Y Celt

CYMANFA YSGOLION PENY- GRATG, RAMA, A PHILADELPHIA. Cynaliwyd y gymanfa uchod eleni yn Penygraig, dydd Llun y Sulgwyn. Dechreuwyd yr oedfa gyntaf am ddeg o'r gloch, trwy ddarllen a gweddio gan Mr. Morris, Llanstephan. Canwyd gan yr holl gynulleidfa y d6n Hamburgh," ar y geir- iau, Disgyn, lor, a rhwyga'r nefoedd." Canodd ysgol y Gorsfach d6n, ae adroddasant ran o'r Ysgrythyr Lan. Arholwyd hwynt gan Mr. Morris, ac wedi yr arholiad canasant yr ail d6n. Ar 01 i'r ysgol hon ddybenu, canodd ysgol Phila d6n, ac adroddasant benod. Arholwyd hwynt gan Mr. Watkin Williams, Caerfyrddin, ac wedi yr arholiad canasant eilwaith. Cyn ymadael, canodd yr holl gynulleidfa y d6n Caerfyrddin," ar y geiriau, Dan dy fendith." Am 2 o'r gloch, dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan Mr. Jervis, Penygraig. Canodd yr holl bobl y don Groeswen," ac ar ol hyn daeth ysgol Brynygroes yn mlaen i ganu ac i adrodd penod. Arholwyd hwynt gan Mr. Watkin Wil- liams, a chanasant don arall ar ol yr arholiad yn rhagorol dda. Yr ail ysgol yn y prydnawn ydoedd Rama. Canasant ac adroddasant yn dda. Ar- holwyd hwynt gan Mr. Morris, Llanstephan. Ac yn ddiweddaf am 2, canodd ac adroddodd ysgol Penygraig. Canasant ddwy don. Arhol- wyd hwynt gan Mr. Jervis. Mae yr ysgol hon yn enwog am ei chanu, ac ni bu yn ol y waith hon i'w harferiad gyffredin. Cyn ymadael, unodd yr holl gynulleidfa i ganu "Hen Ganfed." ha fel hyn y terfynwyd un o'r cymanfaoedd ysgolion goreu a welwyd erioed yn y gymydogaeth, ac aeth pawb i'w ffordd ei hun yn Uawen. Dylasem ddywedyd hefyd fod pobl Penygraig wedi darparu *«°»edd o ymborth i bawb, heb arian ac heb werth ac yr oedd y bara brith yn dderbyniol »wn gan y plant, yn feibion ac yn ferched. JOHN I GEIAI.

UNDEB CANU CYNULLEIDFAOL RHANBARTH PENYBONT. Dydd Llun y Sulgwyn oedd dydd uchel-wyl yr Undeb uchod. Cynaliwyd y gymanfa eleni yn y Tabernacl, Penybont. Arweinydd y dydd, Mr. D. Francis, Treforris, yr hwn a aeth trwy ei waith fel un ag awdurdod ganddo, yr hwn ni raid iddo wrth ein canmoliaeth. Llywydd y dydd, y Parch. J. Davies, Penybont. Hon oedd yr ail gymanfa a gynaliwyd gan yr Undeb uchod. Caf- wyd canu da. Ewch rhagoch gantorion rhan- barth Penybont; medrwch ganu, yr ydych bell- ach wedi profi hyny. Mae gan yr ysgrifenydd syniadau uehel am y gymanfa, ac mae genyf resymau digonol dros hyny, fel ag y mae tystion yn profi eisoes fod daioni wedi ei wneud trwy y gymanfa, a chan fod y gymanfa ddaearol yn ddarluniad bychan o'r gymanfa dragwyddol sydd fry. Y mae pregethu yr efengyl yn hen arferiad yn mhlith y tadau, ond gwelaf ddull newydd erbyn hyn, set canu yr efengyl. Y mae Duw ei hun yn hoff o ganu. Mae'n achub pechadur dan ganu a chan fod canu gan breswylwyr y nefoedd -gan aelodau yr eglwys orfoleddus, bydded hir oes i'r gymanfa i ganu-gan aelodau yr eglwys filwriaethus ar y ddaear, yw dymuniad A. Lewis, Ysg. Marwolaeth ddisijfyd.