Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

12 articles on this Page

Advertising

Advertising

YR WYTHNOS.

Argyfwng y Fasnach Lo. -I

News
Cite
Share

Argyfwng y Fasnach Lo. I YMGAlS AT GYTUNDEB. AXHAWSD'ER Y GLO MAN. SEFYDLU YR ISAFBRIS. Nos Wener, ar ol cynadleddl a barcKM am diri dwrnod, inethcxkl y pleidiaui fuoret yn ceisio cyturiideb newydd.1 yn maes glo Dehe"- dir Cymru a. d'od i. <i'd'ea!LdwTia;eth, ac yn wir, nid oes anvydd fod teiesraii boddhaol mcsvp golwg. Y mae y ddvy ochr yn dal all an yn gadarn dros eu hawlia-ui, ac ymdkliehgys DJ,1 oes awvdd )"J1 un o honyrnt i rúdid1¡ i fewn s'i Mail. G an, nad pa mor annvmuinol y geill hvn fod i'r miloedd ydynit yn aros yn awyddus am v newydd calonogol fod, cytundeb wedi doc]! iddo, Did yw y rhagolwg yn anobeithiol. Gosodwui1 hawliau ddwy ochr aiian gyda '••■v Id a difrifoldeb, a gwyntyllu I r ■>$n. 1 t L j. y wyb) ddus o safle y llall, ac tto nidi oes dim yn ymylu ar rwyg w;edi tymeiydi lie, Nid yw yr ymwahaniadi a gymeroKki, le nos Wei>5:r yn derfynol. Y mae dydd Mercher nesai" wedi ti benodi arno i harhau yr ymgyTiighoriadau neu r gynadledd, ac hyd, yn oodl ddydd; < j\ven)er, os bydidi galw am hyny a chyda 48 a g^nrychiolwyr, yr oil o ba rai ydy nt yn awyddtis am ddeaWdwriaethi heddychol. } tebygolrwydd yw y llwyddir i orrhfygu yi YM awr ar y (Tordd. Er mawr syndbd i gynrychiolwyr y glowvr. amddiffynodd: y meistii yn gad'arn eu cynyg i sefydlu yr isaf bris yn 1676, a.'r hawl i ostwrg Y cyflogau Yr oedd yr isafb-ris hwnf, medd- eat, yn un rhesymol, ac uwchiaw hyrk\- n". welsenteu- ffordd ynglir i symudL Dallodd cynrychio'hvyr y glowyr, dhv'J4 dkJwyia gerbro-n ffeithiau a ffigyrau, fod! isafbris a r6 Yn ddiwerth. Gofyraent am isafbris sylweddol a gAvirioneddol, a'r un fuasai jlnt ateb idkJynt hwy fyddati 3 2 T4. Ar y pwynt hWDi darfui i gynry chiolwyr •meistri wneyc1 diefnydkli helaeth ofr adxodd- i ad1 ffigyrol dynwyd allan gan Mr Gascoyne Dalziei, yn 'dangos (I) y pris cy-faiitaled(kil, a (2) yr amrywiaeth yn y cyflogau o 1880 1 1901. A chyrm-ryd y cyfartaledd fel safon, dadieuai y meistri dros sefydln, isaifbris wrth bris gw'erthiadoit o us. y dyneill dlanfonedig ar fwrdd (f.oi.b.). Cydnabyddbi cynrych- iolvyr y glowyr mai y cyfartaledd am y deng rnlynedü; yn diwecidrt 1901 ycloedd TIS 2c v dynteil, o'Didl dalient mai graddf y gyflog dain v Scale' ddliweddar, yn ol y pris gwerthiadol, ydryeD d.? 7 y cant, neu 11 y cant, yn uwch na'r 16 -a gynvgiai y meistri yn awr. Ateb odd y perchenogion, fel y dywedasant v diwrnuct blaewrol, fod; trnul y cynyrch.nj wedi cvmyddu mor aruthroi. fel yr oedd j n rhaid iddynit ofyn am. ostyngiadaiU ;n, y c\ f- lo'gan. Felly, yr oeddynt yn gofvn fod v gyflog i g'ael ei sefydiu yn ol 16%, ar br.s gwerthiad'otl