Tarian Y Gweithiwr

VV- Williams, v 29, Castle St., Swansea Watchmaker and Zeweller, Gymry heff de'wch at y Cymro Os 4m hei/dci fodrwyau aur; Oiiaduron ac awrleisiau, GeiZBMt a ehadwyoau eiaer; Yspeetoj gelfydd, hin-fynegydd, Gwres-fesurydd, cwmpawd inoar, Ceir gam Williams, Heol-y-Castell, 1 rowch i mewii i wefd" ei ator.

GWEITHFAOL. Ataliad Glofa'r Hetty. Dydd Sadwrn diwedJaf, yr oedd Mr Thomas Richards, ysgnienydd Cyngrair glowyr Deheudir Cymru, Mr D. Watts Morgan, Mr Ben Davies, yn bresenoi yn y Workmen's Hall, Trehupkin, Poo ty- pe idd, er mwyn talu ygyfran cauad allan i weithwyr y lofa hon, cyhcnswm yr hyn ydoedd £8BO. Pan y cauwyd y lofa yr oedd mil o weithwyr yno, ac felly fe weiir fod niter wedi cael gwaith mewn deoeud cr-iil.

Mynydd Newydd, Y mae yn ddrwg genym hysbysn nad cses un argoel am ddiwedd y streic hon. ,ond y mae yr heddgeidwaid a ddanfunwyd yno ychydig fisoetid An ol, wedi dJ chwelyd adref i w gwahauoi orsaibedd.