—Bu farw Mr. Edward Thomas, Owrtwatertown, yn dra sydyn ar y 4ydd oyfisol. Nid oedd yn dda er nos Wener blaenorol, ond teimlai yn well erbyn dydd Llun, fel yr oedd yn alluog i fyned allan oddeutu y ty. Aeth i orphwys i'r gwely, ac yn mhen tua chwarter awr aeth ei briod i'r llofft gyda'r bwriad o gynyg rhywbeth iddo i'w fwyta, pan er ei mawr ddychryn y cafodd ef yn gwbl farw. Gadawodd weddw it 7 o blant man i alaru ar ei ol, ynnghyda gobaith am yr wythfed. Cydymdeimlir yn ddwys a Mrs. Thomas yn ei iphrofedigaeth, yr hyn a gymeroddi le o fewn haw wis,i'r diwrnod o'r adeg y fladdwyd ei thad. Cladd- wyd Mr. Thomas yn nghladdfa y teultf yn Tregolwin.J.T.J. LE'RPWL. Mae y dref hon wedi cael ei breintio ag amryw o bregethau gan wahanol ddoniau yr wythnosau diweddaf. Y Sabbath olaf yn Mai, yr oedd cyfar- fod yn y Tabernacl, pryd y gweinyddwyd gan y Parchn. W. Nicholson, Grove St.; 0. E. Owen, Glandwr; a D. Griffith, Dolgellau; a'r Salgwyn yr oedd Cymanfa y Methodistiaid Calfinaidd. Pregethwyd mewn deg o gapelydd, yn nghyda phedwarneu bump o wahanol ysgoldai, gan y gweinidogion canlynol:—J. F. Jones, Machyn- Ileth;, E. Jones, Caernarfon; W. James, Aber- dar; Dr. Edwards, Bala; R. Edwards, Wydd- grug; Dr. J. H. Jones, M.A., Trefecca; W. S. Davies, Abertawe; D. Davies, Abermaw; E. Phillips, Castellnewydd; D. Saunders, Abertawe; T. Levi, Aberystwyth; W. Jones, Penrhyn; J. Williams, Bangor; G. Parry, Aberystwyth; D. Ch. Davies, M.A., Llundain; S. Jones, Caerdydd; D. Harris, America; T. J. Wheldon, B.A., Ffes- tiniog; J. Pritchard, Amlwch; J. J. Roberts, Trefriw; a J. R. Roberts (A.), Aberhosan; yn nghydag amryw o weinidogion y dref a'r cyffiniau. Cynaliwyd y seiat fawr" eleni yn 'Hengler's Circus, o dan lywyddiaeth Dr. Hughes. Yr oedd golwg ysblenydd ar yr adeilad eang yn orlawn o wrandawyr, ond cwynid mewn amryw gyrau o honi fod y siaradwyr mor isel fel nad oeddynt yn eu clywed. Darllenwyd cyfrifon yr eglwysi Cy- mreig yn Le'rpwl a'r cyffiniau, a dangoswyd fod rhif yr aelodau, yn nghydag ymgeiswyr am aelod- aeth, yn cyrhaedd dros chwe mil, a bod rhif y gwrandawyr ar gyfartaledd dros un mil ar ddeg. Hefyd casglwyd yn y gwahanol gapelydd yn ystod y flwyddyn tl2,391 16s. 8e. Well done yr Hen Gorff. Nos Fawrth, cafwyd mil o leisiau melusion," sef cyngherdd, yn y Philharmonic Hall, gan fil o blant perthynol i Undeb yr Ysgolion Sabbathol Cymreig." Mae yr Undeb hwn yn cymeryd i mewn bob enwad, a