Y Celt

Y mae yn dda g'enytn alw sylw ein dar- llenwyr at Quinine Bitters Mr. Evans. Y maent yn hynod 1 vyddianus a phoblogaidd drwy yr holl wI ad. Gvvelcr tudal. 2.

GANLLWYD, CElt DOLGELLAU. Nos Fawrth, yr IGeg, cyfwol, cynaliwyd budd gyngherdd yn y lie uchod, o dan lywyddiaeth fywiog ein hamvyl gyn-wêinidog, Mr. Robert, (yn awr o Bethel, Fftstiiiiog). Prif arwr y cyf- arfod oedd Eos Brychan, yr hwn a gynorthwyid gan Mawddach Jones, M. Jox's, Jerusalem. H. Pnw, a Miss Puw, Lkiif.icbretl), yn nghyda chOrau Siloh a'r Ganllwyd. Cafwyd ca.nu gwir dela heb ormod rhodres i'w ganlyn. Canai yr Bos Brychall yn wir eosaidd. Gofaled y eysodvdd yna i-h;ic, gadael yr J! allan o'i enw, oblegyd nid Eos byclwn ydyw, ond un iuawr—mawr ei alia a'i. glod. Diolchir yn gynes i'r Canto;ion eraill, y rhai a wasanaethent yn rhad y cyfaill ieuanc uddawnl o Jerusalem ar dd-chrcii ei yrfa, gerddorol. Aed rliagddo. Gwnaeth y oerdd- garol Hywel Puw a'i ehwaer eu rlian yu gunmot- adwy. 0nd os ewyllysia neb sugno Pur aeron jieroriaeth aed i wrando ar Mawddach. Canai y I F¡:Wl a'i baban' nes tynu dagrau. Cyflwynid yr ël w i deulu cystuddicdig Cwtn- hysain. GWYLLT.

MAEWEIDD-DEA MASNAGH AMEEICA. MTNYCII V chwir yma. ac acw rvwrai vn ymholi ac ymofyn i achosion y Tybiaf y niedrat' roddi. tipyu o o leiaf i'm boddlonrwydd fy hun, ac feallai i foddlonrwydd rhai o ddarlleiiwy r y CELT. Mae yn ddigon eglur bidlaeh na i'u lie mawr o Iwyddiant ar yr Uaol Daleilhiau er pan dorodd allan y rhy fel cartrefol ddouuaw mlynedd yn. Wel, pahatn y bu felly ? Yn flaenaf, bu fanv yn ystod pedair blyn- edd y rhytel drwy y deddyf, yn nghyda'r caledi a'r heintiau oedd yn ei ddilyn, clros'fd- iuin o ddynion wedi tyfu i fyny yn eu dydd- iau goreu. Costiodd i'r wlad eu magu, a'u dwyn i fyny yn ddynion cyniwys i ddal yr aradr a medi gwenitii, o leiaf £ 200 yr un, YI1 z- union yn yr un ystyr ag y mae magu b.uwcli yn costio e620, a magu eettyl yn costio .650. Os gwir hyna (ac ni welais neb yn ceisio ei wadu), collodd y wlad wrth fwtchera y dyn- k I I ]'I iony swm o £ 200,000.000—dau can' uiiliwn o arian glan gloew, dros 1,500 o dunelli o aur, heb son am gorff ac enaid nac a;n arteitliiau cleilion a 13u: lladd y dviiion yn golled arianol o'r swm uchod, sef, cymaint ddeng-waith ar hugiain a'r swm a fotiwyd i Beaconsfield i'w squandro ar fuddianau Prydatn forsooth Eto, sicheir ni fuct liiiliwu arall o ddynion wedi eu hanafut, i'r fath raddeu fel ag i'w hanalluogi i enill eu bywoliaeth ac igad w eu teulueedd; a pliau ystyrir fod cym- deithas, y naill n'ordd neu y Hall—drwy dreth, neu elusen, J1.0U pemion, yn gorfod cynal yr anafusion a'u teuluoedd, gallwn heb betrusder osod i la\vr y golled arianol. am lafur cynyrchiol y miliwn anafwyd am eu hoes yn swm aruthrol, o leiaf yn haner y swm blaenorol, dyweder £ 100,000,000. Eto, tybir eto i fiiiwu arall ddychwelyd yn ol o'r rhyfei yn fyw ac yn iach, ddiauaf; ond yr oeddynt nid yn unig wedi eu per- ffeithio yn y