Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
CYMANFV GERDDOROL DYFFRYN…
News
Cite
Share
CYMANFV GERDDOROL DYFFRYN TYWI, A'R CYLCHOEDD. Cynaliwyd y gymanfa uchod eleni yn y Tabernacl, Llaiidilo, ar y 27ain o'r mis diweddaf. Cafwyd undeb cyflawn eleni rhwng yr eglwysi, sef y Tabernacl, Salem, Penybanc, Capel Isaac, Herrnon, Llansadwin, Crugybar, Llandovery, Liangadock, Myddfai, Bethlehem, a Gwyufe. Cenid y tonau canlynol, o Lyfr Tonau Cynulleidfaol Stephen a Jones—Adoration, Edeymion, Alma, Mun- ich, Bendithiad, Diniweidrwydd, Beddgelert, Treborth, Tadmor, Dorcas, Navare, Gwalch- mai, flermon, Llanbeblig, a Berlin ac o Swn y Jllbili-Paid a'm gadael i, Yr hen, hen hanes, Yr eden sydd fry, ac Unwaith am byth a dwy anthem Molwch yr Arglwydd (Dr. Parry,) a Chan Moses. Dygid y cyfarfod yn y blaen o dan arweiniad Pencerdd Tanymarian. Ni raid dweyd dim am Tanymarian, ond ei fod fel efe ei hunan yn gywir. Mae miloedd yn ei adnabod. Gresyn na buaaai mydd i droi awrlais ei fywyd yu ol hyd ddegarhugain. Cynaliwyd cyngheidd grefyddol yn yr hwyr, pryd y gwasanaetbwyd gan yr Arweioydd, cantorion a gwahaiiol barties yr undeb. Er fod y cyngherdd yn dda, buasai yn llawer iawn gwttll bod hebddo. Wrth barotoi ar ei gyfer esgeuluswyd y tonau, a pba fath ganu ddysgwylid gael ddydd y gymanfa yn y dull yna. Nid ar y dydd cyuulledig y mae dysgu y tonau.. G welsoni yr un ditfyg y llyneiid, ac y mae i'w briodoli i'r cyngherdd. Diffyg arall hefyd, bu ein blaenoriaid yn ddiwedd.„r iawn cyu dyfod a rhestr o'r lonau allan, nes oedd yr amser yu ddigon byr at y rbai hyuy, heb sou am y cyngherdd. Os oedd eisieu modd i dalu y treuliau, buasai yn llawer gwell gan lawer gyfranu fel yr arferid gwn- eud na'r peth a wnaed. Pob llwyddiant i'r undeb a'r canu cynulleidfaol. Gwynje. R. DA VIES. EISTEDDFOD FAWR Y CYMRY, YN LLANRWST. BWRIEDIR cyaal eisteddfod genedlaethol yn Llaurwst ar y 1 2 a'r 3 o Awat. Y mae ei rhagolyson yn addii,wol. Y gadeinaetb farddonol ydyw awdl goff- adwnaeth Dewi o Dyfed, sef y diweddar Barch. David James. Bu Mr. James yn brif at hi-aw yn Ngholeg Llanymddyfri y ran t ddiweddai o'i oes. Yn flaenorol i hyn, bu yn weiuidog ifyddlon yn eglwys St. Mair, Kirk- dale, L'erp"ol, am ddwy flynedd ar bymr.lieg. Tia yno euilloid sercheir. cyd-szenedl o b b enwad crefyddol. Coffa da w-nyf am y cyf- arfod a gvnaliwyd yu y Bibl Society Depository, yn Slater St., Mehefin 24, 1853, i gyflwyno anercldad iddo ar ei ymadawiad o L'e'po'.l i Lanymddyfri. Adroddodd fy niweddar fiawd Hugh Gethin Hughes, englynion aneichiadol i Dewi o Dyfed yn y cyfarfod hwnw. Rhoddaf rai 0 honynt :— Nichawsom restr o lestri—aur hyged I anrhegu'n