Tarian Y Gweithiwr

W. Williams, 29, Castle St.,wanseS a JSTatchmaker and Jeweller, -0- Gymry hoff de'wch at y Cymrc Os am heirdd fodrwyau aur: Oriaduron ac awrleisiau, Gemau a chadwynau claer; Yspectol gelfydd, hin-fynegydd, Gwres-fesurydd, c npawd mor, Ceir gan Williams, Heol-y-Castell, Trowch i mewn i wel'd ei 'stor.

NODIADAU. Yr oedd Gwyl Dewi yn cael ei chynal yn Eghvys Gadeiriil Ty Ddewi hyd deyrnasiad Sior 1., ac ni chynabwyd hi hyd yr adferwyd gan y Deon presenol. Yr oedd Gwyl Dewi yn cael ei chadw yn gyffredinol yn Nghym'u a Lloegr yn y canol oesoedd. Yn 1,415, cyhoeddodd Archesgob Chichele yn Canterbury fod yr wyl i'w chadw fel gwyl gyhoeddus, yn gystal a gwasanaeth crefyddol. Dyna adeg blynyddoedd diweddaf y gwlad- garwr Owen Glyndwr a brwydr Agincourt, pryd y dywed traddodiad i'r Cymry pybyr wtsgo'r geninen i hynodi eu hunain. —(0— Mae diwygiadau dirwestol yn derbyn liawer o sylw y blynyddau hyn. Mae am- ryw ar yr un ejnllun a'r hwn adnabyddir fel cynllun Gothenburg yn cael ei fabwysiadu ar hyd y wlad. Ceir un o'r cyfryw yn yr Alban. Mae amryw bentrefi yn Sir Fife wedi mabwysiadu y cynllun, ac y mae yr adroddiad am y fasnach wnawd y flwyddyn ddiweddaf yn dangos nad oes lleihad yn y gwerthiad, ond hytrach cynydd. Yr oedd ar gyfer 13,266 trigolion y pentref soniedig ryw ^46,472—y cyfanswm wariwyd am eu meddwi. Na, nid dyna yr holl gast; bydd cenedlaethau lawer yn gorfod talu am yr ysbleddach hono. —o— Mae Rosebery ac Asquith a Morley ar eu traed y dyddiau hyn yn anerch yr etholwyr. Tamaid bach iawn yw rhaglen Rosebery; fydde fe ddim haner digon o frecwast i Radical fel Mabon. Dywedai fod y Rhydd- frydwyr Ymherodol am fod o wasanaeth oddi- fewn i'r Blaid Ryddfrydol-rhywbeth o'r un natur a gweinidogaeth cath mewn padell lefrith. 'Nawr, angen mawr yw Plaid Llafur yn y Senedd, i lefeinio y Blaid Ryddfrydol; fe fyddai haner cant yn cyfnewid pethau yno. Ond beth dal siarad, breuddwyd yw. Ceir gweled beth wna Etholaeth Wake- field y dyddiau nesaf. Mae ymgeisydd liafur, Mr Philip Snowden, ar y maes, yn cael ei wrthwynebu gan Geidwadwr. Gelyn I mwyaf y gweithiwr yw tylwyth ty ei hun. Yr ymgecraeth eiddigus, yr hunanoldeb syrffet- lyd, y cynfifona gwaradwyddus, ac yn y blaen, sydd yn difa ei nerth ar y ffordd. Gair arall ddylid ddweyd-nad oes ddim digon o lafur cariad yn nglyn a'r undebau. Mae achwyniadau cyffredin fod treuliau y cyfryw yn afresymol. Dylid arfer cynildeb neillclu- ol yn y cyfeiriad hwna, rbag. per u i rywrai ddweyd Had Hywel ar bwrs y wlad.' -0- Y cyngherddau cystadleuol yw y datblyg- iad diweddaf o arwynebolrwydd yr oes. Maent yn gymhwys ar yr egwyddor o gael cymaint a ellir o fwynhad a chyn lleied ag sydd ddichonadwy o lafur. Budr-elw yw unig ymgais y bobl sydd yn eu hyrwyddo. Nid serch at ddiwylliant cerddorol sydd yn eu cymhell. Buan iawn, os yw yr ysbryd masnachol i ledaenu yn y cyfeiriadau hyn, y collir pob cefnc gaeth i ddiwylliant gwirion- eddol, a darostyngir safon meddwl y Dywys- ogaeth. Tyner barddoniaeth a llenyddiaeth I yr haner canrif diweddaf o hanes Cymru, beth fyddai y gynysgaeth fyddai ar ol ? -0- Nid a chanu yr ydym yn myned i fuildo cenedl. Dywedir na chyho;:c1dwycl cyn lleied o lyfrau er's blynyddau a'r flwyddyn ddiweddaf. Mae llenyddiaeth yr oes yn ysgafnhau yn ei swm a'i sylwedd, ac y mae hyny yn fesuriad cywir on safie feddyliol. Gellir teithio yn mhell heb gyfarfod a neb fydd wedi ymgolli mewn llyfr. Oes yr ym- besgi ar baragraffau a thit-bits, a manion cyffrous-oes yn byw rhwng cromfachau pethau gwell, gobeithiwn, ydyw. --0-- A oes rhywun all osod ei law ar ddernyn o farddoniaeth mwy ffansiol na'r canlynol o Gladdu y Bardd o Gariad,' gan Dafydd ab Cwilym ? Os oes, gadawer i ni ei weled yn y DARIAN. A blodau llwynau yn lien, Ag elor o wyth gwialen Y mae gwylanod y mor A ddon' fil i ddwyn f'elor.

