Tarian Y Gweithiwr

PANES HYNOD I AM I AKAB F • \CH j lkl E, N DiNAS PAWR. PENon XXVI. rn Gtvcharor -unwaith eto. f d" Rhria r-d v gw'n H gefais wsdi ei wen- wyno yr. < rwm oS-egyd yr oedd yn mhell ar y tiydu urai.oeth cyn i mi fejd- ianu fv ymwybyddiaeth yn ddigonol i alw i gof ddigwyddiadau yr hwyr blaenorol, ac i deimlo fy mhoen. Teimlwn erbyn hyn fy mhen yn llosgi ac yn euro gan boen trymaidd a syfrdanol. Pan ddaethum ataf fy hunan ymafhvyd ynof a'r newydd gan y braw a'm meddianai tra yn dycbymygu fod marwolaeth ddychryn I liyd yn fy aros ar ddwylaw y rhai syrthiais i'w gafael, ac adnewyddodd y teimlad brawychus hwnw gymamt yn fy nghalon fel y neidiais o'r gorphwysfan. Ond beth bynag allasai fod eu bwriad gyda golwg arnaf, nid oedd yn fy amgylchr-edd prese11d yn cyfreithioni ofnau o farwol- aeth felly. Ystafell fechan dyweli. wedi ei dodrefnu yn brin, eto yn oddefol lan, a'r gvve'y ar yr hwn y'm tafiwyd yn anymwy- I bodol i gysgu arno, yn wety esmwyth a dymunol-- oedd yr ystufeii oeddwn ynddi ar hyny o bryd. Vn wir, i mi, nad oedd yn gwybod ond ychydig beth oedd gwrtb banau a diiiad ereill gwely-i un nad cedd ganddo fel ystafeil wely ddim amgenach na thaflod wair; yr oedd yn amheuthyn. Yr oeddwn yn s:cr yn fy meddwl am y rhai y bradych- wyd fi i'w dwylaw, beth bynag oedd eu namcanion dirge'asdd, na fua^ent hwy ddim yn cymeryd y fath drafferth gyda'.n lletya fei hyny pe yn amcanu am fy mywyd neu yn hytrach ai ni wnaent gymeryd fy mywyd oddiarnaf pan oedd yn llwyr o fewn eu gallu i wneud hyny y nos- on cynt ? HebJaw hyny, ar 01 edrych yn fanylach, gwelais ar y gadair geri-aw y gwely ymborth a liestraid o ridwfr ciir; ac heb feddwl am ofn na pheryg!, yfais yn gyntaf yn helaeth o'r dwfr, o harwydd yr oedd fy xigwddf yn liosgi gan syched ae wed'yn bwyteais, ac felly adriewyddais a bywheais lawer iawn. Amiwg i mi, oddiwrtn y pethau hyn, nad oe id dim lie i ofni mar- wolaetb pocnm fuan. I ha anic n. ynte, y carcherid ft yno ? Cofiwn, yn bus; aneg'ur a chymysglyd, am y fath gyvr deith ts y dygwyd fi c'm banfodd idi ychydig oriau yn fiacnorol, a deuai Vnebpryd y dyhiryn Sloppy Stevens yn I K o fiaen fy meddwl; pc fel y mae yn natnriol disgwyl, ni ddygai yr adgof am ei olwg ef un teimiad o gysur i'm calon, I yebwanegu at fy anesmwythder, sylwais fod y dillad a wisgwn y dydd blaenorj' yn eisie* — wedi eu cymeryd yrnaith, er fy nnvysiro i auiiinc— neu o'r hyn leia i wneud fy ffoedigaeth yn fwy anhawdd. Ond o'r bratdd yr oedd y jgofal hwnw yn zngenrheidloJ oblegyd ar Ai ire Skvpr drws -yr ystafell, ~4$f|Hais ei fod wedi cael ei sicrnau o'r tuallaa Yr uni;^ ffene-tr t r ystafell nsd^J^.iestr yn y nenfwd (yr hwn oedd nenfwcf liech- weddaiddj, a bono vn mheii uwchSaw cyrhaedd i mi. Gwiandewais am swn trru d o'r iut;!lan neu leisiau, ond yr oedd y nvhl o ^v-inpas yn ddystawrwydd holiol. Nid oedd gfenyf sylwadau petlach i'w gwneud, a phur debyg y buaswn wedi rnoddi fy hunan i ddis^wyi am y drwg ag oedd yn fy aros, oni b'ai i mi gofio fod Duw uwchlaw pawb, ac fod ei glus-t Ef yn ago rrd i'm lie fain. Mynych y cofiaf am y fflacli o lawenydd gynyrchodd y syniad yna yn fy meddwl, a chyda pha fath lwyredd ac ymddiriedaeth y penliniais i lawr, gan fwrw fy holl ofal ar fy Ngwneuthurwr a'm Gwaredwr. A thra wrthi yn gweddio, mi a glywn gio y drws yn cvel ei droi, a'r drws et hunan yn cael ei agor yn araf. Yr oeddwn ar fy nhraed mewn moment; a phan drois i edrych, mi a welais y dyeithrddyn dirgel oedd yn ilywyddu y cyfarfod nosawl, ac oedd hefyd vedi cvmp;^d gofai o honof yn y eweh, yn 3" se?V^o m blaen. YY j^ych yn effro, mi