gelfyddyd enwog o segurdod a diogi, ond hefyd wedi liaiarneiddio etf eyd- wybod a'u calon i gyflawni pob pechod yn un chwant—yn feddwon, yn odinebwyr, yn lladron, a llofruddion! fel y prawf Ixanesion am ranau helaeth o'r Taleithiau yn y deu- ddeg mlynedd diweddaf. Mae. genyf dipya o brofiad yn lianes y rhai hyn, a sicrhaf y darllenydd ei fod yn chwerio brofiad. Ar doriad allan y rhyfel yn nechreu 18G0, aeth y dynion o'n eymydogaeth bron bob un, o j 14eg oed hyd yn driugain, i'r .rhyfel. Tyb- iwn i yn agos en haner ddychwelyd ar der- •fyIliad y rhyfel i'w cartrefi yu-iach, ddianat, ac yr wyf yn ardystio na welais gymaint ag un a houynt byth yn stieio i wiieud bywol- iaeth mewii ifordd onest! Ni wnaent ddiin ond sccmio rywsut i gael tamnid heb weitli- io. Beth gawn ni. ddweyd a in y ar- uthrol hon o ddy noli aeth wedi eu handwvo ? Pa ffigiwr gawn ddodi lawr ar eu gwertli arian ol, nuu YII hytraeh, ar yr arian a goll- odd y Taleithiau wrth ddyfetha eu gvveith- garweh a'u douiau i gvnyrchu aidiebgorio i bywyd P Ment'rwn 'ddodi i hwr ehl gan' uiilivvn (. £ 1.00 000.0:)()), er bod argvlioedtiiad 'ein meddw 1 nod ydyw hyny yn hauor dig'on, am yr ystyriwn yr ihun hwn y n\ ai' colied- us yn lioli lianes y rhyfei. Riloddwn v tri swm uchod gyda ell yilvdd, a chawn y cyfanswtn arufclirol o <-6400,000,000 —pedwar can' miliwn! Gormod o swm i'r darllenydd gael tin amgyifrediad aui ei ar- uthredd. Os ydyw gwledydd a they rn as oedd yn dyfou o dan yr mi d'eddfau a theuluoodd a ehwnmiau nnuinaehol, rhaul hid America wedi; my ned yn ol yn v byd" yn ofuadwy yn adeg y rhyfei, ac nid ar. Irys y daw yn ol i'r salle y bu o'r blaen. Ty.biwn am ainaeth- wr yn treulio pedair blynedd.mewn segurdod a w r; g:w esgeuluso. ei feuyydd a'i wrvchoedd, a dibri-do ei anifciliaid a'i oiler hwsmonaeth, ei laueiau yji■ eh Wiireu,' gh>dd- esta, ac ymrvsoii yn lie trin ei dir. Beth ddeuai o'r amaetlnvr ? Beth ddeuaio hOllo! tori i fyny a vvnai! Byddai yn fetdnlalwr yn ndien ychydig flynvddoedd, os nid ychydig wythhosau. l'a ryiedd, YHte, gwei'd gwlad. wriaeth fel America, bron yu methdalu, yn insolvent; a gwaeth :;a hyny, yu rejiudiute, neu yn gwadu ei tlyled,megys y rhai o'i chylcligronau ei bod yn gvvneud. Treul- iodd bedair blynedd broil yn segur. Cafcdd ei hamacthyddiaetb, ei iinw-wcltl-iydd, a'i pheirianau sefyll yn lionvdd drwy flynydd- oedd y rhyfei; ond nid oedd hyny ond rhan fechaxi .o'r drwg. Nid' yn unigrhoddodd heibio gynyrcJiu, ond ymollyugodd i w.islrajf'w a dijfeiha i raddau peilaeh nag y gwnaetli un wlad dan haul yn y canrifoedd diweddaf. Fel rheol, y mae gan bob gwlad yn amser ei rhyfeloedd a'i gloddest ryw gytlifer o bobl onest yu arcs gartret i otaluam y dodrehi," fel yr oedd yn amser Datydd; ond nid felly 'yr Americaniaid. Y maent hwy wedi arfer ymflrostio eu bod wedi ymdallu i'r rhyfei ''gorff ac enaid"—yr hen a'r, methedig, y gWYT a'r gwragedd, y Uanciau a'r genethod, &e. —gan adael rhwng y jumbo a'r amaethu