Tarian Y Gweithiwr

TR.O YN Y GOGLEDD. LLITH IV. Dydd LInn, Awst 1 Sfod., 1902. COED Y PANDY. Arfaetiiwyif i Cem.nog a Glan Wndan a miraau fyroedi i'r Brithdir a Rhydymiadn vni y ■prydfiiawnr—"Glan1" vtry colli barter cJiwrood i •drf'odL I hyny, aathum gyda'nn Svecijan' {ciwedl; Bachaiv If&nc y 'Daiianf gynt), i ymweFd! am hern gartref. Yr oedd> em ffiordd- drwy haraer -I mdlkllir C) goed^—Coed y Pandly; a. fuasewt ni fyglyd iawn onibai fod) y cymviTAyf wedi bod yno yn temmo gryn hw-er, ajnynt yn dVJ'iweddar. Y maê Ceaioug, mewn IhTthyr a gefals odddwrtho ar 01 ei d$ych,weMac5 yn 0] i'w gartref yn Chicago, yn gnneyd cyfeiriad* at Goed y Fandy feJ. hyra:—• "I mi y mae poblogaeth. y oref yn debyg iawTi: i Ck*ed v Pandy aT hyn t) brvd-—Hawer jam* a honynt wedi «u tori i lawr, a rhai wedi eu barbed, ac yn eu mysg. ambeli i hen Goeden Las, fel fy n'haid ond a fyddi ef yno pan dkfeuaf diroso-dd) atesaf, os caf ddfodl?" Hen goeden anwyl yw y Goeden Las y cvfeiria fy nghyfadll ati. Peth od ididi gaei ei barbed daini deyrmsiacli y fvvyell. Ho: yma oriau dbdwyd'd O gaB ac engfyn gym; Pi te mae'r "pecBwar pri Atebwch, bedwar g"w:ytnt! Mae rhyngddynt frymati uchaf, A'r mor yn rhuo'i fas; Pryd byddl Eisteddfod nesaf o dan. y Goeden1 Las ? Dyca urn o ryw ddiwsan; o bemllion iddi a wna.ed! dros. ddiwy flynecM yn¡ ol .(yl rhai a gymgir at wasaoaeth, y God. eto, ax ol i'r Llithiau dd'o:d¡ï. ben). Bu agos i'r gofyndad) vn y penili gael ei ateb elend yn y modd mwyaf dymunol, onibai ddyfod rhwystr anr- orfod ar'ffotrdkJ Idiris,. o'r. Fl11Jyi,. Drinigads yn hen gped hwn ganoeddi o weithiau berfedddcn; nos yni ystod fy mthj-ent- tisdaethi yn y .dlref. Cefais fwy nag um cod- win ar ei Iwybrau igamogam. pani fydkiai yr awyr yn rhy dywyll i ohwi weled eich Haw heb son am each, traed1, "Pwil budr" y galvvem un; man ytnddo. Galiai y coed adiroiid ami gyfrinach felus pe gollyrngid en tafodau }TI rhyddi Yn nhop y Coecl, gwelais ysbryd unwaifh. Pan. )"n myned adref yn hwyT. ac wed.i mynetli drwy y glwydi facb sydd yno, gyvelwii. didyn mewu ikxirau gwyn yp sefyll ar ei ben. Nidi oedd hynrrebpeH odidiiirti-i y Pare, lie y bu- asai un o'r Uofruddiaetbau mwyaf ofnad\ry mavti harves, a'r ysbedlwyr mwyaf bekldsgar ws& hyny ynl ymosod ar; hen wraig wedtdw uiiig oedd yn byw yno- Ac yr oeddwn yn <tvcbyaiivgii pob erchylldra wrth araf ntcsu at y dym a'r trowsus gwyn, pan y syhve<kibl- ais nad ydoedd ddim amgeni na choefiesi tfedw fforchog. Mae ysbryd top y Co°d yoo, f.tlK Rhaid galw heibio ty

Y PARC. Mae gwraig weddw (n"d yr un a nodwyd) yn byw yno. Yr oeddi ma.m yn gyd;naLyd<his a hi. a chawsom lefrith a "Llaeth enwynl yn Uith amvyl," (fel y cynghaneddodd rhyvain), er nnvyn, yr amseT gvnt. Ar yr aelwyd yr oedd bachgen tKxrbgoch a anwyd 13 mlynedd1 yru ol, pan oedd c, ei fami newydd gladidtvei rhiaint, a'T gwr TO gorff y n y ty, a y plentpa uwchben ajch. ei dad. ddydd yr angladdl Hi a. brofoddi "Farnwr y wedtdw" yn unol Gi'i air. Edrycha beddyw mor su-iol a. blodiau Ebrili. Svedi'r dymbestL Diati fod rl-;ai o ddarlleowyr Y, fDaiian7 vn cafio gvveded1 enw y Pare o'r blaen. Cy-. meraa bei-toclau i adroddi hanes y Uofaidd- iaethi a. gym«rodd: le axy tir hwn tua 1877, rv w flwyddryn cyn i fy nhad,, a'm mam dJd^odl 0 Arthog i fyw i'r gymydogaieth. Os cofiaf yn ia wti fel y'm hysbyswyd, yr oeddl C j y llofrudd, ,nt"v\-ydd briodi a, diod i iyw i'r Pare. Mencfo ieiianc o'r Brithdir, ag oedd wedi d''od' i o,.d dmyddo yr uni adieg, yn d'üd ytio i~w boena yn nghylch ei chyftwf y naill nos ar 01 v llall. Yntau, o'r diwedd, yn cymeryd arf, g.anei tharo yn fanv. Tori