Y Celt

HANES BYWYD J. B. GOUGH. [PABMAD ] Acth ei waith gyda'r cchos dirwestol yn awr a'i boll amser. Mewn 365 o ddydditn traddododd 383 o areithiau. Siaradai yn gyffredin am awr neu ragor, yna gofynai a oedd yn y gynulleidfa rywun yn teimlo awydd llawnodi yr Ardystiad. Pan na iyddai yn areithio, treuliai ei amser mown ymweled a charcharau, &e. Nid oedd yr Brian dder- byniodd am areithio y nwyddyn gyntaf ya 11awn digon i dalu treuliau teithio, &c. Yn y mis a elwir Tachwedd, 1848, priododd yr ail waith, a bu hyny o lendith fawr iddo, oblegid cafodd wraig dyner a ffyddlawn, Cynyddodd ei glod, ae ymweloid I holl drefi a dinasoedd mawrion yr Unol Daleithiau. Bu ei lwyddiant yn foddion i gynyrchu llawer o elyniaeth yn ei erbyn, a chyboeddwyd an- wireddaa dirif am dano. Dywedwyd ei fod yn yfed yn ddirgelaidd, 8e y liosod vryd ar ei gymeriad raoesol. Ermwyn goiod terfyn ar yr ymosiadaa maleisus hyn, gorfu arno fygwth cyfraith ar ei ymosodwyr. Cynhyrfodd hyn ei elynion i'r fath raddau fel y penderfynosant ei ddinystrio. Vn dyn weithiodd y cynllun mileiuig allan, er yn ddiamhen fod amryw wrth wraidd y drwg. Yr oedd Gough yn Efrog 45 9 Newydd (New York) ar y pryd, a rhyw ddiwrnod pan yn cerdded ar byd yr, beol, daeth dyn yn mlaen ato yn serchog iawn gan honi adaabyddiaeth ag ef; a dylanwadodd gymaint arno nes y llwyddodd i'w dwyllo i mewn i fasnachdy cyffeithiwr fconfectioner), Be i yfed gwydriad o soda syrup, Nid oes ambeuaeth nad oedd yr adyn a'u twyllodd i mewn wedi rhoddi rhyw gyffyr yn y syrup, oblegyd pin yn ymadael a'r ty, teimlodd Gough ryw wres rhyfedd oddeutu ei galon Wi ysgyfaint. Cynyddodd y gwres ae mewn cyflwr o ddideimladrwydd acth i mewn i ystordy grocer a llyncodd ycbydig o Jrandy. Drwy alw ar ddyn ar yr heol am amdditfyniad eymerwyd ef i dy. Yroedd yr hyn a ga:i- lynodd mogys brcuddwyd, neu hunllef, "yn rhywbeth nas gellid ddesgrifia." Boddlonwyd ei gyfeiilion a'r eglurbad i gawsmt ganddo,a phasiwyd penderfyniad yn yr eglwys He yr oedd yn aelod i'w ryddhau oddi- wrth bob bai, ond amlygwyd tyndod am ei annoethineb yn yfed gyda dieithrddyn. Bu yn wael iawn ei iechyd ar ol hyn am gryn amser, ac yn ol pob ymddangosiad yn agos iawn i farw; ond drwy fendith Duw gwellhaoedd. Tua diwedd y flwyddyn 1848, daeth ei dad drGSodd o Loegr. Yr oedd y ddau heb weled eu gilydd er's dwy-flynedd-ar-bymtheg. Yn y flwyddyn 1853 ymwelcdd Gougb a Lloegr. Gadawoddeigartrefar yr 20fcd o'r. mis a elwir Gorphenaf. Glaniodd ef Ali wraig yn Lerpwl, a thraddododd ei araeth fawr gyntaf yn Neuadd Exeter, Llundain, o daen 3000 0 bobl. Traddododd gannoedd o areithiaa yn Lloegr yn ystod y ddwy flynedd y bu yn aros yma y pryd hwnw. Ymwelodd a'i bf tref gcnedigol, so arosodd yno am bum' diwrnod. Dycbwel- odd yn ol i America, ond yn niwedd haf 1857 vr oedd yn ol yma drachefn, ac arhosodd yn ein plith am dair blynedd. Traddododd 605 o areithiau, a tbeithiodd 40,217 