Tarian Y Gweithiwr

Llanelli a'r Cylch. Y GYNGERDD GYSTADLEUOL ME WN BRI MAWR. Tn "ystod y misoedd diweddaf, mae y "gyngerdd gystadleuol wedi bod mewn ,ys bri mawr yn Llanelli, a'r holl gylclioedd amgylchynol Gofynwyd beth amser yn ol, a hyny gyda phriodoldeb, a oedd y gyagerdd i gymeryd lie yr eisteddfod? Ya y Deheudir 'cawn fod yr atebiad yn vmarferol ac yn gadarnhaol. Yn J Gogledd, mae y ddrama Gymreig wedi Iianer rwygo yr hen sefydliad, fel y prof- wyd yn ystod y gwyliau diweddaf. Cyn- olliadau cyffredin gafwyd yn yr eistedd- fodau, er eu bod ar safon uchel, ond yr <oedd ystafelloedd lie cynaliwyd y ddrama neu lie y cynaliwyd hwynt, yn orlawn. Mae ardaloedd pwysig a phoblogaidd Llwynhendy, Llangennech, Ponlardulais, JPenygroes, Burry Port, Pontyberem, &c., 'wedi cael amser llwyddianus a buddiol yn .ddiweddar yn eu cyngerddau cystadleuol. Marwaidd iawn ydyw y bywyd a ddad- blygir yn y cyngherddau i gydmaru a'r bywyd a ddadebrwyd gynt yn yr hen •sefydliad. Mae rhywbeth yn Ddic-Shon- Dafyddol iawn hefyd yn y gyngerdd, a'r ysbryd a'r agwedd Gymreig yn hollol absenol. Daeth y gyngherdd i fri mawr itieb lawer o wrteithiad. Tyfodd megys Oieaion, a dysgwyliwn iddo ddiflanu yn on modd. Cribddeiliaid ijeu cfelychiad rhanol o'r eisteddfod ydyw, gyda rhyw ychwanegiad o la-ai-da i foddio y rhanau ynienyddol, ysgafnaf, o'r wlad a'r werin. Mae y celfyddydau mwyaf a goraf yn •cael eu hoft'rymn ar allor ffasiynol yr ys- la'V'U ymneillduol (Drawing Room). Yr tarell ymneillduol (Drawing Room). Yr adrodd yn unig sydd yn cael sylw newydd. Mae gwir angen gwrteithio y gangen yma, ¡ ond nid yn hollol ar draul esgeuluso barddoniaeth a llenyddiaeth. Y mae y watwareg a gynyrchir yn anghydwybodol gan rai o'r vmhonwyr yn y gyngerdd yn •ihwerthinllyd eithafol. Mae y Saesoneg mawr, teneu, a glywir o enan y boneddwr iiunan-bwysig, yn ein haclgolio am lawer lien ystori ddoniol. Megys er engraifft, y thybudd cymdeithasol hwnw "I ean not fellow mi employment, has I burnt my liarm with the grace from heaven.' 'The greese from the oven,' feddyliai y truan, I ond gwnaeth ffwl o hono ei hunan, fel llawer arall, trwy geisio gadw eu hiaith, a'i genedl. Hanfod llwvddiant y genedl ydyw yr hen eisteddfod, ar waethaf rhai gwen- ,didau y gwahanol bwyllgorau. Beth ydyw I cvnyreh y gyngerdd gystadleuol ? Pa fath o" feirniadaeth ellir "roddi pan fyddo y evStadleuwyr yn rhydd i ddewis eu darn- .au? Maemwy o gecraeth wecli bod ar 01 gyngherdd, nag a fu ar ol deg 0 eis- seddiodau erioed. *7 ■,