-;0:- BWRW YMAITH Y SAFLE. At Olygydd y "Dariam" Syr,-Fel gwerthwr glo vm y Docia.u yn Nghaerdydd am yn a,gois 120 mlyniedd, ac tel tin sydd yn brofiaool mewni busnes am 30 mlynedd, efaHai y caniateir i mi roi gair om barn: ac o'm beirniada;eth ar y safle, breseinol rhwmg meistri a gweithwyr:. Yn marchmad lo Caerdydd- ystyrir y meistri yn gyffrediniol YilI gwmni gwan. a'u bod wedî rhoi eu hunaui i i'fwnki mewn ffordd dlawd wrth dymu yn ol y bygythiad o roddi Thybuddi i'r dynion ax y Ia£ 0 Dach- wedd, aç i ganiat.au iddymt weithhol yn milaJen ar delvrau eyfrifiad Rhagfyr hyd Dies y deuid i gytumdieb neu y torid ymaith yr ytogynghor- ia/kiu ac er fed y Aveithred bono yn wan, y mas gwaith y meistri ym gehrrio y gynadledd t-ydl 'r dyniom hyd yr unfed awr ar ddeg, er 'a I t," eu budd eu hunain, brom a bod yn drosedd ac yn niweid'iol i fasmach gy fFreriiinol y d:os- barth; tra: y mae gohirio,, cyTiiadledd bellach c/r Isfedt i'r 3oain o Dachwedd, ac na yn Ivwyllog havviio gostyngiad yn y cytflogaul i ddodl mewn. grymi aur1 y I af oi loniawr, ) n cael ei edrych arno gain y d^nion: fel y peth ne?af at yinfydrvvydd'i, Os Iliad yw y meistri. eisoes yn gwybod nad y:w axweinwyr y gweithwyr yn Want n&c vtj. ffyliaid, ond,}Tn^vyr a chandidynit- benau clir, gureu oil iddyoit hvvy fyddl dihiiino i weled hyny, ac i ddlelio yn well air glo-wyr uag a wnaiethont yni nghlynadledd y Lluni di- llreddaf. 0 berthvnas i'r cwestiwn, bwganol yn nglyn a'r glo tai i'r diynion, dle-allaf nadi ystyriant hwmw yn bwysig, oblegydi fel y teimla yr eryr ei bod islaAV ei fawredd i ddal cler, felly iiefyd ni wna'r gweiithwyr boeni eu. hunaini yn n ghylch y pw y nit. Gwn. fel y gwyr y Huaws yn gyffredinol, iod cwestiwn y glo man; yn cael sy lw o.frifol y Commisiwn Breiriiol sy'n eistedd yn aiwr, ac y daw1 yn angenrheidial i'r gyfraith i'w gwneyd yn crfo-dol i ddwyni y'r holl 10 man a werthir i'r wy neb, yr hyn na wneiir yn awr. a thr-vy hyny y collir, swm anferth o gyfoeth y wlad bob blwyddVni—yni gwybod1 hyn -meddyliodd 11awer o honom yi buasai v fwestiwm 01 dial am lo man yn fwtv- a>i bwys na'r isafbwynt ym y gyflog. Y mae fedy yn dodl yn dipyn 01 syndbdl pieserus. i ddeall fod y dynioTII yn cymerydl golwg eang ar y ] -wynt Jhwni, are yn foddlawn rhoi i fymy y ta: am lo man os gwna y meistri ganr!ata,u yr eg. -'ddc. « isafbwyr yn, y gyflog, yni nghydi a; Bwrdd CymKJdioJ. Nid oes, felly, owdi ychydig i ymladd yn ei -erbynt oddiethr y "cwymp sylweddol or I af to IciiawT nesaf." I hyn atebodd y dynion vn synwyrol iawn. "0 na., diolchi i ch'v: fon- -eddigion; y mae getnvmi gyrundieb bach neis g^'da chwi syd'd yn rhoi i ni 48% y cant tiwch-lavv y safon, yr hwn sydlrJ i barhm hyd nes deinvn i delerau a chwi, neu pan; dorir ymaith yr ymgynghnriadau. "Nid oes genym; un gwrthwyTnebiad, i dori ymaith ylrymgynghüriadJau cyhyd ag y peiy y drefniant: gyfhwddtus boino. ByxM1 i ni vrrando yn ddyfal a pharchus i'r hyn fydd genych, i ddweyd wrthymi yn) ein) cyd-gynadl- edd aT 30aiÍn cyfisol. Bydd i iinrhyw ddadl- euoni a ddefnyddiweb y pryxi' h.\vnw, wrth gvs'.rs, gymeryd amser i'w hystyried. "Yr ydym yn casglu yni ol eicb dull pffero.I y. gofynweh 15 eg diwrnod eta: i basio cy cael cynadledd arall, yr hyn fyd<d yn t, b pwrpas ni ym dda ym wir, ondi cyhyd ag eini 48^2 Y cant uwchlaw y safon ni J oes genym. ond' ychydig i'w ddtelio- 1..1 ef. oblegyd1 vr ydych yn yroarferol wedi ca.ata vr oil a: ymladdfem drosto, a'r unig bw-t .yw yn nghylch pa, bml y daw y BwrcB C 7r: vdo; Ne^vyddi i fodblaeth. ± "Wrth gwrs, bydd i chwi weled yr. 1 nu n mai gwaith. yi Bwrdd Cymodbl hwn fyd'1 j < n, clesrfynu pa bryd! a pha, fodd1 y gwneir v t'os tvngiadau yn y cyflogau. Nid ydych find yn sytnl yni chwareu a'r cwestiwin, ac yn: i.w »•?:_> 1 I eich huna-in md yn unig ytn ffol yn ein gwyneb n17 ond hefyd yn eiddo y (".11. t', I ( rwy ganiataui Bwrdd Cymodbl, ac yr -a allan vr amcan gwirioneddol i'r hwtl y seb 1 t, v.sd ef, "Heblaw hyny. foneddigion,. ar wal, it, J ystvr'a'et.h'hcn', pa fodd y cyfiawniieiT 'vi<wi .1' 1 QTjstyngiati sylweddol, neu ara11 /n cv ;ji bresenoi? Ele mae eich prawf t) hv am lo yn 1903 yn fvmrvn ilai ii bo-d yn j 902 ? 