Y Celt

BANGOR. Uchelgais pob plentyn, hen ac ieuanc, yw "BOD YN DDYN." Cafwyd cyfarwydtliadau campus i gyrhaecH y sefyilta ddymnnol hono inewn darlith odidog, ddifyr, ac adeiiadoi, ) n Salem, Hirael, nos Sadwrn. yr 8r'ed cyfiaol. gan y Parch. T. P. Evans, Ceinewydd. Nid oedd y cynulliad yn agos y peth ddylasai f d ond nid bai y ddar- lith na'r dariithydd oedd hyny, fel y ceir gwvled yn ddiamheu "s bvth y cniff y Bangor- iaid gyfle i glywed Mr. Evans eto. Y mae y SULGWYN yu adeg bwysig yn ugwersyll yr Annihynwyr yn y ddinas, joblegid dyma pryd y cynelir eu cyfarfod pregethn biynyddol. Gweinyddwyd yn yr wyl hon elrni gan y Parchn. E. Stephen, Tauymarian; J. Rowlands, Beaumatis; T. P. Evans, Ceinewydd; D. Wiiiiams, Rhydybont; a H. Jones, Bukennend. Yr oedd y pregethu yn rytnus a gafaelgar, a'r gwiandawiad yn a«Mid a bywiog a- hyd y cyfarfod; ac er na chafwyd rhwyd lawn 1 dir ar ei ddiwedd, nos Lun, hauwyd hadau a dyfant mewn amser a ddaw. Nid yw dydd LInn y Sulgwyn y diwrnod inwyaf manteisiol i gynal cyfarfod- ydd crefyddol yn Baugor, gan faint y cynhwrf a greir yu y dref gan orjmdeithiau ac ym- weliadau dyeithriaid, &c. Y mae seindorf bres, iieu gatrawd o filwyr, yn llawer mwy poblogaidd ar ddydd gwyi na holl weinidog ion y lywysogaetti yn mhiith rhyw ddosbarth. Gwnaed y dydd hwn yn "ddydd o lawen chwedi" gan ddwy gyfriufa yr ODYDDION. Cynaliwyd gwasanaeth crefyddoI iddynt yn Eglwys St. Mair; yua goryindeithiasaut drwy y prif he-iydd, yn cael eu blaenori gan y Bangor Brass Band. Yn yr hwyr cynalias- ant gyngherdd yn y Penrhyn Hall, yn mha un y cymerwyd rhan gan Miss Jackson, Liverpool, Miss Timms, Eos Maelor, Gordon Thomas, Llew Madog, ac eraill. Gwasanaeth- odd Miss Clarke fel cyfeillydd, a chwareuodd amryw unawdau yn rhagorol. Talwyd ym- weliad yn ddiweddar a'r CLIO gan Mr. H. Evans, Arholydd Dirprwyol yr Ysgolion Hyfforddiadol, ac amlygodd ei lwyr foddlonrwydd at y trefniadau, a'r gwaith a wneir gan y bechgyn sydd ar ei bwrdd. Y mae nifer y bechgyn yu cynyddu yn wythnos- ol. Y maent erbyn hyn bron a chyrhaedd dau gant. Dywed y Sais, It never rains but it pours," yr nyn sydd wir gyda golwg ar y newyddiou pruddaidd sydd yn y rhan yma o'r wlad y dyddiau hyn. Wythnos yn ol derbyn- iwyd y newydd fod dyn 0'1' enw Richard l-ritcbard, Fodol, ger Portdinorwig, wedi cyf- lawni HUNANLADDIAD drwy gi o<ri ei hun mewn adeilad ger y fferm- dyucttod. Dydd Sadwrn, y lofed, clywem drachefn fod dynes wedi ei da'gantod y nos flaenorol ar y traeth. ger Hirael yr hou oedd wedi myned yno gyda'r bwriad o foddi ei hun, ond drwy drugaredd ataliwyd hi. Gyda ein bod wedi gorphen rhyfeddu at hyn, wele newydd arall mwy dychrynllyd na'r ddau flaenorol, sef fod Mr. John Pritchard, Vaenol Arms, Bangor, wedi saethu ei hun drwy ei ben yn un o gerbydau y reilffordd, pan yu cyrhaedd safle Bangor, yn foreu yr un dydd Sadwrn. Pe buasem yn credu mewn Astrology, buasem yn priodoli y dygwyddiadau