we'af,' ebu", yn yr un don dyner ag y clywswn ef yn siarad o'r blaen. I Yr wyf yn gobeithio eich bod wedi cysgu yn dua, Rolant,' 'Yr wyf am gael gwybod pa le yr wyf, Syr,' meddwn, heb ateb ei ofyniad, a phaham y'm dygwyd i'r lie hwn ac yr wyf am gael fy nil lad, Syr. Gobe^thiaf hefyd nad wyf i gael fy ysbeiiio o'm dillad, er nad ydynt o fawr gwerth. I Na, nid rhyw lawer,' ebai; er y mae yn dda genyf eich gwe!ed yn edrych yn well na phan y gwelals chwi gyntaf yn Smithfield. Gwelwch nad wyf 11 ddim wedi eich annghofio,' ychwanegai, gyda gwen, ond nid un ddymurol, feddyliwn i. 'Does dim gwahaniaeth am hyny,' ebwn. Yr wyf yn wir ddioichgaft- i chwi am yr hyn a roddasoch i mi y pryd hwnw, ond nid wyf am gael dim rhagor o ymwneud a chwi; ac os gwelwch yn dda, gadewch i mi gael myned N- id wyf yn gwybod eto pa beth a welaf yn dda ei wneuthur/ ychwanegodd y dy- euhrddyn yn oeraidd; 'ac os nad ydych chwi am gnel dim yn rhagor i wneud gyda ini; efallai fod genyf fi rywbeth i'w wneud gyda chwi. Oni b'ai am hyny, ni fuaswn wedi cymeryd y drafferth a gymerais am danoch." Dechreuais o newydd i ddweyd am y twyU a wnaed i mi, ac am fy nghadw yn y carchar felly yn annghyfreithioa, pan y gwnaeth ef roddi terfyn ar yr hyn a ddy- -wedwyd. I Gweil i chwi gadw eich tymer, a bodyn dawel,' meddai yn ei don dyner arferol. lac yna chwi gewch weled nad wyf fi ddim yn bwriadu un dr.vg-, ond os y dechreuwch fod yn groes a rhyfeigar, chwi deimlwch yn fuan fod genych hen hw j ymwneud ag ef. Y mae arnoch e:sieu gwybod pa !e yr ydyr.h/ ychwanegai. I GaiJaf ddweyd eich bod mewn tIe y gstiiwch waeddt ertA hanan i grygiH, heb fod yn gallach o hyny; ac ni wna unrhyw ymdrech i ffoi I ond ei gwneud yn waeth arnoch eich hunan. Paham y dygwyd chw! yma ? Mi I a ddywedef hyny wrthyeh hefyd. Yr ydych •vedi eich dwyn yma am fy mod i wedi teimlo awydd eich cael yma. Efa!! ii y aeuwch yn ddefnyddiol i mi, os tnlaf chwt am hyny, Nid ydych mor dda allan yn y byd, fel ag i beidio bod yn faich i gael'codi yn uwch, goeliaf,' meddai gyda gwen arall. Setydlai ei lygaid arnaf tra yn l!efaru. Dywedais o'r blaen fod ei I) ga!d. yn gyflym a threiddgar, ac ymddangosai i mi ei fod yn awyddus i weled i mewn i m hemid 'Pwy ydych chwi, a beth ydych eisieu gyda mi ?' gofynais gan ocbel ei edrychiad gyda thenntad o fraw, ond yn ofer. Ni a siaradwn am hynyna ryw ddiwrn- od arall, ebai; a chan eich bod yn d'od rhesymol, cewch weled na fydd genych ddim i achwyn am dano.' Ac wedi dweyd byn, gadawodd yr ystaf- ell yn fuan, i ddychwelyd yn fuan gyda phecyn o ddillad. Nid fy rhaii yw y rhai hyn,' meddwn, gan eu troi i'w harchwibo. Gwelwn eu bod o doriad gwahanoi, ac o ddefnydd llawer gwell na'r rhai yr amddifadwyd fi o honynt. • Dydi cyfnewid ddim yn lladrad,' ebai, dan chwerthin, a choltwch. chwi ddim yn eich ymddangosiad trwy eich gwisg weil. Gwelwch fy mod yn ymdawyn yn deg tuag atoeh,' gan ddangos i mi gynwys Hogeilau yr hen wisg, a phwrs bychan ac arian Fanny, y rhai hyd hynv nid oejawn weed meddwl am danynt. A chyn i mi g.el emser I ateb, aeth allan i gau a chios y drws ar ei o', a'm gadael inau mewn pen bleth na raid i mi ddim o'i ddesgrin Bu'm am amryw ddyddsau yn garcharor yo yr ystafell hono, neb weled neo o,'¿ fy ngheidwad dyeithr, yr hwn yn gyson a ddygai i mi ymborth, ond ni wnai ond gwenu pan ddeisvfwn arno i fy rhyddhau, neu pan ofynwn iddo paham y'm lladrata- wyd. Gofalai fy liungyfarch am ty ym- ddangosiad gwell (o herwydd yr oeddwn, er yn anfcddlon, wedi gwisgo y dillad benthyg), ac awgrym am y pethau mawr a fwriadai wneuthur droswyf. (I'w Barhau).