bedd iddi o fewu terfynau ei fferm ei hun (llawer oeiniog ai gefais am ddangos bedd S—— H--— i Gymrya Saeson). Son yn ynwiaerfu fod, S ax goll—rhai yrti dweyd! ei bod wedi myned i'r America^—ereiil, i'r De—ereiil yn ofni'rgwv.lJethaf. Son am gael ccwn gwaed. C——" yn myrted yni ai>:e,v- mwyth, ac ym codi'r cowff o'r ac- yn ei ddarrno yn fan, a'i daflu i'r afon, lie yr oedd! nif nxawr ar y pryd), gan dybio y buasai pcb oiion o'i anfadswaitih' yn myined o'r golwg am byth. D)-n-ion, wrth. bysgota, yo canfod braich yma, morddwyd acW, eymial diraw, etc. Yr oedd y gvvr llawruddiog gyda'r criw yn cbwilio, ac yn casglu'r diamau yn nghyd and pan ddangoswydi iddo y pen wedi ilechu mewn. cilfach v.irth eti dir cl, ac ar gyfer y Fron;goch—cartxef fy nghyfa-ill Ceumogr-ni fynaii, edrych Y'[1. ei wyneb. "Wn: i ddalia nhw fo ?" meddai wrthi rywi-in. < £ Yx euog' a. ffy heb neb vn ei erlid, onide? Drwgdybiwyd, dialiwyd, profwyd, crogwyd ef; ac y mae dam o hen garcha.^ ei ddiiert- yddiad yn aros eito ax fryncyn uwchben, y dref. Nidi rhyfedd i'r duWiol a'r anfarwol Cynfaen ddweyd, wrth d'd'od' i ohvg y Pare, iiynyddoedd wedi hyny: "A dyma'r Pare Rhyw le d-r-wt-g iawn yd'i hwn, ynte ?"' Pan ddaethom ni i fyw i'r ardial, yr oedd v, wlad yn llawo o draddodiadiau arn ysbryd- ion a. welsidmewrli gwahaivol faaau yn nghym- ydogaeth y Pare. Poenid ni yn yr ysgol yn nghylch ysbryd S——- II Yr oedd fy a,had yw diyfod adref yn, hwyr dirwy Goedi y Pare. Nid oedd' erioedl wedi gweled ysbryd, nac yn: credu dim mewn chwedilau o'r fatlx Cerddai yn, ml'apn byd Iwybr cerygog yn ridiofny nas d'od gogyfer a'r maic y claddafld y corff, pryd y clywodd. swn fel gwn sidaii yn yr awyr. Meiddioddi droit ei ben 1'! gyfeiriad y ll-ecyn:, a gave!a i ffurf dynes hardd yn arM esgyn o'r bedid i'r awyr. gyda. gwn glas goleu am dand, a tbeitnlai ci wallt 1!1 1!1 crych yTT) sefyll fel gwrych draefnog; air ei ben, a ch^ys oer yn ymda-enu drosto. Wedi dyfodl ato ei htman, sylïreddblodd nad! oedd y cyfars ond canJyniad d&il c.rin ym rhuglo kyd j oeryg o flaetn awel o wynfc. .Yjp «e*idwii inau yn pasio Ty y Pare iyw 1 ->, t dro ar awr ddiweddar, wrthyf fy htaii, pan nad oeddi neb yn byw yna a cMyw-wa swn fel pe bai haner dTf-sin o ddnimon yaa yn elodidiof am ili-yscrait Ffoais nexth fy nhraed;, ac ni plirvsyiiais nes oedefwn yr ochr a <fefrws cartref. A boreu dranoeth y cefais dt'tj^angliadi ar y svvii peibio, pan weiwxj gfeffyi y dyn oedidi yn dal y tyddJpl ytii pari gerlkiW, ac yr ockM drws y ty wedi ei ada-el yn agoredi Nid ychydig o molcteb oedd' yn aiigert- rbeidiioi ar wradg weddiw oe'r';]..n,us¡ i ddyfod i fyvr i'r Pare: ar otl i u ar^fodus y HofrutM symwl Ond (hnal ^rna-eth Cati Jones. Yr oe?tMmi yn dxa heEF 0 iioni—pwy nag svddi yn hoiS pobi garedig? Yn awr, ce\w:h w^fandlo ar

CATI JON'ES Y PARC YN DWEYD EI PHROFIAD yn yr ysgarmes v cyfeiriwydi ati y-n barod. Yr c edd yru himos gjauaf, a. nhadi, a; roam. a rraiTKin, ym dod adref o'r dref, yn hwyT, Niedi, bod mawn rhyw gyfarfod nkni gilydl1, a llawer cwrddi bach ar ei ol, ond oddd, cyn ein bod dxwy y giat fach Y-11 nhop Coed y Paraiy, a chroesa y bont gareg fatch wrth )1myl y Pare. "Gad'ew'ch i ni f\11-í:1d¡ i edxych am yr hem Gati Jones, gan fod goleu yni y ty," roeddai mam. Ac at y drws; a ni, Cnocio. "P^y š;y) na?" "Yni" aroswxiti .fursjti" Ym clyw-em .swn symtid ooIfi, megy^s catib, rhaw, bwyeli a ft oreh. oritJiar y drws; tytsu'r. folit yn ol, a thmi yr %illiiexRl yn y cJo; ac yam agor, a,'r gamwyil yn ei llaw, yn pdydra ar ei gwyneb rhychiog^ ond sirioL Y 1"130 mymed i ac eistedd i lawr; ac vmunia