Y Celt

COLEG ANNIBYNOL Y BALA. Nid wyf yn meddwl fod mwy o dwrw wedi cael ei gadw yn nghylch pecliodau Jeroboam, fab Nebat, yr hwn a wnaeth i Israel bechu, nag a gadwyd yn nghylch yr aelodau eglwysig o gynulleidfaoedd gwa- hanol fanau gerllaw y Bala, am iddynt amser yn ol fynn pleidleisiau coronau, heb roddi eu henwau yn yr Adroddiad, er mwyn amddiffyn Athrofa y Bala, a'r athrawon, ac yn neillduol M. D. Jones, gweinidog rhai o honynt. Yr wyf yn falch iawn o'u teyrngarwch i'r Athrofa, yr athrawon, a minau fel gweinidog, a gwnelai unrhyw ddyn (heb son am Grist- ion), eu canmol am eu ffyddiondeb, ond gwybod y manylion. Beth pe buasai gweinidog Corwen yn myned i Gaer, ac yn llwyddo i basio mai Mr. Johnson oedd i holi'r Ysgol Sabbothol yn Albion Park am flwyddyn, ac nad oedd Mr. Henry Rees na neb arall i wneyd hyny yn ystod yr amser uchod, a fuasai pob cyfaill i Mr. Henry Rees ddim yn tanio drosto ? Neu beth pe buasai Mr. Pritchard, Corwen, yn myned i Lynlleifiad, a chyfaill iddo, ac yn llwyddo i basio penderfyniad yn Un- deb Ysgolion y dref, a Birkenhead, mai- M. D. Jones oedd i holi'r Ysgolion am 9 flwyddyn, ac nad oedd Mri. Thomas, Roberts, Jenkyn, Nicolson, a Jones, i holi yr un Ysgol am ddeuddeg mis, ai ni fuasai cyfeillion y gweinidogion uchod YD ymgodi yn erbyn y fath drefniant ? Ond llwyddodd y Clymbleidiwr o Gorwen yn nghwrdd Ysgol Cynwyd, pan nad oedd un o weinidogion y cylch yn bresenol ond efe, i basio penderfyniacl mewn cwrdd o athrawon diddichell a difeddwl drwg, nad oedd neb ond Mr. J. Peter, Bala, i holi Ysgolion Penllyn ac Edeyrnion am flwyddyn, ac yntau ar y pryd heb fod yn weinidog ar un eglwys o fewn, na thu allan i'r cyleli I Yr oedd amryw bethau o'r un natur wedi digwydd, yn neillduol mewn perthynas ag M. D. Jones, ag y gellid eu hadrodd. Ond hon oodcl y weithred orphenol i gynhyrfu aelodau eglwysi Bethel, Soar, Llandderfel, Llanuwchllyn, a manau eraill i gydio mewn arfau i amddiffyn eu gweinidogion, yr Athrofa, a'r athrawon, ac am hyn y maent wedi cael eu beio lawer gwaith gan y Glymblaid, a'u gosod allan yn rhai anghymwys i reoli'r Athrofa fel pwyllgor- wyr, a hyn i raddau lielaeth a rocldodd y Glymblaid fel reswm dros gael cyfansodd- iadnewydd i'r Coleg. and dywedaf yn hyf fod teyrngarwch yr aelodau uchod i'r Athrofa a'r athrawon, yn profi eu rhagor- iaeth fel pwyllgorwyr, ac nid oes dim wcdi ei wneyd gan yr athrawon a'r pwyllgorwyr o dan yr hen gyfansoddiad na waetJ;¡ ganddynt po'r ysgrifenid of mown llythyr- enau breisiOn ar wyneb y ffutfafen, fel y gallai yr holi fyd ei ddarilen a heriaf y Glymblaid i ddangos un athrofa ag odd wedi llwyddo gystal, fel nad oedd eisieu cyfansoddiai nowydd o gwbl. Ond Ilwydd