1'r gwrtb w.eb, 3; yr arwyddion ytn dangos v wn Ik .wydd'iant, as nad', ychwanegiad yn ■yj Yn nvddiau yr Ysgol Bviddol fa. ■, jesur Addysg newydd, y mae gan ii v )d y glowyrCymreig y manteision gynygir iddo gan Lywodraeth, ha-el,ionus, yn cael, ei gyru yn mlaen gan Mr D. A. Thomas, i foddio eu hun a, ffeithiau a, nigyrau yn h I t,,) nghylch ei fasnach, a chawn ann yr 11 eg mis yn diweddu. yn Nhachwedd, fod' yna gynydd aru-throl yn allforiadau y glo. air wlad: hon', mewn. cymharaeth a'r hynt vdbedd; am yr un cyfno.d. y flwydd'yn ddweddaf. '"Efaillai y gallwn fod yn, anghywir, ond' in) med'd'yliau a.nnysg\"bled;ig; ni, ac yn absenol- dieb gwiell addysg, barnwn cs d'anfoiniwni fwy,' 01 lo ymaith y fiwyddyni hem nag y gwrneitbofini y flwyddV'n' ddiweddaf, rhaid cael gwell galvv ami dranol, ac os by.did, gwell galw am dano, beth yn enw pob peth sydd ddla a sanctaiddi na chewch well pris am iTwydld1 S) ddl a. gwell gal wad am dano? Nis gwydidbmi, efaillai, lalwer am ynwesymieg, ond y mae y dadleuoni hyni yn ymddianigos i ni yni rhai. synwyrol a chadani, ac hyd nesi y gelhvch ddwy ni yni mlaen, ryw rtswm da. a phroifi fad ein daliad- a.u syml yn weigion, gwrthodiwni didlerbyn ceimiog o ostyngiadi yn ein) cyftogaiu. "Y flwyddyn ddiweddaf, 'er Diad: aeth y fasnach i laiwr, d'arfu i chwi ganaatau- i'r can- olwr afa:elj d yn, eichi gwdtlif, aean1: gyfnod byr i ddiaingos i chwi pa brisi yr oeidldlech i w dderbvni. Ni fu: end! oediadi tymhonol yn yr ailforiadau, Neidiiasom i'ch c_\n:thwyo. a thoirasoim, eich cot i chwi nIloJ eichi brethyn; j mewn geiriau ereill, cawsomi aillan fad rhai canohvyr yn ceisio dinystrioi y farchna.d drwy \verthu yn mlaen,Haw sylltan yn is na'r pris- oedd reolent ar y pryd. FeJIy, i. d'dangos ein) i hanfodddgirwyddi i'r fath ymddygiad, 6 g\\ naethom dtosomi ein' h una in a, chwitha.it yr hyn nas gallech chwi \> ii::yd drosoch I y ch,wi eich huinaim, darfu i ni reoieiddio y cyn- yrch. Y eanlyniadl oeddi i'r prisoed'di neidio is 6c V dy neÜl m eW!l11 p y therfnos, a, dad U' i ni achub y sane i chwi. Yr ydych, wedii, eilli gwobrwyo ag achos cyfreithiol trw-m, yr hwn, yn y lie cyntaf, a enail'asami, ond: sydd! yn cael ei garioi genych i LyAs yr Apeliad, a chredwni y buasem. Niii gwasanaethu buddi;anian yn well pe baemi yn gwrt'hodl dodi i, dclerau a chwi yn a«T, oddieithr eich bod yn tynu yn ol y gweiithrediadau. hyn, "Vn fFodusi 'i ni yn y dyfodol gyda/r isaf- bwvnt yn y gyflog, ni fydidwch TO alluog i chwareu a rii Ilafur, a1 gallwn fyned yn y blaen yn hwylus. yni y miedd^yi ein bod yn cael diiwrnod teg o gyflog am ddiwrnodl teg o waithi, yn aniniibynol ar pa. un a, dbrwrh eich) prisoedd neu, ada'el i'r camoiwr wnaydl hyny dros-och. Felly, Qi berthyas i Tieoilei<W'iadi y cynyrch, efallai y bydid raid i chwi v.-eithioi eich fforrdd! eich, hum; ond hyd yn nodi yn y berthvnas hon bydovvn o bc'sibl yni bared i'ch. hcipu, ac er nad; ydynn ar;1i f\ ned yn oi a, SOBi ami 1898, dynwnwn eich adgoiio pe bai Cymdeithas y Meistri Avtedi mabwysiadu cyn- llun. rheoleiddiad y cynyrch (yn ffafr pai un); y dt-allwn fod 80 y cant o'r perch,entogion) bu- asem. wedi cyd-'weiithredu a, chwi, ac 01 bcxsibl buasem wedi achiub streic 01 bum' mis, a chilled o chive," miliwn c bunau. "Y ffaith yw, foneddiigicn, yr ydych am feithrin yr Ulnl ysbrydl ci frawdgarweh yn mMith eich huna-in ag ydKm nli yn fwynhau) yn, mihlith ein hunajnl feI glow yr. fel Ffeder- as iwn ac fel unigolion. Oddiwrth, yr hyn. a, ga,sglw!ni, nidi oies genych ddim j'w cifni oddi, Wrth gystadfleuaieth dramor nac oddi wrrth Ogleddi Lloegr. "Y maei angen xwvy o ymdidiried'aeth, a. ffydkl yn eich, phtheich hunaini. Yr ydycht yrt) vmladdl yn mysg. eich. hunann, tua dwsini yw SiT Forgamw'g, a Had na hanier dwsin. yn Sir Fynwy, fel cathodl Kilkenny, ac ar bryd- iian y malel y camlyniadau wiedi bod yr unt mor diiinystriol i n'intau ag i, chwi than. "Dan¡ yr hen Radldifa Synifudbl yr ydym swiedl clK-oddief oddi wrth eich cystadieuaieth oirphwyllog, ond diiolch i'ni hamcanioni unol eiÍn: huinain, a'n hundleb, yr, ydym yn tori eini hurHaiim yn rhydldi oddfiwrth y cadwynau'oedd- ynt yn ein caethiwo;, ac yni y dyfodbl bydd i ni sefyll ym rhydd', wedi ead bywyd newydid dirwy fodidiion eini s}"n!wyr cyfFredin) ein: hunv- airii" Ymddenigysi i mi fodi araeth tebyg i'r uchodi, neu y bydd un. yn cael ei thradidodti gan y dymioni wrth y meistri yn fuan, ac ai nid: yw yn bwrw ymaith y safle ? Ydwyf. etc., Synwyr CYFFREDIN.