o: EISTEDDFOD SOAR, ABERDAR, Gyda'ch caniatad, Mr Gol., carwn Rlw sylw at yr Eisteddfod sydd i'w chynal yn y lie uchod dydd LI un nesaf, Mawrth y 24ain. Nid yw ond un ar raddfa fechan, ond y mae yrddi un peth na cheir mewn cyfarfodvdd cyffelyb y blynyddau diwedd- af, sef cyfran i'r bardd a'r Ilenor, a'r ad. roddwr, yn ogystal ag i'r cerddor. Yn hyn mentrwn ddweyd y dylai pwyllgorau sydd yn cymeryd dyddordeb mewn eistedd/odau I bychain, gymeryd gwers oddiwrthi. Yma rbenir yr ysbail yn gyfartal. Nid oes dim yn fwy gwrthwynebus na bod yr arian yn I sawru yr holl weithrediadau eisteddfodol. Y Llywydd fydd Isaac Jones, Ysw., Biaen- gwawr, ac y mae y Parch D. Silyn Evans yn garedig wedi addaw dyfod i arwain. Beirniad y Farelldoniaeth a'r Amrywiaeth yw y Parch J. Morgan Jones, B.A., a tha- j folir y cerddorion gan Mr Phillip Rees, A.C., Abercwmboy. Bydd y drysau yn agored am 6.30 p.m. Dewch yn lluoedd, a sicr yw y cewch gyfnewid da am eich chwe cheinjog. (> DerbyniocMl Swyddfat y Rhyfel bellebrvn yn hysbysu fod Arglwydidi Methuen wedi • cael ei ryddhau.

