Y Celt

COLEG Y BALA. AT TANVSGRIFZWR." SYB,—DarHenais eich llythyr am y 7fcd o Eawrth yn y CELT; ac yr wyf yn cynyg atebiad iddo heb ddvfynn v crofyniadau. Y mae yn berfffiith deg i gael y Pwyllgor yn y Bula.ac nid yn yr Amwythig.1 Nid oes gan elynion y Coleg hawl i ymyraeth a'r mater o gwbl. Ni ddioddefid y cyfryw ymyraeth ar un cyfrif mewn achosion gwladol a cliyfrei thiol. Byddai yn hurion i'r Parch Mr Rees, Capel Mawr, hysbysu y tanysgrifwyr y bydd y Pwyllgor yn y Bala yn pellderfynu pwy a pha bryd y bydd yr aden yn cael ei gwneyd at Bod Iwan. Yr unig beth sydd eisieu, ac a ddylesid fod wedi ei wneytl er's misocdd, ydyw adeiladu y chwanegiad angen- rheidiol at y Coleg, a pheidio a fciarad rhagor ar y mater, na chymeryd un sylw pellach o'r Amwythig na'r Pwyllgor. Y mae pcrffaith hawl. gan Bwyll- gor y Balai ddefnyddio yr arian a gasglwyd dan yr hen gyfansoddiad i'r diben y casglwyd hwynt. Pe na byddai ond triarddeg o gyfeillion yr hen gyfansoddiad yn dal am godi yr aden, a defnyddio yr arian yn unol a'r cynllun gwreiddiol 0 dan yr hen gyfansoddiad, byddai ganddynt hawl yn ol y gyfraith i wneyd hyny. Nid wyf yn awyddus i feio ar neb, ond yr wyf yn credu y dylasai S. R. ac Ap Vychan ac M. D. Jones, ac ereill, fod wedi de- chreu a dibenu adeiladu!Jer's misoedd. Ac nid yw oedi y nmtcr ond "He i ddiafol" i ymyraeth a gwneyd drwg i achos ag sydd wedi bod hyd yn bresenol yn dra llwyddiannus. Adeiiadu yr aden ydyw gwaitli a dyledswydd Pwyllgor y Bala a gobeithio mas hyny a wneir heb oedi, na chymeryd un svlw o Bwyllgor yr Amwythig. SOLON.

BETHESDA, ARFON. EISTEDDFOD FLYNYDDOL BETIIESDA.—Cynaliwyd y cyfarfodydd ar nosweithiau Ian, Gwener, a Sad- wrn, Mawrth God, 7fed, a'r 8fed, 1879. Llywydd- ion: nos Ian, Arthur Wyatt, Ysw; nos Wener, yr Anrhydeddus W. C. Sackville-West]; nos Sadwrn, D. Pritchard, Ysw, Santons. Anveinydd, Tany- marian. Cyfeilydd, D. D. Parry, Ysw. Beirniaid, Parchn E. Stephen, R. S. Williams, Eos Morlais.ac Owain Alaw; Datganwyr, Miss Martha Harries, R.A.M, Ann Morgan (Alun Tegai), Miss Moses, Eos Morlais, Owain Alaw, Telorydd Irfryn a'r Bryniau. Cafwyd eisteddfod dda ittwn. CYFARFOD LLEXYDDOL SALEM.—Cynaliodd An- nibynwyr y lie eu cyfarfodydd Uenyddol ar nos Wener a nos Sadwrn, y 7fed a'r 8fed 0 Chwefror. Dechreuwyd am haner awr wedi 6 nos Wener. Cymerwyd y gadair gan y Parch R. Rowlands, o'r lie hwn. Yr arweinydd oedd Hwfa Mon. Nos Sadwrn, am 6, cymerwyd y gadair gan R. S. Wil- liams, ac arweiniwyd gan Hwfa Mon. Cafwyd. gwyl ardderchog a chynulliad da. Wythmlynedd sydd er pan adeiladwyd Salem; ac erbyn hyn, mae hi wcdi dyfod mor flodeuog ag unrbyw un yn yr ardal. CYXUHERDD.—Cynaliwyd cyngherdd ardderchog yn Neuadd y Farchnad nos Wener, yr lleg cynfis- ol, yr elw i fyned at gynorthwyo yr Oddfellows' Bl'¡;s Band. Cafwyd Cadeirydd ac arweinydd o'r iawn ryw, sef Tanymarian a W. J. Parry, Ysw. Ilefyd, yr oeddynt wedi cael prif gantorion yr ar- dal Yr oedd y neuadd yn orlawn. PLATO. [Y mae yn ddrwg genym ein bod wedi gorfod tal- fyru cryn lawer o'r uchod; 0 ddiffyg lie yn unig y gwnaethnm hynjT—GOL.]