chynaliant gyngherdd bob blwyddyn o'r natur hwn, ac yr oedd y cyngherdd eleni yn chweched o'u heiddo, yr hwn oedd yn llwyddiant perffaith, ac yr oedd y canu yn wir dda, yr hwn sydd yn anrhydedd i'w harweinydd galluog, Mr. W. Parry. Chwareuwyd yr organ gan Mr. Kerford Jones. Cymerwyd y gadair gan Faer y dref, yr hwn ar ganol y cyngherdd a ran- odd y gwobrwyon i'r rhai a enillasant yn yr arhol- iad diweddaf. Hefyd, traddodwyd anerchiadau ar y diwedd gan J. Roberts, Ysw., Y.H., E. Sam- uelson, Y.H., a J. Hughes, Y.H. Cynelir bazaar mawreddog yn Stanley Park yr wythnos hon er budd Stanley Hospital. Agorwyd hi mewn rhwysg ddydd Llun gan Earl Derby. Aeth oddeutu 40,000 o bersonau i mewn iddi ddydd Llun. Yr ydym yn ofni y bydd y tywydd gwlyb yn anffafriol iddi weddill o'r wyth- nos. Gimeri. [Diolch i GlanAlwen am ei adroddiad, ond eiddo Gimeri ddaetli i law gyataf.—Gol.]

SALEM, CEREDIGION. Gyfarfod Pregethu. — Cynaliodd yr eglwys uchod ei gwyl flynyddol eleni ar y dyddiau Mawrth a Mercher ar ol y Sulgwyn, pryd y gwas- anaethwyd gan y Parchn. T. P. Phillips, Horeb; D. Roberts, Wrexham; a W. Jansen Davies, Casnewydd. Dechreuwyd y gwahanol oedfaon gan y Parchn. J. Davies, Talybont; P. Davies, Clarach; a Mr. W. Tibbot, Talybont. Cafwyd pregethau rbagorol iawn. Yr oeddym yn teimlo nid yn unig fod y gweision yn bresenol, ond fod y Meistr yn bresenol hefyd, ac yn cynorthwyo ei weision i draddodi y genadwri am y groes yn eglurhad yr ysbryd a chyda nerth. Er fod yr hin yn bur anffafriol, o herwydd fod y gwlaw yn cael ei dywallt, cafwyd cynulliadau Iluosog iawn yn yr oil o'r cyfarfodydd, a phawb yn mwynhau eu hunain, Seion yn llawenhau, a phechaduriaid yn teimlo. Ar y diwedd, cafwyd cyfeillach gyffred- inol o bob enwad crefyddol, er rhoddi cyfleusdra i bwy bynag a fyddai yn teimlo awydd i ymuno a Mab Duw. Siaradwyd yma gan y gweinidog a D. Roberts, Wrexham, yn bur effeithiol, a chaf- wyd fod yma un o'r newydd wedi taflu ei arfau gwrthryfelgar i lawr, ac yn benderfynol o ddilyn yr Oen i ba le bynag yr elo ac yr wyf yn hyderu nad yw yr un hwn ond blaenffrwyth, ac y daw eto gynhauaf toreithiog i'w ddilyn. Yr oedd yr eglwys wedi bod yn cynal cyfarfodydd gwedclio am wythnos yn flaenorol i'r cyfarfod, a gobeithio y bydd i'r Arglwydd ateb ei thaer weddrau trwy achub rhyw luaws o bechaduriaid i fywyd tra- gwyddol, yw gwir ddymuniad Salemfab. SARDIS, MYDDFAT. Os ydyw ein cymydogion y Seison yn caru cael races neu athletic sports ar ddydd gwyl, yr ydym ninau y Cymry hefyd yn chwenych cael ycliydig o ddigrifwch, er o wahanol nodweddi eiddo Shon Darw. Ein hamcan ni yw diwyllio meddyliau ieuenctyd ein cenedl; a thrwy gynal eisteddfod, neu