CLIRIO'R A WYR. -0- Dyddiau bywiog ar y llwyfan Rhyddfrydol fu yr v ythnos diweddaf. Creai ymweliad Arglwydd Rosebery chwilfrydedd yn nghylch I dyfodiad y symudiad newydd o dan ei nawdd ef ac amryw o brif arweinwyr y blaid Rydd- frydol. Mae dychweliad Argl arydd Rosebery i fywyd cyhoeddus wedi pum' mlynedd o feudwyaeth, wedi enyn dyddordeb newydd yn ngwleidyddiaeth y dydd—wedi dyfod ag amryw bynciau rhaglen awdurdodedig New- castle o dan feirniadaeth, ac yn eu gwrthod I fel rhai anymarferol yn ngwyneb sefyllfa pethau heddyw-pynciau sydd erbyn heddyw i edrych arnynt yn ngoleuni newydd am- gylchiadau gwahano!, ac fod tyfiant y blaid Ryddfrydol yn dibynu ar gyfaddasu ei huu 1 amgylchoedd yr awr dynghedfawr hono ag y mae ei heiliadau yn crynu gan gyffyrddiad nerthol bywyd. Oddiar ei araeth bwysig yn Lerpwl, ac effeithiau yr unrhyw ar ei gysyll- tiad a chorph y blaid Ryddfrydol dan ar- weiniad Campbell-Bannerman, yr oedd llawer o dywyllwch yn nglyn a'r symudiad nesaf yn y ddrama newydd, ac y mae prif wleiddyddwyr Ryddfrydol yn rhwym o gymeryd rhan yn fuan ynddi. Ymddengys Rosebery fel gwr yn cario ffagl-yn taenu llawer o olcuni, ond yn gwasgar gwreichion yn ogystal, a'r perygl ydyw i ddefnyddiau llosgedig gyflymu din- ystyr, ac i beryglu cyfanrwydd hyd yn nod y "Tabernacl" Rhyddfrydol. Hyn sydd yn amlwg, ac yn dod yn amlycach yn ddyddiol, fod Rosebery yn enill poblogrwydd yn mhrif drefi y Deyrnas. -Nid yw ddyben yn y byd i ni gau ein llygaid ar hyn. Mae ei safle ar y rhyfel presenol yn gymeradwy gan fwyafrif etholwyr Rhyddfrydol y wlad. Mae syniadau Campbell-Bannerman ar yr un cwestiwn yn eithafol o 1 laid y Boeriaid. Mae y geiriau I method of barbarism ddefnyddiodd wrth gondemnio gweithrediadau y Fyddin Brydefnig yn cael eu hadrodd o gwr i gwr o'r wlad gyda llymder gwawdlyd. Anffawd yw hyn, gan fod ei ffyddlondeb fel arweinydd y blaid yn ngwyneb anhaws- derau mawrion, yn nghyda'i gydymdeimlad a rhaglen y blaid sydd uwchlaw amheuaeth, I yn hawlio cefnogaeth. Mae cad ddinystriol Affrica yn llanw cymaint o feddwl pob dinesydd fel nad yw yn bosibl rho'i sylw i'n hanghenion cartrefol. Dyrna dymher y cyhoedd yn bresenol, ac y mae Rosebery a'r Rhyddfrydwyr Ymherodrol yn rhoddi datganiad i'r teimlad hwn, ac oddigerth i'r rhyfel ddod i derfyniad buan, mae y blaid Ryddfrydol ar wynebu amseroedd terfys- glyd. Gwneir ymdrechion diflino i gyfanu y rhwyg, ond i'r olwg, i ddim pwrpas. Dywed- odd Rosebery yn Glasgow nad oedd ganddo unrhyw gynllwyn ar yr arweinyddiaeth, ac nad oeddynt am wahanu oddiwrth y blaid Ryddfrydol, ond yn hytrach gweithio oddi- fewn iddi. Yn awr geiriau amwys yw y rhai hyn. Dywedodd ychydig fisoedd yn ol yr ymloddlonai civedtg ei gwys yn unig. Dy- wedodd yn ei lythyr at Campbell-Bannerman ei fod mewn neilldaaeth, and ddiin. yiz zinz,- vno. Mae yn amlwg fod gan amgylchiadau lawer i'w wneyd a ffurfiad ei lywod-ddysg. Mor bell ag y mae a fyno rhaglen gartrefol, I mae yr hyn wrthoda yn rhaglen Newcastle I yn bwysicach o lawer na'r hyn fabwysiada. Pan ymneillduodd bum' mlynedd yn ol .'r arweinyddiaeth, ni hysbysodd a oedd yn wrthwynebol i rai o'r pethau ar y rhaglen. Pa un oedd Ymreolaeth yn rhywle yn y cysgod neu ddatblygiad diweddarach yn ei wleidyddiaeth ydyw, ond mae ei ddatganiad yn groyw ar y cwestiwn heddyw ei fod yn gefnogol i adeiladu ar seiliau y cynghorau Ileol presenol yn yr Iwerddon—gallu gwein- yddol, ond nid deddfwriaethol. Gair mawr yn rhaglen Rosebery yw effeithiolrwydd! Gall olygu yr oil mae yn gynwys, a gall gyn- wys yr oil mae yn olygu yn y crwnswth o aflerwch sydd yn y Llywodraeth bresenol. Dirwest, Tai Gweithwyr, a Chofrestriaeth yw cyfanswm ei raglen. Heblaw ei fod am lechan lan y mae yn amlwg am gael llechen fach Credwn os oes dyfodol i'r Rhyddfrydwyr Ymherodrol mai i'r safle gymerent y dyddiau hyn ar gwestiwn y rhyfel maent i briodoli hyny. A phwy a wyr beth ia ddigwydd yn mlwyddyn coroniad lorwerth VII ? Rhodd- wch Chamberlain, Harcourt, a Campbell- Bannerman yn Nhy yr Arglwyddi Beth wedyn, a wedyn ?