Cefncoedcymm er. MARWOLAETH,-Blin genym g. fncdi am farwolaeth Mr Robert Price, or fe uchod, yr hyn a gymerodd le yn hynod sydyn, nes .I.Jeri syndod drwy y lie. Aeth i'w wely nos 5»adwrn yn ei iechyd arferol i bob yn> dd; ngosiad, gyda r amcan o godi yn bryJlon i'r oedfa, ac nid oedd ond YWdeí- der techyd a achosai iddo fod yn abseno! o'r un cyfarfod. Y bore a ddaeth, end nid oedd Mr t'rice yn y cyfarfud, nac yn yr ysgol ychwaith yn y prydnawn ';nri y mac yn dJrwg genym ddweyd niu. -s ei hystafeil wely, yn hwyr y dydd, y cafwyd ef mewn cyflwr anymwybodo!. Pa gvhyil y bu ef yn y cyflwr hwnw sydd ddirgelwch, ond yn c 1 yr hysbysi^d gawd ar y tren^hol- ) iad a gynaliwyd bu yn y cyfiwr hwn am rai oriau. Gyrwyd am feddyg yn union, 9 daeth gyda ury.s. a gwnaeth yr hyn oedd yn ei alki er ei adieryd i wybouolrwydd. Ond er iddo ymddargos yn ystod y nos i fod ychydig vu W*;ll, niti oedd >/•> | barhad. Tua Raw o'r gloch here dranoeth (Liun, y 21am), cymerodd yr hedyn byw ei adenydd i'r byd tudraw i'r lieu, er nawr | siomedigaeth i'w bcrthynasau a phawb o honom, oblegyd yr oedd, i r diwrnod oiaf y b-i byv. mor iach a bywicg, fel y gallem yn naturij! ddisgwyi y bydciai byw am rai biynyddoedd cto, er ei fod yn yrnyl ei MO nilwvdd oed. Er mai genedigol ydoedd o Fro Morgan- wg (Llantithdyd), daeth i'r Cefn yn fachgen ieuanc, fel breintwas i swyddfa Mr John Llewelyn, ac ar ol ychydig flynyddoedd ymgymerodd a masnach ei I hun, yn yr hon y parhaodd am flynydd- oedd. Yr oedd yn aelod ffyddion a gweithgar yn eplwys Moriah (M.C.), y Cefn; ac os wyf yn cofio yn iawn, tua'r flwyddyn 1850 cefais adnabyddiaeth iddo ar ol yr oedfa (trwy siarad yn uchel yn ei glust), a oedd wedi clywed p'eth o'r bre- geth. Ei atebiad fyddai, Dim gair.' Yr un fath yn yr Ysgol Sul yr oedd mor ffyddion ac ymdrechgar yn ei ddo.-barth, yr un yn yr ysgol, yr un fath yn y cyfarfod eglwysig. Cymerai ran heia^th o'r gwaith, ond am nad oedd yn clywed yr hyn oedd yn cael ei siarad yno, nid oedd yn mwyn- hau dim o'r gymde thas allanol, yr hyn, wrth gwrs, oedd yn ei flino yn fawr; ond er hyny yr oedd yn caru bod yn y golwg a'r swn. Yr oedd yn dda iawn genym pan anrhegwyd ef ychydig fiynyddoeddd yn ol a'r long service medal a roddir gan berchenogion y Sunday Companion, i'r rhai hyny a ddygir dan eu sylw sydd wedi treulio blynyddau meithion yn ngwasan- y 11 aeth yr Ysgol Sul, &c. Fel y eyfryw, cyfhvynwyd enw Mr Robert Price i\v sylw, a'r canlyniad fu i Air Price dderhyn y bathodyn arian hardd, yr hwn a gyflwyn- wyd iddo mewn cyfarfod cyhoeddus, fel cydnabyddiaeth fach am ei lafur a'i ffyddlundeb gyda'r gwaith da am y 60ain mlynedd diweddaf, ac ychwaneg. B i hyn yn foddion i toni ysbryd yr hen frawd yn yn fawr.. Yr oeddwn yn teimlo yn ddi- olchgar i Mr W. Evans y pryd hwnw am iddo symud gyda r gorchwyl o ddwyn Mr Price i sylw y boneddigion, ond yn s cr i chwi yn teimlo yn fwy diolchgar heddyw trwy ein bod wedi ei golli mor ddirybydd, yn gymaint a'i bod yn gydnabyddiaeth fechan o'i lafur gwerthfawr, ac agosrwydd ei ymddstodiad. Claddwyd Mr Price dydd I <u, y 24ain, yn Bonvi stone (augiadd bre):a.), ac yno y claddwyd ei anwyl wraig ychydig flynydd- oedd. yn ol. Gweinyddwyd ar yr achijsur gan y Parch W. Davies, Ctfu. Teimlem y buasai yn dda 6enym gae! rhoddi el Iwch cysegrediij i'w gadw yn naear ein cymyd- ogaeth, fel y gal:em dalu ymvveliad achly- lusol a man fechan ei fedd. Ond beuach gorphwysed hyd fore udganiad yr udgorn diweddaf, pryd yr ydym yn hyderus y derbyniad croesawgar o da was da a ffyddion, buost ffydolon vr ychydig 'dos i ( mewn i tawenydd dy Argi"wys.' Tuened y i Noddyud rrjawr Ei aden amudiffynol dros. I y sydd mewn galar ar ei oi, a dis- I gvned r'nan helaeth U'¡ ysbryd arnynt. PLIN 0-1 GaLLI.