Dewi; Ond dwyn teimlad liawn wnawn ni—a chalon Yma i'r gwron am wir ragori. Rhagorodd mewn gwir gftriad-erioed er Anrhydedd ei henwlad, Mi wn mai prif ddymumad Ei holl oes fu ei lleshad. Mae bob un yn dymuno Ei ddigoll Iwydd, hawdd geill o Wel'd ei barch yn deimlad byw Ar rudd pob Cymro heddyw: Ys o'n gwlad mae'n ymado—i Walia I heulawg ddysgleirio E ga ef yma'i gofio gWilnar Erys yu llafar tra Mersey yn llifo. Bri ar Lan'ddyfri ddyd—a rhydd fri Ar holl Gymru hefyd Ar ei oes bri a esyd, Parba'i barch tra pery byd. j Ai oes fer y byd sy' i farw—'wedais ? Na wedi'r el hwnw Ar dan, ni ryda'i enw—yn nef wen Faith wele'i awen yu fytbol loew." Yr ydym yn teimlo fod rhwymau neillduol arnom fel cenedi i gefnogi sefyoliad sydd a'i amcan uniongyrchol i ddyrchafu moe",au i ychwanegu ein gwy bodat-th yn rnbwb cangen o lenvduiaeth, ac i hyrwyddo dyrchahad cymdeitbas yn tuhob ystyr. Yr eiddoeh mewn cariad at bob r-hinwedd, a chas at bub drygioni, Llanrivst. D. E. HUGHES. l'w barhau, LLANBRYNMAIR. Ar un o'r nosweithiau yr wythnos cyn y ddi- weddaf cywerodd amgylchiad tra rhyfedd i olwg rhai le yn Ysgoldy Brytanaidd y lie hwn, sef ddad, ,d i un o'r enw Evan Pughe wueud rjnln ar Feib Peter W^iiiaui-i, a daetb y cyf- ryw i Mr. H. Hughes. Yinddengys fod y Belbl yn we, th oddeutu E3. Beth a gymheli- oudycyfaill i ) rnidael ag ef—edifarhau ei dderbyu, ynte nid oedd a'i gorpheno, His gwyddum, ond ymddengys yn rhyfedd i lioddi Beibl at- lotri, a hyny gan aelod c; efyddot Y mae ara»m awydd rhoddi awgrym i fechgyn ieuainc a hen pan y dygwyddo y dyuion liyny sydd yn fynych yn tramwyo y wlad gymell eu l'yfran iddynt, gofin am y dydd t-itil, a pha ddefnvdd wnant o'r cyfryw lyfrau ar ol eu cael. Gwyddom am lawer o iyfrau da wedi myned trwy eu cymhell felly, i ddwylaw anghyru wys i'w defnyddio, a'r rhai hyny mewn amser dyf- odol yn ei hail gvruhell mewn gwahanol ffurf, er ymryddau oddiwrth eu beichiau, a chatfael yr ariau i'w rhoi at rhyw ddybenion eraill gwyddom am laweroedd yn y sefyllfa hon, a byderwn y gwna yr awgiym hwn les i rai a'i gwel ar ddalenau prydferth y CELT. GOMER AB GOMER. BETHESDA, TON YSTRAD. Capel newydd cyfleus ydyw, wedi ei orphen yn ardderchog, er clod i'r cynllunydd a'r adeiladwyr. Cynaliwyd cyfarfod ei agoriad nos Sadwrn, a Sul, a Llun y Sulgwyn. Preg- ethodd y brodyr Probert, Portmadoc; Nichol- son, Liverpool; Da vies, Treorci; Evans, Siloh; Evans, Caerdydd; a Dr. Rees, Altertawe. Cafwyd oedfeuon dedwydd, cyuudeidfaoedd lluesog, a chasgliadau da. [Dylasai yr adroddiad uchod .ddyfod i law yn gynt. Esgusoder ni am beidio gwastraffu » llei nodi oriwu y gwahanol oedfeuon.—GoL.]j
TAITH DRWY PARIS A LLYDAW.