o ns. y dynell, ac hawiient os.tyrngia.d- o 10 v. cant yn y cyflogau presen ol. Ar rain, y glowyr, delid, os. oedd traiil v cynyrach w¡edi cynyddu, fod y prisoedd gwietrthiadoi hefyd wedi cynyddu lawer vn f\vy. Cymharwyd yr isafbris gynygiÙi yn awr m Neheudilr Cvmru a'r un 0eclcl meWDi grym yn meusydd gl(), ereill v Deyrnas Gyfmínl. Yr oedd yr is-elaf yn 30 y cant, ac nid oed 1 y pris gwerthiiadoil yn' deilwng o'i gyirnharu am foment a'r hyn a geid am 10 ager Cvmru. Ar wahan i hyn:, nid oec1d rhawolygon presen- ol y fasnach 10 yn cyfiawnha-u- gostyngia.l Gan: gymeryd5 y wlad benbwvgilydd, ceis- io'ld arweinvvyr y glowyr dciangos fod- v prisoedd am chwarter olaf 1902 yn 11awer gnell na'r chwarteroedd blaenorol. 0 b erthyna.s i swm y fasnach, er gwaethsf v Siahsd a gymerodd le yn nrri chwarter cyntaf 1902, neidiÇJldd: y ffigyrau yn ystcd v chwarter olaf uwchiaw eiddo 1901, dC mewn cysylltiad' a masnach Sianel Bryste, yr oedd y cynydd dros 2,000,000 o dvnelli o'i gymharu a'r un chwater y flwyddyn flaen- orol. Ar y pwynt "hwn dywediai cymrychioi- AVVT y meistri fod' hyny yn ddamweiniol, vn herwydd streics yn Ffrainc ac America. Pwyntiwyd, allan, yn mhellach, gan ax- weinwyT y dyTMon, o berthynas i'r 'percent- ages, fod' glowyr Debeudir Cymru me-wn safle ilawer gwaeth na'u brodyr mewn glo- feusydd> ereill. Atebodd y meistxi, fodd1 bynag, nad; oedkJynt am didadileu y cw-estiwn ar y hr hwnw, a. u bod am, gyfyngu y didladtl i ssfyllfa pe-thau yn Nebendir Cymru, lie vr oeddl iraul y cynryrch wedi cynyddu1 mor syl- weddbl. Dywedod'd y dynicn fod tranl y cynyrch o boslbl wedi cynyddu mewni glo- feutsydd eredl, ac fed yn rhaid, i lowyr De- heu ir Cyin.ru gael cyflog cyfarta1 i unrhyw faes gio arall yn y de-yrnas. E.r cefnogi y golyg'iad hwnw. pwyntiasant allan at y pris- oedd uwchraddiol g,e?id am y glo- Cymreig, ei ansawdd, gwell. a'r perygl yr aed id-do yn her- wydil- na-tuf nwyol y gwythi-eimu. Ac yn. mhellach., nis gadlai glowyr Cym.ni- gau. eu 01 U .1 IJrgaid, pe dewi.sent, yn erbyn y t-elerau' a fodol-eot mewn glo-feusydd ereill. Yr oodd- ynt yn. awr yn rhan o Und-eb Cenedlaetrho-l mawr, ac un o'r can,lyni,adau allanol o hyny ydoedd gwneyd i ffwrdd a'r Eaddfa, Symud- ol. Cafodd' ei bwyntio all an? fod y prisoedd uchel a geid am lo man wedi dianc allan vn hoilol o'r cyfrifiad1 (audfit). En amser pan geid and: 2 s. y dynell am, dano, on,d am y tair blynedid diwedkiaf y pris cyfartaleddcl ydoedd 7s. 3c., ac o hyny ni ddterbyniodd y glowyr Cymreig un geiniog. Yn ystod y boral" tynodd1 cwestiwn y glo mam gryn sylw. YmcM'engys i'r meistri gy- meryd eu harvvain YDi y mater hwn, i raddau helaeth, gan eu cyfarwvddwyr cyfreithiol. Yn ol cytundeb y Raddfa Syfmudol oedd newyxid; drengii, gosodid allan yn benodol