o filldir- oedd. Yr oedd erbyn hyn wedi cyrhaedd ei eithafnod fel areithiwr. Dychwelodd dracbefn i America, ac yn ystod y pum' mlynedd di. wtddafgwnatth ei gartref yn Hillside Faim, o fewn rhyw bum* milldir i ddiaaa Worcester. Treuliodd wyth mis o bob blwyddyn mewp areithio a phedwar mis i orphwyso a difyrn ei hun ar hydei dyddyn. J)ywedir fod ganddo lyfrgell araderchog a tiy hardd a 11awn o bollangenrheidiaa bywyd. Yr unig gwyn a ddyg ei elynion i'w erbyn yn awr yw, ei fod yn gwneud bywoliaeth wrth areitbio ar ddirwest, a'i fod yn ymgyfoetbogi. Nid oes eisieu ateb y fath gyhuddiad brwnt. Y mae Gough yn ddiarebol am ei garedigrwydd. Nid oes braidd ddiwrnod yn pasio pan gartref na fydd rbyw gyfeillion yn galw heibio iddo, weithau ddeg-ar-hugain ohonynt gyda'u gilydd. Er ei fod weithiau yn derbyn tal da am areithio, gwna byny yn fynych iawn yn rhad, neu dres ryw acbos da. Yn ddiweddar, bu yn areithio dros achos eenhadol yn Efrjg Newydd, a chynyrchodd ei ddarlith y awm o .£400. Gwaethygodd ei ieebyd i raddaa yn ystod y blynyddau diweddaf, ond ymddengys fod ganddo gjfanaoddiad eadarn. Mae yn awr ar ymweliad a LIoegr ar ol rhyw ugain mlynedd o abeenoldeb; at 09 medr rhai o ddarllenvvyr y CELT gael cyneusjra t'w glywed yn rhywle, cynghorwn hwy i wnend defnydd ohono. Nis gellir ei ddarlunio ftl areitbydd. Rh&id i ddyn ei glywed cyn fiurfio drych. feddwl am ei allwcdd. Mae wedi ys^rifenu bancs ei fywyd befyd, pa un a ellir gsel am ryw swllt neu ddeunaw ceiniog oddiwrth William Tweedie, Strand; ae mae 8. W. Partridge, 9, Paternoster-row Row wedi cyheeddi erynodeb o'i banes, gyda darlun, am geiniog. Cynghorwn bob bachgen a merch ieuanc sydd yn medru yc lay dig Sassoneg i ddarllen un ohonynt. B)ddai darllen Ilyfrau o'r fath yn sicr o fod yn llawer gwell iddynt na threulio eu harian a'u hamsor mewn prynu a d rllen y trash gwenwynig sydd yn cael y fath dderbyniad gan bobl ieuainc yr oes hon, sef y ffug-chwedlau welir yn britho flenestri a stands llyfrwerthwyr ein gwlad. I..II II i

CYFUNDEB ISAFSIR GAERFYRDDIN Cyualiwyd Cyfarfod Chwarterol y Cyfundeb uehod yn Cydweli, ar y Mawrth er Metcher, Cbwelror 25ain a'r 26ain, 1879. Y Gynadledd am ddau y dydd cyntaf, y Parch Pi off W, Morgan, Caerfyrddin, yn llywyddu. Dcchreu- wyd trwy weddi gan y Parch W. Thomas, Wbitland. Penderfj nwyd;— 1. Fovl y cyfarfod nesaf i'w gynal yn SHoafti yn mis Awst, yr amser i'w hysbyra et3 ar amlen y 'Diwygwr;' y Parch W. C. Jenkins, Cydweli, i bregethn ar Weddi ddirgel." 2. That this Conference haa learnt with deep regret of the proposed Scheme in con- nection w:th Jetius College, Oxford, and believing that the few., educational ad- vantages which Welshmen now enjoy should be increased rather than dimin- ished, is strongly opposed to any inter- ference with their hitherto acknowledged right to any of the emoluments of the above University. 