BETHEL, GER Y BALA. Cape] perthylioi i'r Annibynwyr ydyw, yn mlia un y mae y Parch M. D. Jones yn weinidog. Yr oedd y cyfeillion yno wedi adgyweirio llawer ar- no, ac heb orphen clirio y ddylcd; a thuag at wneyd hyny, penderfynasant gael cyngherdd, a gwahodd- wyd y Parch W. W. Thomas, Maesglas, un 0 arwyr y cynglierddau, a'r hwn hefyd sydd yn dra phobl- ogaidd yn y cymydogaethai: hyn, fel mewn manau ereill; argraffwyd tocynan, rhai swllt, a rhai chwech, a gwortliwyd y eyfan; a nos Wener, y 7fed o Fawrth, cynlialiwyd y cyngherdd—daeth Mr Them as yn ol ei addewid, a chantorion y cymy- dogaethau cylchynol i'w gynorthwyo. Yr oedd y capel yn llawn yn mhell cyn yr amser, ac am 7 o'r gloch cymerwyd y gadnir gan Mr R. Thomas, shon. Llandderfel, yr hwnalllanwodd yn ddeheuig ac i foddlonrwydd. Wedi dod allan, yr oedd pawb yn dyweyd na buont erioed mewn lie tynach; canwyd mewn ychydig dros awr a haner dros 18 o donau. Ni wnaf eu henwi, am fod y cantorion yn fynych fel y pregethwyr ddim yn hoffi gweled en testynau. Y cantorion oeddynt Mr E. Watkin, a Mr R. Wat- kin, Tynant, a'u cwmni; canasant bedair 0 donau; a Mr H. Jones, Merthyr Gwyn, a'i gwmni dair; a chanwyd dwy gan Mr R. Thomas, Athraw Ysgol, Sarnau a dwy gan Mr R. Davies, Caerau; Miss Davies, Athrawes Ysgol y Bwrdd Llandderfel a ganodd dair; a'r Parch Tt. W. Thomas bedair. Chwareuwyd yr Harmonium i'r gwahanol gan- wyr gan Miss Williams, Llandderfel a Mr D. Thomas, athraw ysgol yn Glanyrafon, Llawr y Bettws. Derbyniodd y gynulleidfa yr oil o'r can- euon gyda chymeradwyaeth mawr. Cyn i Mr Thomas ganu y don olaf, cododd Mr W. Davies, un o ddiaconiaid y lie, ar ei draed, i ddiolch i'r rhai oedd wedi prynu y tocynan, i'r cantorion, i Mr Thomas, ac i'r Cadeirydd, ac i'r gynulleidfa am ymddwyn mor weddus, a gwrandaw mor dda mewn lie mor anfanteisiol, a chyhoeddodd fod y noson hono yn noson o Julilje, fod y ddyled wedi ei thaln; ac fel y gellid disgwyl, derbyniwydyr oil gyda sirioldeb a chymeradwyaeth mawr. Yr oedd yn dda iawn genym weled yr Egiwyswyr a'r lfeth. odistiaid, fel yr AnnibynWyr, mor ffyddlawn yn cynorthwyo dy~iad y cyngherdd yn mla«n.—Go- hebydd.