MOUNTAIN ASH. Dzwcdd a dechreu bhvyddyn. Cyfnod hynod ar lawer ystyr ydyw diwedd a dechreu blwyddyn. Dyma yr adeg y bydd llu mawr yn dewis i gychwyn ar fywyd priodasol. Felly fu hi eleni yn y lie hwn. Yn mhlith y llu, |llon genym ydyw llongyfarch y brawd holt Peter I ly Close, Mayrose House, a'i feinwen dlos. Dymunwn iddynt oes hirfaith. Hefyd, i'r brawd Richard Morgans (Blodeufryn,) Mountain Ash (ac nid Merthyr,) ar ei waith yn cymeryd cydmar bywyd. Go- beithio y bydd gyrfa y naill a'r Hall o honynt yn llwyddianus. Dyma hefvd yr adeg y bydd llu mawr o'n cyfeillion yn darfod byw yn y fuchedd hon. Cyn i'r hen flwyddyn i'n gadael, tra yn parotoi ar gyfer gwyliau y Nadolig, yn sydyn ac yn ly Himisgwyliadwy, cymerwyd Mrs Rees, priod Wm. Rees, High street, o'n plith, gan adael priod ho if ac amryw o blant anwyl mewn dagrau a hiraeth ar ei hoi. Daearwyd hi yn mynwent y He dydd Mercher cyn y Nadoiig, pryd y gwasan- aethwyd gan ei gweinidog iioff y Parch T. T. Hughes, Rhos.

Htfyd. Boreu dydd Mawrth, y 29ain c Ragfyr, ar ol nychdod blin am rai wythnosau, bu farw y brawd tawel a hoff Evan Evans, Cynon Villa, yn 50 oed. Yr oedd yr ym- adawedig yn fab i'r diweddar Dafydd ac Elizabeth Evans (Dafydd Evans y saer, fel y gelwid ef,) ac yn adnabyddus iawn yn yr ardal fel rhai hynaf yn yr ardal. Daearwyd ef dydd Sadwn, yr 2;1 cyfisol, yn nghladdfa gyhoeddus v lie, pryd y gwasanaethvvyd gan ei weinidog, y Parch 0. Jones, Bethania. Gobeithiwa y caiff y brodyr a'r.chwaer hofi sydd yn eu dagrau I ar ei ol, eu dyddanu a'r dyddamveh sydd ¡ yn yr iachawdwriaeth.

Hefyd. Nos Iau diweddaf o'r hen flwyddyn, tra I yr oedd y canoedd yn hwylio at wylied y ¡ flwyddyn newydd yn dod i fewn, bu farw I y ciiwaer ieuanc Mrs Evans, priod John W. Evans, la, High St.. gan adael priod ieuanc ac un bychan yn dralkius ar ei hoi. Yr oedd Mrs Evans yn ferch i Mr Jch.1 James, fireman, Lyle St. Nid oedd 11 yr ymadawedig ond tua 20 oed, felly, y mae ei lief at yr ieuainc yn arbenig yn dweyd—'Am hyny byddw^u chwithau barod, &c.' Daearwyd hithau yn y gladd- fa hon prydnawn dydd Uun, y 4ydd cyfisol, pryd y gwasanaetkwyd gan ei gweinidog, y Parch F. Morgans, Ffrvvd. j Caned y priod ieuanc a'r peithynasau i i | gyd, deimlo nawdd y nef yn yr amgylch- j iad. I

Lkvddian'. I J Da iawn genym allu dweyd fod dysgybl- z_ll ion y proffeswr ieuanc Mr E. T. Jenkins, | 150. Fcariiivvocihr Road, wedi gwneud yn | ardderchos; yn vr Incorporated Society of {Masi 1 • "•l P >te(, j .U-- -t | Hriiry fiti.. na. yn pasio gydag anrhydedd yn y gradd cyntaf, pasio gydag anrhydedd yn y gradd cyntaf, i Charles George Kenana, Orielton Villa, 1 gydag anrhydedd yn y gradd c> l Miss | Blodwen Morgans, Hughes Sti-1 t, wedi j pasio y Preparatory Grade," a Mr Ti,,ydu Mathews, .Penrhiwceibr, yn yr ua gradd. Mae hyn yn dweyd yn dda iawn am yr a thra w a'r dysgyblion, ac yn galondid idd)nt fyned rhag eu blaen.