a, hi mewn; dysglaid o de, g}dk brechdanaii o'i thorth getai hyfryd, yr hyn oedd fater o ra.1d, men ddigio Cati Jones. Gyrla; Haw, gwnaeth fy nhad lawer C}"ln'w')TIa:s iddi, fel yr cxxld hi yn falch o gael cyfle i roddi exoesaw. Gvrmetha-i ef i dda-u men dri 0 hen gl^ciais oecH. ganddii weci; sefyll ail gychwyn, oes a wasanaeth dan diician yn gyson a tha,ro roewis pryd. Efc wnaethi y wal syddfo fiaen y drw:s, a'r llidiart bach hefyd iddi "Yr oedd yn arw i chwii fyned i'r fath dra- fferth i agor y drws, a hithaui mor hwyr, Cati Jones," .roeddai fy nvun. "Dvdi o "srajffeirth ym y byd i agor i ffrind- iau, Margeri Lloyd," atebai hithau. "Tdych ch\vi yn cyroervd y fath boen a, hyna bob nos \rth gau y drws, sef gosod y oelfi yn ei erbyn?" gofynai fy nhad. ''Ydw wir, Dafydd Lloyd," oedd, ateb yr hiem wraig. "Oes ofil ysprydiion arnochi chi, Cab Jones?" gofynai mam. "Does dim rhaid i mi. o ran dim rawed wnaethi nt i mi exioed; ond mae ofn diyniorrJi arna i." "Diar mi! oes dim dymon) dddgon caled i ddychrynu h-en wraag^weddW unig fel chwi ?" meddai fy nhad. Hl'e baerj nhw'n gwneyd dtm' ond 'y nych- ryn i, nÚ. ddedwTi' i faw, Dafydd Lloyd), onfi ceisao davyn fy ngheiniog. ji wnaeth y lladron diffaethi Ac mia« arnia. i ofn byth er hyny. Yr oedd y drws yr ochr araB i'r ty yr amser hwnw, ac yn gwynt^>ui y SfortLdi ge'rt, as minaruj heb fod wedi byw. yma ryw lawer. Yr oedd y son am y llofaidd/iaeth heb oeri, yn ngltist- j ia,u y wladl Yr oeddwu we<ii bodi yn y ffair yn gvverthu buwch <Lt daJu'r rhent. Yn hwyr TSOS y dvdd hv\-inw—-hwyrach na, hyn o laiweJ1," gan edrych ar y cloc,—diyna guxoi ] with y drws. 'Holo, pwy sy na ?' ebwIII i. 'Y fi sydd ei&io'ch gweldl chi.' 'Pw)1 ydachi chi ? 'Peth airall ydi hynry. Agorwch y | drws ?' 'Na, 'gora i mo'r ,drws j ac os na ewch chi oddina mewn daw fynud. mi roi ] y fwydl yniia; dimy y'ch pen; chi,' ebraf fi-— | oedd1 arna i fai^ ?' 'Nei di ?' nieddai una arall; o'r tu ol i mi, wedi dfod i miewni dSrwy y j ffenestr, gan gyddo am dianiaf a. chmlio fy mbooed ag um law, a chadw'r fwyell i lawr I a'r llall. Agorodd y drws i'w gydymaiith, a bu yn ysgarmes rhymgotn. Ond! comcraiiis i hwy-y fi a'r f-ivyell-ac ni chawsant yr un dddmad o arian y fuikeh; a da oedd! ganddynt f fYlndl yn oJ, and]. nidi cyni i mi wybod aincaan [ pwy oeddyrvt Ydach chi yn nabod hwn-a- hwn sydd yn byw yn fan-a'r-fan—h\mw oedd un; ac yT wyf yn credui ym siwir mai pwyma | oedd y llall." j Ar y gweddiiil o'r ffordd adref, da oedid genyf gael gwasgu rhwng fy rhiend, ac ofnwm ] agor fy ilygaid rhag ofni gweledl bwgan; neu rywbeth heb fod mor dddndwedi M ae'n siwr fod ugairs mlym^M er hyny, os nad rhagoT. Gwelais yr euogio-n lawer gwaith ar oi hyn)*, a'u traed yn rhydd; ond, os nad) t wyf yn methu, credaf eu, bod; erbyn hy-n, yni nghyfficm y bedd, fei Cati Jones. (I'w Barl^au.) -:0'

Y FASGED BRIWFWYD. Y mae hen lane yxi debyg i gwpani heb glust; ndd oes dfum gafael i gael arno. Y Byd—-Gwesdy mawr yn cael ei gadw mewn berw parhaus gan rad yn dryfod i mewni ac yn myned allaax Pin Mewn Wy. —-(^afwyd pijn), uwchlaw modfedtd o hyd, n>.w.n wy giar, rmewm*Il<e yn Lloejgr. Yr oedd: yr wy wedi cael ei ferwi at foreufwyd pan y cafwydi y pin, yn sefyll yn sythyn ei ganol. Meddwyrx—Paham y petrusa ambell feddiwyrj ardystio fel pe yn Hindoo amlieus ? Am ei fod mewn amheiiaeth a rydd efe i fynyaddoli y 'Jug ox1 not' (Juggernaut). TafodJ Benyw.