BWRDD YSGUL ABERDAR. Dydd Gwener cynaliwydf cyfarfodi misoI y Bwrdrdi uchod! yn Ystafell y Bwrddi. Yr oeidid Mr W. J. Heppell, Cwmamaini, yn y gadlaiir. Yr oedd hefydi yrii bresenol Parch. W. James (jls-gadleirydtli), Mr D. P. Davies, Y.H., W .Williamis JOihn: Watkins, B. Lewis, Parchn. J. Griffiths, T. Jones, C. A. H. Green, M.A., a M. Powell. Cym giodd y cadeirydd bleidlais o lotngyf- archiadi ir Parch- C. A. H. Green ar ei apwyntiad ym Ddeoni Gwledig droiS Aberdar, ac eiiiuyd y cynygiad gan y Parch, WiJJiam James, a chariwydl ef yn uinfrydbl., Yma cynyigioddl y cadieirydd) fod y safoni Y ilia cynyigioddl y cadieirydd) fod y safon ¡ ar ba, un y cai plant ymadlel 01'r ysgol i gael ei chodi 0 safon y burned i safoni y chwech- edi, ac eiliwyd y peth gan Mr John Watkins, j un o'r cymychihlwyr llafur, a chariwyd y peth yn urifrydoJ.

■» MARWOLAETH SYDYN YN ABERAFON. Nas Fercher diweddaf bu fairw Mr Joseph j Jamets-, wedi iddb eistaddi i lawr wedi anerch I cyfarfod1 eglwysig ym nghapel y Bedyddwyr CymraJeg. Yr oedd yn; eiiedigol ex Taibach, ac yn un adnabyddus i bawb o'r trigolion.