Gadlys, Aberdar. Marwolaeth. Dydd Llun, Rhagfyr 21ain, L903, bu farw yr hen chwaer a.nwyl Mrs Am Evans, I priod Mr Levi Evans, 31, Oxford Street, yn yr oedran teg o 70 ialwydd oed. Claddwyd hi yn Mynwent Gyloeddus Aberdar y dydd Iau canlynol, pryd y gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch D. Silyn Evan- Siloa, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch J. Rchards, Bethel. Cafodd gladdedigaeth tarchus. Nawdd y nef fyddo dros ei phriocCyr hwn sydd wedi ei adael yn ei hen ddydciau, yn nghyd a'r perthynasau oil yn eu galar. V.H.D.

Noddfa, SenghenycH. Nos Nadoiig, cynaliwyd cynghc'dd yn y capel uchod, pryd y gvvasanaethwyi gany rhai canlynol—Soprano, Miss Cert rude Wedlake, Caerdydd; Contralto Miss Sarah J. Davies (Llmos BualltA Aber- honddu; Tenor, Mr Tom Felix Evans, Treorci Bass, Mr J. Burry Morse, Burry Port. Yr oedd ganddynt rhaglen chwéBthus a dvddorol dros ben. Y mae gai Miss Wedlake lais swynol, ystwyth, yn medru gwneud perffaith gvfiawnder a'i claneuon a'r gynulleidfa. Cyrbaeddodd ei leithaf- bwynt ar For all eternity.' Enilloid liafr y dorf am bob can a ganwyd ganddi. Eto, Miss Davies, gwyddom mae un ieuanc ydyw, er hyny, canodd Abide with me' yn neillduol o dda, yn nghyd a'r duett gyda Miss Wedlake, sef In the dusk of LI, the twilight.' Gwnaeth Mr Evans ganu Llam y cariadau i'r fantais orcu ildo ei hun ac i'r gynulleidfa, a dymumvvd iddo ganu yr ail v.ai,n. Cafwyd Merch y cadben a'r Wolf' gan Mr Morse. Y mae nifer ei gwpanau arian yn dvstion digonol o'i fedrusrwydd fel datgamvf. Y ,g mae ganddo lais cyfiawn i iyny, canoi, ac i lawr, gyda'r eyioethocaf o ran this a wrandawsom erioed. Felly, gwnëLcLh yntau berffaith gyhawnder a'i ganeiion, a chafod-d ffifr y dorf. Cafwyd unawd r y berdoneg gan Master D. John Evans, Sengi.enydl Cy feijlwyd yn y g. :nd gan Mi John Pugh, A.L.U.M., VsiutJ Myn:.uh. Llywyddwyd gan Mr D. Amon j Jones, M.E,, VViadsor Coltiery, AUrfai | dwr. Cyu h^rdd odiaeth dda ])/-ii'.LAWVM).

CYMDEITHAS bdarbod= I OL Y GLOWYR. MR GOL.Nid fy amcan yn y Hith hwn ydyw manylu ar lith ysgrifenydd y gym- deithas uchod ag a arwyddwyd gan y ca-deirydd ac aelodou y Bwrdd Llywod- raethol yn y DARIAN ddiweddaf, ond dangos fod y ffigyrau fel eu rhoddwyd gan gyfeillion y gymdeithas yn y DARIAN ddi- weddaf yn profi yn ddiamheuol fod y ddedf yn tra rhagori ar y Gymdeithas Ddar- bodol, ac fod y gymdeithas hono yn sefy!! yn gondemniedig trwy dystiolaeth o enau ei chyfeidion ei hun. Ond cyn symud at y ffigyrau penaf, carwn nodi nad ydyw cyfartaiedd y cteyrnas o dal wythnosol yn un prawf mai dyna gyfartaledd glowyr Deheudir Cymru, ac yr ydym yn gwybod fod glowyr Cymru yn derbyn rhai sylltau yn fwy na'r cyfartaledd a roddwyd am y deyrnas, po un sydd yn cynwys galwedgaethau heblaw glowyr y deyrnas. Mae y cyfartaledd a roddwyd gan y Swyddfa Gartrefol yn cynwys gwyr a gwrage d nad ydynt yn eniil—pan yn gweithio 1 awn amser—rhai ddim mwy nag o 5s i 15s yr wythnos. Feiiy, gwel y darllenydd yr annhegwch o gymeryd cyf- artalecd wythnosol y deyrnas i brofi gwerth y ddeddf i iowyr Deheudir Cymru. Yn awr, sylwn ar y taliadau angeuol dan y ddeddf. Dyma fel eu rhoddwyd yn y llith dan sylw,- Mewn 264 o achosion a aethant i gyf- lafareddiad o dan y gyfraith, cyfartaledd y swm ddyfarnwyd yn mhob achos oedd:- £ s. c. 1899 173 1 7 