Y Celt

L-1 (Epilwvsiab. Nodiadau gan y Gol. 3 Celt—Celtau—C,ymry 4 Oddiwrth ein Goliebydd Cyffredinol—Y Gol- ofn Ddirwestol 5 Sardis — Liverpool — Ffaldybrenin — Cymro llwyddianus—Tredegar—Ffelinwen 6 Yr ordeiniad yn Hawen a Bryngwenith—Ys- trad-Llanbrynmair-Aberdare 7 PRIF ERTHYGL- Y Rhyfel 8 Pwyllgor Cymanfa Gerddorol yr Annibynwyr yn Mon 8 Ffestiniog—Bala—Manchester—Llundain 9 Gohebiaethau 10 Ymweliad gweinidog o'r America a Chymru- Ymweliad ag Aberdare—At e^lwysi Anni- bynol siroedd Dinbych a Fflint 11 Cyfandir Afirica-Canol y Ffordd 12 Undeb Ysgolion Sabbathol yr Annibynwyr yn Penllyn ac Edeyrnion-Pwllheli-Llan- idloes 13 Priodasau, Marwolaethau — Barddoniaeth— Hysbysiadau 14

41 jab all gan 12 6al CYFAEFODYDD MAL-Da genym ddeall eu bod yn troi allan eleni eto mor llwydd- ianus, a bod rhagolygon mor obeithiol am gynyrch toreithiog o ffrwythau da mewn canlyniad i gyd-gyfarfvddiad cynifer o oreugwyr ein gwlad. Ein cydwladwr y Parch. E. Herber Evans oedd prif arwr Cyfarfod y Beibl Gymdeithas; a thrwy ei hyawdledd a'i allu desgrifladol gwefr- eiddiai yr holl dorf. Nid hwn oedd y tro cyntaf iddo gael yr anrhydedd o sefyll ar yr un esgynlawr a'r gwir anrhydeddus Iarll Shafftesbury, a byderwn fod iddo oes faith i wasanaetlm ei genedl a'i Dduw yn efengyl ei Fab."

YE YSGOLFEISTEI.—Y mae tua deng mil o honynt wedi ymffurfio yn Undeb, ac y maent newydd fod yn cynal cynhadledd yn Plymouth. Yr oedd ganddynt gwyn drom yn eu cynhadledd, sef fod y llyw- odraeth yn penodi boneddigion go ieuainc, rhy ddibrofiad, a dichon rhy ddilafur, i fod yn Inspectors of Schools, yn arch- wilwyr, neu arolygwyr ysgolion; a bod b adroddiadau a threfniadau yr Inspectors yn gryn annhegwch a'r ysgolfeistri.

Y PAB LEO xni.—Y mae newydd anfon allan ei gylch-lythyr cyntaf, er egluro rhinweddau a hawliau ei gadair. Yr eeddid yn dysgwyl y buasai y Tad Sant- aidd, yn yr oes oleu gynhyrfus hon," yn llai honiaclol ac yn fwy haelfrydig na'i ragflaenydd ymadawedig; ond y mae yn amlwg mai ei farn a'i deimlad ydyw, y dylai pob awdurdod gwladol ac eglwysig, daearol ac vsprydol, fod yn ei lys ef3 :fel Hear Crist ar y ddaear. CTFLOQAU.—Yn sefydliad mawr Krupp ar y Cyfandir, y mae pob gweithiwr yno, ar ryw ystyr, yn aelod o'r Cwmni; oblegid heblaw ei gyflog wythnosol, misol, neu flynyddol, y mae yn cnel ei ran, ynolei oedran a'i safle, o enillion y sefydliad. Ar ben pymtheg mlynedd o wasanaeth, byddai ei ran o'r enill bron gymaint a'i gyflog. Gallai trefnu cyfran fechan felly o'r enill- ion i weithwyr ffyddlawn fod yn gynllun teg a buddiol yn mhob gweithfa neu sef- ydliad.

DEFODAETH.—Y mae cryn bryder yn awr drwy lawer o gylchoedd yn Llundain oblegid yr ymdrech a wneir i ddwyn i mewn i hen Eglwys G-adeiriol Sant Paul rai o ordinhadau Defodaeth. Yn awr benaf yr wyl, ddydd Gwener y Groglith, buwyd yn cyflawni o fewn ei muriau cysegredig, y "Three Hours Agony," a gelllir casglu y bydd ei phyrth yn agored yn fuan i actio yno rai o Tragedies eraill, a dichon hefyd rai o Comedies coel- grefydd.

DYLANWAD ELTJSENGAEWCH.—BU cyd- ymdeimlad dwys drwy Brydain a gwasg- feuon preswylwyr parthau o India, drwy dymor y newvn fu yno yn ddiweddar;, a bu elusenau Lloegr yn gysur mawr i fil- oedd o ddyoddefwyr yn eu hanglien. Yr ydys yn cael yn awr fod miloedd lawer yn India yn dechreu dyfod i astudio egwy- ddorion Qristionogaeih eu cymwynaswyr, ac y mae lie i obeitfeio y deuant i'w credu, a'u cofleidio, a'u dilyn.

