Y Celt

COLEG Y BALA. MR GOL.-Yr wythnos ddiweddaf, anfonais y llythyr canlynol i'r Tyst a'r Dydd,' a bwriadWn yr un pryd ei anfon hefyd i'r CELT, gan fy mod yn credu y gall ystyriaeth brioclol o'r awgrymiadau sycld i ynddo fod yn Ilesol i Annibynwyr Cymru. Trwy ei anfon i'r CELT ac i'r 'Tyst,' hyderwn y darllenai llawer mwy ef naphe byddai ond mewn \m no- wyddiadur; canys y mae llawer o dderbynwyr y CKLT na welant y 'Tyst,' a llawer o dderbynwyr y 'Tyst' na dderbyniant y CELT. Nid yw eto wedi ymddangos yn y Tys.t;" ond bysbysiry Gohebwyr fod yn mhlith yrertbyglau mewn Haw un yn dwyn y penawd Coleg y Bala a riiwyllgor Amwytliig," yr hyn sydd ran o benawd fy llythyr. Hysbysais y Gol. nad oedd ddim gwa- haniaeth genyf pa un ai fyenw priodol ai y ffug- cnw a rod dent. Yr wyf yn rhoddi yr un rhyddid i chwithau. J. E. Cot EG Y BALA, PWYLLGOR AMWYTIIIG, A'R CYSAIIFODYDD CLIWARTEUOL. MR. Got.,—Caniatewch i mi ofodri ofyn ycliydig gwestiynau ag y mae lluaws o ddarlfcnwyr ne- wyddiaduron Gymreig yn teimlo dydi u?deb yri-7 ddynt, a chwestiynau ag y teimla milocdd o ddcil- laid Independia yn y Dc a'r Gogledd awydd i gael atebiad boddhaol iddynt. Nid wyf yn cofio i mi erioed o'r blaen ofyn am ofod mewn un ncwydd- iadur, er fy mod er's blynyddau. yn darllen cryn lawer o lenyddiaeth yr En wad yn Gymraeg a Saes- neg; ond addcfaf nad wyf yn darllen yr oil ddaw i'm Haw, yn ami o blinder amser, gan fod pethau crcill yngalw am fy &ylw pan ddeuanfc i law, a byddant wedi myned yn rhy hen cyn y caf ham- dden i'w gweled. Pe b.uaswn wedi darllen yr holl ymdrafodaeth ar y pynciau ucliod. yn ngwahanol gyhoeddiadau eiti hen wad, ac ereill a. ystyrir yn aneuwado], dichon na fuasai angon i mi ofyn am oleimi ar rai petliau sydd yn dywyll i mi yn uglyn a'r pynciau uchod. Nid wyf yn bwriadu, nac yn amcanu taflu sar- had ar y weinidogaetli, nac ar unrhyw berson neu bersouau ereill. Nis gwn yn sicr atbwy i gyfeirio fy ngofyniadau—ai atoch eliwi, Mr Gol., ai at aclodau y Pwyllgor fu yn Amwytliig, ai at awdur- dodau y Coleg, iielilnte at drefnyddion ein cyfar- fodydd chvvarterol; "ond teimlaf yn ddiolchgar i unrhyw un a rydd eglurhad i mi trwy ateb y go- fyniadau canlynol:— 1. A yw cyfansoddiad y Coleg drwyddo oil yn unol a'u daliadau fel enwad o Annibynwyr? Yr wyf yn cyfeirio yn benaf at yr adran sydd yn dat- gan fod pob gweinidog y cyfrano ei eglwys neu ei eglwysi bunt ac uchod yn aelod o'r etholaeth. A oes gan y cyfryw weinidog hawl i bleidleisio yn y Pwyllgorau yn groes i farn y mwyafrif or rhai a gyfranasant y bunt ? 