1900 163 1 9 1901 188 7 7 1902 161 0 0 Ond, Mr Gol., yr oedd yn gyfieus iawn i aelodau y Bwrdd Cyfarwyddo! i annghofio dweyd fod mwy na haner y 264 achosion a aethant i gyflafareidiad yn achosion rhan- ol ddibynoi (partial dependent) achtlsion na fyddai y Gymdeithas Ddarbodol yn talu mwy nag JE20. Ond gadawer i ni gael gweled faint sydd wedi ei dalu yn mhob ad o. Ni gawn, wrth gyfrif y pedair blwyddyn i fyny, eu bod yn dyfod t'r swm o £ 692 lis; yna rhaner y swm hwnw rhwng y pedair biyn- edd, a cheir ei fod yn dyfod yn £ 173 5s 9c. Dyrna gyfartaledd y swm a deiir dan y ddeddf yn yr oil o'r damweiniau angeuol- y rhanol ddibynol a r cyflawn ddibynoi yn nghyd. Yn awr, beth am gyfartaledd yr oil o dan y gymdeithas ? A ganlyn ydyw y cyfrif am y 22 mlynedd £ Ar farwolaeth 3,147 o aelodau taiwyd 34,099 Talwyd i 1,684 o weddwon yn wythnosol 145,098 Taiwyd yn wythnosol i 3,119 o amddifaid 121,876 £ 301,073 Rhmer y swm hwna cydrhwng y 8,147 achosion, a cheir ar gyfer pob marwolaeth y swm o £ 95 4s 4|c. Felly, awcHr fod v • -Jrii/ityf ytr. rhagori, gan ei bod yn talw £;:7 -i yn fwy yn mhob achos o farwolaeth nag a wna y Gymdeithas Ddarbodol. Cud nid dyma yr holl ragoriaeth, oher- wydd cyn y gellir cae! yr uchod allan gan y gymdeithas, rhaid i'r ae'od.iu daiu y swrn o swilt y mis, tra na theiir dim am y swm mwy dan y ddeddf. Gwna lly wodraethwyr y gymdeithas ar- ddangosiad mawr o'u ffigyrau, a dangosant eu bod wedi talu fel y caniyn :— £ Ar farwolaeth 3,147 o aelodau ta!wyd 36,099 Talwyd yn wythnosol i 1,684 o o weddwon 145,098 Eto i 3,112 o amddifaid 121,876 Eto i 203,457 o aelodau anafus 389,982 Eto i 302 o hen weithwyr 5,488 Cyfanswm £ 696,543 Ond paham na fuaseit yn rhoddi y swm a dalwyd i fewn gan y g.weithwyr yn ystod yr un amser? N let yw y ffigyrau am y 17 m!ynedd cyntaf ge tyf, Mr Got., ond bwrier fod ym 60,000 o aelodau am y 17 mlynedd, ac yr ydym yn sicr fod mwy o aelodau yn y gymdeithas arn yr amser a nodwyj na'r cyfrif uchod. Ond taiodd E 60,000 o aelodau yn ol swllt y mis am 17 mlynedd 663,000 Gan aelodau am y 4-t. mlynedd 2 diweddat 57,495 Cyfanswm £720,495 Gadawer i ni wneud substraction am dro, Mr Gol., fel hyn :— £ Talwyd gan aelodau y Gymdeith- as Ddarbodol 720,495 Derbyniwyd allan ganddynt at bob achosion 695,963 Gwelir yn weddill £ 23,952 Sonirrhywbethganddynt am ycydv-eith- rediad cydrhwng y cyfiogwyr a'u gwe th- wyr. Hawddydyw gwybod y ffordd I g-el cydweithrediad y cyfiogwyr, a hwnw ydyw trwy fod yn ostyngedig iddynt yn mhdb amgy'chiad, a gadael iddynt gael eu tfordd eu hunain, heb faiio dim pa un a fyud iiy \y yn fantais i weithwyr af na fydd. Ymbwylied y gweithwyr i ystyried yn ddifrifol y cynygion a roddir iddynt, ac yna meithriner digon o wroldeb mo .'sul i weithreriu yn ol eu barn addfed, ac yna ni fydd angen pregethu ychwaneg ar y pwnc hwn. Dowlais. JOHN DAVIES.

TRECYNON. Nos lau, y Slain o Ragfyr, cafwyd per- fformiad llwyddianus o'r operetta pobiog- Z, ? dd 'Cinderella and the Prince,' yn Neuadd Newydd y lie uchod, gan Obeithlu yr Hei Dy Cwrdd, dan arweiniad Mr Jno i'homas. Dvmunwn loiu-ytarch yr oll o'r rhai tult-i gwasanaeth 'l u ilwyddiant. Da genym ddeall fod y hail yn llawn, ac fod 11 pwwb yn ymddangow fei wedi eu hwyr ioddlf n'. Clywsorn amryw yn dywedyd y carer-t a 1 berfformiad yn fuau. Cy merer 5p awgrym yn garedig.