—Gwednadog umvaith yn preg^thu oddiar des-tyn y W raig o Samaria, a didywedodd wedi ei diarlksn: "Peidiwch rhyfoedchr, fy nghyfeillicni, ei fod! cyhyd, canys meniyw sydd yn sdarad." Yr oeckl gan wr bowedddg unwaith geffyl lied wyllt, yr hwn oedd! ei wraig yn arfer farcho-g, 'ac un d'iwmodl syrthiodid odidfiar ei mefn, a fchorodd ed gwddf. Bontedd^r arall. oeddi yni byw gerHaw a; gyTTiygiodd bryxiu y, ceffyl achosodd! angeu i briod ei gymydbg. ¡¡Na" m.,w yntau, "yr wyf yn meddwl priodi .eto.») "Yr wyf yn niethu dyfaJu," ebai gwtraigl Bed gyfrifol trrewaith, "paham y mae fy ngiwr a micrian yn ffraieo mor fynych; ca-nys yr ydym yn cydtiao yn gywir mewn un pwynt pwysig—y mae ef ami fod yn feistr, ac felly yr wyf finaax" Cawrfilod,—Dywedir fad y rhaa hyn yn byw, rad am 200, 300, ac byd yn nrxf 400 o aynydidtoodd.

EISTEDDFOD NAZARETH, ABER- I DAR, CALAN, 1903. I Barniadaethau Llenvddol, a gyho^Miir ar I gais rhai o'r ynigeisiryr.) Ysgrif: "'Teytmasia: So-lonian." Dau: y^migeisydd, ym dwyn y ffugenwau: Martha a lorwexth I. | Mae gan Martha tua. dwsin o ddalenau llawn o fater synil ac Ysgrythyxol ar ei phwnc, OdiaRl diri 0: benau na-tudol a maj> tedsiol. Ysgrifena Iorwerth 1. y'I1. rhagpxotl hetyd, heb. ddim, penau; oud, nid gweil na Martka. Dylai y ddau fod ) n fwy gofalus i ysgoi | man frychau llenyddol. Yr wyf wedi marcio rhai degau o'r cyfryw ar eu copiau, er eu ma,n(baia. rtmgllaw.. j Bydd cystadSteuaeUi fel. hon yn gymhorth | i arholiad y M'.aas Llafwr; a dyraa pryd y protir diiysrwydd! awdVvyr yr ysgrifau. I Rhamer y wobr rhyngddynt. Ab Hevin. I ————

| Iraetbawdi: "ni wylliant." j Ymgeisiodd 6 ar y testyn rhagoxol h-wn, sef Ii Un ar y Rhiw," "Rcrs:al¡ ne," "J ohn Jones," "CleobuJus,' "Merlin;" a, 'Nonentity.1 Cystadleuaeth ragorol, cymaint o gyà- wybod yn y traesthodwyr a phe yn t am ^5, ac ruidl am 5s; ac y mae pob un wedi ) deail ei cfesty-ra. | Dwy ddalen o 'fookfc&p' yr un sydd gan "John JoEses' a 'Rosaline'; ac ar eu bod' yn ysgrifatu .rhagorod, priiB y mae garaMynt I j siawns me^:ni cystadl-euaeth, he y mae nhai a rhyrn&int ddesng waith o bapyr. Dymtunnvn syhvii fod1 ganddynt iawysgrif dlos, yrs en- f wedtig "Rosalinte." Er nad oes a fyThO bj-tiy ddim a, thynged ymgei'SJwyr mewm cystadleu- ae-th fel hon, temtir dyn i d'dweyd. aimi law- ysgrif 'Rosaline,' fel y dyvvedodd Dewi ( Havh.-e.sp am eneth, lane | "Welsochi chi 'run glysach erioed 1" d. -leni | -rone -trl y pethau gor-tni cy^K eiabedd i lawr i ysgr'ifenu ei 6 b ,"0 tudialen o 'foolscap,' ond rhy fach o wreidd- ioldeb sydd yma; feerckila ormod1 yn Haw Matthew Arnold; a chwareu teg iddb, y male! yn ddigon gonfest i gydba-bodl hyny, ac wedth-dau yn ddigon gwrod1 i wahaniaethu odddwrth ei arweixiydid Mae lei draethawd1 yni w^erth ei' didarllen. 'Un ar y Rhiw. Tra-etoowd madth a Llafdrfa wr (dro-s 40 o dudalenau). Mae ei igynillun yn eang a, g^ asga.rog; yn ormod felly, fed y mae dtwyddo yn cael cvfle i dywallt ei. holl wybodaeth a'i brofiad i'r l traethawd., Galiai dd-efny:dGiio darnau hel- aeth o bono ar destynau ereili cyffredin mewru Eisteddtfad&ui Y mae YnJ dd yddoro 1 i \V1 dldlarlleni, )"111 hawddi ei ddeaill; a giillwn dybio y gwnelai yr awd'vv.£' lawn cystai aredth- iu r ag o draethad'wr. Ni buasem yn petrusa ei wobrwyo onibai fod rhai rnwy pwrpasol i fewD. Ond fel y mae, galiai yr awdwr wneydi Hawser a les drwy ei gyhoeckii. 'Cleobuluis.'