Tarian Y Gweithiwr

w. Williams | 29,~Casfcle|St.f Swansea | *kk atohmaker and Jeweller, J Gvimy hoff de'wch at v Cymie i Os am heirdd fodrwyau aur; | Gr.ad'uron ac awrleisiau, I G-emau a chadwynau claer; I Y spectol geifydd, hin-fynegydd, I Gwres-fesurvdd, cwmpawd w&r. I Ceir gan William*, Heol-y-CasilH* 1 Trowch i mewfl i weivj ei '*tor.

DOSBARTH uUWLAjS. Cyra-liwyd cyfarfod mi sol. Dosbarth, Dowlais yn y Clarence Hotel, prydmv^ ,JycLd Sadwrn, pan y llywyddKvyd gain Mr D. Jenkins. Penderfynwyd rhoddi y rhoddicn; candynol yma:—Gloia G'lo Tai y Ded, 1 7 tos) Chwarelwyr Penirhyn. j £$ ios; Croat ai G\-narthvvYol: Penrhyb, £ 2) Mynydd. N-ew- ydki, £$. Rhoddodd Mr John Davies (gor- uchwyliwr v dosbarth) adroddiad; or yn> drafodaBth yn. nglyn a'r cytundjeb newydd) ■gerbron,, a derbyr'L)\vyd e.f yn ffafrnol, a phas- iwydi pleidlais o yrnddiried'aeth- yni y goruch- w\ Fnvr a'r pwyllger gw-eithiol.

Y CYTUNDEB NEAYYDD. Adtoddiad, Swyddogol. Cynaliwyd cyndrJedd* arbenig, o Gyngrair GLowyr Deheudir Cymru yn. y Gory HaJl. Caerdydd- d'ydd Liun. er d:e>rbyn a&Hrodtiaad) y Pwyllgor GweiriNT-d'ol, a seho y cytimdieb •dd-euwyd iddb rh\\ ng cy-nrychiolwyr y nueistri air gweithwyr. Yr oedd Mubura, A.S., yn y ga<fea-r; Mir W. Brace yn yr is-gadair; ac yn bresenol yr oedidi yr aelodau canlyniol or PwyJlgor GweinydSdol:—Mri. Evan Thomas.. Enoch MorreU, James Winsfcone, Ben, Da,vies, Tom Evans, John, Thomas, Vernon Hartshorn, George Barker, C. B. Stanton, John Kemp, D. Beyncw, Thos. Thomas, Jamie's Manning, D. Watfe-Marga.ni. Thomas George, John Williams, J. D. Morgan;, W. E. Morgan. John Davies, W. Hopkins Tom James, ac Alfred Onions, yr hwm, yn absenoldieb Mr Thomas Ri dl,aiI'c:l!Si. a, wasanaiethodd' fel ys- grifenydd. Y pVvligcr Trwyddiedol:—Mri. Joseph, J. Hall. Blaina;; Medal, Lewis, Penygraig;; W-. Harries, Abertileri,; W. J. Lewis,, Ebbw Vale a. Frederick Brought, Aberdiar. Hys- byswydl fod. 227 01 gynrychiohvyr yn. bresen- I L oj, yn cynrychiioli 237 o gyfrinfaoedd, a 112,857 o aelodau. Ar gyniygiadi MrD. Thomas, Coedcae, ac eiliadi Mr J. Lew's;, Ebbw Valei. pasiwyd pieidilais o gulMn imAad a. Mr Thomas Richards. vr IS, p vdid c\ ffredinoil, yn ei aiitehsx' ga-n (iflatg;c. y gobaith, y paw'sad a<Jcr in u, a n. < \n"" g cd 1 yir Morgan Weeks, a.c eiliod'cB Mr John Pen II. Risca, bleifllais o gydyin^ deiniL"! a .<1\» a theulu y drvveiddair Mr T. I>ar n 1^ 1 i*tn(»JA\ «.<i- v iii ?>. gajilyj* yn gyiwi\¥)-r Mri. J. Mn^l Oymrner; Davidi Lewis. Tat ar ( ui i i, J. T. Williams', Cwimoigwa™; -V1 :• Ar cd y wintli hyn>, d'arlieniod'd Mr A. ()nfioai> gopi o'r cytundeb, a darfu i'r ilvwyddi, Mr W. Abraham, a'r i.s-h:'wydd!, Mr -r,, W. Brace, eg]tiro y.r adtranau. yn fanivvl, Wedi i nifer o g,weSit:i ynlau gael eu gofyn a'u hateb, v a, c peasdterfyn:\vydl, gydaig,ond: vchydig; o wirthf. myniebvv\ r, i gyfarwy,ckloy cynirychd-oilwyr i arwyddo y cytundeb heddyw (dydd: MawrthV P asü\\iyd v penderfyniad can«!ynol yni unt- frydol:—"Fodl ysgrifenyddion y cyfrinfaoedd yn cad eu cyfarwyddio i fynu enwiau a chyf- eiaiadau yr holi bersonaiui ]>erthyn,ol i'1 gwahanol gyfririfaoedd, ac i anfon y cvfrywi j i'r ysgrifenydd; cyiTredinol herb fod yn didi- wedriaxaeh na. tÍ1ua,)r 2 6aini Qi Ebrill, ac fod y PwvMgpr Gwteinyddol yn cael eu; cyfar- i wyddo i ddalIpar a. clianfon. allapi y piapyrau angenrhe idiol. Ar gyinygiad Mr Bowden, Mountain Ash, j ac ealiiad Mr Joseph Eloweil. Blaenafon, da,t- ganodd y gyniadledd! ei dioichgjarwch i'w | cyniry chiol wvr am y gwasanaethi gyilau n\ y< I gaind"dyin.t yra nglyn a'r cytiiindieb. a, chypiys- Avydi enw Mr W. P. Nichtolas. eyl'reithivvr, I' Wirth y pendeifyiniadi. GwTkawil cyfeiriadi at y llythyr a ysgrifenr t wyd gan siwyddog perthynol i Gwrnrni Ebbwt Vaie at raj yn.ad&nt nieilkluo'l, yn gofyn ididlynit i fed: ynt bresenol palfJI oedd achos: oe'dlduol i ddod gerbroiii y fainc. a. ebafoddi y cyfryw- j weithre-d ei chandemnio VfJi y moddi mwyaf pendant, dirwy: i bendterfyniad1 i'r perwyl hwnw gael ei basio ynt unfrydol. Yr .oedid1 y penrlieTfyniad' hefyd 3 n diiolch i glerc yr ynarkm am y cw'r?' a. gyroeirc.dd yn nglyn a'1" mater.