3. Ein bod fel brodyr yn Nghynadlcdd Cyfarfod Chwarterol Cydweli yn cydym- deimlo yn ddwys & gweddw ac eglwysi y Parch T. L. Jones, Machen, yn wyneb y golled a gawsant trwy farwolaeth ein banwyl frawd, ac yn dymuno pob eymuorth iddynt dan yr amgyichiadau. y el 4. Ein bod, ar ol darllen Cyfansoddiad Newydd Cymdeithdas yr Achosion Se's- ^neg yn Nghymu, yn ei gymeradwyo. 5. Ein bod yn dymuno ar y Parch J. Rogers, Pembrey, gyhoeddi y papur gwerthfavvr ddarHenodd yn y gynadledd yn ffurf a farno ya fwyaf cymwys. Diweddwyd gan y Parch R. Morgan, St. Clears. Moddion Cyhoeddus.—Am 7 y nos gyntaf deehreuwyd gan y Parch J- Rogers, Pembfdy, yo Cydweli, a phregethwyd gan y Parch a W. Thomas, Whitland, a J. T. Evans, Caer fyrddin. Ar yr un amser pregethwyd mewn tri o fanau ereill o fewn cylch gweinidogaeth Mr Jenkins. Am ddeg, yr ail ddydd, dechreuwyd gan y Parch J. C. Thomas, Buriy Port, a phregeth- wyd gan y Parch W. M. Davies, Blaenycoed (ar y pwnc Addoliad Teuluaidd), W. Thomas, Bwlchnewydd, ac R. Morgan, St Clears. Am 2 dechreuwyd gan y Parch D. Evam, Naz. areth, a phregetbwyd gan y Parchn Joseph Lewis, Penygraig, a D. C. Jones, AbcrgwyJi. Am 7 deehreuwyd gan Mr Jones, Pembrey, a phregethwyd gan y Parcbn D. R. Davies, Rhydyceisiaid; S. Davies, Peniel; ac E. Jones, Ffynonbedr. Dymunwyd ar y Parch D. M. Davies argraffu ei bregeth ar "Addoliad Tenluaidd" yn y Diwygiwr,' neu yn y dull a fatno oreu. CafNNyd h* cyfarfod- .n g3,,ctirug, c, ydd cyncs, cynnlliadau liucsopr c astud oc hyderjr y hyèd Y Cj födodydd \n gyfnesthiad i'r ddfywiad sydd eisoes wedi deciircu yn nghylch gweinidogseth viri banwyl frawd. 0 WILLIAM THOMAS, ypgrii'enydd.

PENYGROES, LLANDEBIE, Traddodwyd darlith ar/1 Efelychiad o rai o brif enwogion y Pvvlpud Annibynol," yn y lie uchod, Mawrth 15ied, gan y Parch J. 11. Davies, Bethel, Uanymddyfri Er fod yr hiu yn anlfafriol, eto daeth tyrfa luosog yn nghyd i wrando y darlithydd. Clywsom y Pafch E. Herber Evans, Caernarfon, yn efelychu y Ji. weddar Barch John Williams, Caswell ncd ], Y11 ei ddarlith odidog ar Dr Livingstone, a s er genym na ddigia Mr Evans wrthym am ddy- weyd nad yw efe yn efelychu John WdHams yn weU nag yw Mr Davies yn efelychu Mr Evans ei hun. Clywsom hefyd Air Ed mi; mi. Abertawe, yn efelychu yr enwog Mr Evan Harris, Meitbyr, yn hynod dda; ond cofisr-rsii un carietor sydd "gan Mr Edmunds i'w efel- ychn, eithr y mae gan Mr Davies 0 Jdaf an-sr. 0 ddeg; felly chwi welwch 10..1 jn/haivlcaei gallu a medr neillduol er gWlJeuJ ci dd .dau ya ddyddorol a cbanmoladwy. Os h-, d Uvea am gael cly wed enwogiou y pwlpud An'ui'nyooi beb daIu en treuliau, na myned i drsfU-.ith i ddarparu ciniaw, te, na. gwelyau, -antoinvoJi aru Mr DavifS, Bethel. CadeirivV^d yn ;i setioi- oidtb y Parch D. E. Phillips, gweuii-.iog, gan Mr John Davies, Gorslas, yq. ddeheuig 'uwa. Ar ol talu diolebgarwch i'r darlithydd a'r cad- eirydd, ymadawodd y dorf wedi eu llwyr fodd- hau.-Un o'r Ik.