Pwnc Goleuni a Thrafnidtol y Dref Alcanaidd. Am y blynyddau diweddaf. y mae y Cyngor Trefol wedi bod yn dadleu ac yn ceisio ymgynghori am y model" goreu i wella cynllun trafnidiol, a goleuo y dref. •.jwnavvd cytundeb lawer o amser yn ol—os nad oes rai "blynyddau er hyny- gyda y British Insular Wire & Traction Co.' Gyrwyd llawer ar y cyfreithiwr, Mi- David Randel, i fyned yn mlaen a'r gwaith parotoadol. Bu y cyfreithiwr, yn ymboeni am flwyddyn gyfan i barotoi ei sragdraeth, ac mewn ymgynghori a'r awdurdodau cyfreithiol mwyaf cyfarwydd yn y Brifddinas. Gwnawd yr apeliad, neu yr ymofyniad allan mewn cyfrol o ystadegaeth a manyl- ion, a phan y darllenwyd hwynt o flaen y Cyngor, bu yno lawer iawn o ffromi a chroesddadleu, a phersenoliaeth, yn neill- duol felly rhwng Mr Randell, cyfreithiwr y Cyngor a Mr D. R. Edmunds, cyfreith- iwr arall sydd yn aelod o'r Cyngor Trefol. Mae y cytundeb sydd wedi ei dynu allan rhwDg y 'British Insular Co,' a Mr Eandell, yn un eithafol o wrthun a drud, yn syniad y mwyafrif ar y Cyngor, yn neillduol felly Mr Mayberry, a Mr Tom Hughes. Dywed Mr Mayberry y bydd y -goleuni trydanol yn costio i'r dref fwy na "hymaint arall ag a gosiia yn bresenol i gwmni Ileol. Yr esgusodiad, ynte, gan Mr Randell a'i gefnogwyr \dyw, fod y preamble yn rhoddi rrunteision ereill ar- benigi'r dref, nas geJlir yn llwyr eu deall yn bresenol, Ar ol llawer o frwdfrydedd inae y Cyngor, gyda mwyafrif mawr, wedi penderfynu peidio myned yn mlaen a'r gwaith i ofyn caniatad Senetidol. Mae yr ychvdig hyny sydd yn gefnogol i Mr Randell yn dweyd y dylasai y dref gael llais yn y mater eisoes. Y mae rhyw swn eisoes am gynal cyfarfod cyhoeddus o'r trethdalwyr, er eu cysylltu, ar waethaf y ffaith fod eu cyngor cyhoeddus wedi con- demnio yr achos yn mlaen-llaw. Gan fod y mwyafrif mor unfrydol ar y cyngor yn ei erbyn, gallasem feddwl m&i iiolineb o'r fath waethaf fyddai i'r lleiafrif fyned a'r achos o flaen y cyhoedd mewn ysbryd heriol. Mae gwir angen gwelliant yii y cyfrvngau trafnidiol, rhag cvwilydd a thrueni. Mae y (uCJX cars' presenol pan yn orlawn yn afiach i deithio yn- ddynt, ac y mae yn ddywediad cyffredin Os ydych am ddal y tren, collwch y car' Mae y manylion sydd wedi eu gosod i fewn yn yr apeliad Seneddol gan agents ;Mr Randell yn ymddangos yn eithafol o bbntynaidd, yn ol syniadau y Cynghor- wyr. Dvwedai un o honynt: Os ydym 'we<li ein gwawdio ar hyd y byd are adeil- adu porthla Id heb byrth iddo, nid oes rhaid i rai wneyd gvvawd pellach o honom ■ein hunain, wrth geisio haw] Sen?ddol i <hwareu barrel organ.' TeKvg fod yn y .preamble' lawer o fanylion "Tadi eu sosod i mewn gan apents Mr Randell keb ei aw lurdod ef ei hun na'r eynghor. Sanhedrim hynod iawn yd\w Senedd leol Llanelli. Mae y porililadd weal ei agor. l lynod iawn—y llwyth cyntaf ddneth i [ewn damping bars o'r Alrnaen. Os dygwydda un camsyniad, cyuyrcha arall, ;ac y mae ffawd fel pe hithau yn codi ^gwyneb gwgus ar bethau yn ganlynol.