—- :o: SEION, MAERDY. Cynali^Nii Eisteddifod yn yr addoldy uchodi nO'S, Liin;. Mawirch 23ai.ru, Uywydd, Parch.. J. Evans. Beirni.ad Henydfliol a. c IL Mr L. Diavies, Board, School. Cymmer, Port Talbot. Buddugwyr ar y gwahanol destynau :-Mary Daviess. Dinah j Evans. Janntet Mnrig.ans, Annire 'Evans, Blodr v-: n M. Lewis;, Allen Davies, David M. Jen- kins1. Awel y BOIIeIUl,' Idris O. Evans. May Edwards, Blodweni M. Evans;, David Davies, William Evans a, T om Jones; yon gydradd;; John James. Ferndale- Siiloh Rachairds. I>euawd!. Mr D. W- Dariesy Femdlal-e, a'i gyfaill. Prif adiodidiad, MT W. Michael. Pedwa.rawd, D. W. Davies a?i gyteillion. Cor o 16 mewn rhif Co,r o Siloa, Maerdiv, Da. genym hysbysu i'r Eis.teddfod: droi ailan; yn llwyd dianuiSi; a thystiolaeth pawb ag oedd yn bresenol ydyw eio bodi wedi cael mwynhad a lies dirfawr. J. R. Edw ards,. Ysg. :o: Cafodd y swydd: 01 brebendur* yn eglwys gadedTiol Ty Ddiewi, yr hon a, aieth, ynl wajg trwrv* f arwola eth y Parch. Williairw Scott, .ei chynyg ganEsgob Ty Ddiewi i'r Parch,, lorwerth Grey Lloyd, rheithor Bosbaotonl, yr hwn sydd wedi ei derbyn.

I BRYNAMMAN. I Nos SadSvrn cyn v d'.iweddaf;, \n ti <' 1' Gyhoed-ijU.s y lie, c\nali>vyd cyugheid 1 g" tadleuol ar raddfa bur edng. .,n > d Pwyllgpr Gv, eithiioil y DdlarJ]-enl'< —pwyltgor is-ydrli wedi ymd'Decbtvn galed; yw h>vn i glirio dyled; y Neuadd, a, hyny er invrdd' ag aailan- te'Ls'un, a gwrthwynebiadau ]'a r. oblegki chwi. wydldoch fod rhaa po.bl yni niethu edirych heibio bethau bychan. m'egys Lis-; teddfod', c.wrdd; llenyridol, xneu gi\sitadile,iw>l. Yr achwyniad ma.wr sydd \> edli \x><* befydi. oedtli h!\vn.. nad oed,d\ gan ddanion it" t\n*<r i direuKa awr bamu'Wen 1 » 1 o! waith. Ork-ii. N bared, ychydig mae ilawer o r achiwynvvyr hyny yn wy bn<l am gj-fleustrerau. r cyfryw sefydliad Ond waetii 111 y byd! ant j hvn1, Thaid i bwyllgor y Neuadd tynul yn ■milat'arii os: am hvyddo yn tu h;amcanion:, gydiaJ godwg ar helaethiu. cortyuau preswylxeyddi y Ddlaxllienfa. Colli v lianw air.xr fvddai colli j v' cyfle syddl i arwa.in pobl i le; mae v faith J ystoxfa a ^•ybcrl.aetb rad; i'w1, gael, at:: etc*. pel arosid i ba.wb ddod. i'r tin opinynau, ni fyddiai hyny ond aros i drai. a daTyvviad. trueni. 3; d'nystr ddod; i f'ewn. vVd) pryd y dietÚr i ar- gyhoeddMd seali-edd.g o frawdoiiaeth, ddkvys a dtwahaniaeth air fater fel yma? Befcfo by nag, yr oedd' gwedd lewyrchiuis ar bethau tuia chymydbgaefb y Neuadd nos Sadiwrn^—• y He yni o:rla,wn o bcbl; a llu aneirif o wyf Hen; a chan wedi dod, i'r inaes c> siaidileuol i gyny.g am y cwpanau a ,ria n yma. Bum yn siarad ai Mr Evans, Ysgrifenyddi y Pwyllgor, (I-' ychydig cyn y gysfcadieuaeth, ac yr oeddJ ef yra d'weyd wrthyf, mai dyma'r nifer luosocaf a ymgeiswyr sydd wedi bodlyn y lie er cych- wyn-iad y KeuadicL ac er rychwyuiadl Bryn- aman befydi 01 ran: hjuy. Clorianwyi.} yr ym- gfii'swyr y tro ymai oeddynt:—Y gerddor- iaieth, Mr M. O. Jones., Treherbert: a'r .rhains- 8iU ad'rodidiadoi, y Parch. W. Williaims (N ant- lai.s), Anim-anford'. pa rai. er cymiaaiit v cys- i tadlu) rciesaint fodidiha.rl i bawb o'r ym@eisvY:yi' arYi gwahanol diesitynan. Cychwynwyd! ar wairo y cyngberdd-gyda chystadleuaeitb gyf- yjigedig- i fechgvn., gwobr flaenaf, pedvviaa? g;i;n;i. a; cwpan; ari'an, rhoddedig gain y Mri. J.v.