yr Athrofa oedd y pechod. Mae bongleriaeth y Glymblaid wedi hyny yn dywyllwch Aifftaidd yn ymyl gweinydd- iaeth yr hen gyfansoddiad, a pha ryfedd fod y cyfansoddiad newydd yn methu gweithio, gan mai diorseddu a sarhau y bobl a weithiasant dros y Coleg a- wna, th y Glymblaid, a thrwy y Oyfundebau Sirol gorseddu y rhai a wnaetliant gymaint ag 0 a fedrent yn ganolig o wcddus yn erbyn yr Athrofa, Beth pe buasai Mri. Ap Vychan T. Lewis; D. Rees; W. Edwards, Aberdar; T. Davies, Llandrillo, ac M. D. Jonep, a'u cyfeillion, yn codi eu cri ar adeg un o ymrysonau ami Coleg Aberhonddu yn erbyn yr athrawon a'r Coleg, a gwaeddi am eu cropo ac yn cynyg troi y prif athraw o'i swydd, neu roddi dau o'r athrawon i fyw mewn un ty, a chymeryd y ty arall at wasanaeth y myfyrwyr afydd yn ineddwl troi yn gurudiaid (ac y mae tai yr athrawon yn Aberhonddu lawn cjmaint a Bodiwan), a chynyg troi Mr. Williams, Godre't Garth o fod yn drysorydd, ac un arall o fod yn ysgrifenydd, fel y bu Mr. Williams ac eraill o'r Glymblaid yn troi Mr. D. Rees, Capel Mawr, o fod yn yxgrif- enydd Coleg y Bala, a cheisio troi yr hen Batriarch Mr. Thomas Davies a Mr. W. Edwards, Aberdar, o fod yn drysorwyr. Beth a feddyliai y Glymblaid o ymddyg- iadau felly? Eto dyma ran o'r hyn a fyddai yn debyg i'r. hyn a wnaeth y Glymblaid yn mhwyllgorau Coleg y Bala. Mae Annibynwyr yr enwad wedi cael cyfle lawer gwaith yn anil gynhenatt Coleg Aberhonddu, i ddyweyd, pe buasent yn ddigon annuwiol, diolch i'r nefoedd, y mae rhwyg yn nghamp" Coleg Aberhon- ddu Ond buont yn ddigon crefyddol bob amser i beidio cymeryd mantais ar eu cynhenau. Mae mil mwy o dduwioldeb trwyadl yn hyn nag mewn troi llygaid sanctaidd i fyny at orsedd yr oen mewn cynnadledd Cwrdd Cliwarter, ac ymofyn am eneiniad a hwyl Clymbleidiol i symud "Michael oddiar y ftordd," ac i grogi 0 Michael" a'i gropo yn enw efengyl y tangnefedd a phob chyfLawnder Mae Mon yn ymddangos yn grefyddolach yn ei phenderiyniad cynadleddol na'r Cyrddau Chwarterol ereill, drwy gondemnio yr holl ysgrifenu a fu ar Goleg y Bala, yn enwedig ysgrifau dienw. Ond y drwg yw, y mae Moil wedi eefnogi yr ysgrifenu 9 t, dienw a gondemnia amrywiol o weithiau, yn mhwyllgor yr Amwythig, cynliadleddau y sir, a phwyllgorau y Bala. Maddeued y Monwyson i mi am aw- grymu mai nid crefydd sydd mewn tarw yn peri iddo ruo a rhuthro ar ddilledyn coch, ac ni ddarfu crefydd y cwrdd chwar- ter eu cynhyrfu hwythau i gondemnio yr ysgrifenu dienw a goudemniant benaf yn awr cyn idiynt gael golwg ar y flat goch, a chael gwaed newydd yn Mon. Ond wedi gweled y got goch y mae eu crefydd yn ffagIn hyd y nefoedd. A wyr y Mon- wyson a'r byd fod llythyr v.