—-Traethawd! Saesneg gan awdwr galluog. GweJi fuasad genym adael y 4 pp. olaf allan, er ei fcod; y-n ysgrifenu yn fedrus ynddynt ar "dddwylliant crefyddol." Gormodi o duedd sydd mera traethodwyr a barddonwy r i draethu. ar bob peth clan. yr un penawd-, yn lie cyfyngu eu founain i ystyr fanwl eu testyn. Gailwn i feddwl fod diwyllianit a chrefydd yn drla u beth digon f gwahani-aethol, fel na raid eu cymysgu wrth. ysgrifenu. Er rn wna y naill ddim drwg i'r llall,—a goreu po fwyaf dysgedig fyddo cref- ydd'wx, a gcxreu po fwyaf crefydd-od fyrliddl' nid yw y naill yx>: hanfodol i'r llall. Yr oeddi sylfaeniwyr Cristionogaeth, yn adnabyddus fel "dynion a 1111 ythyrenog," ac yr oedid rhai o breg-ethwyT mwyaf Cyinru yn mhell a fodi yn "cultured! men." Ond! y mae yr awdwr hwn wt:xii g\M^eyd ddgon o wrh)xlri cylni dbd i'r pwynt olaf i roddn iddo safle i amlwg yn y gysta<lieuaeth. I "kie, I 'Merlin.—Cymro yw, '%LIeTlim' a. roedr ysgrifenu Cymraeg gloewi a llithrig. Y mae ganddo draethawd campus, a gesird amcm argraff o wreddddoildjeb- Mae llawera'i frawddegau yn fyr a, chynwysfawr, fel diar- ebion. Dywedi beth yw Diwylliant, a'r moddi i'w gael, a "yna beth oedd eisieu. Saif y gystadleuaeth rhwng 'Merlin' a 'Cleobulus.' Meddyl'iai-s gael Mr Phillips, B.A., i benderfynu: rh\*nigfkl!yTi,t;: gwyr ref fwy am dddwyiliant na m-v fl cn-tdl, gan i>a ddaeth, nid oes dim airall i'W wneydi onJ rhanu'r wobr. Yn gywir, u Ah Hey-in. I [Y Beirniadaethau Barddbnol y tro nesaf.] j -:0:- I

IIIRWAUN. --<)- Darlith. yr, capet eang Bethel. M.C yn gy-rchfan pobi lawer, o bob rhyw a phob oed, nos Iau diweddaf, a bron vr- oedd yr oil o'r dyrfa fawr yno yn brydlon- Dymtinol iawn yw prydlondeb gyda phob nuidiad. Mae rhai pobl fel wedi eu geni i fod chwarter awr ar ol air bob amgylchaad; ond1 caed prydlondeb y noson hon, a sydw manwl trwy yr oil o'r gwasanaeth. Yr oedd: arnrad resymau am fodi cynuliiad1 mor Huosog:—(1) Y Darlith- ydd, Mr T. B.A., Pruathraw Ysgpl Ga.no!raddol Bry-nmawr, a mab y Parch- W. J. Williams, Hirwaun; felly un o blant Bethel. Mae Mr \Villiall11Js -a foiir 1 eddvtr a farwr berchir' gan bawb a'i hadfwaen: (2) Testyn y darlith, "Affric Dywyltef" (Darkest Affnca). (3) 'Magic Lantern,' eT egluro y ddarlith. (4) Teilyngdod achos y dldiarhth, "Cartrefi DT- Banxudo." (5) Gwasanaeth y Cynon Male Voaoe Party, dan. aryeiniad chwaethus Mr W. J. Davies, Cy non terrace. Canasant yn. feistrolgar a swynol, "The Little Church." a "Milwyr y Groes" (Crusaders). (6) Y Cadiedrydd, y. Parch. E. J^es, Mount Pleasant. Nrid wyf yn meddwl fod neb a roddbddl ei bresenoldeb yno wedi cael ei sioipi, os na siomwyd ef o'r ochr oreu. Yn wir v mae He i gredu fod y rltan fwyaf wedi dferbyn IDM"; o fT,vynhad! nag a ddisgwyiient. J Yr oedd yCadcirydd fel arfer ym goeth, ddfrifol, a byw, yn ei anerchiad o'r gadair. Y Meibion yn canu fel cynifer o eosiaid' y darlimiau ar y Hen vn egfur a. dyddorol a'r darlithydd yn gyfoethog o wybodaeth, yn tra- ddodt^yn hwyhns ac yn taflu'aBan atldv^ad- ysgubau ffrwythkm wrth fynedU^- fa ev7%^ a daid 'h' wrth y drysau gan froidvr hanacaiberthol o t ysbryd o'r gwahanal eghvysi, ai Mr W. E. j 1:1' Davies (GArilyrrt Towy) wrth y gcdeu. Gwnai .ef gyinwynttss, meftis dwy ffo-rdd; nadfi i r V ins 'rod y g.xHlen s/ilsti. s'r p.oilt r I ag ef yn od. Yn ystod y fy-uydd ¡ u 1 aflech,reu yr wytiinos diweddiaf—■& pn a svr ami ystarmydicJ yn -well na phobi Hirwaun,' ?—dymunol o beth. oedd gweled bon- ed!diigesa«' clyd eu hamgylchdaicJau, a thwym en ca-ionv yn mynad o ddrw« i ddirws i erfyn cy irvrthwy i rad sydd ya gorfocf dioddief t garw roe.im rhagor iiag un ystyrj sef I 'a.ic ximidifaid a gwamt wrth. ddrysaai caitrea Dr. Barnard Y g<^fcriau ddactbujnt ¡ iIrn meddwl wrth, eu pireied cieddvra y rhai kvw o ekido lesu Ci.ist: "Yn gvtmadnt a*? j wneuthur o hanoch i vn o'r rhai byebadn hyn, I iy mxodyr lleiaf, i mi y- gwaaethoch," Nid" w>:f yrr sicr fy «EKXJ yn cofio enwau V bonedjefigesau i gvd, end o honynt cofiaf | Mrs. D. "E. WilHams. Mrs Dr. Thomas. Mrs T. J. Evans. M:rc J. W. Evans, Mrs W. A. George, Williams (Bethel), a Miss Aubrey. Cyfeiliwyd yn y cvfaifod1 gan y fone-ddiges I ha.wddgar M-iss Jennet Daries, Diolchwyd' yn gynes i'r cadeirvdd, y dar- I lithydd, y parti, y- bojieddigesau, a phawb 'I fu yn g^-eithio i gael y fath wledd, ar gynyg- jad ac edliads y Parchn. T. Ed-nuindsj, A.T.S., ac E.' WejTt Williams. -:C,