I Adgofion am rai o lien Ddia= coniaid Soar, Llwydcoed, Aberdar. (Parhad). Yr hen gymeriad gwreiddiol Thomas Richards, Pentwyn, ddaw dan ein sylw y waith hon. Yr oedd yr hen frawd Thomas Richards yn gymeriad hollol ar ei ben ei hun neb yn debyg iddo ef, ac yntau heb fod yn debyg i neb arall. Yr oedd yr hen frawd yn ngwreiddiolder ei natur, yn gwneud cylch arbenig ynddo ei hun. Yr oedd yn dad i Sarah, gwraig gyntaf y brawd John Jenkins, yr hwn sydd yn ddLcon yn bresenol yn Soar, ac hefyd Thos Richards, ieu., a aeth o'r. byd yn mlodau ei ddyddiau. Brawd-yn-nghyfraith iddo yw Henry Evans, yr hwn sydd yn ddiacon ffyddion yn eglwys Bethania, Maesteg. Yr oedJ diniweidrwydd yn nodwedd bwysig yn nghymeriad ein brawd, ac yn aaalwg i'w weied ynddo Nid oedd yn barod, yn herwydd diniweidrwydd ei natur, i weled unrhyw ddiffyg yn neb o'i frodyr a'i chwi- orydd. Credwn fod hyn yn nodwedd werthfawr yn nghymeriad y Cristion. gan y ceidw yn y golwg trwy hyn un o'r prif rtnweddau ag sydd yn angenrheidiol i'w ddangos gerbron y byd. Byddwch gall fel y sarph, ac yn ddiniwed fel y golomen. Y. mae eisieu dangos diniweidrwydd yn mhob i cylch o gymdeithas. Felly yr oedd ein I hen frawd yn holl gylchoedd ei fywyd-fe arddangosodd ddiniweidrv. ydd y golomen yn ei natur. Yr oedd yn hynod o ffyddion yn nghyf- arfodydd yr eglwys, ac yn cymeryd rhan flaenilaw ynddynt. Nid ydym am ddweyd ei fod yn hyddysg ne llduol yn y Gwirion- edd, ond gwnai ymdrech mawr i fod yn bresenol yn yr Y sgoi Sul, ac fe fuasai yn c ei pleser neillduol i ddod heibio y dos- barshiadau, i weled pa fodd yr oeddynt yn dyfod yn mlaen, ac i wrandaw y Gwirion- edd yn cael ei esbonio Pleser mawr ganddo oedd gwrandaw y plant yn myned trwy eu gwersi. Yr oedd gwen yr ei wynebpryd, a geiriau annogaethogol yn dod allan o'i enau ag oedd yn sirioli y plant ar unwaith, a gwledd ydoedd genym i weled yr hen frawd yn dyfod am dro i r dosbarth. Cofus genym ei fod yn frwdfrydig iawn dros yr achos cenadol. Yr oedd dau fiwch i'w gael yr adeg hono wrth bob drws yn nghyntedd y capeJ, ac yr oedd yr hen frawd yn ei awydd am Iwyddiant y gym- deithas, yn gwneud ymdrech neillduol i chwyddo y drysorfa, trwy gyfranu yn helaeth i'r blwch ag oedd yn ei ochr ef. Adeg fywiog ydoedd yr ade^ hono yn nglyn a'r gymdeithas genado: yn Soar. Y plant yn myned allan a'u bi.chau oddeutu y tai, a thrwy ei ymdrech yn casglu punoedd i drysorfa y gymdeithas ac ar ben chwar- ter yr Ysgol, yn y cyfarfod adroddiadol, am 2 o r giocn y prydnawn, yr oeddynt yn cael. eu gwobrwyo a llyfrau gwerthfawr gan frudyr o'r egiwys. Ac nid oedd neb yn fwy baich ei ysbryd na'r hen frawd wrth weled bJodau'r oes yn cael eu gwobrwyo am eu ffyddiondeb. Fel y dywedasom ary dechreu, nid oedd yn wybodus neillduol, ond nid oedd un 'Jtmfceuaetu am ei dduwioldeb. Yr oedd yn caru rhoddi allan i ganu yn y cyfarfod- ydd 'Am Iesu Grist a'i farwol glwy' Boed miloedd mwy o son.' Ac yr oeddym yn credu yr adeg hono fod ei nwydJ y fath, nes oedd yn annghofio pob emyn arall, a'i ysbryd mor angerddoi dros gael miloedd mwy o son am farw Calfaria, ac ar ddiwedd pob oedfa, pan fuasai ef yn rhoddi emyn i ddiweddu, gall- esid ei glywed yn adrodu yr emyn aiian o lyfr ei gof, sef- 4 Dan dy fendith wrth ymadael Y dymunem, Arglwydd, fod.' Ac onid yw y ddau emyn mewn cydgordiad hollol a'u gilydd, sef gweddio a chanu am lwyddiant yr achos goreu, ac l fod dan fendith yr Arglwydd ar ddiwedd pob cyf- arfod ? Y mae yntau wedi myn'der ys blynyddau lawer belluch. Cafodd ei weddw hoff, Ann, rai blynyddau i fyw ar ei ol. Pwy, o hen aelcdau Soar, nad oeddynt yn caru y ffyddloniaid Thomas ac Ann Richards, Pentwyn ? Arosed deuparth o ysbryd y taid a'r nain ar y wyrion, ac ar deuluoedd hoff Pentwyn, a chaffed Soar hoff ragor o gyffelyb ysbryd i'r hen frawd Thomas Richards. Bryn, Port TalbJt. MYNVDDPAB.