o: RHYBUDDION. Boire dvdd: Llun d'iweddaf, goisodw-yd rh,y- buddion ar ben y pyllau yn hy'sbysti' y bydid y cyflo'gau yn ol y cytundleb presenol yn par- I I p hau hyd nte.s y1 gwinteir cytumdetb newydd:; neu i'r ymdrafodaeth at hyn gael eil dori i fyny.

—0,; DWYRAIN MORGANWG. Dy deli Sadiwrn diwedidiaf cynaliwyd cyfar- fod neilldhjol o Bwy ligor Gweiinyddol Dos- barth Dwyrain Morgans g, dial] ly\vyddia,eth Me Henry Richards; rhanwy d1 yr airian blynr yddol i'r gweithwyr methedig. perthyncl i'r dosbacrth. Cymierwyd i ystytriaeth amtryw anneal idwTiaethau. perthynol i'r dosbarth.

—: :oi: DYFRHAU GLOFEYDD. Dydd Idun diwieddiaf, ynl Nglofa y Maritime, Pontypridd;, archwilioddi Mr W. I Abraham, A.S., Mr D. Watts Morgan, a Mr W. Davies, weithiad pei'riant er dyfrbau | glofey dd; o wneuthuriad Mr Thos. Willi,a mis, pcirianydd, Llaotrisanit. Yr oedd yr oil o'r j fam fcwl hwn y peiriant goireu sydd; wedi ei dda rgaafod e!tO'.

I NEW TREDEGAR. Prydnawn dSyddi Llun diweddiasf cynaliiwyd | cyfarfod cyhocddius o weithwyr New Tre- degar. pryd y cafwydi adfnoddiad! gan Mi ] Evan Thomas ar gwestiwin y screenio. Pen- d'erfyn.wyd gads-'el yr ymdrafodaeth yn y dy- fodol yn, Ilaw y Pwyllgor Gweinyddbl.

I John Griffith, Ysw. JOHN GRIFFITH, YSW., HIRWAUN. Cysylltwn 'Ysw.! a'i enw, nidi o herwydd mai hyny fuasai ei dd'ymuniad ef, mid am iddb gyraeddi y safle horao meiwn byd ac eg- lwys roddodd1 iddb arbenigrwydd gwir d'eil- wng. Mae bellach; wedi'n gaiChel. Ar ol cystudid maithi, bu, farw Rhagfyr 3ydid, yn 73 mlwydd o-al,, yn ei breiswylfodl, 60, High St., Hinvaun. Claddwydi yr hyn allai farw o 11Dno yn mynwent 'Eglwyis :Ptv,)'£ Penidleryn, Rhagfyr 8fed', yn nghanol arwyddion o dristweh, ond "diuwiol diristweh," Thai yn credu ddianc o hono o'r nail I ystafell i ys- tafell well yn nh-rigfanau lawer Ty ein Tad. Daeth torf ü wyr yn nghydi—yni miiffith ereill Wm. Humphreys, Ysw., Brj'ncelyn, a Mrs. Humphreys; y Parchm. D. Griffiths, Cwm- d!ar; W. S. Davies, Llwydcoed; J. Grawys Jones, J. D. Rees, Tresalem; E. Wern, Wil- liams, Nebo; Evan Jones, Mount, Pleasant T. Edtniund's, Tabernacl; a nifer rhy luosog i'w hen wi <; oreugwyr Hirwaun a'r cydch. DV'w.edai ei gynhebrwng fcwll un a fawi <:> berchid, yD cael ei gladdu. Rhy ami, hefyd galamvyr i'w lienwi, cndlvn b-emaf eu I)1ith yr oedd Mrs. Griffiths, gwe<ddw< yr yma- dawedig; Mr Jones, Keindbn Shop; Dr. I Rees Jones, Llundain; E. Jones,, Putney a Mrs. Jennet Thomas, Bargoedl, brodiyr a chwaer i Mrs. Griffiths, yn nghyd at nifer fawr 01 berthyntBiMU ereill. ("ynaliwyd gwasamaeth coffa<hvriaethol yn y Tabernacl trwy'r Sabboth dilynol. Siar- adwyd gan y gweinidog a'r diaconiaid;, Mri. W. Ro.sser, Samuel Jones, a, Wm. Jenkins. Ca.n:w'}"d( amryw o hoff "mynau yr ymdawedig, darr arweimiadi Mr Danrie1 Rodierick, a chwar- euwyd y "Dead March," a.r yr 'origan' gan, Mr Davidi Jones, Cymon Villa. Wrth ffarwelio a'r hen Gymiro twyrmKalolli, a dim ond; am, ychydig y gwnawn hyny, teiml- iviii ein bod yn colli eymeriad1 tra, rhamantus ai gwreiddiiol, "diamond in the rough," ys dy- wedir un ddosbarth syddi yn myned' lai-lai bob dydd. Teimlwm hefydi mor gyfo-etho-g y buom, ac mor dlawd- yr yd Vim yni myn'd'. O'i goBi ef bydd 11a,wer achos teilwng yn dJotachi, yn neillduol: felly eglwys y Taber- Diad, vr hion a gollocid golofnau erelill yn ys- tocl yi flwyddyn. Dechreuodd Mr Griffiths enill ei annibyn- iaeth, fel "gwas bach" yni Cwmhir, ar Ian yr afon Cych, yn Sir Benfro, Oim): trwy ymrodd- iadi mawr, bod yn ddiesgeulus gyld'a'i orch- wyl, ai chydSveitiurediad pwyllgor a doeth Mrs Griffiths, daetb yn rhan-berchenog gyda W. Humphreys mewn gweithfeydd' glo yn Cwmd'ar a. Hirwaun. LlwydklkxiKil nid yn unig yn ei amgylehiadau, eithr hefyd fe gynyddodd mewn ffafr gyda, Duw a dynion. Profoddi ei hunan yn gymeriad crefyddol cysoni am 540 flymyddbeddi—gloewi wnaeth ei ddef'tiyddiioldieb, a chynyddiu, Avnaieth ei barch hyd y diwedd. Caffed yntau hun felus nes dawi yr amser i bawb yrnddangos ger ei frorv Ef, a'r hon a. adawyd yn unig a dderbynio yn hielaeth o d'dyddianwch yr Hwn a ddywedoddl, "Ni'th roddaf di i fAmy." Cyfaill.