-:0:- TR'EFFOREST. "Mae'm, cyf eillion adreni myned." Mae yn natuxdol i nd yma i 3iCf.rodd )T uchod, yn her- wydd diyma un eto o'r hen. dtrdgolion we*ii cael ei syrnudt, sef Mir Thcvmas Williams, grocer, Taff street Bu y hrrawd yn goddef am hir amser, ond, yr oedd yni dawel yn ny-fnder ed gystudd trwm; and ar y 26 o Rag., yr oedd wedd dianc uwchlaw pob poen. Yr oeddi yn aekxi a diacop ffyddk^n yn EbeD- azer ear's blynyddau lawer, Bu yn ymdxech- 01 am ftynycldaiuf grwf canu a phob rhan o'r gwaith, o ran hyny. Bydd yn golled mawr ar ei ol, yn y teulir, yn y He, ac yn W eglwys; and cxedwn y byd<i c<Jled y dSdaear yn -enill i'r Nefoedkl Mae dyniotn da ym brin; ac anhawddl genym 'fad&ei a, rhai da; ond) wrth golii brodyr da o'n plith. fel Mr Williams, clyged DUW1 rad i lanw y bylchau. Daearwyd. ei rani farwol y dyddi cynitaf o'r ftwyddyn newydd yn NgMaddfa y He, ac yn- tau yn dri Wain ac wyth oed. Gwasanaeth- odd edi wednddog, y Parch- D. G. Evans. -0:-

YOU CAN REPAIR AND SHARPEN BRAINS. It is easy to db tilings and make money in this world when your brains amd nerves are given the right foodl Bait people d'on t believe it until they make their own trial cf I Grape-Nuts ready-coaked cereal food:. Try leaving; off your old1 way of-, eating and! see, for yourself. This for breakfast: A little fruit, four teaspoonfuls of Grape-Nuts, some: cream or rich milk poured over, two slices; of toast hard baked, two soft eggs, one cup Pactum Coffee, (well made and; strong)—no more. Our word! for it, yottr whole body w-ill fed the 'divine energy of returning health, and more noticeable than anything else will be the snap and; go of a strong, active, clear, and working brainj that can plan and do things. We can give you the name of a< man who has made upwards of two hundred thousand pounds a year out of bos strong brain since using Grape-Nuts, and be didn't have that kind of brain before. These are facts worth your attemtaom and easeful thought. Scientific research has produced a true brain food, 88J ita MatMt is

Ebenezer Mall, Trecynon. 1 Nos Calan diweddaf, cynsliwyd pwledd I dd nteithioi gan Gymdeithas Gynilo Eben, ezer prvd y daeth huaws yn r^ibyd i fw)nhau gvvledd olaf jr hen fiwyddyn. Y mae nifer fuosog o bob! leuainc pe? thyncl i'r gymdeithas yn storio arian ar gyfer dwV y mor, ac fe ddylai pob glowr gael tair wythnos neu fis o wyliau er mwyn ei I iechyd. f Wedi mwynhau eu hunain with yf byrddau, cynaliodd yr aelod,ogyiinhe.rdcii ragorol, pryd y cadeiriwyd gan Mr B Thomas, gwr ieuzne. a dyfockl dys-glaer 0'1 r flaerj, ac fei y caniyn yr oeud y i Adroddiad gan Mr J Rogers. Can gptn Z, Master D J Mitchelmore. Ton ar y mouth organ gan Mr G Griffiths. Ad- roddiad dyddorel gan Mr Thomas Phillip Richards. Ton ar y Mandolin gan Mr D Thomas. Hefyd cafwyd adroddiadau gsn Miss Lloyd, a Mri J Griffiths a William L Davies. Ton ar y flute eto gan Mr D Thomas, yr hwn sydd yn feisttolgar iarrn ar ddau offeryo, a dymunwn iddo bob llwyddiant yn y dyfodol. Diweddwyd y cyfarfod trwy roddi di- olchgarwch gwresog i'r rhai a fuont yn gwasanaethu yn y wledd a'r gyngherdd, ac i'r cadeirvdd am ei araeth gref am Iwydd- iant y gymdeithas. Melus, inoes eto. "I u N OEDD YNO. — ;o:

