglwysi yn he pies, ac mewn aflonyddwcb, a henaduriaeth gaethach a thrymach yn cael ej harfer yn ein Henwad nag yn lihy ei cbaa-edig- ion, hyd oni bydd > cadlywJddion Clymbleid- iaetli yn y man y gorphwys y lluddedig, a lie paid yr anuuwiol a'u cyffro." Yr jdym am ddynwared ychydig ar awdwr y cylch-lytbur rhag-grybwylliedig ag ysgrytliyrol, ac am ddyweyd Y digasog a ragrithiodd a'i wefcsau, ac yn ei galon yn n I bwriadu twyll" pan ddywed cfe yn deg na mddiried iddo; canys y mac saith ffisidd-dra yn ei galon. Trwy gyfrwysder y cuddio'i ddygasedd. Nid tin amcan, ar hyn o biyd, ydyw adolygu geiriau ac yspryd y cylch-lythar. ond adrodd yr hyn a welsom, ac yn anad dim y iliyu a glwysom yn yr Amwythig. Ni welsom eto gynulliad lluosocach o'r "blaid" sydd a'u hunig amcan, ebe hwy, i wneuthur nefoedd newydd a daear newydd yn y Bala, a dwyn yr Athrofa dan drcfn a rheol- aellli deg a chyfiawn egwyddorion Cynulleidfa- iaeth; neu megis y golwir hi yn awr ar hyd a lied Cymru—y Glymblaid. Yr oedd y pen- ciwdod penbaladr yno a'r "gwyr mllwr" a ystyrir yn csgyrn corrt y "blaid," a nifer mawr o gyffonwyr ar y tywysogion mewn cyn- adleddau, Cyfarfodydd Chwarterol a Chyman- fioedd; yn enwedig yn nghyfarfodydd "Oieadigaetb Newydd," Clymbleidiaeth, sef yr "Uadeb;" wedi ufuddhau i lwyr wys (general summons) y cylch-lythur. Arferwyd y cratlineb mwyaf wrth fwrw golwg or y rhai oedd wedi dyfod yn nghyd; ya ddiau, cof lyf ir eu heuwau yn ofalus a chaut yn eu tro ddarlien papur, neu gynyg penderfyniad, neu draddodi araetb yn ddiiys, diamheu cdnt wneuthur rhywbeth oddiar leinciau uchel Cyfarfodydd yr Undeb. Druain o'r Gwein- idogion a gyfarfuant yn "afreolaidd" yn y Bala, gwnaethant eu hunain yn ddynion n6J, a chofir am danynt oil mewn fFordd Gristion- ogaidd gyson a Chlymbleidiaeth hyd y gellir mygir a llindagir en defnyddioldeb cyhoeddus, lluchir gwaewiiyn a phiceDau tanllyd atynt o Gell Gudd" gethin gcthernol "Papur yr Enwad," ac na ieddylia neb ohonynt, os amgen sioinir hwy y cant wys a gwahedd i Gymanfa In y y Cymanfeydd a gynelir yn y metropolis Gymreig ar lan y Mersey, lie mae uchder G 0 llwch y byd gweinidogaethol, a'r banau uchaf gall dyn meidrol o weinidog ddringo iddynt, nac ychwaith gymhelliad ar air na thrwy lythur i eistedd nac i sefyll ar fanllawr Cwrdd Goruchaf yr Enwad. Welc fi yn nghapel yr Annibynwyr Cym- 0 y rtig yn vr Amwythig. Y peth cyntaf a glywsom yn y cyntedd oedd llais y Dr Thomas Kees. Meddyliem mai gwaith lied- lednais a ddigwyddodd i'w ran, sef anerch Gors.dd Gras. Yr oedd y Parch E. Stephen ycr y gadair, ac heb fod ncpell oddiwrtho yr oedd rhai o'i ddifenwyf bustleiddiaf yn y dyddiau a ganlynent ei gamlwri yn Llanfairfechan. Cly wsom hwy yn dyweyd na chai ef byth roddi ei droed o fewn eu pwlpudau hwy, ac na safent byth ar Iwytim yr un Cymanfa ac ef ac na fyddent byd derfyn eu dydd yn gyfranog agei i gynal Cyfarfod Blynyddol. Buorn ni lawer gwaith ar fedr ysgrifenu llythur o gydymdeimlad ag ef yn ngwyneb gormes, a thrahausder, a chabledigaethau ei n frodyr yn y wcinidogaeth, ac hysbysasoiii hyny i rai o'n cyfeillion; hefyd amdditfynasom ef yn ei gefn, oblegid crcdem nad oedd ei oganwyr fymryn gwell nag yntau a dy- wedem mai gwell fuasai aros hyd oni eglurai y pleidleisiwr cam y gwyrni bwnw. Mae ei gyftthrach brcsenol yn lied chwith yn ein golwg, ac nid ydym yn gallu ei bamgyffred, ond naill ai yn ngoleuni maddengarweh efengylaidd neu dderbyniad wyneb. "Nid da dderbyn wyneb: canys y cyfryw wr am damaid o fara a wna gam," pa faint mwy am elw bydol neu