gyfarfod cystadleuol, neu de parti bach, a chwrdd adroddiadol, yr ydym yn cael ein boddhau yn wabanol i dylwyth ty Shon, am eu bod hwy yn gwario eu harian ar ffolineb ac annuwioldeb ac yn darostwng eu hunain i sefyllfa anwaraidd ■ ond yr ydym ninau a'n holl egni yn ceisio ac yn medru dyrchafu ein cenedl i sefyllfa ragorach, trwy eu denu yn moreu eu hoes i roddi eu bryd ar fyfyrio ar bynciau daionus a thrwy hyny y daeth amryw o ieuenctyd ag oedd a'u taleirfetti yn guddiedig i'r amlwg. Felly, i'r eisteddfod, y cwrdd adroddiadol a'r cystadleuol y mae mwyaf- rif ein cenedl yn medru hysbysu am yr ymgais gyhoeddus gyntaf; a thrwy ein hymlyniad diys- gog wrth sefydliadau o'r fath, y rhai sydd yn dwyn yr ieuenctyd i ystyried ac i fyfyrio ar bync- iau pwysig, llawer talent a esgorodd ar alluoedd barddonol cywrain, neu reitheg a rhesymeg, neu i egluro ei feddwl trwy gyfryngdod yr ysgrifbin; hyny yw, y mae lluaws na fedrant lefaru yn gy- hoeddus, ys dywed Kilsby Jones, heb fod "pibon- wy a llydrew ar eu tafod," am eu bod yn ddiffyg- iol o'r dalent hono, ond am ysgrifenu, hwy pia hi ac felly, nid oes gwahaniaeth pa ddull y dringa dyn yr ysgol os gall gyraedd y pen uchaf, ac at y n6d yn anrhydeddus, fel ac i ddwyn an- rhydeddiddo ei hun. ei wlad, a'i genedl, ac y gall yntau fynegu yn ddiweddaf oil: Nid i mi ond i Dduw y byddo y gogoniant." Felly y mae pobl dda Sardis er ys blynyddau bellach. Nid yw Llun y Sulgwyn i fyned heibio fel diwrnod dibwys, canys rhaid cael te a bara brith i ddenu yr ieuenetyd yn nghyd, ac y maent hwythau yn talu am werth yr anrheg trwy adrodd a chanu yn ardderohog. Eleni canwyd amryw dônau. a darnau yn soniarus, ac y mae ffrwyth llafur Mr. J. Davies, gynt Llety'rhyrddod, a'i olynydd Mr. Thomas Griffiths (Melodydd y Dyffryn), Pontarllechau, i weledyn blodeuo ar gerddoriaeth yn odidog yn y lIe yma, ac ymae cynefinoldeb y plant a'r dosbarth ieuanc o adrodd- wyr yn eu dwyn un flwyddyn ar ol y Hall i safon uwchraddol; ac yr ydwyf yn tybio eleni eu bod yn canu ac yn adrodd yn fwy hyf, o herwydd nad oedd yr hen wr o Gastell Coch, yn ol ei arferiad Phariseaidd, yn eu plith; a gwaredigaeth dda fyddai i lawer eglwys pe byddent fel pobl Sardis, yn siomi y rhai sydd am wneuthur eu hunain yn uchel lywodraethwyr, canys nid yw dynion o'r fath yn chwenych dim yn rhagorach na gwag- ogoniant ar draul llafur eraill! Y Parch. D. Richards, gweinidog y lie, oedd yn llywyddu y cyfarfod, a gwnaeth ei ddyledswydd yn anrhyd- eddus ac nid oes amheuaeth na chafodd y gwragedd trafferthus, y cerddorion medrus, yr adroddwyr llafurus, a'r gwrandawyr astud eu Ilwyr foddhau yn yr oil o'r gweithrediadau. lOAN Dafxdj). V •