fod y tal am. lo mawr yn cymvys yr eiddb am lo man. Yn wir. mynegid) fodi y tal a wnelid yn fwy na chyfartal i'r gwasamaeth, ange-n" rheddiol i sicrhau glo mawr. Yr oedd; yr is, adran a gynygid fei gwelliant gan y diynion yn unig yn ymgymeriad! i beidio gv, asgu: eu hawl i dal am lo man. yr hyn nidi oedd; fodd- haol i'r meistri, pa rai yr oedd1 ym well gan- ddynt ddyogelu eu hunailll drwy dalu un rhan o ddeg o geiniog y dynell. I'r graddau hyn-a yr a,eth y dtliadleuaeth pan, gyrhaeddodd un o'r. gloch, pryd: y gohir- iwyd. hyd 2.30. Drachefn, daeth cwestiwn y glo malnl eto i'r golvvg. Daliai y dynion fod eu parodrwydd' i ikiio tipyn ar gwestiwn y glo man: yn; rheswim digonof drras i'r graddau presenot yn y gyflog i barhan. Mymaa y meistri ar fod i ad ran; y glo man: i gaei ei fFuxfio niiewri fforddi- i'wi dyogelu yn ngwyneb safle, bresenol v gyfraitb ar y cwestiwax Caf- odd ei a.wgrymu yn awr, gan, fod! golygiadau y ddwy ochr wedi cael eu gwneyd; ):n hys- bys. y bvddai yn, bosibl i diynw allan adran bod'dhaol i'r mieistri a;'r d\nion, ac yna cy- t un a a <1 fod Mr Joseph Sha,w, ar ra n v Z\k:"lti, » M t /1.: t r¡:¡, (1, iüÚ-" ar T8 n V tr u >- i wvr, i gwrdd a'a gdydd, ac i geisic- —g)tia chvmhorth Mr C. Kenshole, ar ran y mreiistri, a; Mr W. P. Nicholas, ar rani v glowyr—tvnu ailan is-adran i'w gyflwyno; gerbron y cyfar- fod. nesaf. Cyfeiriodd y perchenogion eto, yo ystcd v prydnawn, at y oolledsioa a gawsent drwy ym- ddygia(i y dynion yn esgeuluso' eu gwaith ar adeg kryddianus yn y fasnach- Nodwyd allan gan un nad: oedd y gio^wr mor <idiiwyd ii-ri,h eu gwaith ar adeg dda yn y fasnach ag oeddynt pan yr y prisoedd yn isei. Atebodidl axweinwyr y glow)"r mai, iddynt hv,^ eu; hunain (y meistri) yr oeddynt i didiolchi am hyny, Os (ievs-isent. ar .ad-egau pan oedd y prisoedd yn uchel i ddylifo y giofcydd a gweithwyr ahmghyfarwyddy nis gallenrt: ddy s- gw- vl, mewn, canuyniad. am ddim ondj llafur gwael. Pwymtiwydi allan yn mhellaich nas gall,ti, vmxesymiad y meistri ¿'diarl dwfr, yn ngwyneb y ffaith fod! y cymyrchiadi mewn, Ilawer o'r dosbeirth yn yistod y flwydidijui ddi- wecklaf Uwchiaw pob ystad-egaeth flaenorol. Daeth yn amlwg, yngyna-r yn v prydnawn, nas gellid dwyn y ddadleuaeth, i ben y diwrnod hwnw;, ac felly deuwyd i benderfym'- iad: lmfrydüf i obirioi y materion. Cafwy<! petb anhawsder wrth y gorchwyl o bentler- fyrat ar drliwrnodi1 fuasai yn dderbyniol i'r oil o'r partion; ondi yn y diwedidl dfewiswyd dlydki Mercher, ar yr amod; os na derfynatj yr ym- gynghoriadaii y pryxi hwnw, y cawsai y g-ytni- ¡ adledd! ei goruiria yn, mhellach hyd ddydlcl Gwener nesaf. I s :o —

.GLOFA'R HETTY.

ABERCARN.

BRYNAMMAN PRIZE DRAWING.

ABERCANAID.

NODION AMERICANAIDD.

MOUNTAIN ASH.

NOD I ON MIN Y

Advertising