a'1' hyswyaeth, y bucliod a'r I loi, a'r au dyniu, jnojl, a gAi.j*io, Ac. Pa ryfedd fod eu masnacli wedi setyll, a'u bod yn fethdal- wyr, ac yo gwneud ysgwydd i rqmdiatio. Yn wir, wrth fyfyrio ar eu hanes, mae yn syn genyf fod ganddviit damaid o fara i gadw corlf ac enaid yn nghyd. > Darfu can mlynedd o lafur caled, a llawer iawn o chwys y wyneb, 1 eu dwyn i fyny i'r aafie aurhydeddus yr oedd- ynt ynddi ai' dd:0.rea y rlivfel; ond cIa iu pedair blynedd o wailgofrwydd rityidgar, yn ughyda segurdod, gioddest, agwastraff eu taflu yn ol i'r un salle ag yr oeddynt yn dechreti eu byd yn y ganrif o'r blaen. Am- ser yn unig a ddengys pa gy nifer o flynydd- b oedd a gymer iddynt ymgodi yn ol i'r un safle ag yr oedd eu traed arni yn nechreuad y flwyddyn fythgofiadwy 18G0. Ofnwyf fod rhai o'r crybwylliadau uchod yn yrnylu ar fod yn ddarluniad o sefyllfaoedd rhai o deyrnasoedd Ewrop yn ymisoeddhyn, a drwg genym nad allwn eithrio Prydain Fawr. GEurrxDD RISIAT T.

a difrycheulyd; ae fel mae gwaethaf y modd, dyna fel y mae hi hyd heddyw drwy Ogledd a Deheudir Cyffiru g&n lawer. Edrychir ar y tramper, druan, fel rhyw alltud o'r neilldu, a phe b'ai yn ea gallu, hwt- ient ef i ddinodedd. Peth avail sydd genym ar drocd yn nghorff yr Awn yn amlydyw y dull yr ymddygiv at ddyeithriaid wedi yr elont i leoedd dyeithr i weithio. Weithiau fe welir hysbysiadau yn y gwabanol newyddiaduron, .1 Yn eisieu nifc.,r o chwarelwyr. Ehaid iddynt fod yn ddynion sobr, ae yn weithwyr da," ac addewir cyflog mwy na'r cyffredin. Wrth weled swm y cyf- log, tueddir rhywrai i fyued yno a'r peth cyutaf a gyfarfyddant wedi cyrhaedd yuo fyddai y goruchwyl- iwr yn han'er mecldw, yn arllwys ei lwon a'i regfeydd qr ei weithwyr, nes peri ofh ao arswyd ar bawb yn agos ato. Efallai fod llawer yn barod i anghredu yr uehod 0 rai nad ydynt wedi bod lawcr oddieartivf, ond y mae yn eithaf gwir, follnae mwyaf cywilydd i'r sawl sydd yn euog o'r peth. A dyna fmghysou- deb, onide? Y goruehwyliwr hlagardcruhl ynn yn ddigon digywilydd yn dysgwyl i ddynion sobr a gweithgar f.) ned yn slafiaid i'w fympwyon anystyriol a disynwyr ef. Nid ydyw fod goruehwyhwr yn rhyw chwe troedfedd ae yeliydig yn fwy o daldra, o ym- ddangosiad cawraidd, ac yn nllnrg i lanw ei ganol yn lied drwm a'r ddioden, aC yn meddu dawn i arllwys ei lysnafedd rheglyd ar ei weithwyr, lie h?h -feddu mwy na'r cyffredin o wybodaeth cbwarelyddol, ae heb fedru darllen nac ysgrifenu cymaint a'i enw bed-, yddiedig, ac yn credu mai efo sydd yn gwybod y ewbl, a bod y byd a phawb sydd ynddo yn dibynu'h bollol arno ef. Yr ydym ni yn y "mil" yma yn credu na ddylai y fatli greadur foci mown awdurdod ar un cyfrif, ac os oes y fatli- yn bod, prysured ei gwymp, fel y delo i'w gnfle briodol. Uhag eichblino it meithdergyda fy rliagymadrodd, rhoddaf fy ysgrrfbin heibio, gun addaw lboddi bras ddarluniad o chwarelydd v Deheudir yma yn y dyfodol, gan ddechreu yn Troyine, swydd Benfro. Hyd hyny byddwch wych. Pentop. SElm WYN.