Byhnddla?it y Parch. William F'ees, HepRlnstown, i A'i deulu. ar famoiaeth eu hanwyl Nclw f ac fach,' I Frawd a chwaer, mae'n hyfryd i chwi- Fod eich gwiwferch Neli [gofio 0 wlad pob loes wedi croesi 1 for o hedd, trwy Galfari. Mewn hau! fyd mae Nelw fach'—a'i llew- Yn llawer prydferthach, [yrch Ac yno'n awr mae'n canu'n iach I Fawl lesu yn felusaeh. Cyilell trwy'ch bron oedd colli-Nelw fach Anwyl, ferth a gwisgi Ei thlysach, ei harddach hi—a'i challach 0 nwyf hynawsach ni fu yn oesi! Dewisodd ei henaid lesu—'n Geidwad Gwiwdeg \\rth ei magu Ac yn ddifeth, myg eneth gu, A theilwng oedd hon o'i thealu. un Ion dan glog felynaur-oedd, » Ffawd Dodd ei phen a choethaur A rhoddodd i hon wattt rhuddaur Ac alais wen dan gurls o aur f r Ond da?th Gabriel at Neli- delw sant 1 Yn dlos iawn ga'dd ynddi, f Ac wrth raid ei henaid hi—ofynodd, Gymerodd, hawliodd, tra hi'n addoli. Ac ebrwydd yn mraich Gabriel-esgynodd I r dios Ganaan dawel Yn y man ca'dd win a mèl, A gwen arwisg gan Uriel! Yn y Llys ca'dd groesaw'n lion—a thelyn I'w noeth ddwylaw gwynion A cherub a ddaeth a choron Ail Fywyd hardd, Haulfyd i hon. Ag engyl mae'n c-ydyngarv-a chwareu Gyda cherub purlan; Tra'r Gy-nraeg groew, loew, lan-delsid, ¡ Yw iatth ei henaid, pan wrthi'i hunan I I Yn mynwentGlyntaf uwch meini—gMrynion 0 ganol tew Iwyni, I Y wig gor sy'n telori-yn ddibaid, Haeddwych anwyliaid, uwch bedd eich Neli. Er rhoi'i chorff i orphwys—hyd foreu I Yr Adferiad gwyrthlwys; Daw o'r glyn yn der a gtwys-anfarwol, I Wyl bro hudol, yr Ail Baradwys. Mwy na wylwch am Neti-na chwynwch Yn chwaneg o'i cholii; Eto i hedd, ewch ati hi—'n holliach, I awyr gleiniach-i fro'r Goleuni! 3, Gorse Lane, H. Gwbrfyl JAMES. Abertawe, Calan, 1903. -:0:

Gadlys, Aberdar. Yn ddiweddar, ffurfiwyd cymdeithas ddadleuol o dan nawdd dynioa ieuaine yr eglwys, yn mha un y darllenir papyrau pwrpasol, ac y dadleuir ar rai o brif bync- iau y dydd. Swyddogion y gymdeithas ydynt — (lywydd, Parch Myles Griffiths, F,T.S. is-lywydd, Mr Arthur Thomas, I A.C. ysgrifenydd, Mr Ed. Edwards, 80, Gadlys street. Er sefydliad y cyfryw, y mae tair noson wedi myned heibio, dwy o ba rai a dreuliwyd i wrando ar bapyrau a ddarllenid ar Effeithiau niweidiol chwar- euon yr OOS, ac Anfanteision Enwadaeth i I grefydd, gan ysgrifenydd a llywydd y gytn- deith is. Nos Sadwrn, Rhagfyr 27ain, cyfarfu y I gymdeithas o dan lywyddiyeth y cadeirydd I apwyntiedig, pryd y cafwyd dadl ar A I ddylai llwyrymwrthodiad oddiwrth ddiod- ydd meddwol fod yn amod aelodaeth I. egiwysig ?' Amddiffynwyd yr ochr gad- arnhaol gan gan yr ysgrifenydd, tra y I meistrolodd Mr Thos Thomas, 80, Gadlys street, yr ochr nacaol. Wedi ymdrafod- ¡ aeth pellach ar y cwestiwn, yn mha un y cymerwyd rhan gan Mri W E Davies, J I Ellis Davies, David Edwards, Wm Evans, a'r llywydd, dyewyd y cwrdd i derfyniad ¡ drwy bleidleisio ar y cwestiwn, pryd y cafwyd mwyafrif o un o blaid yr ochr nac- j aol. Y mae. perffaith roesaw i bawb o gyfeillion llenyddol y dosbarth i fynychu cyfarfodydd y gymdeithas, y rhai a gynelir yn Festrl addoldy y Gadlys bob yn ail nos Sadwrn, am chwarter wedi saith, Llwyddiant iddo yw dymuniad— Goclbddwr. o:

Y Rhagolwg Wleidyddol. Yn awr, fo"' sedd Newmarket wedi ei henill, y mae arwyddion amlwg fod yna dipyn o ddeffroad yn y gwersyll Rhydd- frydol, a phe unai pob Rhyddfrydwr i wneyd ei oreu glas yn yr etholiad cyffred- inol sydd yn rhwym o gymeryd lie hwyr neu hwyrach, hawdd iawn fuasai gorchfygu y Toriaid, a dychwelyd Gweinyddiaeth a Llywodraoth Ryddfrydol gref i awdurdod, t r gad, Ryddfrydwyr, ac ymarfogwch v ddiymaros!

