Y Celt

BLAENRHONDDA. N;d yw pethau yn gwisgo agwedd gwbl mor ddyinnnol yma ag oeddynt wythnos yn ol. Y mae glofa Femhill yn gweithio mi goeliaf, mor fywiog ac y bu erioed, er fod ei goruch- wyliwr naf wedi cael ei stopio, dyna stori'r bobl, os felly mae hi, gobeithiwn ei fod yn teimlo yn dawel. Nid yw pethau y dyddian hyn mor ddymunol yn i glofa Blaen- rhondda. Nid yw wedi gweithio oddiar ddydd Mercher diweddaf, Mai 29ain, ac y mae rhybydd o termination of contracts wedi osod i fyny ar ddrws y swyddfa, oddiar boreu ddoe, Mai 31. Beth all meddwl y rhybydd hwn f d nis gwyddom, ac y mae hyn yn gymaint o driirgelwch i bob un yma hyd yn hyn, ag oedd ymwtliad Count Schouvaloff a Petersburgh, hyd ei ddychweliad i Lundain. Buorn yn siarad a phrif swyddog y lofa er's yehydig oriau yn ol, ac y mae ef yn ei dywyllwch fel pob un arall hyd yn hyn. Y mae llawer yn ceisio dyfalu ei ystyr. Rhai yn dweyd mai pen blwyddyn y cwmni yw, ac eraill yn darogan fod y gwaith yn debyg o gael ei drosglwyddo yn ol i ofal yr hen gwmni. Nid oes neb yn gwybod, ond myn pobl rywbeth i'w ddweyd. Gobeithiwn y tyr gwawr yn fuan er mwyn y Iluaws teulu- oedd sydd yma yn ymddibynu ar y lofa hon am eu cynhaliaeth, ac er mwyn y gwahanol ganghenau o achosion crefyddol ieuainc sydd yn y lie. Nos Iau diweddaf, Mai 30ain, bu CRANOGWEN yma yn traddodi ei darlith ragorol ar "Arian ac Amser." Mae yn anrhydedd i Gymru fod ganddi foneddiges o alluoedd Cranogwen yn ymgymeryd a siarad yn gyhoeddus, ac yn t, eulio ei hamser i geisio gwella ac adeiladu ei chydgenedl. Cydiodd yn ei thestyn o ddifri, a thriniodd y pwnc o "Arian ac Amser" gyda deheurwydd neillduol, gan ymdrin yn fwyaf neillduol a'r gwastraff wneir ar arian, ac o amser. Ni chaniata. gofod i ni roddi dim yn debyg i grynodeb o'r t, t, y ddatlith ragorol. Byddai yn fendith an- rbaethol i holl ieuenctyd Cymru geisio cael clywed y ddarlith, ac ymdrechu i geisio gweithio i ymarferiad y cynghorion gwerth- fawr a geir ynddi. Bu Miss Rees yn siarad am yn agoa i awr a tbri chwarter o amser. Yr oedd y cotpeltl ws sydd gan y Methodist- iaid yma yn llawn, a phob un (er fod yno la.wer na welwyd mewn capel er's llawer o amser yn flaenorol) yn gwrando gyda dydd- ordeb neillduol. Wedi myn'd trwy y sere- moniau arferol, canwyd yr hen benill "Cysegrwn flaenffrwyth ddyddiau'n hoes." Ac yraaclawodd pawb wedi eu llwyr foddloni. GOHEBYDD. DYFFRYN AERON. Dynd Mawrth, Mai 28, cynaliwyd Cymanfa Undebol Y.-goUbn Sabbathol Ty'nygwndwn, Cilceuin, Tioedyrhiw, Nebo, a Dihewid, yn Ty'nygwndwn. Adroddwyd rhanau o'r Ysgrythyrau gan y gwahanol ysgolion, ac (1,1 hlllwyd hwynt gan y Parchn. Thomas, Llanbedr; Jones, Llwyncelyn; Evans, Oak- ford; ac Fvans, Aberaeron. Can wyd tonau ac anthemau llafurfawr liefyd gan bob un o'r ysgolion mewn modd oedd yn profi llawer o lafiir blaenorol mewn ymbarotoi. Nod- .weddid y cynulliad a'r gweithrediadau ar y cyfan, gan symlrwydd a difrifwch teilwng o'r efeugyl. Y ddeiseb at y Frenhines.—Arwyddwyd y ddeisei) flon gyda brwdfryded gan bob copa walltog mewn oedran a. syuwyr perthynol i'r gyiilillei,ifa. Gwnai les i galon Victoria pe gallai weled pobl syml, dyngarol, a chrefvddol Cymiu yn ymdyru i dori eu henwau yn erbyn rhyfel. Dylai llais un gynulleidfa fel hyn gael mwy o ddylau wad ami nag ysgrech- iadau a gwawchiadau can' mil o jingos, difeddwl a digymeriad y Music Halls. Paham, tybed, yr auwybyddir yr rndod- iaid mewn materion fel hyn? Gwyddom eu bod yn weinidog ac aelodau, mor awyddus, ac mor barod a neb i wneud eu rhan gyda golwg ar y ddeiseb hon, ond ni anfonwyd yr un iddynt. Clywsom nad ydynt hyd yn hyn wedi cael ar gasglu at y ByifysgQU Ni raid iddynt gwyno rhyw lawer am hyny, oblegid nid ydyw y cyfleusderau i gasgin yn brimon ia Mi; ond yn f-icr, os gelwir unrhyw symudiad yn "genedlaethol," oylai pob plaid gael cyfleusdra i fod a llaw ynddo. JOHN Y CLOCIAU. LLANELLI. Y Feibl Gymdeithas.