Gwaáth Alcan Llangennech. Y mae y gwaith alcani uchodi wedi ei atal unwaith etü. Gwdr vav fodi sefyllfa, y fasnach alcan, yn Avael. ond tybed: na ellir cadKv y gwaith mawr hwn i fyned cystal ag ereill, heb ei atal yn, gyrfamgwbl, ar amser niot aa-i,- nymunol a gAvydiau y Nadolig, pan, y ceisia paivb fod: mor llaAven ag syddi bosibl. I Perchenog y gwaith yn bresenoi ydyw Mr I y David Evans, y Pare, a brawd i Mr Gwilym Evans, y Westfai. Bu y gwaith hwn. am flyn- ydda.u yn ha1101 segu-r, a hyny pan1 nad, oedd masnaeh Jofaol y gymydbgaeth mor llwy dd- ianus ag ydyw yn bresenoi. Y mae gwaith alcan Morlais yn yT un lie yn myned yn Hawn. Er hyny, dealhvn mai ar y cytundeb O' ddydd i ddydd v bydd y gwaith hwmw yn myned ar ol dlwedd y flwyddyn hon.

Gweithiau Alcaa Cychwynodd yr wythnos gyntaf o atal- iad gweithio heddyw, yn y gweithiau alcan. Dydd Sadwrn diwedddaf, gvvnawd parotuadau gan rai gweithiau, end ni bydd y cyfan allan hyd ddydd Mercher.

■_ :0,; -i~ezzn Y FASGED BRIWFWYD. Mae <lymuno bod; yn 'ddedwyddf yn natur- iol; ond y mae dy,muno, bodl yn 'sanctaidd" yn oruwch-naturiol. Os anngho,fi dii Ddmv pan yn ieuanc, gall Duw dy anmgbofio dtithau pan elych yn hen. Y mae crefydidi ddiwaith yn grefydd dcIi- Averth. "Nid wyf yn dweyd y gwna y dyn yna. lad rat a." ebai tyst yirll ddiiAA^edd^r' ar dreial, "ond pe buasAA'm i yn gyw ia.r, fe fuasAvn ytn eh-edeg yn uchel pan y byddlai ef yni "Os nad yw diyn yn esgyn i fyny i fod yn angel," ebai Coleridge, "gellwch benderfynu eii fod: yn. suddo i lawr i fod: yn ddiiafol. Nis gall arois yn ami fail. Nidi bwystfiloxi yw y dyniom mwyaf afreolus, nxa.ent yn 1 lawer iawn gwaeth." Y dyn nadl yw yn haelionus gyda'r hyn sydd gamddb, sydd yn ei dAvylloi ei hun;, wrth fèddwl y byddai yn: haelionus pe caflFai ych- waneg. Y mae dam re swm paham nad ydym yn rhoddi ein hymddiiried meAvn diyn: Un ydyw, am nad ydrym ynl ei adnabod; a'r llall, am ein bod yn ei adnabod;. Mae y rhan fwyaf 0. ddynion yn hoffi cael eu parchu gan y bydi, ond ychydig sydd yn foddlawn talu y pris am dano.

SYR WILLIAM THOMAS LEWIS. Y mae ym Avir ddrwg genym ddeall fod. y boneddwr uchod yn waei ei iechydl ac wedi cael ei gyfyngu i'w wely. Gobeithio y ca: adferiad buain"