"A Ar Marw a Raid I Bawb ag sydd yn diod def oddiwrt i 1 « eijd msrwcl ac enbvdus Y Dropsy as na ci>yrahenr y i-'eddygmiaetti bwrpaso taag ato mewn pryd ME__m Hughes's lw y Dropsy Pills ydyw y Feddyginiaeth fwyaf bwrpasol a llwyddianus a weic-dd y byd erioed at y defyd peryglos ac angeuol hwn. Y mae o'r pwys mwyaf i bob Dyn a Dynes, Mab neu Perch, ag slrdd yn dy- oddef oddiwrt ft Dropsy Dwfr a Dropsy Wynt yw ei boll gangheoaa gymeryd y PilIs Hynod hyn feHy at Dropsy Ddwfr a Dropsy Wynt Cymfeerer Hugfae^s Dropty P61s Aty Grafel a Peen yn y Cefn J3.i3^yCui Hughes's Dropsy Pills At Diffyg Dwfr a Poen yr Areoau Cymherer Hughes's Dropsy Pills At Chwydd yn y Bolt Coesau a* 9 Traed Cymherer Hughes's Dropsy PIIIt At Tewdra Afiach Cymherer Hughes's Dropsy Pill» At Gwynt y Cylla a'r Bol yniherer Hughes's Dropsy Pills A Asthma, Diffyg Anadl, Cymherer Hughes's Droper pflig At ?oen Pen, Gorffrwymedd Cymherer Hughes's Dropsy Pins Y MAB 64 HUGHES'S DROPSY FILLS wedi iachau canoedd lawer drwifr 28 mlynedd diweddaf, ac y maent yn peru syndod yn ddyddio?yn eu heffeithioirwydd gwyrthiol mewn Hawer o achosioo ag oedd wedi eu rboddi i fyny gan y Doctoriakl. IY maent yn gwneyd Daioni i Bawb, as fe ddylai pob Dynes eu cymeryd ya acb lysurof Rhoddev Prawf Arnyat. Ar wefth gan bob Che- mist a gwerthwyr Pa- tent Medicioe am tíll. 2/9, 4/6, new danloner eu gwerth mewn P.O. neu Slmnps at y Gwneutharwr JACOB HUGHES, MJP.S., L.D.S. Manufacturiog Chemist, Pee arth. Gofater wrtb brynu gael gweled fod y Trade Mark uchod, sef Hun Diamona af bob blwch, beb hpn nid yw yn iawn. «i mgm vimBU Gelyn Penai y Corff Dynol ydyw Clefydau y Prest a'r Y sgyfaint. Y asaeryt yn Hadd eu imioedd yo fiynyddoL Yr unig Feddyginiaeth tuag at Wrth- sefyfl Ymosocfifttiau y Clefydau hyn ydyw meddygyn addargaofyddwyd yw Gwymoo y Mor o Norway, yr hwn, mewn undebi Extract o Lyaan o but Mar y Pacific oddir mewn poteiatt o dan yr enw 5ea Weed\. —I ung=Life^ y Feddyginiaeth hon ya Wyrthio yn eu heSfeithioldeb at Peswch ac Aawyd BroochiUft, Asthma. Cry gel, Dolur Gwddt. Diptheria, Pas, Vhoopiaj Covglt, Catarrh, lofluenza. Ac yn nodsdig at Rhagfiaenu y Darfodedigaeth. Sylwbr—-Mae Sea Weed Lung-Life mewn gwiriooedd yn Feddyginiaeth heb ei fath, Mae pob dose yn gwnwid Doloai, Mae yn gyfaddas I bob Dyn a D cedran, ac hefyd i Blant m • I FSioddwch P Rkybudd—Wrth b enw "Sea Weed Jacob Hughes, y hyn, twyll ydjr I eryd dim ar lawn. At wer Patent eu f gW7