YNYSBOETH. MR. GOL.Mae y lie yma yn cynyddu, a ch-edwn fod iddo ddyfodol. Nid wyf yn credu y byddaf o'm lie pan ddywedaf mai buan y bydd Penrhiwceihr, Ynysboeth, ac Abercynon wedi dod yn un rhes o dai a phoblogaeth. Nid oes ond ychydig oddiar pan gychwynwyd iadeiladu yma, ond erbyn heddyw y mae yma luoedd o dai a thrigol- ion lawer yn bvw yn hapus iawn. Tua thair blynedd yn ol, yr oedd yma dai segur, ond erbyn heddyw mae y cyfan yn llawn, a thai newyddion yn cael eu codi yn barhaus, a gallwn feddwl nad ydynt yn cael eu codi yn ddigon cyflym i ateb yr alwad. Fel yma gwelwn fod yr Ynys yn edrych yn mlaen i'r dyfodol agos pan y bydd wedi dod yn gyrcbfa pobl lawer, ae estyn ei breichiau i uno 4bercynon ar uu Haw, a Phenrhiwceibr ar y Haw arall. yn mis Tachwedd, 1899, gweledd y Pareh J F Williams, gweinidog llafurus Calfaria, Abercynon, yn nghyd ag ereill, fod eisieu cael achos i'r Bedyddwyr yn yr Ynys felly, aeth Mr Williams a'r brodyr ati o ddifrif. Decbreuwyd trwy gynal cyfarfodydd gweddi yn nby Mr Jno Bowen. Hwn, mae yn debyg, agorodd y drws i'r arch ya yr Ynys, a chredwn nad yw yn edifar ganddo. Md oedd yno y pryd hwnw ond tri o aetodau; felly, yr oeddynt yn wan, ond cawsant bob help a cbefnogaeth gan y Parch J F Williams a'r brodyr ereill o Galfaria; felly cangen o Gatfaria ydyw y Tabernacl, a changen sydd yn tyfu a liedu yn raddol, a thebyg y daw yn gryf iawn yn fuan. Dywedais mai tri oedd yma yn cychwyn —J Williams, E John, G Bowen, a'r gweinidog, y Parch J R Davies. Yr oedd yr eglwys fach yn yr Ynys ye meddu ar weinidog yn y cychwyn, ac y mae wedi parnau i fed yn ffyddlon a llafurus, ac wedi gwneud daioni mawr, a bydded iddo ddydd- iau a blynyddau lawer i wasanaethuu yn ffyddlon dros y Meistr. Cyn diwedd y fiwyddyn 1899, cawn y frawdoliaeth fach a'i llafurus weinidog yn prynu capel bychan at gynal y gwasanaeth, a dydd olaf y flwyddyn 1899, a dydd cyntaf y flwyddyn 1900, agotwyd y capel, a sefyd- lwyd y gweinidog. Yn blaenori yr agoriad a'r sefydlti, cynaliwyd rhes o gyrddau gweddi pan fu y brodyr canlynol o Eglwys Calfaria yn cyno;thwyo: Parch J F Wil- liams, Mr Evan Howells, Marc Rees, J r Dan/V, Samuel Thomas, Benjamin Evans, Euoch Williams, a James Richards. Cym- erodd y gweinidog a J Williams at chwilio I y lie er cael gweted ¡pa nifer o Fedyddwyr allasai fod yn y lie. Wedi chwilio cawsant fod yno ddeg, pa rai a dderbyniwyd i aelodiaeth eglwysig yn ol llaw, Fel hyn gwelwn fod yma ymdrech a llafur mawr wedi bod yn nglyn a'r achos bach. Nid peth bach oedd i frodyr Calfaria a'u gwein- idog i ddod i fyny i gynorthwyo yn y cyfarfodydd. &c. Nid peth bach chwaith oedd i Mr Williams a Mr Davies oedd chwilio a dod o hyd i ddeg oedd feallai wedi symud yno, a theimlo dipyn yn ddi- galon mewn lie dyeithr, ac wrth ddod o hyd i ddeg yn dod o hyd i ereill hefyd. Pwy fedr ddweyd gwerth a maint y daioni wnawd fei hyn gan y ddau frawd ? iNeb ond Duw a wyr. Dyna ni wedi cae! yn yr Ynys tua 13 neu 15 o Fedyddwyr, beth bynag, o Tachwedd i Rhagfyr, 1899. Fel y nodais, mai ar ddydd uLf un flwyddyn a dydd cyntaf y Hall y bu yr agoriad a'r sefydliad. Gad- ewch i ni ddweyd gair am yr amgylchiad. Mae yn amgylchiad pwysig yn hanes yr Ynys, sef agor capel a sefydln gweinidog yr un adeg. Y gweinidogion fu yn gwas- anaeth u oeddent y Farchn J F Williams, Calfaria, Abercynon, D R Phillips, Cilfyn- ydd T T Hughes, Mountain Ash W P Davies, Weston Super Mare (sef brawd y gweinidog). JV Merton, Bedlinog. Dydd Llun y bu y sefydlu, pan gymer- wyd rhan gan y gweinidogion a enwais, yn nghyd a'r brawd Evan Howells, Calfaria. Felly, ar ddydd cyntaf 1900 y sefydlwyd y brawd Davies yn weinidog ar yr eglwys Fedyddicdig yn yr Ynys, ac y mae'r undeb wedi bod yn un hapus a llwyddianus iawn. Mae yma gynydd wedi hod, ac y parhau i fod o'r cychwyn hyd yma, yn herwydd y mae' ychydig, sef y tri oedd yn dechreu, wedi cael y fraint o weled ereill yn dod i ymuno a hwy i gario y gwaith yn mlaen. Mae Mr Davies wedi bedyddio tuag 20ain, a derbyn tua'r un nifer o'r tir pell, fel y maent yn bresenol o 45 i 50 mewn rhif. Y mae yma rai wedi symud i leoedd ereill, ond er fod amgylchiadau yn symud rhai, y mae ereill yn cael eu galw i'r winllan, yn herwydd y mae yma rai yn aros am y fraint o gael ymuno a'r frawdoliaeth fach o hyd. Fel yma y gwelwn fod y gwaith da yn myned rhag ei flaen yn yr Ynys. )( mae y frawdoliaeth wedi bod yn addoli yn y capel 'zinc' o'r cychwyn, yn ymyl yr hwn y cododd yr eglwys fedyddfa gyfleus iawn. Bwriedir, fodd bydag. i godi capel mwy cyfleus a chanolog, a chredwn y Dydd yma adeilad hardd yn gynar yr haf nesaf, gan fod y gweinidog a'r brodyr yn ddiwyd yn casglu ac yn darparu ar gyfer cychwyn y capel. Bendith ar y gwaith da yn Ynys- boeth. CYFAILL JOHN. (I'w barhau).

Prydna;w-ni dvdld! SuJi dieuiwy do' hyd! i gorff dyn. tua 30 oedi yn y Gamias, yn Nghaer- ",held. AdSnabydldKvydi ef heddyw fel Wm. John Joams, o Clyadb, gan rai a.'u adiwaenai. ,i'f.

?? æ 11 II 1 jjlJ 1 Lfcll 1 a "u 1 ENTERPRISE' PARCEL '] I [, is Lhe Cu v valuein u.iy '[ ,x> g A. complete outfit or Tahiw -j. f 1 m SpocMJs, eu., liiat-b?- i».v mv ow in |- MM !f f m fij ;-v,i jij f51 ARTICLES FOR fife/- jj| };j Sent 0.1 receipt o. order witHi dencsi«- of 2/8 A ■•! ? I Sent 0.1 receipt o. order witHi dencsi«- f 2/8 A ■•! ? I ?).-na your proiTrise to j'j I ill A1 OtiffUtff/iH' of Q m ? g Yv'rite for pai*fcior.0a,rE.^ :v f 4jit lirS. ?

