Y Celt

CELL OYFEAITH Y CELT. COFRESTRIAD GENEDIGAETHAU A NfARW- OLAETHATJ. MAE'N debygol nad yw y cyhoedd yn ddigon cyfarwydd a'r trefniadau sydd wedi eu gwneud gogyfer ct chofrestru genedigaethau a marwolaethau; ac o'r herwydd, mae yn hyfrydwch i ni allu cyfleu gerbron ein darllenwyr yr hyn ddylid wneud yn yr amgylchiadau hyn, yn ol darpariadau deddfau y cofrestriad, 1830—1874. Cyn pasio y deddfau hyn, yr oedd perthynasau yn cyfarfod a chryn anhwylusdod pan yn ceisio dyfod o hyd i oedran rhai wedi marw a fedyddiwyd mewn capeli, a hyny am mai ychydig mewn cymhariaeth o weinidogion sefydlog 0 t, oedd, ac ychydig o'r rhai hyn a gadwent gofrestr fanwl o'r plant fedyddient. Yn bresenol, fodd bynag, nid oes un rhwystr ar y ffordd i gael yr oed pan fyner, gan fod cofrestrydd taledig yn cael ei benodi yn mhob plwyf. Ond er hyn, mae dyled- swyddau yn gorphwys ar y pertbynasau er sicrhau y cotrestriad; ac ond cadw at y rheolau canlynol, arbedid llawer o drafferth a chost. Pan enir plentyn, dysgwylir i'r personau a ganlyn hysbysu y cofrestrydd. (1). Tad neu fam y .1 plentyn; os na bydd rhai, (2), Preswyl- ydd y ty y ganwyd; (3), Pob un presen-

Y GOLOFN DDIRWESTOL. (GAN Y PARCH. D. S. DATIES). BARN Syr William Gull am alcohol:— Oes y rhyfeddodau yw bon, ac y mae pethau a dybid yn anichonadwy, yn cy- meryd lie bob dydd. Nid oedd neb hyd yn ddiweddar yn meddwl fod modd i feddyg ty breninol fabwysiadu syniadau eithafol" teetotaliaid trwyadl; er hyny, wale feddyg mwyaf moesfucheddol (fash- ionable) y dydd yn tystiolaethu o flaen Pwyllgor yr Arglwyddi am y diodydd alcoholaidd, bynag ai Ilawer ai ychydig, Bad ydynt na mwy na llai na gwenwyn. Mewn atebiad i'r pwnc o nerth tybiedig y brandi i gadw allan oerfel, dywed Syr William Gull mai camgvmeriad (fullacy) ▼w hvny, ac y cymerai efe cod liver oil yn hytrach i'r pwrpas hwnw, a bod gwahan- iaeth dirfawr rhwng gwres ei hun a'r teimlad o hono. Credwn y cyduna pob anianydd &'r gosodiad hwn, ac y mae pob ymchwiliad manol wedi dsngos fod alcohol yn mhob gradd yn gostwng neu leihau y gwres bywydol. Mae yn amlwg nad yw Syr William yn rheatru alcohol gyda'r bwydydd oblegid, ar ol dweyd y gallai dognau bychain o bono gael ei ddefnyddio yn llesol mewn rhai amgvlchiadau o lesgedd a blinder eithafol, ychwanega gyda phwys neillduol: "Tr wyf yn ameu yn fawr ai nid oes fhyw fath o fwyd a wnelai'r tro yn burion yn ei le." Ac wrth wasgu arno i ddweyd Sa feth fwyd a ystyriai y mwyaf priodol an yr amgylchiadau hyny, atebodd ei fod ef pan yn lluddiedig iawn ar ol gormod « waith yn bwyta gwinrawn (raisins) yn He yfed gwin, ac, er gwaethaf y gwawd a'r hwn y mae dadleuydd meddygol ieuanc a rhyfygus dros alcohol yn ceisio dirmygu ▼ cyfarwyddyd, hyn oedd ei feddyginiaeth Wwonol ef rhag Winder mawr (exhaust- ing) er ysdros ddeng mlynedd ar hugain. Mewn modd eglur rhydd Syr William ei fern bwyllog pe byddai i'r bobl, yn lie vhedeg am alcohol pan mewn llesgedd neu ladded mawr, yfed dwfr neu gymeryd iluniaeth, y byddent yn llawer iawn gwell heb yr alcohol. Y mae Syr William yn dra phender- iynol ar y perygl sydd i lafurwyr meddyl. iol gymeryd gwin neu alcohol. A thyst- iolaetha fod pobpeth o natur alcoholaidd yn niweidio y gl-wê (nerve tissue) ar y prvd os nad yn hollol, trwy gyflymu ac aid oryfhau y gweithrediadau—fod ymar- feriad cyson åg alcohol, hyd nod mewn Hiesurau cymedrol, yn gwanychu y giau ae yn niweidiol i iechyd. Un o'r pethau mwyaf cyffredin yn ein