Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
PAIIAM Y BEIR Y PAECE. M.…
News
Cite
Share
PAIIAM Y BEIR Y PAECE. M. D. JONES. Mr. Gol., gofynaf paham hefyd? gan nad ydyw ond dyfod allan i amddiffyn ei hun, yr enwad, a'r coleg. Gwyr y cy hoedd fod y llafurus M. D. Jones wedj dyoddef cyhuddiadau haerllug am amser rraitir, a hyny yn bur dawel; ac yn ystod yr amser hwnw, nid wyf yn cofio, ac nid wyf yn meddwl fed neb arall yn cofio, fo neb mewn cynadledd, cwrdd cliwartei, la chyfarfodydd yr Undeb, wedi bod In beio nac yn condannio eu hannhegwch yn eu gwaith yn ymoao 1 ar Mr. Jones; na dim gair eu bod yn anfoneddigaidd pan yn gwneud hyny, o dan gysgod ffugenwau. Credwyf mai y ffordd sicraf a'r effeithiol- af c dwyn pob dyn rliesymol i gydym- deimlo a'r Parch. M. D. Jones fyddai ceisio gosod ein hunam yn ei Ie, a chofio ei fod ef yn nghyda'i deulu yn meddu ar deimladau tyner fel ereill. Gwn fod dar. llenwyr lluosog y Celt wedi dal sylw, rai o'r wythuosau a basiodd, ar benderfyniad cwrdd cliwarter cyfundeb Penfro, o barth 1 lythyrau Mr. Jones. Kid oedd yn syn genyf am ddim oil. Yno y mae y Parch. John Richards ynweiiiidog, yr hen eg- lwys y bu tad Simon Evans yn weinidog, C) ac efallai fod rhai o gyfeillion a pliei thyn- asau S. Evans yn aelodaii yn; Penygraes; ac hwyrach y try yn fantais i Mr. Rich- ards gymeryd llaw mor eglur yn y con- demniad: Y mae achos heblaw cydwy- bodolrwydd i lawer peth; ac o ran hyny, y mae yn ddigon posibl fod Mr. S. Evans c' wedi rhoi ei version ei hun ar yr hyn a gymerodd Ie yn y cyfarfod, fel y gwnaeth wrth roi hanes Cymarwfa Rhydybont. Gwelais ddadl lhyngddo a'i gydysgrif- enydd, a'm teimlad i ar y pryd oedd, nad oedd tir Mr. S. Evans riiorgaled o dan ei draed ag y dymimai; a gwn nad dnvg ganddo oedd condemnio M. D. Jones. Ond goddefer i miofyn i'r cyhoedd, Pa mor bell y mae i ni ystyried pwys- fawredd barn unochrog yr anarddeg yn nghyfarfod chwarterol Penfro? Meddyl- iwn i mai piti garw fod M. D. Jones yn cael ei gondemnio gan yr unarddeg! a ehawn fod ereill o'r un brethyn wedi can- lyn eu hesiampl; ond gall y Parch. M. D. Jones gymeryd cysur cryf yn y syniad fod y mwyafrif with erlid wedi hen arfer a chyfeiliorni, a gall ddyweyd yn ngeiriau Paul — "Bychnll iawn yw fy marnu gcnych chwi." Pa bryd y derfydd y spleen o'n cyfarfodydd crefyddol? EDà1-YGYDD.
CODI ESGtEN Y MARW ER LLADD…
News
Cite
Share
yn outundebau a'l.1 cynadleddau, pe bu- asui yn gwerthu ei gydwybod i bleidio traha eu phariseaeth, ac i feithyru cynull- eidfaolaeth yr enwad Annibynol: ond bydd ei galon, o hyn i'w fedd, yn da.vel- acli dan eu gwg, na phe buasai yn cael mwynhaa en gwenau sanctaidd swyddol archoffeiriadol ar feineiau uchaf eu hun- debau a'u cynadleddau. 013 gofynir pa la yr oedd y prif wersyll- fanau lie y cyllunient eu bradwriaethau, a pha leoedd y maent eto yn eu eyÙllunil, bydJai ynhawdd emvi amryw o honynt— Lerpwl fawr, prif ddirras Cymrll, o leiaf prif ddinas ei "doniau" a'i boneddig- eildrwydd brawdol; Llanfyllin a Llan- brynmair a Machynlleth yn 1\1 aldwyn; Dinaa Mawddwy a Dolgellau Pedr-edig Meirion; Aberhonddu Uchelfawr, unig iawD fagwrfa y weinidogaeth gynulleid- faol Betliesda gref, lywysogion mawr- frydig ymerodrol A.rfon, Canaan ffnvyth- lawn fioleuog glan Tawe celloedd cudd ac ogefeydd a llwyni swyddfa euwog Cleveland Street; tystau gwladgar a duwiol yr enwad; brawdoliaeth gariad- lawn wyneb-agored y beirniaid; dydd- iadurwyr awdurdoledig yr. enwad; a'r lhai hyny oil yn dyral woithio eu gwefrau drwy Lanberis aPIJCTlyùedw a'r Ivy House, er cyrhaedd en ha mean uchel ac anwyl o geisio disodli a diswyddo y prif athraw. Ac y mae ynigyngreiriad "gwei- nidogion ieuainc" ynvjhwilgar a cbraffus i goisio cylioeddi yn awr na ddeallasant eriocd fod loan Pedr yn aelod o gyfrinaeh gelynion y prif athraw, ac yn ofieryn yn en Haw, neu yn agent danynt i weithio er ceisio cyrhaedd eu hamcan, yn dystiolaeth nad all yr unCristion craff a gOlleEt a wyr ddim am yr helynt byth ei derbyn. Y mae hen genfigen