| NCDION 0 RHYMNI. [GAK OWAIN GLYNDWR.J. Mae Annibynwyr Rhymni wedi pen- derfynu ychwanegu eglwys Seisnig at eu nifer yn y lie. Dymunaf iddynt lwydcl- iant digymysg. Cychwynwyd y Sab both diweddaf gyda phregeth brydnawnol yn Gosen gan y Parch D. C. Harries, Tre- degar. Pregethodd yn bur flasus ar Nid oes arnaf gywilydd" o Efengyl Crist, oblegid gal-u Duw yv\r hi er lachawdwr- iaeth.' Gadasai Mr Harries ddweyd, fel y diweddar Barch T. Evans, Rock, wrth bregethu ar yr adnod hon,' Y prawf mawr o ailn yr Efengyl yw ei bod yn achub y Saeson melldigedig yna.' Mae ambell i Gymro yn hoff o bentyru gwawd ar ben yr English boss,' ac yn barod i ddweyd mai hoel yn nghoffin yr iaith Gymraeg yw yr eglwys hon eto, Yr achos yw mai .1 zrl Saesoneg yn unig mae y Cymry yn ddysgu i'w plant. O na ddisgynai rhyw broff- wyd i argyhoeddi rhieni plant yn Nghymru o'r pechod hwn. Beth bynag fo iaith y bobl, rhaid iddynt gael yr Efengyl yn yr iaith hono—dyna wnaeth lesu Grist pan ymddangosodd yn mhlith Die Shon Dafyddion luddewig Canaan. Yn ddiweddar mae Rhondda wedi hudo amryw o weimdogion, ond clywais fod Rhymni yn bwriadu talu un o'r hen chwechau, drwy gipio un o'i phrif weinid- ogion hithau, yr hwn sydd yn wr dysgedig ac yn un o oreugwyr yr enwad- Ei mailt wedi ei liwio gan waed, Ei saethau a'i gleddyf mor Ilym, A'i harddweh yn llenwi'r holl wlad, Yn ymdaith yn amlder ei ryrn.' Blin genyf, Mr Gol., oedd gweled nodiad ar fynwes y DARIAN heddyw am farwol- aeth Mr William Rees a'i briod, Caer- dydd. Yn agos i ddeugain mlynedd yn øl, jyr oeddem yn gyfeillion calon. Can- asom lawer, ochr yn ochr yn y capel. Yr oedd yn gerddor, lienor, a bardd lied goeth. Ni welais ei ail am wneud englyn heb ddysgu cynghanedd. Ni fu gramadeg y gynghanedd yn ei law erioed, ond taflai allan linellau yn fwy na hanei cywir mor rhwydd ag anadlu. Er engraipht, un bore Sul, gyda fod y pregethwr—un o blant Crispin—yn y pwlpud, dyma lead a phapyr allan, ac ar darawiad, yn estyn y llinellau hyn i mi Cryddydyw h«rn,' rwy'n credu—adwaenwn Ei frodyr anwylgu 0 sir Gar—yr hen sir gu, 0 hono mae yn hanu. Rhaid i mi oedd ei ateb ar unwaith, neu nid oedd modd atal ei duchan llifeiriol ar fy mhen fel bardd diawen, Felly ysgrif- enais ar gefn ei bapyr- 0 grydd mae'icnwog wreiddyn—hiry bu'n Iro ei bwyntredyn 'E wadodd hyny wedyn— I waith Duw yr aeth y dyn. Ychydig o gwmni ein gilydd gawsom am y tri deg o flynyddoedd diweddaf ond yr oedd cenadwri wresog yn pasio rhyngodd pan gaed cyfleustra- Daeth heibio awel groes, A gwywodd William Rees Hen ffrynd yn haf fy oes A aeth i'r nef ar frys A chipiodd yr un awel gref Ei anwyl briod gydag ef. 'Rwy'n cofio'r amser gynt, Pan oeddem ni ein dau Yn iach ar lawen hynt, Ac yn cyd-ddwyn yr iau Cyd-ganu bass yn yr un cor, Cyd-ganu mawl yn eglwys lor. 'Roedd ef yn caru Jane, A minau'n caru Nell, A chariad ar ei wen Yn nghwmni'r merched del Yn Aberdar, y dyddiau gynt, A swn priodi yn y gwynt. Daeth llawer blwyddyn faith, A llawer tro ar fyd, Ond i felysu'r daith, l\ Jaeth cariad pur o hyd A chyfeillgarwch uwch y glyn Sy'n chwareu yn belydryn gwyn. Os rhoddvyyd hwy eu dau 'Run dydd, yn yr un bedd, Cawn achos llawenhau— Aeth dau i wlad yr hedd A ninau ddeuwn yn y man I'ch cwmni ar y daw el lan. Collodd Cwm Rhymni un o'i ddynion goreu yr kwythnos hon, sef Mr Jonathan Williams, Bargoed. Yr oedd ef yn .berchen gwaith gloac yn Ustus Heddwch, ac wedi llenwi llawer o swyddi ar wahanol fyrddau. Ond nid am hyny yr ydym yn rhoddi lie iddo yn y nodion hyn, eithr am ei ymdrech diilino ar hyd ei oes i godi yrhen wlad yn ei hoi.' Yr oedd yn Gymro pur ao ymdrechgar yn y cyfeiriad hwn- Ymneillduwr i'r earn, dirwestwr aiddgar, ac eisteddfodwr brw( yn ei ddyddiau gweithgar. Llawel gwaith y bum ar -yr^un esgynlawr ag er yn eisteddfodau ugain mlynedd yn 01 Byddai ef yn y gadair, a minau yn arwaia neu i'eirniadu a kawdd oedd cadw hwyl gyda'i bresenoliaeth. braf, serchog, 1 ffraeth. Yr oedd yn Annibynwr selog ond mor llydan a dynoliaeth. ac mor ddi- lfafr a'r nefoedd. Cywir Ustus, ddihaLg Gristion—wnaeti Jonathan pur, ffyddlon Ac am wirlwydd Cyinru Ion, Bywiog, hael bu ei galon. t Bu prif feirdd Gwlad Gwent dan sylw j Oymdeithas Seneddol Brynhyfryd yr wythnos hon, pryd y darllenwyd papyr gan Mr Ben Jones (Lienor Gwent) ar Ossiant Gwent'; a phapyr ar Islwyn' gan Ap Tydfil. Yn Nghymru", Fycd.1 Carno, darllenwyd papyr gan Miss Cerid- wen Ilavies ar Dr Livingstone.' Cafwyd papyrau rhagorol yn y ddwy gymdeithas a siarad da yn canlyn. Soiree oedd gan blant Cor Gwent nos Fercher, a chanu ac adrodd gwych yn terfynu, dan lywydd- iaeth yr hen gerddor elasurol, Mr D. B. Evans, a'r oil yn fwynhad digymysg.