ABERCYNON. PERFFORMIAD. Yn nghapel Bethania, nos Lun a nos Fawrth, y 3ydd a'r 6ed cyfisol, rhoddwyd dau berfformiad o'r adroddgan gysegredig Joseph (Dr Parry) gan gor y capel a nod- wyd, o dan arweiniad medrus Mr Ben Thomas. Y prif gymeriadau oeddynt Joseph, Mr D Evans; Reuben, Mr i avid Currie; Judah, Mr Joseph Evans Jacob, Mr John Wood Brenin, Mr J Davies (Ior- werth); Brenines, Miss M Davies; Adrodd- ydd menywaidd (female narrator), Miss A Davies cyfeilwyr, Mr J T Jones a Master RH L Wood. Y gerddorfa o dan arwein- iad Mr Dan Hughes. Gwnaeth Mr J Z Owen ei waith yn rhagorol iawn fel Stage Manager. Cadeiriwyd yn ddeheuig iawn gan y boneddwyr canlynol—Nos Lun, gan E H Battram, Ysw., Parknewydd, a nos lau gan Dr Morris, M D., Ty Twyn. Daeth y fath dyrfa yn nghyd nos Iau, fel y gorfodwyd llawer i droi yn ol, ac felly penderfynwyd mai doeth fuasai cael per- fformiad arall y nos Lun dilynol, ac yr oedd yno gynulliad rhagorol. Cymerwyd y gad- air gan y Parch W Caradog Jones, gweinid- og parchus yr eglwys u "hod. Gwnaeth y brodyr, y gwragedd, a'r merched ieuainc eu gwaith yn ganmoladwy iawn yr oedd ar- wyddion amlwg o lafur caled i'w ganfod ar y gwaith o'r dechreu hyd y diwedd, a phrof- wyd hyny gan y cynulliadau lluosog ddaeth yn nghyd. Gwnaed elw sylweddol tuag at ddileu y ddyled sydd ar yr eglwys. Melus, moes eto. E

Mountain Ash. Yn ystod y pythefnos ddiweddaf, breint- iwyd y lie hwn a dau anerchiad gan ddau berson o nod, sef T. Walter Williams, Ysw., Bar-gyfreithiwr, Aberdar, ar, Great Men and their Surroundings;' a Dr D. Davies Jones, Ysw., ar Tobacco.' Mewn ystafell yn y Neuadd Newydd y traddod- wyd hwynt, yn y gymdeithas ddiwylliadol Nid oes raid i'r naill na'r Halt wrth gan- moliaeth, am y gwyr yr oil sydd yn eu hadwaen eu bod uwchlaw hyny. Teimlwn yn wir ddiolchgar i'r pwyllgor am wahodd boneddigion o safle y rhai hynyma, ac hefyd iddynt hwy am gydymffurfio, a rho'i y fath wledd i'r sawl sydd yn cymer- yd mantais ar y cyfle. Dymunol iawn fyddai gweled llawer mwy yn manteisio arnynt. Yr Hen Iaith. Da genym allu dweyd fod mwyafrif mawr preswylwyr y plwyf hwn wedi pleid- leisio o blaid addysgu yr iaith Gymraeg yn yr ysgolion dyddiol, ac fod y Bwrdd Ysgol yn ei eisteddiad diweddaf wedi penderfynu i gydgyfarfod i wneyd v trefniadau gofynol tuag at hyny. Gcbeithio y gwna teulu- oedd y plwyf eu goreu gyda'u plant gar- tref, fel rhwng y cartrefi a'r ysgol y gallwn obeithio gweled yr hen iaith, ag ydym yn credu mor dda am dani, yn cael ei siarad yn fwy cyffredinol eto. Ymgrogi. n Gerllaw palasdy Arglwydd Aberdar, mewn ysgubor, cafwyd bachgen ieuanc o'r enw Albert Pritchard, 17eg oed, wedi ym- grogi. Gwr ieuanc o Henffordd ydoedd, ond ei fod wedi dyfod i'r ardal hon i weithio. Yn ngwasanaeth Mr Jones, y llaethwr, yr oedd pan y cyflawnodd y weithred. Y Ficer Newydd. Dydd Sadwrn, y 15fed cyfisol, ba Esgob Llandaf yma yn sefydlu y Ficer newydd yma yn lie y Parch B. Lloyd, yr hwn sydd wedi ei apwyntio yn fleer i Woolos, Cas- newydd. Am dii o'r gloch y prydnawn, aethpwyd drwy y ddefod o gyhoeddi y Parch J. Sinett Jones yn Ficer St Mar- garet a'r cylch. Yr oedd yma lawer o ddyeithriaid, heblaw torf fawr o'r preswyl- wyr yn bresenol yn llygaid-dystion o'r amgylchiad, ac i roesawu Mr Jones i'w gylch newydd. Cariwyd allan y ddefod i'r llythyren, ac yn gyhoeddus, am y waith gyntaf yn y lie hwn, a theimlwyd cryn ddyddordeb wrth ei chario hi allan. Da genym feddwl fod Mr Jones yn Gymro, ac yn falch o'r cyfle 1 gael pregethu yn Gym- raeg. Eisteddfodol. Mae'n dda genym allu hysbysu y cyr hoedd fod rhagolygon yr eisteddfod elen- yn llewyrchus dros ben. Byddwn^yr wythi nos nesaf yn gallu rhoddi cyfrif Ilawn o'- cystadleuwyr, pa rai sydd yn lluosog iawn. Gohiriad Prize Drawing. Dymuna pwyllgor Prize Drawing y brawd William Lloyd, 46, London-steeet> hysbysu y cyhoedd fod y Drawing wedi ei ohino hyd Mai y 3ydd, yn herwydd fod cymaint o bethau ar droed yn yr ardal yn bresenol. ac y byddai ei ohirio yn fantais er lies y brawd, yr hwn sydd wedi ei an- alluogi am gyhyd o amser. Cyhoeddir rhifau'r enillwyr yn y Darian yr wyth- nos ganlynol.