MARCHNADOEDD. —— ♦ —r.. YD. LLUNDAIN, MAWRTH IOI'ED.—YR oedd y cyf- lenwad o wenith Seisneg a ddygwyd i'r farchnad heddyw yn fvchan, a llawer ohono' o ansawdd salw iawn. Gwerthai y mathau goreu yn Hed gyflym, ond anliawdd iawn ydoedd cael ymadael a'r gwenith gwaelaf heb ostwng cryn lawer yn y pris. Gwerthai y blawd Seisneg a thramor yn gyflymaeh, a chaed prisiau uchaf y farchnad tiaenorol am dano. Ychydig o haidd at fragu a werthid, a gostyngai pris y inatliau ereill o haidd. Dygwyd cyflawnder mawr 0 faixe i'r farchnad; ac mewn trefn i allu gwerthu, gorfyddid derbyn 3c y chwaiter yn llai am dano. LERPWL, MAWRTH IOFED.—Y prisiau fel y canlyn:—Gwenith, Califfornaidd, neAirydd a hen, ° 9s Oc i 9s 4c y-can' pwys; Americanaidd, gwyn, o 9s 2c i 9s 5c; gwanwyn, o 7s 9c i 8s lc; Canadaidd, gwyn, 0 8s 9s i 9s 2c. Ceirch, o 7s 6c i 8s 6c y can pwys. Pys, Canadaidd, o 6s 5c i Os Oc y can pwys. Ffa, Aiphtaidd, Daira a Saida, hen a ne- wydd, o 6s 6c i 6s 8c y can pwys; Seisnig, newydd, 0 7s 8c i 7s lie. Blawd, Ffrengig, 15s 11c y can pwys; Califfornaidd, 13s Ie. Indian corn, Americanaidd, gwyn, newydd, o 4s 10c i 4s lie y can' pwys Galatz, 4s lie Danubaidd, 4s 9c i 4s 11c, Indian corn mnluriedig, goreu, o 5s 3c i 5s 6c. Peameal, o 8s 7c i 9s. ANIFEILIAID. LLUNDAIN, MAWRTH IOFED.—Aral ydoedd y farchnad lieddyw. Dygvryd nifer fawr o anifeil- iaid tramor a chartrefol i'r farchnad, ac yr oeddynt at eu gilydd 0 natur dda iawn. Caed" 5s 2c yr wyth pwys am yr anifciliaid Ysgotaidd goreu, oiid ni werthwyd ond pur ychydig am y prisiau uwchaf. LERWPL, MAWRTH IOFED.—HR oedd nifer mwy na chyffredin o anifeiliaid corhiog yn y farchnad heddyw a, llai 0 ddefaid. Yr oedd y gofynam ddefaid yn fawr, a cheid prisiau uwcli" na'r wyth. nos iiaenorol, ond nid oedd y gofyn am anifeiliaid corniog cystal.

CAERNARFON, MAWRTH 8FED.—Y prisiau fel y canlyn:—Ymenyn ffres, 0 Is 5c i Is 7c; pot, 11c 1 12c; beef, 0 7c i 9c mutton, o 9c i lie; hwyaid, o 3s i 3s 6c yr un dofednod, o 2s 6c i 1 3s 0c, Pytatws, 3s y cartt. Wyan, ° Hi 16 am swllt. Marchnad feclian, ac ni werthwyd ond ychydig 0 ymenyn, yn enwcdig ymenyn pot. ABERYSTWYTH, MAWRTII 3YDD. — Gwenith," o 6s. Oc. i 6s. 6c. y 75 pwys; haidd, 4s. Oc. i 4s. 6c.; ceirch, 3s. Oc. i 3s. 6c.; ymcnyn ffres, Is. Ie. i Is. 2e. y pwys; dofednod, ° 3s. 6c. i 5s. Oc. Y. cwpl; y pytatws, 5s. 6c. i OIJ, Oe. yr 100 pwys.