News
Cite
Share
gorwybotus yn iaith fain plant Alsi. Wel, u ddechre, ro'dd rhaid i nghyfill drawsieithu darn o bapyr Cymrag uddo. Ar hynu aeth gwr y T lie rouddem u ymgomio a'r Saus hollwbod- us, a nghyfill yn y cornel y sugno cysur o go's pib. Wrth fod gwr y T 'n trechu'r Saus gwyrion, dyma'r gwalch yn troi at y'nghyfill am help. ont os drwc o'r bla'n, gwa'tb o lawer u'r truan Seisnigaidd. Wrth gwrs, crefydd a Bibil o'dd testun yr ymgom, a rhwle tuahanas Apra- bam ag Ur y Caldeaid. Ebe nghyfill, Wddosti, ffrund, lIe ma Ur y Calde'd?" "Yngwlad y Dwyran, obiecid —— "Cymra bwyll, machan i, oblecid Saus unieitbog wyti, felly 'gwyti 'n dyall dim am ystyr enwa, welu di, a ru ni a'n henafiod wedu dygud synwr pob Saus, trw ddyscu iaith ddiwerth u chi. Ur y Calde'd, yn ol awdnr- es Seisnig enwog, yw Deheubarth yr Hirland (Ireland). Peth rbyfedd 11a fysa ti wedu gweld y llufur Sasneg yna hefud Wel, os oedd y llanc deunaw oed yn wyrion o'r bla'n, a'th yn whilbo'th whibwrn yn awr. Ond ar ol i'r demestui dawelu tipyn, dyma ngbyfill digyffro n gwetud yn ddicon tawel. "Muchan bach i, wyti 'n meddwl fod Jlencun difarf fyl ylch di yn gwpod cymint ar bobol bynu o'dd yn buw ar y ddaer yma am wyth a naw cant o flynydda? Ebe'r llanc, "Ma geni fwy o fanteision na nhw, oblecid ma genim ni'r ar- gruifwasc, a'r cesig tan, a'r gwibweill, y wibsain, ag fellu mla'n. Hy! ia'n suwr, by ond ma gen i hen lufur tra rbagorol su'n gwetud Nut o's dim newudd o tan yr haul, oblecid y petha fu o'r bla'u a-fydd eto, a'r hun sudd yn awr fuont o'r bla'n. Nut o's goffa am y pethau gunt, ac nu budd coffa am y petha fudd eto gan y rhai ddaw &rol,"(Preg.i.H—ll,&c). 'Wth madal, fe wetws y nghyfill, "Ni'r, Cymri, rows Fibil u chi'r, Sauson, trwy Gwilyrn Din-dal, Bardd Gwent a Cha'rlouw, a'r Marchog o Gwm Cyfar," (Miies de Covetdale, Lladin). Wel, fi wela mod i dros y terfun, ond rhaid cal hanes dudd Sul, oblecid ni ethon' allan wth gyn- ffon y gaseg dan i Dre'rgwlan (Woolwich), lie ma milodd lawer o'n cydwladwys yn filwyr a morwyr, yn weitbwrs a sbopwrs, a phobpeth, ond cliytig iawn yn dwad u'r cwrdd Cymra'g yno, er fod yno D. Cwrdd diddyled, a'r Gair yn ca'l 'i brygethu 11 gyson yno u'r corau gweigion Wel, beth yw'r acbos o bynu, 'r gwr diarth, medd rhwun na wyr. Wel, barnu w i taw eisa cenadwr Cymreig sydd yno u i fyned o amgylch y tai udd'u cymell nhw i D 'r Archv'dd. Yr ydym yn grefyddol melltigedig, yn danfon yr efengil i wledydd tramor tra ma ugeina o filodd o'n cenedul yn ac o gulch y Brifddinas yn marw o newin ysbrydol am Fara'r Bywyd. Y Duw mawr fadd'uo u ni am y'n rhagrith melldigol. AMEN. Ar ol te, ethom a'r draws tai rhai o'r Cymri yn y dre, a tbrw 'r gwersill (barracks), nes dethom ar draws milwr ifanc o Lanelwy, o'r enw Tomos Elis Jonps, a hwn yn llawn o wres crefydil, yng- rum y -1 cariad cynta." Gofynwd iddo ddechre'r cwrdd. yr hun wnaeth yn ufudd, a phregetliwd gan fachan bach o'r enw Dafudd Jones, o Dol- gelle. C'ouddwd cyfeillach, ne seiati, ar ol yr odfa, a fe rosws pawb yn'u lle-llawer yn timlo'n ddwys iawn. Cyllunwyd u odfa fod nos Iau wedyn, a Tomos Elis Jones u gael dechre arfedd i ddawn yn Gymrag. Fe addws un o'r cyfillion fynd o Lyndin u arolygu nos Iau nesa, canus beth am y dyfodol. Tyna rhwbeth gwerth i adrodd, yn y diwedd u chi, Fynddigions. Wi fyl arfer, RIIlm Lowlt. O. Y.