adenilliad pohlogrwydd call. edig. Cyfyd y cwbl, ond odid, oddiar faddeugar- wch caloh Gristionogaidd ac argyhoeddiad 0 CIY trwyadl a gonest o'r angenrheidrwydd am Gyfansoddiad Newydd. Cyfrifer byny i'w Cadeirydd ac na amheued jddim. Y gwaith I cyntaf ganddo oedd gofyn i'r sawl oedd yno I roddi eu henwau ar lain o bapur er gwybod a feddent bleidlais gyfreithlawn. Yaa traddod- odd anerchiad. fer. Dywedai nad oedd yu myn'd i wneyd dim speech, gan fod angen am yr amser i gyd i drin y materion pwysig oeddynt i gael eu dwyn dan sylw. Teimlai yn llawen weled tyrfa mor luosog wedi dyfod yn nghyd, a gobeithiai y byddai bendith yr Ar- glwydd ar y gweithrediadau oil. Cymerwch gyughor, fel na fyddo elsieu i mi arfer awdur- dod mawr-pciùiwch siarad ddwywaitb. Rhoddasoch barch i mi hyd yma, rhowch barch beddyw a chofiwch gyfirch y Cadeirydd. Rhowch cheers i'r Cadeirvdd i ddcchreu (crechwen a bloddest). W Gwcdi hyn daeth C. R. Jones, yr Ynad Heddwch, o dref Llahfyliin hcibio i gasglu papyrau y pletdteisiau acyn gaulynol gal wyd ar yr Ysgrifcnydd, y Parch David Robert?, Gwrecsam, i dviarllea colnodion o wcithred- iadau y Pwyllgor Gweinyddol yn Medi a'r diwrnod cyn y cyfarfod yn yr Amwythig. Y Parch D.. Roberts, a ddywedai: Mr Cadeirydd, mae y cofnodion yn rhy faith i'w ddarlien i gyd yn lanwl, ac eid a llawer o amser y cylarlod. Mac y report yn bonlt fide. Gwnaf hyuy, os ydych yn galw am hyny. IJlocddiadau o bob parth o'r cape!. Darllen- wch y cw bl, y cubl! Yna yntau yn dechrcu darllen. Pan ocdd efe yn myned rhagddo, torodd cynlw: f allan—trowyd i guro traed a dwylaw. Rhoddwyd bloddest (cheers), yr uchaf a'r wresocaf yn ystod y cyfarlod. Yr acho3 o'r gwynfydedigrwydd oedd i'r Parch T/Lewis, B.A, ddyfod i mewn. Dywtdedd y Cadeirydd mai with y gwaith o ddarlien y cofnodion yr oedd yr Y sgrifenydd a galwodd ar hwnw i iyned rhagddo. Gofynwyd gan ddau neu dri ar unwaith 0 b'le yr oedd Mr Roberts yn darllen y report." Ar hyn gwelwu wr ieuanc ar ei draed, anadnabyddus i mi, hyd nes i mi gael ei enw gan ddyn oedd ger fy llaw. Dyma'r uuig waith, os nad wyf yn camgymeryd yn fawr i mi glywed llais y gwr ieuanc yn ystod y ddau gyfarfod a gwnacth yn gall iawn. Grcsyn na fuasai wedi bod mor gall o ddech- reuad helynt y Bala, ag ymarbed rhag ytgril- enu ddim cbwaith a'ch cableiriau. Pe buasai y Parch M. D. Jones yn gyfothrachwr iddo ac nid ein diweddar gyfaiil loan Pedr, diau y buasai yn ol nerth ei hanfud yu elyn marwol yr olaf ac yn gyfaiil byd waelod ei hantod i'r Prif-athraw. Y Parch J. E. Owen, Llon- beris, oedd y gwr ieuanc, yr hwn sydd briod i chwaer Mrs Pttcr, Ivy House, a'r cwestiwn ofynodd oedd. u Os nad o'r minute book y darllcnodd Mr Roberts, o b'le?" Rhoddodd yr Ysgrifenydd eglurhad mai copi o'r minute oedd ganddo, ac nad oedd gweithredoedd Pwyllgor Mawrth, I8iD-doc -wedi ei hentro yn y minute bçoll, a bod hwnw yn y cwpwrdd yn y Bals. r Mr Owen, Lerpwl, y dyn a ddywedodd yn y Pwyllgor terfysgus gwyilt, lie y gwelwyd y el Z5 Glymblaid fel yr Ethiopiaid yn llu dirfawr gyntaf yn y Bala, fod y cyirifon yn nglyn a'r Co!egdy yn scandal a ddywedodd, Os oedd y minute book yn y cwpwrdd', pa'm na ddygwyd et oddiyno gyda chwi. Mr Roberts yn ateb.—Y mae y minute book mor iaWf. Gallech goelio yn siwr cin bod ni wedi actio yn honourable. Mr W. J. Parry, Betbeeda.—A ocs defnydd yn cael ei wneud heddyw o'r minute book? Parch D. Roberts.— Nis gwn a oes a'i peidio. Gellir os leicir. Frodyr, cofiwch, Honour amongst thieves. Mr J. W. Jones, Aberrlyfi.-Ai yn y bane yr oedd y minute book hyd ddoe ?