galarus hyn i ddylanwad niweidiol rbyw blaned, ac yn gweddïo am ei symud oddiar orsedd «ty wysog llywodraeth yr awyr yn dra buan. ac er nad ydym yn ddarostyngedig i ofergoel- ion o'r fath, nis gallwn lai na chredu fod rhyw gysylltiad anesboniadwy yn bodoli rhwng y pethau hyn. Dydd Sadwrn cynaliwyd CYMANFA Y PLANT, gan Ysgolion Sabbathol y Method istiaid Calfinaidd Bangor a'r amgylchoedd yn y Tabernacl. Arweiniwyd hwy o'r capel gan y seindorf drwy y prif heolydd i'r Penrhyn Hail* i gyfranogi o ddarpariaethau blasua a barotowyd ar eu cyfer. Cynllun doeth yw uno y gwahanol ysgolion, a gwneud un diwrnod mawr iddynt, yn hytrach na bod wrthi drwy dymor yr haf gyda phob un yn unigol, yr hyn sydd lawer mwy o boen a llai o bleser. Dy- manetu weled ysgolion y gwahanol enwadau yn y ddinas wedi ymuno i wneud un grand day gyda'u gilyd i. Nid peth newydd yn Bangor, fel mae gwaeth'r modd, yw i eiddilaclwd diegwyddor ba.rdduo eu gilydd ac ei alill pe gallent, drwy y nbrdd anonest; ac annyuol o gyhoeddi squibs neu lampoons er ceisio niweidio cymeriadau. Y mae yma yn awr yu hofran ar adenydd cenfigen un 0'1' cynyrchiou alwyddocaoI hyn, o waith rhyw fodyn dienaid a diallu, er mwyn enill ffafr rbyw ychydig o bersonau tehyg iddo ei bun, fe ddichon, drwy bard luo gwei- nidog yr eglwys y proffesa fod yn peithyn iddi; ond buasai yn llawei doethach i'r bodau hyn ganmol en gweiuidog os dymunent greu rhagfarn yn ei erhyn. oblegid yna gwvddai pawb fod rbywbeth o Ie ynddo. v Os dygwydd i'r papvtyn hwn ddod i Haw rhai o ddarllen- wyr y CELT, nid gwiw iddynt osod dim pwys arno, ond yu unig fel cynyt-ch llenyddol gwerthfawr fel cyfansoddiad, oblegid "Mae'n wir y gwelir argoolyn-difai Wrth dyfiad y brigyn; Hysbys y dengys y dyn o ba radd y bo'i wreiddyn." GOHEBYDD. MERTHYR TYDFIL. Y mae yn amser go drwsgl yma y dyddiau hyn rhwng masnachwyr y dref a'u assistants, am y rheswm i'r blaenaf wrthod cau eu siop- au ar y Bank Holidays, sef Llun y Sulgwyn. Mae yn rhyfel rhyngddynt ar faes y Merthyr Express. Tua dwy flynedd yn ol, cyfarfu y masnachwyr yn y Bush IIotel Assembly Rooms, pryd y penderfynasant yn unfrydol fod y siopau i'w cau ar y Bank Holidays, sef y dydd ar ol y Nadolig, Llun y Pasg, Llun y Sul- gwyn, a'r Llun cyntaf o Awst. Cariwyd y penderfyniad allan hyd y Llun diweddaf, a theimlai yr assistants yn siomedig iawn am hyn, yn enwedig y rhai hyny oedd yn cymer- yd mantais ar yr holiday i dalu ymweliad a'u cyfeillion a'u perthynasau mewn rhanau eraill o'r wlad. Gobeithio y gwel y masnachwyr y priodoldeb o sefyll at y penderfyniad o byn allan. Swyddogion y Bwrdd lechyd.