-j Evans, Abertawe; ail, gini. a medai aur. gwerthi gini, rboddiedig gain y M'h. T. C.i".t.worthy a'i Fab. Brynaman; ''rydydd, Piiotographic ,enla,rgement o'r I ud'\iL'»l, gv^eirthi pyrmbegj swllt rhoddec1âg gain, C. Rdiberts, Y SeW.. Castle strcer. \b-uiue. I-'nllwyd y gwobrwyon g'A^ i1-' hvr. gan I, yr unauwdwyr poblogai «d -t \iv»ur.n EdwTird's, Treorci: 2, 'fn, 1 F v 1 "< < u 3. j. Lurry Morse. l>:t I C\stadlcua^th g}'f\ng dg i Vt n i y s\ ,l>r fl.end" j.r 1wai 0uv a cb^p 11 t an, tii»)(idedig gan y Mri. T Da\u s. LtdL Wmd street. Abertawe; ail, gini, a mounted 'umbrella/ gwerth gini, rhoid-dediig gan W. 'Edwards, Ysw., draper, Oxford sfcreet;, Aber- ta,lre; trydydid, 'photographic enlargement' o'r buddugoi gwerth pymtibeg swlk;, rhodded1- igganA. a G. Taylor, Abertawe. Goreiuon: I, Miss Maggie Morris, Tonyretail; 2. Miss Bronwen Jones, Maesibeg 3. Marss Enia Hall. Ferndlale. Unryw unawd. i fetched na emllasant d.ros 1 os 6c fl 1 norol; gwobr fiaeanat, gimi, ,a chwp'an in cyflwynediig gan David I Jotnies, Ysw., N? lcniLiyn Stop, Br^amimni; ail, photograpm-c enrargeimenit, o'r buddiigol, gwerth gini, cyflwiynedig gan H. A. Chap- man, Ysw., High street, Abertawe, Eni:ll- y .g\wbrwyoin.' li,viii gan: i, MIlssi May Jones, Caerdydd1; 2, Misis Annie- Da.vies, Caerdydd. YI) nasaf cystadileuaieth. yr adrodd o un- r y\ ddarni, agored i bawb .gwobr cymtaf, girni: cyflwyniediiig gan- Mr I. Lewis Lewiis & Co., Abertawe, a chadlair barddi, rhodded!g gmy Mn. Dmvn a'i Feibion, Abertawe all, ^olicli oak inkstand' gwerthi pynitheg swllt, cyflwymedig gan Whitfieidi J. Morgan. Ysw., C'icle Maker, Brynammain. Goreuon;: I, 'I Mr Parry Thomas, Llanelli 2. Miss Eleanor J. Daniel, Llanelli. Gwobrwywydl bra,wd1 a c:hwa,er ie-uanc arall yn y ggrstadl-euaethi ho;n, ond ,nas gwo yn iawn eu heniwau. a; hyny gan v boneddwyr Mri. GwllynT Va-ughan. printer." a T. D. Jones,. Cawdor Colliery, yr hwn fon- eddvvr wnaeth hefyd cadeirio yn ystod y cyngherdd;. Cyfeiliwyd- hefyd i'r oil un- awdwyr cerddo-rol, gan Miss M. A. Jones. Aberfeaiwe, a ,nvy' n sicr mai y chwaer hon Aveithioddi galetaf o bawb vn y cyngherdd yma. Dylai pwyllgpr gweithiol y Neuadd dallul 'extra' am weithio 'over time' fel hyn. Cofiwch chwi Hid 'turn' ar y Jo yw rhedeg bysedd, ar fwrdd' y berdoneg o bedwar c'r gloch y. prydmawta byd! ddeg'yr h-vvy-r. Na, gMyga lafur caled,, ond, beth bynag, gwinaietih ei. gyflawni .gydla'r medru^iwydd' mwyaf i'r diweddi.. Gobeitbiwn fod y (rvngherdd! wedi troi allam elwi da, i'r pwyllgor, gara £ od<: yn, e.u bwrlad! i belaethu terfynau v Ddtirllenifa vn^ y He;. Aelod o'r Ddarllensfa. Tailodd Syr Alfred' Thomas, A.S., ymwel- iadl a'i etholwyr yn y HrithdiT) nos Wener, a rhroddwyd iddo iliderbyniad hrwdfrydig; Cæed gan yr, aeJod- ainrhyd'eddus airaeth yni ymwweydi a phrif gwestiynau y dyddl Cyhiuddwyd! diyn o'r enw Thomas Evans yn llys yr ynadon; yn Coed^-duon, dydd: Gw-ener, I o }-moso<i mewn moc.1d anweddius ar May Griffiths, 10 nihvvdd oedi. Anfonwyd! ef iù •garchar am ddlau, fis, gyda. 1 lafur caleidi I Hysbysir fod Mr Roderick E. Davies, brodbr o Lanwrtyd. a, myfyriwT yn Nghole-g ¡ Nenvy<M H ampstead,1. Ll undJain, wedi penrfer- fynu cyTlsynio a galwad a dd»erbmi,oddi a eig- lwyis Annabynol Oaklands, Shepherd Bush, Llundain.