DAU A DWY. Dan gwilin, a dvgoii..n- Dau gordyrk, a dv. y gar Lan; Dau fasin, a dwy fesan, Dau fryn, a, dwy1 fran. Blaen Rhonddia. J. REES.

-:0: ANGEL GETHSEMANE. [Pryddest y Tlws Arian Canol Aur yn Eisteddfod Llanbrynmair.] Angel Gethsemane angel yr Ardd Pa beth yw dy enw, Angel hardd ? Wyt un o'r angylion, o nefol fri, Sy' heb enw, o hyd, ar ein daear ni; Ond ym myd yr engyl, ar flaen y rheng, Hawdd dy adnabod o ddeuddeg lleng. Ai Gabriel? neu Michael ? neu Uriel fawr ? Ym mhlith arcb-angylion, ti wyt eu cawr Am i ti ddilyn Elleiniog Nef Ar hyd glynoedd dyfna'i ddyoddefaint Ef b Mor ostyngedig wyt, Angel mawr, A'th draed ar barthau isaf y llawr Ai mesur 11am Cariad Dwyfol yw'th waith ? Dilyn, a'th hediad, Anfeidrol daith ? Cynefin it' siglo dy edyn byw 0 amgylch pinaclau Gorsedd Duw- Heno, i nerthu yr Iesu hardd, Gwesgaist dy hunan i gongl mewn gardd. n Flaenor ardderchog gosgordd-lu Brenin Gogoniant! fel c.yfaill cu- Mor ffyddlon yn Ei ddarostyngiad Ef Mor barod mor ufydd i wrando'i lef Pan glywaist o'r nefoedd weddi Mab Duw Yn tori'n ddolefain lleddf ar dy glyw, Ar amnaid o Orsedd y Cwmwl Gwyn, Gadewaist dy delyn, a'i thanau'n gryn Disgynaist hcibio y lloer a'i llu, I ardd Gethsemane unig, ddll. Daethai angel arall i encil Hedd, Ond lliw yr afagddu oedd ar ei wedd Un ofyddin y Pwll ydoedd, heb ymdroi, I ymgyrch Calfaria yn ymgrynhoi. Dadlenai i'r lesu gynwys yr Awr,' Fel rhol, mewn llyth'renau duon, mawr. Yntau ddarllenai y rhestr hir, Yng ngoleu ei hollwybodaeth clir 'Roedd cysgod y Groes ar Ei lwybr yn ) fwy trwm Na chvsgod coed olewydd gwaelod y cwm Drychiolaeth y Groes dros Ei enaid ddring, Z- Fel hunllef, i'w wasgu i ddyfnder ing Nes syrth Rhosyn Saron ar wellt yr ardd, A'i wedd ar y barug. Tra'r ellyll chwardd. Z, Ond rhwygaist ti'r wybren, didoaist ei chrib, Felmaehiad mellten neu seren wib Llewyrch dy wyneb, Archangel gwyn, Roes oleu y nef ar gilfachau'r glyn; A'th olwg a darfodd yr angel hyil, Fel gwenau Gwawr hawddgar yn gwasgar Gwyll. Mor effro i'th ddyledswydd tra 'roedd y byd- Ond y gelynion—yn cysgu i gyd Cymdeithion ffyddlonaf yr Athraw mawr Bendryment, yn methu gwylio un awr Ond ti ni roist hun i dy lygaid tan, ¡ Tra'n gweled mewn perygl dy Arglwydd ¡ gldn. Mor dyner y codaist y Sanctaidd Ben Oddiar v llwydrew, a'th asgell wen Yn gwyntio hoen bywyd i'w ffroenau Ef- Oedd lawn o berarogl bJodau'r nef. Sychaist chwys gwaedlyd oddiar Ei ael A thywel tvnerach na gwen yr haul; Rhoist gusan o fel ar ei farmor rudd, Tra syrthiai y deigryn o'th lygad prudd Sibrydaist gysuron, gan godi'th fys, Uwch lleuad a ser, tua'r Nefol Lys,— Lie caech, cyn nos arall, yn lion gydgwrdd, Yn ngogoniant y Tad, o gylch y bwrdd Iddo bu'th eiriau fel gwin cwpan serch, Cyn yfed gwaddod Y Cwpan erch. Er heb dystion effro, ond ser a lloer,— Ac er fod cusanau y chwa yn oer,- Yn dy gymdeitbas, trawsfudwyd Ef Megys i ganol Hen Deulu'r Net; Rhwng manblu'th adenydd, Angel mad, Teimlai gynesrwydd mynwes Ei Dad. Os c-wrddaf di rywdro'n y Nefal Gaer, Diolchaf bryd hyny, Archangel claer, Am y rhan a gymeraist yn y drefn I adfer pechadur yn ol drachefn. Fel y ddau gerub oedd, gyda pharch, ) A'u trem ar y porphor ar gauad yr arch, Chwenychit edrych,'heb ddeallyn llawn. I mewn i gyfrinion cymod mewn lawn. Byth nid anghofi noson yr Ardd, Pan frichodd cydynau y Person Hardd. Gwelaist darth angau yn codi o'i boen, Fel dechreu aberthiad yr Addfwyn Oen Adseiniaist ruddfanau y Fynwes fawr, Oedd ddigon trwmlwythog i grynu'r llawr Gwelaist ddefnynau y chwys a'r gwaed Yn disgyn fel perlau yn Uwch Ei draed Onid gwaed-ddafn nsialwyd gan rew 'r nos hon Ydyw'r gem rhuddgoch addurna'th fron ? Ac oni chostrelaist y dafnau drud Fu'n ernes o bryniad euog fyd ? Am dy ffyddlondeb cei fythol fyw Nerthaist' dy Gi-oiiri-, rhoist help llaw i Dduw A'r Gwr Gofidus, er maint Ei loes, Gerddodd, fel Arwr, holl fiordd y Groes Neidiaist i adwy yr Ardd. mewn pryd, Ac felly gwaredaist Waredwr byd, I AB IIEVIN. Aberdar. — "7(â' '\WJ

