Y Celt

COLEG ANNIBYNOL Y BALA. Yr wyf wedi talu sylw manwl i helyntion Colcg y Bala am y pynitheng nilynedd diweddaf; ac y mae genyf gystal mantais a neb i ddeall yr boil fanylion pertliynol i'w hanos. I Yr oeddwn yn gyf- aill cywir i'r athrawon pan yny Coleg; a pbarbeais felly liyd y dydd beddyw. Ni chafodd yr nn myfvriwr eriocd well mantais i adnabod yr atlirawon 11a myfi. Yr oeddwn yn yr Athrofa pan ddigwyddodd. yr anngbydwelcdiad cyntaf rhwng yr atlirawon dros bymtheng mlynedd yn 0'; ac yr wyf yn deall yr amgylchiadan mewn cysylltiad a thrui y Parcli M. D. Jones 0 fod vn gydweinidog a'r diweddar Barch J. Peter yn}iBala, yn Hawii cystal a neh nydd wtdi y.sgrifenu i'r wasg ar fater- ion y Coleg. Gallwn lenwi tudalenau y CELT lawer gvraith drosodd a bancs yr ymosodiadau fu ar y Coleg—ac yn enwedig ar. y I'rif Atbraw—o hyny hyd yn awr; ond gan na chaf ond tii o lythyrau allan cyn IVyllgor Mawrth,boddlonaf ar ddyweyd dim ond byn heddyw ar y mater yna— i'o',1 gclynion y Coleg, ar ol methu ei ladd, wedi rhntbro am y lly wodraeth arno drwy ddylanwa 1 y rbai oedd oddifewn. Ymgcdwais byd beddyw rbag ysgrifenu i'r wasg yr un ffair ar y pwne, am nad oed l arnaf eisieu myncd i'r fath derfysg; ac am fy mod yn disg\v\ 1, wedi i'r ysgrifenwyr oeri, y gellid dyfod a'r pleid- Íitu i Jieddwch; ac yn wir, nid oeddwn wedi l'heddi i fyny y gobaitli am y posiblrwydd ogael cymod, hyd yr wythuosau diweddaf. Yr oeddwn yn dis- gwyl yn barbaus v gallasai gwyr dylanwadol, 0 ysbryd efengylaidd, fel Ap Vychari a Herber, fod yn gyfryngau beddweb; ond breuddwyd oedd y cwbl. Yr oeddem yn ofni, ar ol Cynadledd Beth- esda, fod can bawdded cael satan i gymod a'rnef- ot:dd ag oedd cael rhai oedd yno i ysbryd cymodi; er hyny, bum yn ddigon diniwaid, yr wythnos ar 01 y gynadledd, i fyned i'r Bala i edrych a oedd 'y dim modd gwneyd rliywbeth yn hytrach nag ym- l'anu; a phan fynego.Td Ap Vychan hynaws ei awydd i gael cyfarfyddiad a Dr. Thomas, Liver- pool, er ceisio eymodi y pleidiau, gwnaethum fy ngoreu i'w gefnogi; gan hyderu y byddai i henaf- gwr mor efengylaidd a. duwiolfrydig ei ysbryd ag y m Ap Vychan lwyddo i barotoi y ffordd at gymod. Ond y cwbl yn oftr Y n ae yn dda-genyf, er hvny, mai ein ho d r ni wnaeth y cyiiyg olaf am gymod. Nid 0 s t en m ni yn awr ond myned yn llwfr ncu ymladd a'n gelynion. A anwyd ni \n t Uwfriaid, wys? Eylid eoiia hd'yd iod Ap Vycban, fel cenad hedd, yn dwyn gydag ef i gyfavfod Mr John Thomas ddeile 1 ole vydden amodau enllod- l 5* oedd hedclwch ar vi wefus a UeWwvh yu i ^a.lon. Yr oedd idclo berffaith ryddid, ac yr oedd yntau yn berffaith barod i Hdio y ]>i'if bwnc mewn (lacll-y pwnc yr oedd Pwyllgor Mcdi wedi rhanu yn ei haner gyda goIwg arno—sef Bod Iwan. Yr oedd ein plaid ni am gael ystafelloedd wrth dalcen Bod Iwan at wasanaeth y myfyrwyr, a'r blaid arall am droi Bod Iwan i gyd yn Golcgdy; ac er ein bod yn dal i gredu mai aden at Bod lwan fyclclai cren clan yr amgylchiadan, eto, or mwyn cymod, yr oeddym yn foddion i roddi v syniad i fyny, ar yr amod iddynt hwythau roddi i fyny yr ocbr arall, a cheisio cymod ar ryw dir canolog. Ond mor bell ag yr wyf li yn deall, nid oedd plaid Lcrpwl yn foddion i delerau felly. Nid gorchwyl anhawdd fyddai cael gan Mr 51. D. Jones brynu Bod Iwan yn 01; ond ni chynghorwn i mo bono i wneyd hyny nes y prynir safle well i'r Coleg, am y byddai y Coleg wedi hyny heb yr un cartref; ac y mae arnaf ofn yr hoffai rbai o'r Glymblaid ei weled felly. Yr wyf yn gweled y Glymblaid yn rhoi y "car o flaen y ceffyl" gyda gdwg- ar Bod Iwan. Soniant am droi Bod Iwan yn Golegdy; ond cyn ymholi dim a eliir gwneyd hyny yn ymarferol, cyn cael barn adciladydd ar y pwnc, a chyn gwybod both yw y cyfneAvidiadau mewnol angenrheidiol, eu cri blaenaf ydyw fod yn rhaid cael Mr M. D. Jones i ffwrdd. Pc troid Bod Iwan yn Golegdy, byddai raid iddynt gadw rbywun 3 no i edrych ar ol y lie wedi hyny; ac oni buasai yn ddoethach a bonedd- lgeiddiach ynddynt ediych yn gyntaf pa nifcr o ystaMIoedd Bol I wan a gymerii yn Goleg, a chynyg i Mr Jones gael byw yn y g-Aeddill os bu- asai yn dewis, ac os buasai yno le rhesymol iddo ef a'i deulu. Gan deulii Bod Iwan y-mac bawl i'r cynyg cyntaf ar y He. Y toulti Bod Iwan wedi ben arfcr hunanymwadu er mwyn cyfleus- derau yr enwad; ac y mae yn bur chwith i Mrs Jones ei thy fel y mac Bod Iwan yn awr ragor y lie cylforddus y eafodd ei magu ynddo. Peth arall: nid wyf yn meddvvl y cynghorai yr un architect byth neb i droi Bod Iwan yn GolegdV. Nid oes y riddo yr un ystafell yn ddigon i'r boll fyfyrwyr gydgyfarfod ynddi; ac nid oes ynddo yr un dwy ystafell ellir wneyd yn 1111 heb dynu y ty yn yfflom. Y mae liawer 0 betbau ffol ac annghywir wedi eu dyweyd am Bod Iwan dnvy y wasg. Pdiotldodd Cyfaill Profedig yn y 'Tyst' lawer gormod o rent arno, am nawyddai ef. ragor rhwng luillvuj rent ac agricultural rent. Dywedodd Mr Williams, Diu; nad cedd modd cael yr un adailad wrth dalcen Bod Iwan heb dori llathen 0 graig; yr wyf finan, ar 01 mesur y lIe, yn dyweyd y geliir cael adeilad digonol i ni heb dori modfedd 0 graig na phridd. Di^gwyliasoin i Mr Williams fod yn hollol gywir, am ei fod yn wastad yn nodedig 0 fanwl. Ond yr anwiredd mwyaF a ddywedwyd am Bocl Iwan yw fod Mr M. D. Jones, ar ol derbyn tal am dano, yn gomedd ymadael 0 hono! Anwiredd bob gair. Y Pwyllgor sydd wedi rhanu ) n ei haner ar y pwnc; penderfyned mwyafrif o'r Pwyllgor rheol- aield fod Mr Jones i ymadael, den ymadawa ar ben gair. Nid. am ein bod yn wasaidd i M. D. Jones yr ydym yn erbyn troi Eocl Iwan yn Golegdy, ond am ein bod yn credu. na wna byth Golegdy; ac nifwr- iadwyd mo hono i fo I fedy wrth ei rynu. Pryn- wyd ef or mwyn y site. Dolyddelen. R. MAWDDWY JONES. J.

