Y Celt

^lotiiatiiiu gait n Li Taxchwa mewn GWAITH Gtlo.—Tuag un ar ddeg; o'r gloch dydd Gwener diwedxlaf, bu tanchwa arswydus yn ngweithiau glo enwog Haydock, ger St. Helens, Laoica- shire, yr hon a brofodd yn angeuol i 232 o'r gweithwyr. Yr oedd yr olwg ar gyrff y fath nifer yn alaethus, ac yr oedd galar eu ceraint a'u cyfeillioa yfath fei nad ellir ei ddarlunio. Nis gwyddir eto pa fodd y darfu i'r nwy, ag ydoedd wedi llenwi gwaelodiou y pyilau glo, gymeryd tan ond gydag iddo danio, drylliodd y cyfan. o'i ddeutu ar darmTiad amrant. Taenodd y fath ddinystr ofuadwyddyehryn drwy yr hoH ardaloedd, ac acbos dristwch a cholied drwy yr boll wind, acyu enwedig i berchenogion y gwaith, sef yr elusengar a r gwladgar Richard Evans, Yswain, a'i gwiimi.

YR ArddAjStgosfaYJF Parts.—Y mae yn hyfryd i ddarllen a ehlywed fel y mae mawrion y gwledydd yn ymdyru; yno y dyddiau hyn. Y mae y fath yspryd byw i gymeryd dyddordeb yn v fath aj'ddang- osiad yn brawf fod awydd cryf drwy y gwledydd i getnogi y celt'yddydau, i goethi y gwy bodaethau, ftC i feithrin cyfeillgar- wch. Galarus iawn ydyw gweled tywys- t, ogion enwog yn ymrurfiro yn gynddeiriog i lofruddio en gilydd alll' faes y rhyfel; ond y mae yn hyfryd en gwelecl. yn ysgwyd tlwylaw dan wenu yn garuaidd, ac yn cyd- rodio a chydymgomio yn ddifyr mewn ar- y n ddangosfa gydwladwriaethoL Y mae eg- Diadau Ffrainc i wuenthur yr arddangosfa yn un ddefnyddiol, yn a .irhydedd i'w llywodraeth ac i'r deiliaid. Da genym fod digon o wroldeb mewn rhai Cyrary i anfon -eu cynyrchion iddi, a. hyderwn y dychwel- ant gyda phalmwydd buddugoliaetli. Bydd yn llawenydd gan ein darllenwyr ddeall fod rhai 0 Ohebwyr y Celt wedi myned drosodd i Paris, ac addawsant anfon i ni ffrwyth eu sylwadaeth a'u myfyrdod.

Ymerawdwr, Germani.-—Y mae teimlad- au cynhjTfus yn berwi drwy Germani mewn canlyniad i gynyg bradwrus Dr. Nobiling i lofruddio yr Ymerawdwr. Y mae llawenydd cryf drwy gylchoedd uchaf yr ymerodraeth am fod yr hen Ymerawdwr w gwladgar a gwrol yn gwella o'i glwyfau. Y mae swyddfeydd yr ymerodraeth yn ymroi i astudio ac arfer y mesurau cryfaf er dal a chosbi y Socialists, neu y cyng- rair o fradwyr ag yr oedd y llofrudd N"ob- iling yn aelod o hono. Ymddengys fod plaid gref o'r Germaniaid yn ystyried ac yn teimlo fod treuliau sefydliadau rhwysg- 0 fawr ymerodrol yn orthrymus annyoddef- • adwy, a bod yn rhaid mynu.eu hysgafnhau; ond y mae yn ddychrynadwy i feddwl eu bod am geisio eu symud, nid drwy foddion cyfreithlon, ond drwy greulonderau teyrn- fradwriaeth. Y mae llywodraeth Germani yn awr yn trefnu mesurau, ac yn llunio deddfau try mi on caethion er galiu cosbi y teyrnfradwyr yn y dull mwvaf effeithiol ond byddai yn dda i'w deddfwyr ar yr un pryd gofio fod ganddynt dclwy ddyledswydd i'w cyflawni, sef symud gorthrymderau llywodraethol, yn gystal achosbi bradwyr llofruddiog. Y mae hoffder penaduriaid o "ogoniantau" rhyfel wedi ea cymell i zn greu ac i gynal sefydliadau milwraidd ag ydyntyn achosi llawer iawn o orthrym- derau a llygredigaethau. Y mae iau sef- ydliadau rnilwraiddygwledydd yn gwasgu yt yn drwrn iawn ar deuluoedd llafur, ac nid rhvfedd eu bod yn teimlo yn ddolurus dan yr iau, a'u bod yn bryderus am ei dryllio. Byddai yn ddoeth iawn i benaduriaid a'u gweinidogion symud yr iau drom mewn pryd, rhag iddi achosi chwildroadau gwaed- lyd drwy holl wledydd cred. Y mae dar- llen am establishments a departments Dys- oedd a theuluoedd ymerawdwyr ac ymer- odresau, megys eu Steward, a'u Chamber- lain, a'u Iiorse, a'u Kobe, a'u Bed-chamber, a'u Comptroller's Departments: a darllen am eu Guards, a'u Knights, a'u Equerries, a'u Grand crosses, a'u Orders; ac am eu First Lords a'u Junior Lords, a'u Law Oihces, a'u Trade Offices, a'u Charity Offices, a'u Secretaries a'u Under-Secretar- ies; ac am eu Revenue a'u Custom a'u Excise Establishments, a'u Courts o bob natur; ac yn enwedig am eu Army Lists a'u Navy Lists, Infantry, Cavalry, Engin- eers, Brigade Depots, Royal. Marines, Pensioners, a'r holl Army Estimates, &c., yn ddigon i wneud y dynion tecaf, tawelaf, a mwyaf crefyddol yn Socialists. Y ffordd ddyogelnfaceReithiolafi gael tangnefedd a. chydweithrediad cymdeituasol ydyw i "j deuluoedd ymerodrol a'u gweinidogion amlygu mwy o gydymdeimlad a'u deiliaid gorthrymedig, a chydymegnio i ddiddymu o cl segur-swyddogaetbau gwastraffus eu teu- luoedd a'u llysoedd a'li holl departments, ad felly ysgafnhau beichiau eu deiliaid, Y ffordd oreu i nychu SociaUaeth yn mhob gwhad ydyw i'w llywodraeth drefnu yn ddyngarol er ysgafnhau beichiau ac er zn lluosogi cysuron ei deiliaid llafurus ac ufuddgar.