NOD I ON. B11 Mr W. J. 'Everett, dirprwy grwner, yn cvnai vmchwihad yn Pf-n.tvp-Al, dyddSad- wm, ar gorph Alfred. 50ai.n1 mlwyd-d oed. d'vn sengl, yr hwtT. 1 1 \n byw gydad f a'r a ra Dvchweh.l'd y rh«:thwyr reithfam o "Farw- olaeth doamweiniol. v pleidleisian i etho'hvyr y ar Lys y Brifysgol, yn Ngholeg Caerdydd. Cyhoeddwydi mai v pe.rsonivu canlynol a etholwycli' ProfF. Edwar.Js;. Abervstws th Mr D. E. Jones. Birmingham Mr F. P. Dodd. Blaenan Ffestiniog; Mr T. W. Phillips, Oisnewyclal; a. Miss Shearyn. Rhydychain. T aflvvyd' trigoiion Llanelli dristwb mawr y Sabboth. ar ledaeniad y newyddl ami farwolaeth. Mr Jeremiah Williams, goruch- wyliwr ystad Stepney eir's llavver o fl ynydidi- oedd. Nidi ceddlei iechyd wedi bod yn gir-yferstro. Bu; yn ilenwi amryw- swyddi: ■oi bwys yn Llanelh. Cymeroddi ei glad<ledV igajeth Ie prydnawn dydd Mercher. Cafodd divn o'r enw Edward Hiibert el an¡[ü!1! i garchar yn Ruchdale ddy-did ■ rcher am ysbeilio t}" ei i rawvi. Cafodd ma-rchnad anifeil'iaid ei ch.0- U yn' j Nghaerfyrcklin. a. gostiodid 3ooo. Cynajivvyd eis-teddfodi lwyd^Vanits }n Garnd'i'ffalth; dyddi Sadwrn. D-a.eth [ii'in.p o gorau, yn mlaen i ymgys-tadlu yn y brit g}'.s- tadieuaeth .goxawl; a dylarnwyd; y W(H)r 1 Go.1' Forge side" B-laenafon. Ar ol bod yn segirr am amryw wythnosau aiiil-ddexdireuavyd gwei-thio- Gweithaau Platiatr AJcan Abeiti 1 er i.

ü: CWMAFON A'R CYLCH. Ganl ek hydcl" Gymanfa Ganu. Dyddi Sul a'r LIua diwedklaf. yn nghape.1 C alfmeJ C.), cyna.licddi Dosbarth V Methodistiaid: y D\ffryn eu Cymanfa GerddL mot. ArWei.nvdid eleni y-doedd Mr David Jenkins, Mus. Bac., Aberystwyth. Caf wydl cw nulleidfaoed-di PKuvrion vn m-hob 1 1 a a dv w edt r fod y can 1 in uchel. Siaiad- \s\vll \n G\n>mH > unrywiol bersonau l',w u i. e v 01 t ,iid o't airrteundd i 'a\vr. a dvw^oir h 1 myrni ir bethau yno. Marwolae-th a Chladdedigaeth. Boreu dydd Mercher- diweddaf, bu farw ¡ gl-Oiwr o'r enw Benjamin Davies, yn 5° mlwydd oed; -ar ol ychydig didyddiau oi gystudd. 07r enbyd hwniW inlffammation. Yr oedd yr ymadiawediig yn cartrefi yn Pant- diu yn bresenol, er ei fod wedi bod yni byw am' flynyddan meithioni ym Minersi' row. Yr oedd wedi gweithio blynyddau yn r.glofa pwll; y Morfa., a cherdldiecf, dr Cwm. i'r lofa bob nos a) boreu, yrdlyn o.1yga ryw saith milldir y d'yddi Claddw\ d yr hyn oedd farwoil o hono prydbawn dydd Sadwrn' canlynol, yn Ngh-ladidfa N ewy d;d C wmafon. Da.eth torf fa.wr yni nghyd i dalu y gymwynas, lofa, iddo. ( Yr oedd y cvnhebrwng yn ua eithafol 0, j c" fawr. Gadawodd' weddw; a theulu lluosog i j alaru ar ei oi. Duw -fyddo yn nodded i'r weddw a'r teulu yn: e,u, tywvdd garw. Fin I-Ieülydd Eto. Ar Waen; Tymaewy dryddiau presienoil mae yr heolydd yn y gwahanol ystrydiOiedld mewn sefyllfa; wael ac annhrerfnus diros b!m. Ym- didengvs mai amcara daionus- vwir oil er! £ d.ra,inio' lie. Os feilly, disgwyliwo bethau gwell yn y dyfodol. Fel y malent yn bresen- ol, adigofier ni o'r 'trenches' g:ynt ar faesi brvvydii" Deheubarth Attrig; ac i'm sy llawer a' fu alian ar bes y frwydir hono yn tori 'trenches' maent hedd'yw yn tori, rhyw- beth cyffelyb yn yr ystrydoedd y ma.; ac mae y dyddiau blin ai c'haled; hyny yn dodi yn fywi i'w