ceraint a chyfeillion loan Pedr at y prif athraw, a'u cynllwyn- ion yn ei erbyn, yn awr yn hysbys nid yn unig drwy siroedd Cymru, ond drwy lawer o ddinasoedd Lloegr, a llawer o daleithiau tramor. Crybwyllo ld yr ysgrlfeuydd hyn yn gynil iawn rai blynyddoedd yn ol fel niymryn o esboniad ar rai o gysylltiadati y ddadl, ac o'r cynllwynien yn erbyn y prif athraw ond cryfhaodd hyny y gyn- ddaredd yn ei erbyn, a, dechreuwyd hunt fawr ar ei ol; ac yr oedl aniryw o wra- gedd a chwiorydd duwiol a loneddigaidd yn tiiysg t) wysogion yr hunt. Ni oddefid i'r ysgrifenydd jael dyweyd gair mewn 0 hunan-amddiffynial yn llys goleu cyfiawn- der « papur yr enwal;" ac niclianiateid i neb o Heral lau Cymru herallu unrhyw ainddiffyniad iddo. Cafodd yr lmnt hwyl- iog ei llawn rwy.sg, nes y bloeddiodd doc- tor-aid y glymblai 1"—"gwraig a'i lladdowlii cf." Mawr pedd eu gorfoleld uwchben gorchest y wraig fo lro !d ei ZD ladd, pni yr oeldynt hwy wedi methu. C. riam-asant eu hunters yn ofnadwy er cael gweled y iirlii, jn ei laid; ond metliasant gaol yrhy"-ydwoh 0 fod "iu at the death." Erbyn iddynt gyrhaedd man y lladd yn 11 aid ac yn chwys, ac agor eii llygaid i weled flag yr hunt yn rhwygo With ei hysgwyd, ac iddynt weled cegau yr hnnters yn rhwygo with floeddio, tyb- iasant mai bloedd concwest ydoedd, ond erbyn iddynt a". edvy'ch a gwrando, deall- asant mai wetl i colli y scent yr oedd yr helgwn; a bod } hen <clw)"nog," ag yr oedd yr hunters wedi bod mor gynddeiriog am ei "ladd," yn eistedc1 yn dawel yn nghanol gwersyll ei gyfeillion, av gopa Bryn y Celt, yn difyr glywed y milgwn a'r nxil:astau, a'r bytlieuaid a'r bytheuad- esau, a'r corgwn a'r corgosau yn croch-udo ar draws y creigiau a thrwy y glynoedd 0 y am eu bod wedi methu gorphen ei ladd or holl gyfarthiadau a rhuthriadan ea cyn- ddaredd. Y maent wcdi deall erbyn heddyw eu bod, .yn eu eenfigen a'u traha, wedi troseddn nid yn unig ddeddfau brawJgarwcli, end "cyfreithian eu gwlad" yn y dulliau mwyaf cywilyddus; ond os ydyi.t am newid cu flordd, cant y bydd brawdoliaeth y Celt yn awyddus i feithrin ewyllys da, yn bleidiul i deg- wch, ac yn ho If o fwynhau tangnefefdd a thawehvcli: ond rhaid cael ycliydig o deg- wch cyn y ee.r tangnetedd. Own y bydd i dduwioliongwylaidd boneddfgaidd cyn hadleddau. cyfarfodydd chwarte'rol gyn- hyriu drwyddynt am fy mod yn defnyddio dameg neu gydmariaeth yr Imnt, neu yr helwriaeth, yn y cysylltiad ytna; ond y mae yn ddameg deg ddarluniadol, ac yn un o hen onwogrwydd. Cynghor hen frawdenwog i'w gyd-gristionogion gynt oedd — "Gochelwch gwn, geclielwch ddrwgwcithredwyr,x gochelwch y cyd- doriad." Dywedai, gochelwch gwn/' am y gwyddai eu bod yn gynddeiriog am frathu ac am larpio; ac mai clyna ydoedd gwanc eu bywyd. Dywedai, "gochelwch ddiwgweith reel wyr," am y gwyddai llawer am eu cynllwynion i wneutbur dnvg. Dy- wedai, n gocbelwch y cyd-doriad," am y gwyddai fod clymblaid y cyd-dorwyr am rwygo ymaith a matliru dan draed lawer- oedd o saint ac eglwysi dy.-gleiriaf a fFydd- lonaf y Gwaredwr. Yr oedd gynt, ac y mae eto, gwn clef- nyddiol i amddiffyn tai ac eiddo, i wylio y praidd, i wncud negesau drois eu meistri, ac i chware a babanod; ond yr oedd yn yr ben ossoedd, ac y mae eto yn ein hoes ni, gwn gwylltion gwancus yn rbedeg drwy'r caeau a'r coedydd a'r beolydd, a thros y bryniau i chwilio am gig ac e^- gyrn cyrff meirw, neu gyrff byw, os gall- ant eu cael: a'r bleiddgwn gwancus hyny oeddynt y creaduriaid ffieiddiaf yn ngolwg yr hen cesoed l. Y mae eto lawer o ddyn- ion 0'1' un swydd a gwanc a'r own hyny. Yr oe d h c, iI myd L peraidd yn gorfod cwyno wri.h ei Dduw, ''Own a'm eylchyn- asant;" ac yna y mae yn taer -weddio, "gwar.d j'y unig enaid o feddiant y d," Gall llawer o gyfeillion ffyddlonafcolcg y Bala ddyweyd "cwn a'mcJlchJll[ti3ant i ac y yn bryd iddynt weddio, "gwared ein heneidiau o feddiant y cwn." Gall cynadleddau sanctaidd boethwyllt g&n- demnio y fath ddameg; ond y mae yn un o hen. enwogiwydd, ac wedi cael ei selio gan uchel ysprydoliaeth. S. R.