—Y pwnc mawr sydd yn tynu syl w ac yn creu cyffro yn mhlith pob dosbarth yn y lie yma ar hyn o bryd yw, cwestiwn cyflogau maw-rion swydd- ogion y Bwrdd uchod. Cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn y Temperance Hall y dydd o'r blaen, a siaradwyd llawer yoo am yr angen- rheidr vydd am ostyngiad yn nghyflogau y swyddogion, a phasiwyd penderfyuiadau i'r perwyl hyny, pa rai sydd i'w cyflwyno i sylw y Bwrdd. Nid rhyfedd fod y trethdalwyr yn dihuno; r?ae amgylchiadau masuachol y lie mor isel, a'r trethoedd uior uchel, nes y maent bron a ctiael eu llethu yn lau. Y drwg yw fod yr aelodau sydd ar y Bwrdd presenol ag sydd yn cyuymdeiuilo a'i- trethdalwyr yn y lleiafrif. Dichou y gall cyfarforlydd cyhoedd- us fod o les mawr er cyrhaedd yr amcan uchod; ond y ffordd oreu, i'm tyb i, fydd i'r trethaatwyr "fnlu anfon dynion i fewn yn yr etholiad nesaf o'r un egwyddorion a'r un tueddiariau â M, i John Jenkins, John Gabe. a Thomas J.,nes, Dowlais. Cretiaf yn ddivsgog pe byddai mwyafrif y Bwrdd yn ddymon o stamp y rhai hyn, y buasai cymldeb yn cael ei arfer yn nglyn a phob peth perthynol i'r Bwrdd. Cjtjlwyrdad Anrheg.—Dydd Llun diweddaf cyfarfu lluaws o wcitnwyr Plymouth yn y Cross Keys i gyflwyno anerchiad a £27 10s. i Mr. Thomas Jones, diweddar Overman yn No. 2, South Pit Plymouth, ar ei ymadawiad o'r lie. Y mae Mr. Jones wedi bod yn dal cysylltiad a'r pwll yma am bedair blyneud a'r ddeg—bu yn Fireman am bedair biynedd, ac yn Overman am 10 rulynedd. Bu amryw o'r gweithwyr yn siarad, a datganent eu teiinlad- au goiidus am fod Mr. Jones yn eu gadael. Cafwyd cyfarfod dyddorol. Bu amryw yn carin; ac yn mhiith y lluaws, yr oedd yno feirdd, a chafwyd ganddyutawryw eug yniqa pwrpasol. Darllenwyd yr address gan Mr. Alfred Williams, a chyflwynwyd hi gan Mr. Rees L. Rees; a chyflwynwyd y g6d a'r arian gan Mr. John Morgan. Diolchodd Mr. Jones yn garedig i'r gweithwyr am yr arwyddion hyny o'u parch a'u bedmygedd o hono. Ac wedi talu y diolchiadau arferol, ymadawodd pawb wedi eu llwyr foddloni yn ngweithred- iadau y cyfarfod. Damwain.- Dygwyddodd damwain ddifrif- ol ar reilffordd Tatf Vale, gerllaw i Ynysowen, dydd Iau diweddaf, i ddau o'r gweithwyr oedd yn gweithio yno ar y pryd. Pan yn cyflawni eu gorchwyl, clywsant y tren yn dyfod, a throisant i'r line arall; a chyn eu bod yn ymwybodol o'u perygl, daeth tren nwydd- au o gyfeiriad arall, a thaflwyd hwy i lawr, a phasiodd y cerbydau i gyd drostynt. Y mae yn syndod o'r mwyaf iddynt ddianc heb gael eu lladd. Y mae y ddau wedi eu hanafu yn fawr. GOHEBYDD. A BERTA WE. Biordd Ysgol Abertawe.-Cynaliodd aelodau y Bwrdd uchod eu cyfarfod misol yn y Guild Hall, ar y 5ed eyfisol, pan oedd yn bresenol Mr. T. Trew, y cadeirydd Miss Emma Brock; Parch. B. Williams, Canaan; Dr. Walters; Canoniaid Richards a Wilson; Mri. W. Davies, C. V. Crabbe, J. Naysmith, E. Roberts, a W. Stone. Ar ol i ysgrifenydd y Bwrdd ddarllen cofnodion y cyfar- fod blaenorol, ae i Mr. Cole, arolygwr yr ysgolion, roddi ei adroddiad misol, cododd y Parch. B. Williams i gynyg fod penderfyniadau y cyfarfod diweddaf i gael eu cadarnhau, a gwnaeth araeth ragorol, ac yn nejllduol ar y rhan ddiweddaf o hono, sef o blaid cael Gwers-lyfr Dirwestol Dr. Richardson" i'r ysgolion, yr