cof, medident hwy. pan yn ymwD-eyd a'r gwiaith presenol. Bethel (B.), Pontrhydyfen.. ] Dyw-e<lir wTthyf fod y frawdbliaeth, sydsdl yn 'Bethel,' y Bont, wedi pend'erfynu i ail adieiiaidu. eu, cape.1,. a mwy na. thebyg! y bydd' Z, yn gapei newydd spon; a, bwriedfir adteiladu yr .un newydd! ar y maes lie mae y Bethel presenol, ond y bydd yn llaiwer eangach na,'r h-en. Mae swm; go ddai eisoes wedii cael ei chyfra-nu gan yr aelodau at y dimul; ag mae eu par ch us- w einidog, Slef Mr Hughes1, ar ei oreu glas-yn ceosio dwyn pethau i dierfyniad liwyddianus. Canmoiir ef am hyny. Yr 'architect' i'r adeilad! yw Mr Davies. Aber- afon;, boneddiwr gynt or Aberdar, a, mab i Mr Davies, yr hwh sydd, yn cadw y Commercial Temperance Hotel yn Aberdar; ac os nad! wyf yn camsyniadi, credaf mai efe ydbedd; un: 01 ysgrifenyddion Cor Mawr Caradbg gynt;, pan yn cysltadilu yni erbym y Saeson yn y P,ala,s Grisial, Llunidain. Dywtediir fod! gwaiith yr 'arcbitect' yn waith tlws a, boddi- longar, a, phan cwblheir yr adieiladi, byddi i'r gwiaith si a rad am dano e hun. Felly, fe wel- wch, Mr Go! fod; Aberdariaid yn trigo yma yn eln plith,, ac yni wnieyd enw dJal iddynt eu hunain. Eiddunwn bob llwyd<l, i'r frawdidliaetht yni iBethal yn eu hanturiaeth, gan hydieru y diaw pobloedd lawer o'r newydd' ac i ufyddlhau i aJwadaUJEfengyl Crist, nes rhoddi eu hunaini yn 'gyfangwbl i Grist a'i waith.

NODION 0 RHYMNI. Nos I.un, yn Scion, cafwvd datganiad cryn ) a chwaethus o gantata Gymreig gan Obeithlu y capel, dan. arweiniad y cerddor clasurol a diymbongar, Mr George Jones. Goruchafiaeth Joseph,' wedi ei Chymreig- eiddio gan Emlyn Evans, oedd enw y gan- tawd, a mwynhaodd tyrfa o-blant y gan hi fel siwgr. Fe g^merwyd yr unawdau, &c., i fyny yn felodaidd gan Miss Morris, Madam H E Morgan, Pontypridd; Miss Annie Tones, Miss T Davies, a Tom Owen. Cyn- orthwyid y gobeithlu gan lu o offerynau, y rhai chwythwyc ac a rwbiwyd yn gerddgar gan Mri Dan John, David Davies, Samuel Lloyd, Samuel Powell, Rhys Probert, G Griffiths, Daniel Evans, Abel Jones, a Gvrilym Morris. Llywyddwyd yn &ionc a duwinyddol gan y Parch R E Peregrine, B.D. Llawenydd a glywid ar dafodau y Rhym- niaid pan gaed sicrwydd am heclclwch am dair blynedd rhwng meistri a glowyr Cymru. Bydded hvn yn wawr y milflwyddiant pan- A'r blaidd a'r oen gydborant gylch y gail, Tywysa'r plcatyn lew wrth reffyn GaiL' Pan yn ysgrifenu y nodion hyn, mae SWII rhyiel yn y gwynt-rhyte1 am seddau y cyng-or dosbarthol. Nid oes gvda ni dditn gwerth i ymladd am dano yn bresenol, ond hunanoldeb dynion. Mae Rhyddfrydwyr ac Y'mnedlduwyr Rhymni wedi hepian cy- hyd, nes i Rymni Ryddfrvdol ac Ymneilldu- ol fyned i'r sefyllfa ddifrifol hon. Bu dadl j fawr yn y benedd pwy nos dros Ymreolaeth i Gymru, ond y mae yn amheus genyf fi a ydyw Cymru yn barod i hyny. Sicr ydyw nad ydym ni yma yn barod i hyny. Mae y j ddwy Ward isaf yn hollol at wasanaeth y 5 cwmpeini a r fasnach feddvvol; felly, byddai lawn cystal i'r Ward uchaf i anfon atynt y tair gwidw sydd yn. tafarnydda iddi. Wedi ysgrrienu y nodiad uchod, gwelaf 1 fod argoel am frwydr boeth. Mae ar y maes yn y Ward uchaf, yr hen aelod, Mr T E Jones. Mr R T Herbert, a Mr R Ben- jamin (Ap Fwynant) Yn y Ward ganol, Mr Lewis Thomas, Y.H., Mr John Ed- wards, a M" t) W Joseph. Vn y WTard isaf, j dychwirwyd Mr Smith, Y.H., yr hen aelod, f yn ddiw ad. • j g da T.