:o: BRITON FERRY. Yr wythnos d'diiAvedtliaf, bu farw Mrs. Evans, Briton Ferry, gynt o Aberdar. Yr oedd1 v tramcedig yn aelod ffyddlawn yn nghapel y Methodii'stiaidi Calfinaidd yn Briton Ferry. Yr oedd1 hi a'i: ph.ri.od yn) sylfaenwyr eglwys N azalreth, AberO-Iar. Yr oedd yn 7 7 mlwyd'dl oedi, a gadawodld ar ei C, i hoi amryAV berthynasau i alaru am fam ffyddlawn1. Bore dyddl Llun, cynaliwyd gwasamaeth yn. y ty,, pryd y cymerwyd; rtiaii gan y Parch. D. Dalvies (B.), Britctn Ferry; Parch. W. Richards; a'r Parch. Morris Morgan. Yna, ffurfiwydi yni arymdhith er myned) i orsaf y reilffordd er dyfod a'r corff i fyny i Aberdax1. CrrhaedidJwyd y He di- w^lidaf tua cliAvarter i un o'r gloch, pryd yr awd i giapel Nazareth, a gwasa.maethwyd gan A- gwe* canlynoJ: Parch Richard WiHiams yr ilarllen a gwev;Mio; ylwadau pwrpasol gan y Parchn. W. Richards^, D. Davies, Briton Ferry; W. James, Aberdat; a Dr. Rees, Merthyr. Diwedidiwyd trwy ganu emyn, ac anerch Gorsedd G-ras. Wedi ffurfio yrn orymd'aith, awd i Gladdfa Gy- hoeddus Aberdar, pryd y gvvasanaethwy-.l ar lan y bedd gan y Parch. B. T. Jones, Aber- dtilais.

-:0;- YSTALYFERA. Marwclaeth. Prydnawn: d'ydd GAvener, y i2fedl cyfisol, da-earwydi gnveddiillion yr hen dad1 parchus William Thomas Davies, Pentyle, yn myn- Avent Pantteg; y Parch. B. Davies, ei Aveinid- og, yn, gwasanaethu, Er fodl yr hen diad' mewin oedran mawr, bu farw yn sydyn. Yr oedct yn admabyddus gan gydch helaeth, ac iddo air da gan bawb. Yr oeddi yn aelod o eglwys Pantteg, Y mae gweddw ai phlant mewn dwfn hiraieth ar, ei ol. G-wenau Duw5 fyddo yn agos atynt. Heddtwch i'w lwch.

Cyngherddau. Nos Sadwtrni dtiweddaf.yni nghapel Pantteg, cynaliwyd budd-gyngherdd i'r brawd tawel Joseph Lewis, Godre'rgraig, yr hwn sydd Avedii ei gy.studdio er's misoedd, Talent leol fu yn gwasanaethu yn y gyngherdd. a, hyny yn rhad ac ami d'diim. Cymerwyd Than gan; Miss M. A. Jonathan, Miss Susie Hopkin, Gilfa.chyTha.idd; Mri. E. T. Nicholas, J. Jonathan, Garfield Williams, John A. Wil- liams, a loam Howell s, CwmtAvrch yn nghyd a chor Godre'rgraig, o dan arweiniad Mr W. A. Williams. Wrth y berdbneg yr oeddi Mr J. R. Hopkin. CafAvyd cynghefddl neillduol o dda. Cadeiriwyd gam y Parch. Ben Davies. Gobeithiio. fed* elw da, wedii ei wneyd er CAiiorthwyo y brawd. Nos lau a nos SadKvrn, yr 11 eg a'r 13eg I cyfisol, cymaliodd; plant yr Ysgol Sirol eu cvngherdd1 blynyddol yn yr Ysgol Sirol. Y mae gwledd i'w chael gan y plant yma. bob blwyddyn. Y mae plant bob a:mset yn werth sylw:, a mawr ydyw y mAvyr>ha.l syxld Avrth eu gwrando. Dymunwn i'r a,thra;wonf a'r ysgol- heigion bob Hwyddiant yn y dyfodol. Yn y Drill Hall, nos Werner, y Izfed, bu I rhai o blant cartrefle Dr. Barnardo yn c)-n.al cyngherdd gam pus. er budd y se^ydliad ben- diigedig hwn.. Mawr ydyw v daioni sydd yn deilliaw 0 horllo. Y mae ynddynt 1ua;ws o berlau wedi eu codi o'r llaid. 'Yr oeclidl yno gynuliiad lied dda, er y gallasai fod; yn fwv, pe ar n&s.on, mwy ffafriol, ac atdyniad pwys- vg, a,rall yn y lIe yr urn noson.

:o Digwydidodld amser yn ol i Iuddew a I ChirynAvr fod ym ymadiddan a'u giilydd^ ac aeth un atynt, ac rneddai—"Wei, dyma yr Hen. Destament a'r NeAvydd wedi dyfod; yn nghyd." "le," meddai'r Crynwr, "ondt nid oedd yn cryflawn, nes y daethost ti yma, ranvs bob amser y mae dalem wag rhyng- ddy-nt." Cafod(1 dynes brydiferth, ond dall, y dydd o'r blaen, adferiad o'i golwg, yn mhen ychydig d'dyddiau ar ol priodi. Hen lane direidms wrth glywed yr hanes a sylwai: "Mai nid peth annghyffredin oedd i bobl gael agor eu llygaid ar 01 priodi."