2.. Pa un ai y cyfraniad o bunt at y Coleg, ai ei swydd fel gweinidog, sydd yn rhoddi hawl iddo bleidleisio? Os yr olaf, dylai fod gan bob gweini- dog bleidlais, yn annibynol ar y cyfraniad o bunt gan ei eglwys; os y cyntaf, tybiaf y dylai y rhai sydd yn cyfranu gael gwybod pa faterion yr ym- drinir a hwynt, a datgan eu barn arnynt, cyn i'w cyrirycliiolwyr fyned i'r pwyllgor, fel y galloyntau ■bleidleisio yn unol a'r farn hono; ond os na all y gweinidog bleidleisio yn ol barn y rhai mae yn eu cynrychioli, dylent liwy gael liiwl i ddewis cyn- rychiolwr arall, yr hyn nid yw-y cyfansoddiad yn ei ganiatau. • 3. A ydyw yn deg, tuag at yr eglwysi hyny lie mae dwy, tair, neu ycliwaneg o eglvvysi dan ofal yr un gweinidog, a phob un efalldi yn cyfranu dros bunt, eu hymddifadu o'u hawl i gael cynrychiolwr trwy wneyd rheol nad oes neb ond y gweinidog i fod yn gynrychiolydd ? Nis gall ef roddi ond un bleidlais pa nifer by nag o eglwysi fyddo dan ei ofal. Gellid diddymu y pethau hyn sydd yn di- freinio yr eglwysi o'u Iiiawnderau trwy ychwanegu y geiriau canlynol at y rheol, ar ol y geiriau "gweinidog Annibynol," "neu unrhyw gynrychiol- ydd arall a ddewisir gan yr egJwys." 4. Onid tegweh a'r eglwysi fyddai rhoddi gwy- bodaeth iddynt o'r materion sydd i gael eu trafod gan y Pwyllgorau, yn enwedig y rhai hyny ag y mae y cyhoedd yn cymeryd dyddordeb ynddynt? Yr wyf yn cyfranu yn gyson er's pymtheng m]yn- edd at y tri Choleg, ac y mae fy enw fel tanys- griflwr wedi ymddangos yn mron bob blwyddyn yn ystod y tymor yna yn Adroddiadau y Colegau; ond erioed ni chlywais mewn un eglwys y bum yn aelod o honi yn y De na'r Gogledd, amgylchiadau a materion cyhoeddus perthynol i'r Colegau yn cael ymdTafodaeth yn yr eglwysi. 5. A ellid ddim arbed llawer o gostau teithiol afreidiol i'r cynrycliiolwyr drwy ganiatau iddynt anfon pleidlais ysgrifenedig o dail sel i'r Ysgrifen- ydd i gael ei hagor yn unig yn y Pwyllgor, neu i gael ei chofrestru ganddo yn ngwydd dau neu dri y mae gan y Pwyllgor ymddiried ynddynt? 6. Ai fel rhanau o Gyfundebau, ynte fel eglwysi Annibyno], y mae eglwysi Cymru yn cyfranu at y Colegau ? Os yr olaf, pa haw] sydd gan v Cyfun- delgiu fel y cyfryw i ddewis aeJodau pwyllgor gweithiol unrhyw goleg perthynol i'r enwad ? 7. Os oes hawl gan y Cyfundebau fel y cyfryw i ddewis cynrycliiolwyr ar y pwyllgor gweithiol, ai y cynllun presenol o ddewis y rhai mwyaf eithafol yw y tebycaf i ddwyn yr anghydwelediad sydd yn bodoli i derfyniad heddychol ? 