-i ) v* v lit. v ,Wciii t uuw j x > n v* Alas- nachdai (Shop Assistants). Mae llavn j cymaint o angen cyngrair o'r fath hyn yn y lie ag unrhyw gyngrair. Mae poblieuainc j ein masnachdai yn gweithio oriau meithion mewn awyr afiach, yn arogl a nwyon def-I nyddiau y masnachdy, fel yr hyderwn yn fawr y bydd i'r mudiad newydd lwyddo i leihau yr oriau. Lion genym weled arwyddion yr estynir 1 ni gangen o Gymdeithas Gristionogol y Bobl Ieuainc-YM C.A. fel y geilw y Saes- on hi. Yma nos Lun, yn yr ysgoldy canol, bydd Mr J H Higman, ysgrifenycld cangen Caerdydd, yn rhoi y mudiad daionus ar ei | sdyn. Bydd Mr j W Edwards yn cymeryd ei se ddyn y gadair am W) th o'r gloch. J Yr wythnos ddiweddaf, cefais y pleser o wneyd nodiad ar bedair cenedlaeth roddodd yrarlunyddar garden. Mae yr arluniau yn aros, ond heddyw (Sadwrn) dyma ran farwol yr hynaf yn cael ei gludo i'r gladdfa i hu110 ei hun olaf yn mynwent yr eglwys. Pan wnaeth yr arlunydd ei waith bythef nos yn ot yr oedd y pedair cenedlaeth yn cydgyfarfod yn yr ystafell dan amgylchiadau ffafriol i gydfyw ar y ddaear am flynyddau eto. Ond yn ddisymwth, galwodd angau yn frysiog a dirybudd, fel pe buasai yn euog o esgeuluso ei waith, a diflanodd yr hynaf o ganol ei blant, ei wyrion, a'i or orwyrion, oeddynt yn ei garu mor fawr. Addfedodd fel afal ddiwedd haf, ond iddo ef gael 86 o hafau at ei waiih David Rich- ards, Hill street, Rhymni, gwrthddrych ein nodiad, oedd frodor o Merthyr, a gwelodd oleu dydd gyntaf yn g nar yn y ganrif ddi- weddaf it un o ystlysau Twynyrodyn. Magwyd ef yn grefyddol yn Soar, a melus oedd ei adgofion am yr Hybarch Owens, a hen wemidogion da yr eglwys hono ydynt yn huno gyda'u tadau. Cyn cof gan y Soariaid presenol, symudodd i Rhymni, ac yma y bu a'i ysgwydd yn dyn dan yr Arch. Efe oedd diacon hynaf y Parch J J Williams yn Moriah Yr oedd ei dduwiol- deb a'i dduwiolfrydedd yn amlwg i bawb, a'i fywyd ar ei hyd yn esiampl o Gristion hynaws a thangnefeddus. Mae ei fywyd rhagorol yn cael ei fyw gan ei blant a'i I? I wyrion. Ei ferch hynaf yw y ddynes rag- 0 orol, Mrs D Rocyn Jones, a'i ferch ieu- engaf yw Miss Richards, un o wyryfon pur Moriah. Mae ei unig fab yn ddincs- ydd Americanaidd er's blynyddoedd, a'i ail ferch yn yr un wlac, sef priod Mr John Rees, meddyg esgyrn enwog Youngs- town. Rhcddais brydnawn da i'r hen dad duwiol pan welais ef yn pasio i'w hir gar- tref heddyw at ei ddiweddar briod dirion. Cysged yn dawel dan gysgod coed y llan. Du oedd y cwmwl pan. basiodd, ond y mae ganddo addewid am fore codi digwmvl, D Risiard oedd nef drysor,—adawyd I'n daear am dymhor, 0 daith hirfaith, cyn i'w lor Ei arwain i'r nef oror. [ Y Sabbath diweddaf, ymwelodd y prif fardd Oyfed a chorlan y Corll yn Carno, a mawr y son sydd am ei bregethau grymus. Wele englyn adawodd ar ei o! i'r saint, ac y mae o werth i holl seintie, U y Darian i gael golwg arno. Y Gwirod yw y testyn. Trwyth gofid. dretha gyfoeth—ddaw a'r byd 1 ddor barn yn droednoeth ¡ Bradwr enaid, bair dranoeth Guriad pen, yw'r gwirod poeth. OWAIN Glvndwr.