-e\H cael ei fm. fon at y pendefig wedi ei eirio gan Ap Vychan, a'i ysgrifenu gan M. D. Jones, o t) yn mynegu eu parch iddo, ac yn erfyn arno beidio myned yn mlaen heb glywed eu hochr hwythau i'r ddalen, a'i fod yntau 'wedi myned Y11 mlaen yr un fath, a phasio beibio eu drysau fwy nag unwaith heb wneyd un ymchwiliad beth oedd gan- ddynt i'w ddyweyd. Ilefyd, yr oedd yr un boneddwr yn yr Amwythig, lie y tro- wyd yr enwog Ap Vychan allan, henafgwr zn iD ag sydd mor deilwng o barch a neb yn Mon, ac yn yr un pwyllgor yr ataliwyd M. D. Jones i mewn. Beth pe buasai M. D. Jones ac Ap Vychan yn aelodau yn eg- Iwys Caergybi, ac mewn cwrdd eglwysig yno, yn Iroi yr hen weinidog parchus syJd yno allan, a fuasai rhoddi cotiau cochion am M. D. Jones ac Ap Vychan yn ormod 0 gosbcdigaeth am y fath sarhad ? Heb ymchwiliad o gwbl y mae y Glymblaid wedi gwneutliur yr oil a. wnaethant, Ond penderfynu gwrandaAv ar chwedlau Mr. Williams, Dinas, a chefnogi uchel- gais loan Pedr; a gweithredu yu er- 0 n byn M. D. Jones a'i gyd-athrawon heb gd el yr un prawf (ttial). Cafodd M. D. Jones, yn etholiadau gwaedlyd Meir- ion, nerth i ddal ei ftordd yn erbyn Tory- aid gwladol, nes yr effeithiodd etholiad Meirion ar Gymru, yn neillduol sir Aber- teifi, a Chaerfyrddin, a chafwyd y tugel i'r holl deyrnas a gobeithib y caiff yr un cymhorth oddi uchod i ddal yn erbyn gor- mes eglwysig y Glymblaid, nes rhyddhau Annibyniaeth o dan eu hiau haiarnaidd. Mae M D. Jones eto, heb ei brynu na'i ddychrynu, ac yr wyf yn ryw ostyngedig obeithio nad oes digon o daffy yn Ever- ton, na pepjiermint, nac India roclc, na cymfets, na gingerbread, yn ffair yr undeb, na digon o daranau a, mcllt yn stonnydd duon y Cyrddan. Chwarterol i wneyd y naill na'r llall. Er beio pwyllgorwyr cymydogaethau y Bala, mae rhai o'r Glymblaid wedi gwneyd yn union yr un peth. Daeth y Parchedig Owen Evans, Llanbrynmair, er's blynyddau yn ol i bwyllgor Coleg y Bala, a-tlialodd 10s i lawr fore y pywllgor yn yr hwn yr oedd ei frawd yn cael ei dderbyn i'r athrofa, a'r gynhadleddgyntaf i feio pobl y Bala a'i chym'dogaethau oedd cynhadledd Braichywacn, gwlad y niwl a'r pibrwyn, y cornchwiglod, a chastell dewisol y Glymblaid i danio ar Goleg y Bala! Gellid nodi ereill oodd wedi tan- ysgrifio yr un modd, ac ni warafunodd neb, nei oedd eisieu cyrhaedd amcanion plaid. Ond nid yw p^fchau yn gwella dim ar ol cael yr enw ar yr adroddiad, yn ol y cyfansoddiad newydd. Nid oes un man ag y mae cymaint o gynydcl yn y pleid- leisiau coron a Lbrnlleifiaid. Mae un gwr o fri a fyddai yn cyfranu lp yn awr wedi disgyn i 5:3.. Mae M. D. Jones yu I Y dal i gyfranu Ip, ac uid yw efe yn rhoddi 5s ar yyfer ei enw ei hun, a 15;3 rhwng tri chyfaill iddo. Mae tua 50 o bleidl