I LLANELLI A'R CYLCH. Y Bwrdd1 \sgol a'r Iaith Gymreig. -1 c" Mae gweiniidogion eglwysi Cymrtig Llan- elli wedi bodl yn ddiiwecHiar yn ceisio gal v.* sylw y Bwrdd Ysgol at y ffaith,n!kd yw vt iaith y^j cael y sylw dyiadAvy yn ysgolion byrdd- 01 y< dref a'r cydch. Y mae v difaterweh hAvn o bosibl yn llawer, mwy na myn rhai gredu ei fod. Beia rhai o'r gweithwyr ac ambtil i ohebydd, y g\se;inlfid,ogion eu hunain, am eu bod yn rhy barod i droi at y Saesneg heb un- rhyw wir achos aim hyny. Y mae1 liawer a AVirionedd yn. y gOsodiad, yn neillduol yn y ffaith fodi plant rhai o'r gweinidbgion Cymf- raeg yn amddifadi hollol o vyl>odaeth. o iaith eu rhiemi. Gallwn nodi gyda phriodoldeb hefyd fod canoedd o Aveithwyr gwam-feddydiol a balch yn llawn: mor feius a'r uehoÔ, tnvy geisio siarad SeLsn-eg gwael a'u plant, yn hytrach na. dysgu iddynt iaith anwyl1 eu cenedl, a phur iaith aelwyd ein cy n.iadau. Nid oes angen, adgoflo y cyfryw, mai eu cyframiadau gAvael hwy i drysorfa balch d'er ac hunanoldeb sydd! yn gyfrifol am s'efyilfa fastardaidd ein gwlad; ynr bresenoi. Mewn gwiriomedd, byrddiai yn well i'r iaith direngu a, marw ar uuwakh rial gv,leled ari chlywedi yn. cael ei sangm a'i chymys,gu gan Gymry sydd ym barod, i wmeyd! unrhyw frwut-Av-aith er cadw eu hymhoniadau cymdeithasol llvgred- IIV,Ted4 ig i fyny. Paw sydd mor ynfyd a'r coegym dwl fyn gredu fod Seismeg yn fwy clasurol ? Pwy fu, ac sydd mor dtlefnrddtiol yn y Sen- edd. yn y llys gAviadbl, ac yn mhob man am hyny, a'r Cyanro dv\y-ieithog ? Mewm gair, y mae, safle dynion fel y Barnwr Gwilym Williams, y Bar-gyfreithAVAT enwog, B. F. Williams, S. T. Evans, a'r prif ynad!, Merchant Williams, allu arall yn ddy- ledus iddymt i rad-dau helaeth iaAvn am eu bod yn eilmy gwyr o'r iaith, ac yn ddysgedig yn ei llemyddiaeth. Tra mae dynion fel v galluog Ellis Griffith, A.S., a Wm. Jones, A.S., yn hawlio sylw y Prif Weinidog a'r Ysgrifenydd Cartrefol at y priodoldeb o gael cyfreithwyr priodol er rhoddfi i'r Avlad hon: ei: chyfreithiau yin ei hiaith ei hun, y mae can- oes di o weithwyr peirwaiK a boneddigion tybiedig urddasol yn ceisio amvybyodu iaith mor f en:digedig a'T! hen Gymraeg anwyl; a ZD hymiy lawer pryd eT mwyn dysgu Saesmeg Bed- chwith, a gwneyd eu hunain yn wrthddrych- au gwawd i gymdeithas dd'ysgedig. Iaith L, y I barddbniaeth Avefreiddiol Hiraethog; iaith ,n-rau,s Williams o'r Wern, a J ohru Elias. etc; tybed fod coegfailchder gwehilion, y geatfedl i gael es my ^u ? Os gallwr* fe-ddia dweyd fod llwyddiant ac urddas y wlad a'r genedl i d'diflanu yr un pryd. Y mae aelod- au Bwrdd, Ysgol Llanelli wedi addiaAv un- Avaith, -etc, i roodi sylw priodol i'r mater pwy si g hwm. Byddai o bAAys hefyd i ganvyr cadwraeth yr iaith gofio; fod gan arhulwy r ei Fawrhydi laAver iaAAtu i Avneyd gyda'r achos teilwag hwn. Tra y bydd yr arholwr yn Gymro, ac yn cymeryd1 dyddbfdeb mewn Cymraeg, bydidi bob amser yn hawlio sylw dVladwy i'r iaith, yn yr ysgolioni fydUi yn ei gylch. Gwnaeth Mr Thomas, Janes, M.A., argraph bwysig yn Llanelli a'r cydch. pan oedd yma hyd rhai misoedd yn ol. Cafodd safon yr ysgolion yn mhob modd. a gwnaeth lawer o'r ysgolfeistri i astudio Hawer mwy o'r iaith, hanes eu gwdad, a'u cenedU.