Y Gynhadledd in Berlin.—Y mae rhai cenadau uchelfrydig, tyn am eu ffordd, i fod yn aelodau o honi. G obeithio y cant ras i ftrwyno ychydig ar nwydau eu hun- anoldeb rbyfelgar wrth geisio cyflafareddu at adeg mor bwysfawr: neu ynte os ymoll- yngant i geisio ailddyrysu y dyryswch Dwyreiniol, fel ag i enyn rhyfel, erys m'ell- d{thion amser a thragwyddoldeb ar eu henwau byth bythoedd. Y mae yn radd f«|chan 0 gysur fod y cytundeb rhyfedd a ejwir y u San Stefano Treaty i gael fei dpwyn dan arolygiaeth y gynhadledd; oplegid yr oedd y ffordd a gymerodd y Grand Duke a G-eneral Ignatieff i waagu cynrychiolwyr Twrci, megys a nerth arfau, i arwyddo y treaty annheg hwnw. yn warfch i holl reolau trefniadau heddychgar cyd- wladwriaethol. ".r /fnl/iofjogsv L.'

Oymdeithas y Dadgysylltiad.—Sef y Gymdeithas er rhyddhad crefydd o gad- wynan y llywodraetb. Saith tnlynedd 1* 01 nid oedd ei chyllid blynyddol ond rhyw ^(5000, ond y mae yn awr yn £ 16,000.' Y niiae yn amlwg fod ei nerth a'i dylanwad yn cynyddu yn gyflym ac ya barhaus. Y mae olwynion rhagluniaeth yn gystal ag Qi'diu,hadau Cristionogaeth yn troi ac yn dylanwadu o du ei hamcanion.

Pockd LAWN.—Gadawodd Mr. O'Keeffe, yr hwn a fu farw yn Allahabad yn 1876, y swm tywysogaidd o bum' mjJiwn o buuflu ar ei ol. Bu farw yn ddiewyllys, ac ymddangosodd yn agos iddau cant o hawlwyr i'r eiddo. J ran adeiladydd o Limerick a'i bedwar brawd, cefnderwyr Mr. O'Keeffe, y syrthiodd yr holl eiddo. Trwy fasnachu mewn opiwm y daeth i'r cyfoeth mawr hwn.

Y britatsES atnefodus SARAII HUGHES.— Cafwyd hyd i goes (y darn ag oedd yn eisieu 0 gorff y druanes uchod), ddydd Mawrth wythnos i'r diwedda^ sef blwydd- yn union i'r adeg y'i dryUiwyd, ger Ffac- tri Frongoch, oddeutu hanner milldir nwchlaw Dolgellau, gan ddau o'r personaa h a gawsant y darnau blaenorol. Claddwyd ef gyda'r gwedclill yn mynwent y Brithdir bivvyddyn i'r un diwrnod!