Y FAM AT BACHGEN. 'Roedd boneddiges unwaith, A'i bachgen bychan braf, Yn myned ar fer ymdaith, Ar nawn yn nghanol haf Ac wedi myned allan, Mwvnhaent yr awel rydd, A disglaer urad yr huan, A persawr blodau blydd. 'Rol teithio ar yr heol Fel hyn, o gam i gam, Yn araf, ac hamddenol, Fe drodd y banc a'i fam I fyned i gyfeiriad Y llyn, neu'r pond, gerllaw, Gael rhodio ar ei wastad, A'i gadarn glawdd, heb fraw. Y fam, gan syn fyfyrio Ar swynion bryn a dol, Ai rhagddi heb freuddwydio Fod dim o le ar h01; Hi dybiai fod ei bachgen Yn dilyn fel o'r bla'n, 0 Iwyn i hvyn, gan lawen Grynhoi y blodau man. Ond pan y trodd yn sydyn I wel'd pa le yr oedd 'Doedd yno yr un plentyn Ar hyn hi roddodd floedd- Bloedd dreiddiol, iasol, ingol, Bioedd gyda braw ei llon'd, A Lefodd yn angherddol, Mae machgen yn y pond! Y foment nesaf gwelai Arwyddion eithaf siwr, I I fod yr bwn a garai Ar foddi yn y dwr; j A phan ar hyn v sylwodd, Hi neidiodd yn y fan 1 Pr dyfnder, ac a suddodd Tw gyrchu ef i'r lan. Ca'dd olwg, a cha'dd afael Yn mab ei mynwes gu, A dygodd ef yn ddiogel I dir o'r dyfnder du Pwy fedr roi desgrifiad 0 ddiolchgarwch hon I Dduw. am gael arbediad, A chadwi bachgen lion ? Fe wnaeth ein Cei dwad anwyl Fwy lawer drosom ni, Gadawodd fawl yr engyl Am angeu Calfari Mae. eto wrthi'n.wastad, Yn eiriol gyda Duw, Am iddo roi arbediad, 4 -1 A chadw dyn yn fyw. WERN. Hirwaun.

GLOFAOL. Dydd Sadwrn diweddaf, taenwyd y si ar led yn Aberdar a'r cylch fod vr aneall- I dwriaeth yn Nglofa Ty'rergyd wedi ei I derfynu, ac y byddid yn ail-gychwyn I gweithio heddyw (dydd LIun). Mewn cyfarfod o'r holl weithwyr perthynol i'r lofa hon a gynaliwyd nos Sadwrn, pender- j fynwyd yn unfrydol i gadw at y pender- j fyniad a basiwyd yn flaenorol, sef setlo yn unig ar y telerau a gymeradwyir gan y j dosbarth. | Dydd Llun, Chwefror y laf, 1904,! c.ynelir cyfarfod raisol Dosbarth Aberdar, j am 10 o'r gloch y bore, yn y Butg Arms, Aberdar. 1

Treharris, r Nos Sadwrn diweddaf, cynaliwyd cyf- j arfod o weithwyr glofeydd Treharris, dan lyv/yddiaeth Mr John Targett. Cafwyd adroddiad y ddirprwyaeth a dalodd ym- weliad a'r goruchwyliaeth mewn per- thynas a'r cwestiwn o lanw glo glan, y I byddid yn t.ynu y llyfr yn ol. Apeliodd yr ysgrifenvdd at y rhai oeddynt yn bre- I senol i gynorthwyo i lanw glo glan. Etholwvd y Cvngorwr Wilson yn. archwil- _iwr llyfrau cyfrifon.