Yr ydym ni, gan hyny, yn tystio, ac yn cyd-dystio, na wenwynwyd ein meddyHau ni, ac na ddylanwadwyd arnom gan na ffafryn y clic na neb UIMII, i droi yn erbyn y Parch M. D. Jones, ac o blaid y clic. Yr ydym, hefyd, yn cyd-dysfcio yn y modd cadarnaf, na chlywodd neb ohonom ni erioed, un gair, yn ddirgel nac yn gyhoeddus, gan y diweddar Barch J. Peter, a thuodd ynddo mewn nnrbyw fodd i lychallu nac i iselu y Pal-ell M. D. Jones yn ein golwg. Nid oca genym fwriad i ddrygu neb trwy hyn, eitbr yn unig amddifiyn cyraeriad un 1 sydd yn find, a'r hwn y gwnaethom gam pe yn tewi a son," Arwyddwyd gan John Prichard, Corwen; J. A. Roberts, Caernarfon David Roberts, Rhyl; James C. Jones, Penygroes; John A. Davies, Llan- ddulas; Lloyd B. Roberts, Ffestiniog; J. Roberts, Ffestiniog; B. Jones, Trawsfynydd; J. O. Thomatll, Buckley; R. Smith, Bettws- ycoed; T. Morris, Dowlais; D. G. Evans, Penrhyndeudraeth; J. Evans Owen, LIan- bcris; T. G. Jenkyn, Llwynpia; James Charles, Llanuwchllyn; R. P. Williams, Waenfawr; P. W. Hough, Idanarmon "W". H. Jones, Llanddeusant; R. Powell, New- town; Jenkin Rees, Bagillt; Thonrtas 0. Jones, Llanaelhaiarn; J. A. Roberts, Nanfcymoel W. D. Edwards, Graigfechan H. Davies, Moeltryfan; T. D. Evans, Victoria. Wole yn canlyn gopi o'r paragraph y cyfeirir yn fwyaf neillduol ato « Darfu pob myfyriwr a ymsefydlodd yn y gwahanol eglwysi allan o Goleg y Bala, yn absenoldeb M. D. Jones, droi gyda Chlym. blaid Aberhonddu, yn erbyn M. D. Jones, ae oblaid y c!ie. Yr oedd y myfyrwyr yn gyffredinol, cyn ac wedi hyny, yn ffafriol i M. D. Jones, a phwy oedd yn gwenwyno meddyliau y royfyrwyr yn absenoldeb M. D. Jones, yn ei erbyn ? Gwyddy- pwy oedd ffafryn y clic, ac y mae achos fod y gath yti Uyfu'r pentan. Nid oes angen bod yn brophwyd mawr i roddi aieb- iad." Buasau yn fwy boneddigaidd i'r Gwrth- dystwyr ieuainc parchedig gynig eu gwrth- dystiad" i'r CELT yn y dullrheolaidd, yn lie 61 wthio dros y mur ar draws pefchau ereill. Yr ydym yn ewyllysgar i'w gyhoeddi, as am iddo gael difiifol ystyriaeth; ac os doil CL glorianu yn y goleuni, yn wyneb tystiolaethau a ffeithiau gwrthwynebol bydd Gol. y CELT yn berffaith foddlawn—a bydd yn dda iawn ganddo gael profion pellach o'u tystiolaethau fod eu calonau yn hollol Ian oddiwrth Glic- yddiaeth. Cyhoeddwyd eu eyd-dystiolpetli befyd yn yr Herald Cymraeg' ao yn y < Tyst a'r Dydd;' ond gadawodd yr Herald' y gair CELT allan o'i adroddiad, oblegid y mae sain y gair CELT yn ei wylltio i Hysterics, ac y mae yr-olwg ar y fath air yn achosi Pal- pitation of the hcq,?t.BLH\S311- yn dda iawn gan yr ysgrifenydd pe buasai tnor fendigedig ri anwybodus o ddichellion y Glymblaid a'r brawd o Lanberis, a'r brodyr ieuainc ereill ydynt wedi arwyddo eu GWRTIIDYSTIAD.