—Prydnawn dydd Sul, Meh. 2, bu fir. Griffiths, un o ddirprwywyr y Gymdeithas hon, yn rhoddi crynodeb o'i gweith- rediadau yn ystody fl. ddiweddaf, a thaer erfyniai am ymdreck adnewyddol at ei chynorthwyo allan o'i dyled. Yr oeddid wedi derbyn y flwyddyn ddiweddaf JE212,000, ac wedi gwario £227,000. Yr oedd y Gymdeithas wedi gwneud ymdrech neillduol tuag at daenu Gair Duw yn mysg mil- wyr Twrci a Rwssia yn ystod y rhyfel diweddaf, ac felly wedi gwario mwy nag arferol; ac yr oedd y derbyniadau yn fwy o £7,000 na'r flwyddyn flaenorol. Nos Lun eanlynol, bu yn nghapel y Wesleyaid yn Hall St. gyda y gangen Seisnig. Darlith ar y rhjxjd rhwng Bwssia a Twrci.— Edrychid yn mlaen gyda dyddordeb ar y ddarlith hon gan y galluog Mr. Archibald Forbes, gohebydd y Daily News, yr hwn a fu yn Uygad dyst o'r ymladdfeydd dychrynllyd yn Plevna, Shipka Pass, a manau eraill. Nos Wener, yn nghapel Seion, daeth eu dysgwyliad i ben. Cy- merwyd y gadair, (yn absenoldeb B. T. Williams, Ysw., A.C., yr hwn oedd i lywyddu), gan Mr. J. B. Phillips, cadeirydd y Bwrdd Llèol, a chafwyd cynulleidfa gymedrol o luosog o ddynion deallgar. Cafwyd hollol foddlonrwydd yn y darlithydd. Y mae ei allu desgrifiadol yn alluog a thlws. Yr oedd y desgrifiad a ruddai o'r ymladdfeydd yn ddychrynllyd, ac wed'yn o'i geffyl blinedig yn gorwedd i lawr a'i ben ar ei goes yn hytrach na bwyta ysgub o haidd, yn doddedig a phrydferth, a'i waredigaeth o grafangau y Bashi-Bazouks drwy ei gyfrwysdra. Y mae y ddarlith yn llawn addysg, ac yn wir werth i bawb a allo i wneud ymdrech i'w chlywed. D. C. P. CBICCIETH. Cynaliodd yr eglwys Annibynol yn y lie uchod ei chyfarfod blynyddol nos Lun a dydd Mawrth, Mehefin 3ydd ar 4ydd. Y gweinidogion ethol- edig eleni oeddynt y Parchn. T. Jones, Tabor; E. H. Evans, Caernarfon; a J, Ossian Davies, Llanelli. Hefyd, fe bregethodd y Parch. R. Hughes, Abersoch, yr hwn oedd i fod yn nghyfar- fod Rhoslan dranoeth. Methodd D. S. Davies, Bangor, a chyraedd mewn pryd, gan ei fod yn Clydach, Morganwg, y dydd blaenorol. Yr oedd y weinidogaeth yn cael ei thraddodi gyda nerth neiliduol. Gobeithiwn y bydd ffrwythau dymun- ol ya eanlyn. Dechreuwyd yr oedfaon gan y Parchn. Jones, Tabor; Ossian Davies; a flngh. es, Abersoch. GOHEBIPD. CLYDACH, CWMTAWE, Cynaliodd yr eglwys Annibynol yn y He uchod ei chyfarfod blynyddol y Sabbath cyntaf yn y mis hwn, a'r nos Lun canlynol, pryd y pregethwyd gan y Parehn. C. Davies, (M.C.), Glais; D. S. Davies, Bangor; a D. Jones, B.A, Abertawe. Yr oedd y capel yn orlawn o wrandawyr, a'r pregethau yn hwylus a nerthol drwy yr holl oed- faon. Ni fum mewn cyfarfod a chymaint o'r gwres nefol ynddo er's blynyddau lawer. UN OEDD YNO. CYFARFOD AIL-AGORIADOL BETHESDA, ABERNANT, ABERDAR. Cynaliwyd y cvfarfod hwn ar y Rul a'r LIun, Mehefin 2d a'r 3ydd, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn. J. Morgan, Cwmbach; D. R. Davies, Ab?rcwmboy; J. D.iv^es. Soar, Aberdar; D. Pri-e. Siloa; D. Griffiths, Cwmdar; T. M. How- ells, Salem, Aberdar; H. Davies, Cwmaman; R. Rowlands, Aberamam; T. Harris, Brynseion; W. J. Richards, Penwern, Dowlais; W. S. Davies, Llwydcoed; a D. Thomas, Caerdydd. Cafwyd pregethu rhagorol o dda trwy yr holl gyfarfodydd. Yr oedd angen mawr am adnewyddu y lie, o herwydd i'r ysgol ddyddiol fod ynddo am flynydd- oedd lawer. Costiodd y cyfnewidiad jB376 Is. Casglwyd rhwng y cyfarfodydd agoriadol a'r hyn a wnaed gan yr aelodau yn flaenorol i hyny JE40. Gobeithio fod dyfodol llwyddianus yn aros Blith- esda, Abernant. E. LLANBRYNMAIR. Yn Ysgoldy Brutanaidd y lie uchod nos Iau, Mcti 30, cyfarfu nifer yn nghyd er ail ethol pwyll- gor ar yr ysgol ddyddiol. Cymerwyd y gadair gan gadeirydd y pwyllgor, sef Mr. R. Davies, Dol- gQch, yr a ddywedodd M aefjlifa y* mQ