Adolygiad. [PWLPUD ANNIBYNOL CEREDIGIOX.J L Un o'r symudidaau diweJdaraf yn nglyn a llenyddiaeth eglwysig yr emvadau Ymneillduol yn Nghymru ydyw y cy- hoeddiad o bregethau gweinidogion a lafuriant mewn cyfundebau neu ran- barthan neillduol o'r Dywysogaeth. Ychydig yn ol, cyhoeddwyd cyfrol 0 bre-1 gethau gweinidogion Methodistaidd Dwy- rain Morgans g, o dan oiygiaeth y Parch W. Lewis, Pontypridd, a chymaint oedd llwyddiant yr anturiaeth hono a'i chyffelyfe fel y mae y Parch J. T. Parry, Cilcennin, wedi dilyn gyda chasgliad dyddorol iawn 0 bregethau gweinidogion ei enwad ef yn I z;1 Ngheredigion. Cyd-olygwn yn hollol a'r golygydd fod hwnw yn syniad hapus iawn a theilwng o efelychiad" pellach, yn gy- maint a'i fod yn rhoddi mantais i "ffurho barn am'nodwedd y pulpud Ymneillduol yn y gwahanol siroedd. Am deilyngdod y gyfrol hon, nid oes genym un amheu- aeth. Darllenasom hi drwyddi gyda dir- fawr flas, canys y mae i'r pregethau oil ragoriaeth uwchraddol. 0 ran syniad- aeth, cynllun, ac ysbryd. nid oes ynddi odid i bregeth ar na ddeii y prawf c'i cliyhoeddi. Bid. skr, y inae rhagor rhwng rhai o'r pregethau a'u gilydd. Arall vw go0ciiiant pregeth y gwlith gan Phillips Horeb, 0 ielus golfadwriaeth, a phregeth y gofal deublyg gan y Parch Job Miles arall eiddo brodyr ereill y gallem eu L nodi. Ond ar y cyfan, nid,ocs aehos i I Annibynia gywilyddio dros y fintai o efengylwyr sydd ganddi yn sir Aberteili a barnu yn ol y gyfrol sydd o'n blaen. Llongyfarchwn y cyhoeddwr hefyd am y ddiwyg ddestlus a glan sydd ar yr argrafhvaith. Y mae ya gyfrol wyck ei :71 phris yw 2s. 6d. Na phetruser ei phrynu ■ y mae yn llawn gwerth yr arian.

i I Cymdeithas Ddarbcdol Deheudir Cymru. HR. GoL,Ceisia Mr Evan Owen, yn y af wneud c5-falaf raawr £ 18,500 a daiwyd 1 weddwon ac amddifaid yn ysfod y flwyddyn ddiweddaf, drwy ei arddangos yn ei ffurf gyfunol. Ond gad- awer 1 ni eu rhanu rhwng y 3147 marwd- aethau, a cheir nad ydynt yn dyfod yn ilaun £ 6 ar gyfer pot) marwolaeth. Yn awr, Mr GoL, yn fy ilith blaenorol, dangosais drwy ffityriOtu Air Owen ei hunan fod y cyfanswm a daiwyd o dan y ddeddf ar gyfer pob marwolaeth yn £ 173, tra mai £95 a dalwyd gan y gymdeithas. vVrth gymeryd i ystyriaeth y lleihad yn nifer y gweddwon drwy farwolaethau a phriodasau am y ddwy flynedd ar hugain gorphenol, ac hefyd nifer y plant sydd yn y n u W °ed aC yn marw' gwelwn y bydd y lleihad am y pymtheg mlvnedd nesaf S gofynion oddiwrth y gymdeithas yn 0 y fiwyddyn, a chyn bydd y gwah n- I ttfi cydrnw g y £ 173 dan y ddeddf, a'r A-to g. n y gymdeithas, weci eu gwastad- | ,!>oc5 L'-tii' .xiiynectd wedi myned iici. jo. Oauit.vdi ii t.. »1 e; > ud wneud aJlBn feint n i fv.:dis e.. o. gael ar yr £ yn y cy tanker. I Yn eich tkSAí, cdangos beth elhr w iic.ud u r svviit y nu<> a deiir i'r gymdeith- t s gan y ^we.tn.vyr ag sydd mar ffol ag cii oed y meisrri riiio dv. yn eu b;ch dan y ddeddf. Hyj nyay, d Vv yf, Dov^'lais. JonN DAVIES.