hwn a ga'dd ei ddwyn gerbron yn y eyfarfod o'r blaen. Eiliwyd ef yn wresog gan Mr. Roberts. Dywedai ei fod yn credu ar ol dysgu y gwirioneddau pwysig sydd yn gynwysedig yn y llyfr yma, y byddai yn foddion i symud ymaith y rhagfarnau sydd yn awr yn cael eu coleddu ar gwestiwn yr yfed, ac y byddai yn sicr o adael effaith a dylanwad da ar y genedl ieuanc sydd yn codi. Yna, fely dysgwylid, caed gwrthwynebiad. Cododd y Canoniad Wilson i gynyg gwelliant, sef nad oedd y Bwrdd i dderbyn llyfr Dr. Richardson. GwnaGth, araeth hir, a dywedai lawer o bethau er enill ei gydaelodau i wrthod derbyniad y llyfr i'r ysgolion. Ei reswm cryfaf oedd, fod llawer o ddynion yn edrych ar ddirwest fel peth crefyddol, ac mai dirwest oedd eu hunig grefydd, a'u bod yn gosod yr efengyl o'r neilldu fel ail beth. Gwir fod ambell ddirwestwr eithafol i'w gael gyda dirwest, yr un fath a chyda phob cymdeithas arall, fel rheol, dynion dil-refydd ydynt; felly, mae cyhuddiad y Pabydd Wilson yn hollol ddisail mewn cysylltiad a chrefyddwyr. Gyda'i fod yn eistedd i lawr, dyma Dr. Walters, Llansamlet, ar ei draed yn eilio y gwelliant, a dywedai ei fod yn gwneud hyny er mwyn cael siarad arno, ac hefyd ei fod yn gweled llawer o reswm yn y pethau a ddywedai Wilson, sef y dylai dirwest gael ei dodi a'i dysgu yn yr un ffurf a'r catecism-yr adran grefyddol, ac nad oedd ond rhan o'r bobl yn dal i fyny y golygiadau eithafol sydd yn cael eu traethu gan Dr. Richardson. Ar ei ol cododd y Canoniad Richards, y l'abydd, a gwnaeth amryw o sylwadau er cefnogi derbyniad y llyfr, a gwrthweithio dylanwad areithiau y ddau barchedig blaenorol yn eu hoi. Dywedai ei fod yn edrych ar ddirwest fel mater o ddoethineb ddyriol, ac nid fel mater o grefydd; a phe yn byw fel yr oedd ef yn mysg y werin sydd ar y Green Hill, pa rai sydd wedi ymroddi i feddwdod, gellid gweled plant, ddydd ar ol dydd, y rhai oedd yn agored i gael eu harwain a'u haddysgu yn ddydd- iol i'r arfnriad o yfed a meddwi. Miss Brock a gefnogodd y cynygiad yn wresog, gan awlygu ei theimiad y buasai gwybodaeth o'r gwirioneddau sydd yn cael eu haddysgu gan Dr. Richardson yn lies anrhaethol i'r dosbarthiadau gweithiol. Wedi hyny siaradodd Mr. C. V. Crabbe yn nerth- ol, gan ddweyd ei fod ef yn llwyrymwrthodwr, ac yr oedd bellach wedi bod am luaws o fiynyddoedd felly, ac nad oedd ef hyd eto wedi ceisio ymwthio ei olygiadau i'r Bwrdd, ond ei fod am gymeryd eithriad, ac yn protestio yn erbyn sylwadau y Canoniad Wilson, fod dirwestwyr yn rhoddi y flaenoriaeth i ddirwest yn lie Cristionogaeth, nad oedd hyny yn wirionedd; ond bod un yn bwnc crefyddol, a'r llall yn unig yn bwnc moesol a chyfeillgar. Yna cododd Wilson, gan deimlo ei fod yn cael ei grasu yn o beeth, a dywedai, gan dynu ei gyrn i mewn, nad oedd yn bwriadu myned yn mhellaeh na dywedyd fod rhai dadleuwyr dros ddirwest yn ei gosod o ilaen crefydd mewn pwys- igrwydd. Yea siaradodd y cadeirydd, rliag iddi