OAMGTMEBIAD DiGRiF.—Yr oedd pregethwr tanbaid pan yn methu cytuno ag esbonwyr yn nghylch ystyr gair n. u adnod, yn arfer eu beio yn lJyro, gan eu nodweddu fel "commen- tators" difacth a diflas. Un boreu Llun daeth gwraig i un o'r plwyfolion at ei bortb, gan gynyg iddo fasgedaid 0 datws newyddion, a dywedai, Dyma datws newyddion da un- I common. Clywais. chwi yn dweyd ddoe, yn eich pregeth, nad oedd yr hea common-tatwrs ya cytuno dim chwi.

iau yn awr yn Llynlleifiad, ao yn ngliapel Mr J. Thomas y mae r cynnydd mwy-af. Golygu gwneyd rhyw ddaioni y mae Mr Thomas, wrth reswm. Mas y pwyllgor hefyd wedi ei symud gan y Glymblaid i'r Amwythig, lie nad all ond ychydig heb- law hwy a all fyued, a gallant hwy fyn'd a dyfod o Liverpool yr un dydd am lai na 5s o gostau. Mae tua 68 o bleidleisiau yn Nghaer, Ooososwallt, Amwythig, a Llynllcifiad. Er pan yr wyf yn y Bala, ni syunnlwyd y pwyJigor rheolaidd o gwbl, ac nid oes un ambeuaeth mai er mwyn atal pleidieisiau cyfeiJJion y coleg y mae llyn wedi cael ti wneyd. Os gwat-anaetha hyny amean y Glymblaid, hwyrach y cawn ui y pwyllgor nesaf yn Dublin, nou yn Llundain, neu yu Now York, os bydd gan y Qlymblaid bwyllgor eto. MICHAEL D. JONES.