-;0;- At 4 fieri Wag' Ddysgedig (?) Hen Wag' sy' a'i hin wgus-yn brydian Fel bradwr enbydus Osgo rogue yn gwasgar us Ydyw a gafael digofus. Bri ei drwyth yw asbri draig-golynog 11 Gwael anian fel nwydwraig Ei oernad sydd fel chwyrnaig Llid a siom — O J ddrewllyd saig. Ei asgell sydd ysgallog-ei goryn Garw sydd gorniog Ei gopa sydd epaog— Y dwl llaith cei dalu llog. GWR O'R CWM. jo: —

Noddfa, Trimsaran. Er fod yr eglwys uchod o enwad y Bed-, yddwyr, fel Ihn yn mygu, eto j gyd cawsant gyngher id cystadieuol prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, sef Ionawr 2i1. Y Sul canlyno eto c d'wyd cyfarfod chwarterol mewn perthynas a'r Ysgol Sabhotho', pryd y cymerwyd rhan gan dJeiliaid yr Ysgol, a chynorthwywyd gan Miss A K Evans, Bodringallt, Ystrad ac he;yd gan Miss VV Evans, Ewenny, Bridgend. Gwasanaeth- odd y blaenaf wrth y berdoneg, a'r ohd trwy roddi dwy gan Seisnig, sef I Co-,is;dcr the lilies,' a The better land.' Caderiwyd yn ddeheuig gan Mr T E Ddvies, darlithydd mwnawl y sir.

r a Rai i I .j Bawb. Ag sydd yn dioddef oddiwrth y ciefyd marwol ac enbydus Y Dropsy os na chymherir y Peddyginiaeth bwrpasol tuag ato mewn pryd Hughes's Dropsy Pills ydyw y Feddyginiaeth fwyaf bwrpasol at- llwyddianus a we!odd y byd erioed pt y clefyd peryglus ac angeuo! hWfl. Y mae o'r pwys mwyaf i bob Dyn a Dynes, Mab neu Perch, ag sydd yn dy oddef oddiwrth Dropsy Dwfr a Dropsy Wynt ya ei holl gangbenau gymeryd y Pills Hynod hyo feliy at Dropsy Ddwfr a Dropsy Wynt Cymherer Hughes's Dropsy Pills At y Grafel a Poen yn y Cefn aaaaqyCuj Hughes's Dropsy Pills At Diffyg Dwfr a Poen yr Arena. Cymherer Hughes's Dropsy Pills At Chwydd yn y Bol, Coesau aV Traed Cymherer Hughes's Dropsy Pills At Tewdra Afiach At Cymherer Hughes's Dropsy Pills Gwynt y Cylla a'r Bol 0ynlherer Hughes's Dropsy Piils A Asthma, Diffyg Anptdi. Cymherer Hughes's Dropsy Pills At t'oen Pen, Corffrwymadd Cymherer Hughes's Dropsy Pills Y MAB "HUGIIFISIS DROPSY PILLS to wedi iachau canoedd lawer drwy'r ag mlynedd diweddaf, ;,c y yn pern syndod yn ddyddsolyn eu heffeithioirwydd gwyrthiol mewn llawer o achosion ag oedd wedi eu rhoddi i fyny gan y Doctorikid. Y maent yn gwneyd Daioni i F^,wh, aw- Fe di-ylai pub Dynes eu cymeryd yn ach ysarol j- Skit rw mist a gwerthwyr Pa- tent Medicine am I/ll, 2/9, 4/6, neu danfoner eu gwerth mewn P.O. '"— neu Stamps aty G-woeuthurwr JACOB HUGHES, M.P.S., L.D.S. Manufacturing Chemist, Penafth. Gofaler wrth brynu gael gweled fod f rrade Mark uchod, sef llun Diamond ar oob blwch, heb hyn nid yw yn iawn. PSylwch Q mae G-elyn Penal -4 y Corff Dynol ydyw Clefydau y Prest a's Ysgyfaint. Y maent yn lladd eu miloedd yn flynyddol. Yr unig Peddyginiaeth tuag at Wrth- sefyll Ymosodiadau y Clefydau hyn ydyw meddygyn a ddarganfyddwyd yw GsvytnoP- y Mor o Norway, yr hwn, mewn undeb, Extract o Lysiau o Ian Mor y Pacific oidir mesvn potebiu o dan yr enw SEA WEED LUNG LIFE I y Feddyginiaeth hon yn Wyrthio yn et heffeithioldeb at Peswch ac Anwyd Bronchitis, Asthma, Dolur Gwddf, Olptheria, Pas, Whooping Coulbe Catarrh, Enfluenzat Ac yn nodedig at Rhagflaenu y Darfodedigaeth. SVLwER-Mae Sea Weed Lung-Lffe mewn gwirionedd yn Feddyginiaeth heb gf fath. Mae poh dose yr.- gwneud Daioni, Mae yn gyfaddas i bob Dyn a Dynes o bob cedran, ac hefyd i Biant mawr a bach, "?iff' Rhoddvvcii Brawf Arno. RHYBUDD—Wrth brynu, gofaler cae! ff enw "Sea Weed Lung-Life" ac enw J ACOB HUGHHS, yn llawn ar bob potel. Heb hyn, twyll ydyw. Na thwyHer chwi i gym. eryd dim arall, eithr mynwch gael yr un iawn, Ar werth gan bob Chemist a gwerthvf Patent Medicine am f/,J, 2/9, neu danfoa y eu gv/erth mewn Stamps ueu P.O. at gwneuthurwr—- JACOB HUGHES, i L .O.S., mactutacturing Chemist, Pcoarth GA&DIVB