HIIYDDID Y PAB.—Tra y mae yn rhes- ymu yn daer ac yn dyner a llywodraeth Lloegr a Germani am fwy o ryddid cref- yddol i'w ofteiriaid a'i eglwys o fewn eu tiriogaethau, y mae wedi rhoddi gorchym- yn i lywodraeth Spaen i arfer ei holl ddy- lanwad i erlid oddi yno bob, Cenadwr Protestanaidd. Y mae yn hyf-gyhoeddi y bydd iddo esgymuno pob un a rydcllecy neu luniaeth i unrhyw Genadwr neu efengylwr Protestanaidd; ac hefyd i es- gymuno pob un a roddo unrhyw gymorth i werthwr unrhyw Draethodau Protes- tanaidd. Y mae wedi gorchymyn am i'r deddfau hyn gael eu cyhoeddi yn mhob EglwysBlwyfol yn Spaen; ac y mae wedi ZD ysgrifenu a'i law ei hun, at y brenin 0 newydd Alfonso, i erfyn arno arfer ei holl ddylanwad i osod ei holl ddeddfau Rhuf- einig mewn grym. Gan fod llywodraeth- au Lloegr a Germani mor gynes eu sel, ac mor uchel eu profFes am ryddid a theg- wch gwladol a chrefyddol, .dylent ddanod i'r Pab sanctaiud ei anhegwch creulon a phaganaidd; a dylent ddangos iddo y dy- lai ef roddi yr un rliyddid i'r Protestan- iaid yn Spaen ag y mae am hawlio i'r Pabyddion yn Lloegr a Germaiii: a bydd llywodraeth Lloegr yn feddal anheilwng o'i henw, os na bydd iddi wasgu ar ei santeiddrwydd am hyny o iawnder a thegweh.

Y TEITHIWB STANLEY.—Er ei fod yn enwog fel anturiaethwr carffj gwrol, peti- derfynol, y mae yn drueni na buasai ynddo fwy o ysbryd tyner heddychgar apostol- aidd Dr. Livingstone; Y mae yn alarua i feddwl ei fod, pan ar ei deithiau cosius diweddar yn Affrica, wedi yinchwyddo i ddangos ei fedr a'i ddewrdert a'i dymer filwrol; ac iddo mewn nwydau rhyfelgar ladd amryw o'r brodorion. Darfu i hyny r, enyn dialgarwch yn rhai o'r: llwythau Affricanaidd, a'u llenwi o elyniaeth at y "bobl wynion:" ac mae'ndebygmai hyny fu. yn achos i fintai o Oenadon Eglwys Lloegr gael eu llofruddjo yno yn ddi- weddar, pan oeddynt ar eu taith genadol. Ofnir y bydd i waith Stanley yn tywallt gwaed yno, pan oedd mewn nwyd uchel- frydig, fod yn gwmwl ar ei gymeriad a'i goffadwriaeth,. a dry y fantol yn ei erbyn er holl rinweddau ei ysbryd, a gorehestion ei anturiaethau.

DR. PIEECB, DiNBTCH.—Da gemym ddeall trwy y newyddiaduron, fod ei un. iondeb diwyrni a'i fedr a'i brofiad swydd- ol fel Trengholydd yn dyfod ynfwyfwy amlwg y naill flwyddyn ar ol y llall, er adeg ei fuddugoliaeth bnwog ar ymyrwyr dibrofiad a hunangar, ar adeg y gwrth- darawiad a'r galanas arswydijs fu ar y Reilffordd, gerllaw Llandulas. Cafwyd prawf newydd, yn ychwanegol i'r rhai a gafwyd o'r blaen, o'i fedr a'i brofiad, a'i degwch yn yr ymchwiliad diweddar fu yn Ruthin. Y mae wedi bod yn awr am ddeng mlynedd ar hugain yn Drenghol- ydd y sir; ac y mae wedi eael y tystiol- aethan cryfaf o ganmoliaeth i'w fedrus- rwydd a'i degweh o lysoedd uchaf y deyrnas. Dicbon fod ei lwyddiant wedi enyn ychydig o genfigen; ond" yn mhob achos, gwladol a chrefyddol, pan y mae cenfigen yn ceisio gweithio yn erbyn teilyngdod a mawredd, y mae yn iaelu a nychu ei pherchenog. J

COLE GAP-, in YMNEiLLDuwTB.—T mae y London University wedi cael yr awdur- dod yn awr er's llawer o flynyddoedd i roddi urddau i efrydwyr, o bob enwad, o'r gwahanol Golegau Ymneillduol; a gellir dywedyd fod hyngr o fdjeg^ch gwlad- ol wedi effeithio yn dda er codiad a hel- aethiad i achos addysg.