TREFFOREST. ) MR. Gol,,—Gofyn wyd i mi y dydd or | blaen beth oedd fy mam mewn perthyras i gaei cylchgrawn lleol. Nis gwycdwn ar unwaith beth i ddweyd ond wedi rhoddi ychydig ystyriaeth i'r cwestiwn, dywedais 11 j y buaswn yn traethu gair, trwy eich can- j iatad, yn y Daria.w Yn gyntaf, cyn dwyn ychwaneg o gylch- | gronau i'r maes, carwn wybod beth woawn ¡b. or rhai sydd yma yn barod ? Onid yw y cyhoeddiadau a ddygir allan bob mis gan y I gwahanol enwadau yn cynwys llenyddiaeth I ddigon pur a chwaethus i chwi ? Gadewch i mi enwi rhii ox cy'chgronau sydd gan y gwahrno' enwadau — Drysorfa, y Diwyg iwr, y lyvvysydd, 3 Greal, a Seren Gomer. Ac os ydych am gael rhywbeth heb arogl enwad, beth am y Geninen ? Yr wyf yn credu fy mod wedi enwi rha: o'r cyichgron- au goreu, ond coiiweb chi fod ychwaneg o rai rhagorol ar y maes, a byddai yn werth i bobl ieuainc a hen y lie hwn, a phob lie arall, eu derbyn a'u darlien. Go beithio nad oes neb o honoch yrn credu am funyd eich bod yn rhy glasurol i'r cyich- gronau uchod Gwn trwy brofiad nad oes eisieu cu gwell; a phe byddai mwy o I ddariien ar y cyfryw a'a cyffelyb, ni j fyddai cyniier o grefyddwyr yn eiddilod | yn mhynciau mawr y grefydd Gristionogol. I Y mae eisieu i'r hen, y profiadol, a'r cyf arwydd i wneyd defnydd priodol o'r hyn sydd yn eu meddiant, i geisio cyfarwyddo, a dysgu y dibrofiad a'r anwybodus Nis gwn yn iawn pa sawl un o'r cylch- gronau uchod sydd yn cael eu devbyn gan aelodau y gwahanol eglwysi. Mae y ped- air eglwys Gymraeg ym rhifo, dywedwch, bedwar cant o aelodau, neu ychydig dros hyny. Gofynaf nnau, A oes cant o'r cylchgronau uchod yn cael eu dosbarth a I rhwng y rhif a nodais? Gofynaf etc, ) a oes haner cant ? Dell a oes haner hyny ? I Mae ilu ma.wr o bobl ieuaine yn gwneyd i iyfiy y cyni.iieidfaoedd uchod, ac felly y dywedaf y dylai fod myn'd mawr ar y cy-1 hoedaiadau uchod. Nis gwn a ydyw dia- coniaid yr eglwysi, yn nghyd ar gweiniu- ogion ereiil, wedi meddwl am y pwnc ai I peidio, ond credwyf mai ein dyledswvdd I yw cessio gwasgu ar y cynulleidfaoedd yr angenrheidrwydd o roddi cefnogaeth a derbyniad cynes i'r cyhoeddiadau perth i ynol t r enwadau. Feallai y bydd ereiil am draethu eu barn, ond wrth enw priodol, I conwch. Bydd genyf air rhyw dro eto ar yr laith Seisnig. ) Trefforest. T. Navies. I

FELINFOEL. j Dymunaf, Mr (iol., am ychydig ofod i gofnedi I hanes cyfarfod a gynalhvyd vn v Bear Inn, FehV- I foel, -an drethdalwyr y He,' dan lywyddiaeth Mr Daniel Thomas, Millfield. Y peth cyntaf aj ddaeth dan sylw oedd y priodoldeb neu yr an- mhrio oldeb o gael meddyg sefydlog i'r lie; yn ail, ystyried sefyllfa tlodion y lie ar hyn o bryd ac yn drydydd, fod cyfarfod cyffredinol o'r hoil drethdalwyr yn cael ei alw nos Sadwrn nesaf yn j Festri Adulam am 4 o'r gloch yn gywir, a bydd i'r ddau achos teilwng a nodwyd gael yr ystyi iaeth a haeddant, ni a obeithiwn. \r ydym yn credu y dylasai fod mwy o fcyfiawnder a chyd- raddoldeb fodoli yn mhlith tlodion y He hwn na» sydd ar hyn o bryd. ° Dros ac ar ran cyfarfod nos Sadwrn diweddaf Daniel Thomas. Cadeirvdd. JOHN Prick. Ysu.. Ma wrth 28ain, 1903. 0 1

:o: — I Llofruddiaeth yn Nghaerdydd! 1\.1 I Nos Lun, cyffrowyd trigoiion Caerdydd gan y newydd fod dvt1 wedi saethu menyw i farwolaeth yn Eldon street. Enw y drancedig oedd Mary Jane Ellis, gweddw, 40 oed, gwr yr hongafoJd ei iadd mewn glofa yn Mynwy tua dwy flynedd i yn ol. Enw v llof. udd yw Morgan Swedenbach, yr hwn oedd yn trigianu gyda'r ddynes anffodus. a bernir gan rai mai Cymro ydyw, serch fod iddo enw tramorol. Cymerwyd ef i'r ddalfa.