plitb," meddai ef, yw fod pobl yn cael eu niweidio trwy yfed, heb fod yn feddwon." Eto, Gwneir llawer iawn o niwed i iechyd drwy ymar- feriad cyson o'r gwahanol fatbau o win- oedd, ac alcohol yn ei wahanol ffurfiau, hyd nod yn y mesurau a gyfrifir yn gy- aedrol. Mae hyn yn wir am y bobl nad ydynt mewn un modd yn anghymedrol, a'r rhai a dybir eu bod yn iach (fairly well)." Addefa Syr William yn onest nas gwyr ef pa fodd y mae alcohol yn dylanwadu ar y corff, ac efe sydd yn iawn er fod rhai anianegwyr yn taeru yn drystfawr eu bod yn gwybod y cwbl am dano, a bod alcohol yn cael ei losgi fel dyfr-ulyf (hydro- carbon), ac felly yn fwyd. Ond er fod Syr William mor onest yn cyfaddef nad yw gwir ymddygiad yr alcohol yn y cyf- ansoddiad yn hysbys eto, y mae efe, a pbob meddyg deallus arall, wedi gweled digon o'i effeitbiau ar y corff a'r meddwl i'w gadarnhau i ddweyd hyn :—" Yr wyf yn gwybod ei fod yn wenwyn o'r mwyaf dinystriol (amostdeleterious poison)." Pan ofynwyd iddo ai mewn gormodedd a fedd- yliai, atebodd yn ebrwydd yn nacaol, a mynegodd ei gred, fod nifer mawr iawn o bobl mewn cymdeitbas yn marw ddydd ar ol dydd drwy gael eu gwenwyno gan alcohol, ond na thybir yn gyffredin eu bod wedi eu gwenwyno ganddo." Pan wasg- wyd arno gan Arglwydd Ilartismere a oedd yn ddyogel i ddyn ymwrthod ag alcohol ar unwaith, y mae Syr William yn chwertbin am ben y fath syniad o berygl yn y geiriau hynod byn :—" Os ydych yn cymeryd gwenwyn i'ch gwaed, nid wyf yn gweled y fantais o leibau y dognau o hono o ddydd i ddydd. Rhodd- t3 ir y pwnc hwn i mi yn ami iawn ganfedd- ygon, a'm batebiad iddynt yw hyn: Pe buasai eich claf wedi ei wenwyno gan arsenic, a barhaech chwi i roddi iddo yr arsenic ? Y mae Syr William yr un mor bender- fynol-ar ynfydrwydd y dybiaeth y, gellir lleihau dylanwad drwg dwfr anmhur drwy ei gymysgu ag alcohol. Addefa, er fod 0 alcohol yn wrthbydrol (anti-septic), y byddai ef yn ochelgar iawn rhag ei ddefn- 0 t, yddio i'r dyben hwnw yn ei ddiod. Bydd- ai yn well ganddo ef beidio yfed y dwfr. Hyd nod ar y pwnc cynil (delicate quest- ion) o'r arferiad meddygol o'r diodydd alcoholaidd, y mae Syr William yn lied bell yn mlaen. Ei arferiad gwastadol ef yw trin twymyn beb alcohol; ac am yr amgylchiadau anaml lie y gallai alcohol fod yn llesol fel meddyginiaeth, y mae efe yn dra sicr nad ydyw yn gwellau y clefyd, yr hwn sy'n rbedeg ei gwrs yn annibynol ar yr alcohol. Mewn gwirionedd, y mae efe yn dal am alcohol yn yr amgylchiadau byny mai gweitbredu fel llonyddai neu gwsbair y mae-yn marweiddio teimladau y claf, yn ei wneud yn fwy dideimlad o weithrediad yr afiechyd. Dyna'r prif bethau yn y dystiolaeth hynod hon, ac y mae'r tyst uwchlaw am- heuaeth ar gyfrif brwdfrydedd, penboeth- ni, na chulni. Y mae wedi cael profiad eang iawn gydag afiechyd, a pherchir ei allu meddygol gan y genedl mor uchel ag y gwerthfawrogir ef gan y teulu brenhinol. Oni bydd i bobl Prydain Fawr gredu (am oferedd a niwed y diodydd alcoholaidd mewn iechyd) tystiolaethau un o'r anian- egwyr enwocaf, Dr. B. W. Richardson; un o'r llawfeddygon perffeithiaf, Syr Henry Thompson; ac un o'r meddygon mwyaf parchedig yn ein gwlad, Syr Wil- liam Gull, y maent, yn wir, yn anhawdd eu hargyhoeddi. Cyfieithiad yw'r uchod o un o ddalenau yr United Kingdom Alliance. Os cawn fywyd ac iechyd, rhoddwn i'n darllenwyr lawer iawn o'r lath yn y misoedd nesaf. Yr oedd y bregeth a addawsom yn rhy faith at y tro hwn. Bangor, Gorph. 5ed.