8. A ydyw y Cyfundebau yn cyfyngu yr hawl i bleidleisio i etholwvr y Coleg ? Os nad ydynt, a yw yn deg ar etholaeth yn y sir i adael i rai nad oes ganddynt bleidlais i fod a rhan yn newisiad aelodau o bwyllgor gweithiol y Coleg ? Yn mhob etholiad arall, gwladol a' chrefyddol, cyfvngir yr hawl i bleidleisio i'r etholwyr yn unig, a chosbir y neb a ddyry bleidlais mewn etholiadau gwleid- yddol cs nad all broli ei hawl i hyny.. 9. Ai boneddigaidd neu Gristionogol yw Yllli. ddygiad y rhai sydd yrt cynyg a chefnogi personau ar y pwyllgor gweithiol, am y rheswm eu bod yn elynol i'r sefydliad neu i rai o'r swyddogion? Hefyd, ai boneddigaidd yn y cyfryw yw cymeryd eu hethol o gwbl i fod ar y Pwyllgor? Oni fuasai yn fwy honourable ynddynt, fel boneddigion, i ym- wrthod a'r swydd o fod yn gynrycliiolvvyr cyfnn- debau, aelodau y rhai sydd yn cynal sefydliad ag y gwyddajit eu bod hwy eu hunain yu elynol iddo? 10. Ai teg a chyfreithlon a'r tanysgrifwyr oedd pasio fod y Pwyllgor nesaf i fod yn yr Amwytliig, pan yr oeddynt hwy yn tanysgrifio tuag ato, dan y dybiaeth mai yn y Bala y cynelid y Pwyllgor fel arferol? 11. Pa beth sydd wedi cynliyrfu y Cyfundebau Chwarterol yr wythnosau diweddaf i basio pleid- lais o gondemniad ar yr hyn a elwir llythyrau enllibgar," &c., yn y wasg Gymreig mewn eysyll- tiad a .Choleg y Bala ? Ai spleen bersonol a sel ddallbleidiol, neu ynte gariad at degweh, casineb atathrod, parch i'r weinidogacth, neu dduwiol- frydedd' sydd wedi eu cynhyrfu ? Os yr olaf, pa le yr oedd y teimladauhynyncaeleucadwganddynt yn ystod y tair blynedd diweddaf, pan yr ymosodid yn enllibgar drwy y wasg Gymreig ar y Parch M. D, Jones, Bala, ac ereill ? Ai tybed en bod yn an- wybodus o fodolaeth y'cyfryw lythyrau ? 12. A oedd dim newyddiadur yn cyrhaedd yr ardaloedd hyny cyn dyfodiad y CELT allan ? A oedd yno ddim derbynwyr i'r Tyst a'r Dydd,' y Faner,' na'r Herald,' yn ystod y blynyddoedd hyny ? (Y mae cwestiynau Yireill wedi ymgodi i'm meddwl wedi anfoii yr uchod i'r Tyst.' Ond gadawaf iddynt yn bresenol.) Dyna y gofyniadau y teimla miloedd o ddarllen- wyr y dyddiau hyn ddyddordeb ynddynt, ac yr hoffent gael atebiad boddhaol iddynt. Tybiaf fod yr adeg wedi dyfod pan y mtte yn rhaid i'r cwes- tiynau uchod, ac ereill o gyffelyb natur, gael eu hateb yn mhlith gwalianol enwadau Cymru. Mae erthyglau galluog Gol. y Faner,' a llythyrau Pen- sator yn y Faner,' ynghyda liyfdra a digywilydd- dra yr ysbryd unbenaethol, trahaus, a thra-ar- glwyddiaethol a ddangosir gan rai o'r urdd offeiriadol yii mhlith gwalianol enwadau Cymru, yn agor llygaid y werin, ac yu deffro yr eglwysi o'u cysgadrwydd a'u difaterweh am eu Iiiawnder- au, i benderfynu sefyll dros eu hawliau crefyddol a chymdeithasol, tra y mae ymcldygiadau y rhai a ystylid yn gedyrn Israel, ac ymrafaelion, yrnbleid. iau, cenfigenau, ac atlirod, &c., yn mhlith y rhai a enwir yn genhadon hedd, yn prysur barotoi llawer ereill i ymdaflu i'r don oanSyddiaeth sydd yn ymledu dros Loegr, ond sydd hyd yn hyivtrwy drugaredd, heb gael fawr o afael yn y Cymry, IOTA EPSILON.