0: BRYNSEfOX (M.C.)., TRECYNON. Nos Lun, I&na.wr 18eg, yn Neuadd New- }dtis Gyhoeddte, Tæcynon, cafwyd gwledkl gerddorol, na cheir ei thebyg ond anaiiid, gan GobeithJu (Band of Hope) v capel uchod. Penawd y gaiwawdi oedd Queen of the Seasons' (Br en tines y Tymhorau). Rhifau y plant 00, pa rai oedd fel clychau arian. Arwein-iwyd' yn fedius gan v biawd ieua-inc Mr Thomas Heniy Harries, a tbeg chveyd ei tod ef a'r Gobeithiiu yn y form' creu. Y mae y g}'m,eradwyaeth fyddorol a rodd'wyd i'r gwahanol ddadganiadau yn gef- nogaeth galonog iddyot1: fyned vn blaen. Cafwyd umwdau a dieuavvdau' \"11 v rhart amrywiacthoi gan Misses Blodwen '|wies, Jones, Abercynon, a Harriet Thomas. Rhoddwyd i blant bach y f May Pole,' sef Ceinwen Prosser. Annie Mary a Maggie M. ^llkins. Beatrice Thomas, Lizzie W^Ujams, Lizzie Rogers, David Lewis, Willie a David Owen Price. David R. Harries, Emrys Piusstf. a Davidl Davies, cheer byddaroi. C\nrychiolwya y tymherau 4 Gwanwvn,' gan Miss Martha Parker; Haf,' .Miss lizzie Rowlands; Hydief,' MisS Harriet Thojaas; | Canal' Mr Rees. Jones; Y Ferch Fechan a r Aden Arias,' Misses Muriel Morgan a. Hannah Jenkins. Adroddiadj Master Dt>»- Hannah Jenkins. Adroddiadj Ma.ster Dcm- ald John; deuawd, Mri Evan W. Dale's, a Miss H. Jenkins; unawd, Lillie.' Miss Jennet Rowlands; unawd, Violet,' 'Miss Mary Phillip; unawd. < Da%/ j Master Wm>. James Rees; unawd, 'Daisy,' { Mis.s Lizzie Jones; unawd, Mawl i Rotse' | Miss Rachel M. Thomas; unawd!, gan y F renhines. Yna. dlaetnpwTd at v niarchJ' j Wedi hyny y coegchwareuwyr, '$ef Mri I Caleb Rogers,' J. ?v&es a ohmiv. -UiV awe! gm Mr D. J. Rees. Yna daetV v | milvvyr 1 r llwyfan yn eu catlau cuchion, sef Mn Donaid Jonns, Thomas Davies. Evan- DT^vies' D- Griffith Johnson, Tom John- son, Rees Jon.es, Tommy Morris, Lenvjei Gcronwy, Wia J. Rees, Wm. D1. VYilliajriS ewis Evan Thomas, J o.s.uah Davies, Mor- gan Rowlands, a Tom Prosser. Yr oedd y rhai h.-Do yn fwy poblogaidd na mdwvr na ^dd'wyd yr un yno. Yr oedd Tom, Jack. a Boh a meistrolaeth ber- flaith amynt, ond ar yrnddangosiad yr 'Aden Ar:an o flaen ysgydiwad ei gwialen ariaja, aeth yr oil VIlI Wysg, eu cefn, a d aiiWvd gwirionead vn gryf ganddi yii erisyu gyyithl ruehvyr yr Orsedd. Yna aed yn'mlaen at Y sèremüni o goroni y Frenhines. C"maoed i\n} gyda rhwysg ac urddas mawr. Yr ? +fad;?'lr ^|eihraS o'r amgylchs^.i, P!eth.;aoau bjodau coronog. Fel \r oodd yn syndbdl i feddwl pa Ie v cafwyd VrVi 31 a r adidfed ffrwth C)W. Yn h4 HuWyd cano[ &auaf yn ganol h.f. RhoddMwa: y goro,n ar 5en v Fren_ huiies. gan Miss Sarah Carries. Gwnaeth hvitv rrT,ia'r ( j. v IMdU vt-h VfT r a wnaed i Jor- "l, 1 ra y gwaeddai merched aav rv Iyta f3'ddor F:enh:nes,' a 0,t^yaf >"r araeth gan- v Fr^nhdnp«s or orseAl gyda: thei.mlad.^wys! Y • T^m Honht r'Cfl:ent Esfher WiIJiams a Gwen SmhHuJfcc }M g7< Pa^e- c* :*AC )oim> Mn Evaa („,r Gey^ Davies, Maids of H-oiv our Wes. E A Thomas, G. Wmi f1- M, A. Watkios, S. M Teh kms, A y.r T •' GoTon Vri H-r'V S et°; 0^'lw5T 7 Rees Hi]I Ra £ eT» Th,™~ '1 j ":Tl-v ^bom&s, David H NOUTO. 1 OMMV TOSTA^ R-A, ? hefvr] P O > *■ L aj > d unaw-n&u E M Tore- '11 (' *€an Miss D. Hufc lu ( afl"-dd y Gobeith- V Parch T Mr-i! "f -VH pUS Q,v. n 7 '"fe41"' }n absenol deb Mr Ga. ir'; lCT °l^no ei hun ei jU sog ortod troi yr o! v» s- omerJig, G 1 f henTormiad 0'1 ••1 ail- nesaf, CxV.ve/r.riat ^o^ o. goiaier bod yn brvidx^. e>

u: H\ So rwrn ^eddaf'. bu farw Richarxi Vv ihiams) ^-pper Bank, Abercanaidi. coediwr ^.vrth ei a;wrdigaeth, o^Jdiwrth effef thwllII (latnAvi2i» a ddferbyrjoJd rywi ddau ns vn ol ) 11 Level CUTIC.