-Diolch yn fawr u'r llanc anwl yna am gopio cystal. Parch u chitha, Mr. G.-RH. LowR. EISTEDDFOD GADEIRIOL Y CYMRY, LLANEWST, AWST 1, 2, a 3. At holl chivythwyr Udgyrn Pres Cym.ru. FONEDDIGION.-Mewn ufudd-dod parchus i'r llythyraa a dderbyniwyd oddiwrtb arweinwyr Seindyrf Pres, yn y rhai y nodid yr anghysondeb o roddi trefniant sdsnig o'r hen Alawou Cymreig, i gystadlu arno ym yr Eisteddfod, ac nad oeddym ninau yn gwybod am drefniant o waith Cymro trwyadl, penderfynodd y Pwyllgor wneud ym- holiad pellach gyda'r Pennerddorion ar y mater; ac y mae ganddynt yr hyfrydwch o hysbysu y eyhoedd fod Pencerdd Eifion wedi ymgymeryd a chyfansoddi Trefniant cwbl newydd—\narbenig erbyn Eisteddfod y Cymry; a'u bod hwythauyn unol a. chydsyniad a chymeradwyaeth yr ymgeis- wyr, wedi penderfynu mabwysiadu y Trefniant Cyrnreig, yn lie yr unjja nodir yn rhif 49 o restr ein Testynau. Y mae y trefniant newydd hwnw yn awr yn y wasg, a bydd i'w gael i bawb ddiwedd yr wythnos hon, felly caiff pawb gwbl chvvareu teg i gyd-ddechreu ei ymarfer, heblaw ei fod yn fantais ac anrhydedd i ni oil gael Trefniant o waitb Cymro diledryw, yn lie gorfod. ymostwng i gymeryd barn estron pa fodd y dylem chwareu ein hen Alawou bendigedig ein hunain. Os bydd rhyw ymgeiswvr yn hawlio cael chwareu y Tair Alaw yu ol y Trefniant a gry- bwyllir yn y Bhestr (dan y rhif 49), anfonant eu henwau a'u rhif, cyn y dydd cyntat o Orphenaf; ac yn niffyg byny, poed hysbys, mai Trefniant Pencerdd Eifion fydd yr un i bawb gystadlu arno. CADEIRIAETH BARDDA6 CYMRU. Derbyniais y llythyr canlynol oddiwrth yr Hybarch. Arcbdderwydd LLALLAWG, o'r hwa ni raid esboniad, gan ei fod yn curio allan feddwl a llythyren Cyfraith Warantedig ilraint a defod :— "NETHERTHONG VXCAHAGE, H UDDERS FIELD, May mh, 1878. DEAR SIB,^— As the time fixed for holding the Eisteddfod at Llanrwst is drawing nearer, and thaf there be no misconception in regard to the prize for the Chair-poem. I deem it desirable to rtmirid you of what I stated in 1876 to the persons who were present in the Committee Room when-I first signified my intention of proposing the subject. I then said that I should forward the subscription, which I named to the Bank at Llanrwst, where it was my wish it chonld remain until the time for holding the Eisteddfod. That I said, not because I thought myself incapable of continuing in charge of my own money, but in order that my intention should not collapse, in case any unforseen occurrence should happen, as my health at the time was not good. There, that is. in the Bank the Subscription is now safe and ready when required. No committee, defunct or existing, pastor present, or any persons cabling themselves a committee, have any claim to the custody or disposal of it It was offered for Awdl 11 Gad air in the Llanrwst Eisteddfod of 1878, and for thai it will be awarded. As soon, therefore, as an official intimation will be given that there is in the judgment of the ajudicator an Awdl received worthy of the Prize, the Manager of the Bank will be instructed to pay the money to the successful candidate. Foi- that I hold myself responsible. Should I not be able to attend the Eisteddfod or be able to write, I state in this note my desire, which must without fail be carried into effect. Believe me, Yours faithfully, T. JAMES, LL.D." FTWILYM COWLYD. 1!Ift'1tiI!. -"Ii