o: | Nodion Seneddol. Bu trafod materion Cymreig yr wythnos ddi- weddaf drachefn, pan gynygiodd Mr Herbert Roberts fod y Ty o'r farn y dylid rhoddi yn ddioed ystyrtaeth i benderfyniadau untrydol y Welsh Land Commission. Er syndod gwelid Toriaid fel Mr Griffith Boscawen yn cefnogi y penderfyniad, yr hwn hefyd a dderbyniwyd yn ffafriol yan Mr Hanbury ar ran y Llywodraeth. Rhoddid llawer o oleuni ar ystad y tir yn Nshymru gan Mr Bryn Roberts, yr hwn a brof- odd fod y rhenti Uvmreig wedi codi 66 y cant rhwng y flwyddyn 1819 a'r fiwyddyn 1893, pan nad ydoed i y rhent mewn chwech o siroedd tir pori (pasture land) yn Lloegr wedi codi ond 34 y cant yn ystod yr un amser. Wythnos ti> d anhapus ydoedd hon i foneddwyr Toriaidd ydynt yn cynrychio'i adranau o'r Home Counties yn y Senedd. Mewn braw a dychryn y dysgwyliasant y newydd o Chertsey. Ar ol Woolwich a Rye, yr oedd y proffwydi Toriaidd wedi eu taraw a mudandod. Heddyw y mae eu galar yn llai chwerw.a dosbarthant eu bendithion am waredisaeth yn y ddwy ran tollant un corn olew ar ben y tafarnwr, a'r llall ar goryn gwr o Y mneillduwn, yr hwn a ndnabyddir yn y Scnedd yn fwyaf cyffredin o dan yr enw, Imperiat Yerks I Ar fesur Dr. Macnamara dydd Gwener, ar Fesur y Land Values ni lwyddodd y Llywodr- aeth i gael ond 13 o fwyafrif. Mae y cwestiwn yn d'od yn un o bynciau y dydd. Gwelid Undeb- wr fel Syr Robert Rollitt yn pleidio y Mesur, tra yr aeth nifer mawr o Undebwyr ymaith heb bleidleisio.

Astudiwch eich hiechyd Ni wnaeich hastudio chwi. Os ydych am ddyogelu IECHYD, rkaid chwi gael GWAED PUR, Y mae yn hanfodoi. Os nad yw eich GWAED YN BUR, y mae eich holl gyf- ansoddiad allan o drefn, ac yn agosed i ganlyniadau difrifol. V mae, o ganlyniad, yn dibynu yn hollol arnoch chwi os ewyllyslwch gadw ieefiyd cryf, egniol. I fynu gweled fod Gwaed yn caet ei gjtdhv yn Berffaith Ilhvdd o bob Cofiwch v dylai eich Iechyd gael eich Ystyriaeth Flaenaf, canvs hebddo amddifedir bywyd o haner ei fwynderau, ac nis gellwcli ymladd brwydr- au dyddiol bywyd gydag Iechyd anmMmis, IMA i f°odmF Lp!{fs j Anmhrisiadwy i'r Bobl Cymerwch ttJ HUGHES' loom& Blood ;1;»iIIe; Glanhant y Corff o Bob Anmhuredd QWELLHANT IJoen Pen, Diffyg Traul, Biliousness, Gwynt, Afu Drwg, Corff-rwymedd, Scurvy, Penddynod, Clefyd y Brenin, Eczema, y Blast, Erysipelas, Nerves Egwan, Fits, Gwynegon, Rheumatism Piles, Poen Cefn, Lumbago, Tarddiant ar a Clefydau y Croee. Iselder Ysbryd, Gan sicrhau gweithrediad iachusol hoR rhanau mewnol y cyfansoddiad, Brashan a chyfoethogi y gwaed a'r elfenatt & roddant fywyd newydd ac hapusrwvdd. H TJ HE kS Blood Pills. Mynwch weled fod lluny C| galon ar bob blwch.Heb hyn twyll ydyw, Mae yn feddygin iaeth anmhrisiad- wy at y gwaed Gwellahant ar ol i bub peth arall fethu. Heb oedi, anfonwch am ilwch o Hughes's Blood Pills. Gwerthir hwynt gan bob Chemist a gwerthwr Patent Medicines am i/j J4, 2/9, 4/6, neu danfoner eu gwerth mewn stamps P.O. i'r gwneuthurwr,-Jacob Hughes. Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. G BALM! Eli at bob Clwyf. o: — COMER'S BALM a iacha. glwyfau II Jt traed, cluniau, pen, gwddf, Erysipilai, manau llidiog a digroenedd, eornwydydd crawnllyd, coesau drwg. GOMRR'S BALM a iacha bronau a peo- bronau dolurus, Piles, tratd-chwysedi& toradau allan, crach yn mheuau, a cwyn- ebau plant, llygriadau a llosgiadau -a mhob rhan o'r corff. Ar werth gan bob Chemist a gwerthw; Patent Medicine am i i y bJwcb, aea ddanfonereugwerthmewa 3t&mpt at y darganfyddwr,— Jacob Hughes, 4 Manufacturing Chemist, PENA H TH.CARDIFF