Clerc y Dref yn Glaf. Ft* v Pan g3~farfyddodd! y Cynghor Trefol dydd Llun diwedUaf er gwrandb adroddiad; y Clerc, Mr Spowart, a'r cyfreithiAvr, Mr Ran-1 d;el.l, ar bwnic blinedig mater cwtoiwi y Matv ydid Mawr a'r 'Cornmissioners,' hysbyswyd hwy fod Mr SpoAvart yn glaf, ac felly gorfu | ididynt ohirio yT ache's annymuncd hwn, uit- j -aith eto. Mae y trethdaiwyr yn benboeth ar y mater, ac yn wir nidi heb achos, am fod CAA-mmi y Mynydd Mawr, sef Waddell & Co., yn rhwygo trefniadau y Cynghor i'r fath raddau, fel y maent wedi gwario ugeiniau o filoedd o bunau1 0 arian y dref mvy eu trybind a'u camsyniad^u mewn perthynas i'r porthladd1 newydd enwog. 0 herwydd y co stan anferthol yma, mae Llanelli wedi ei threthu 3ir gyfartaledd moT uchel os nad yn uwch nag: unrhyw dref yn yr Ynysoedd Pryd- einig. Bydd yr achos hwn yn sicr o godi teimladau rhai pobl gyhoeddtis pan ddaw y cathod allan o gwdau y ddau gyfreithiwr uchod. Ni fvddai y pethau vm.a wedi dygwydd er- ioe.d! pe bai Mr Waddell wedi cael 'contract' y porthladd: newydd yni lie Mr Nott. Hawdia rhai pobl fod; pethau anmhriodol iawn wedi cymeryd1 he er cadw Waddell allan, a derbyn, cytundeb Mr Nott. Yr oedd pob peth tybiedig o blaid y cwmrn He- ol, sef y Wad del & Co., am fod ganddynt bob peth gofynol yn eu maes gerllaw yn barod. Byddiai yn well i Llanelli fil o weith- ian pe baa heb weled y maen nielin hwn sydd yn hongian mor druenus am ei gwddf. Y porthladd hwn ydyw y baich mwyaf trn- enus yn hanes y dref.

r Astudiweh. eich Iechyd. Ni wna eich hastudio chwi Os ydych am ddyogehi IECHYD, rhaid chwi gael GWAID PUR, Y mae yn hanfodol. Os nad yw each 6WAED VM BUR, y mae eich hoTl gyf- amoddiad allan o drefn, ac yn agored i gantymadaM difJilol. Y mae, o gMrtjnaiad, ya dibynu yn hoaol ainoeh thwi os swyllysiwon gadw ie chyd cryf, egniok I fyrtu gweied fod 6waltd yn cael ei gadw yn Berffaith Rhydd o bob anmhuredcj Coflwch y dylai ei«h Iechyd gad eich Ystyriaeth Flaenaf, canys hebddio aiBddifedii byAyyd o haner ei fwynderau, ac nis gelbsfk ymladd brwydr- au oyddiol bywyd gydag Iechyd anmhaxus. 41 fs Anmhiisiadwy i'r Bobl Cymerwch HUGHES' Blooci Pills Glanhant y Corff o Bob Anmhuredd GWELLHANT Poen Pen, Diffyg Tratil, Biliousness, Gwynt, Afu Drwg, Corff-rwymedd, Scurvy, Penddynod, Clefyd y B renin, Eczema, y Blast, Erysipelas, Nerves Egwas, Fits, Gwynegon, Rheanaatism PWs, Poen Cefn, lumbago, Tuddiant ar a Clefyda-u y Croen, foeldef Ysbtyd,, Gan sicrhao gwedlhrediad iachusol boll rhanau mewnol y cyføsoddiAd) Brashau a chyfoethogi y gwaed a'r elfenau a roddant fywyd newydd ac hapusrwydd. H D G H E S Blood Pills, Mynwch weled fod Hun y galon ar bob blwch.Heb hyn twyll ydj'w, Mae yn feddyginiaeth anmhrisiad- wy at y gwaed Gwellahant yjf ar ol i bob peth arall iethu. Heb oedi, anfonweh am ilwch o Hughes's Blood Pills. Gwerthir hwynt gan bob Chemist 9 gwerthwr Patent Medicines am i/r 2/9, 4/6, neu danfoner eu gwerth mewn stamps P.O. i'r gwneuthurwr,—Jacob Hughes, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardifr. GOMER8 BALM 1 Eli at bob Clwyt. -:0;- GOMER'S BALM a iacha giwvfau as 5 traed, cluniau, pea, gwddf, EnsipiiM, manau llidiog a digroenedd, cornwydydd crawnllyd, coesau drwg. GOMER'S BALM a iacha bronau a pen- brtmau dolttres, Piles, traed-chwysedig, toradau allan, crach yn mhenau, a gwyn ebau plant, llygriadau a llosgiadau yn mhob rhan o'r corff. Ar werth gan bob Chemist a gwerthwr Patent Medicine am 1(1% y blwch, am ddanfoner eu gwerth mewn stamps at y !arganfyd<ii»i|,— Jacob Hughes, Manufacturing Chemist, PENA [tTH-CARDlFF