Eisteddfod Blaengarw. Derbyr.iwyd y cyfansoddiadau canlynol; Llythyr 6 Traethawd, 10 y Farwnad] j 9 y Gadair, 25 yr Ysgrif, 1. [ Gan hyderu y ceir hamdden i edrych dros y pentwr cyn y Groglith. Yn bur, GWILI.

Dydid Sadwrni, moriodd Lady Methuem, Arglwydd Woliseley; a Chyrnel Thorney- croft, am y Cape. Yn y Clafdly Cyffredinol, Merthyr, nos Iau, bu farw Robert Bluint, 28 oed, mewn eamlyniad1 i niweidiau a gafodd yn Ngwaith Cyfarthfa,

ETHOLIAD CYXGHOR DINESIG ABERDAR, EBRILL 7fed, 1902. -0-- AT ETHOLWYR ADRAN BLAENGWAWR. -0; F onedldiigion a Bomeddigesau,— Y maiei y tymhor am ba un yr etholasoch fi i'ch cynirychioli ar y Cynghor uchod wedi dod' i derfyni, ac a,r gais lluaws mawr oir ethol- wyr yr wyf wedi penderfynu cyrnyg fy ngwas- anaeth i chwi etol; ac yn awr yn gofyn am eich cjinorthwy- a'ch pleidleasiau. Nid oes angen i mi i ddweyd! llawer am, fy rhaglen, yr un a fydidl yn y dyfodol a- ym y gorpheniol, ym ystodi y, saith nilyruMkl yr wyf wedi bodi yn eistedd ar y Bwrdd), er pan ffurf- iwyd y Cynghor i gymerydi llei y Bwrddi Iechydl Gwnaf bob peth ym fy, ngallu i fynu pob | gweilianitau amgemrbeidiol yni y plwyf, ac yn enwediig, ym Adram- Blaengwawr. Dadleuais yn gryf dros hawliau y gwahan- ol a,dranau, i gael rhan o'r dreth at y Llyfrgell Ryddl; ac yr wyf yn credu -fad' y cymilium, a ddewiswyd yn un hynog; derg: i bob adran o'r plwiyf. Ykl wyf er y's; blynyddau bellach wtedi bod: yn ffafriol i gael Tramwe Drydamol i'r dref; ac yr ydwyf yn gobeithio cyn ych- ydig iawim o ddiwrmodaiUi y cawm glywedi fod Bwrdd Masnach wedi pasio ein Tramwe, fel y gall y gweithwyr gale1 moddi i deithio yn rhad! ac: yni gyilyin. a'r treth-dalwyr, ac nidi rhyw gwmni oddiallani, i gad yr elw a, ddeillia o'r peth. Bydd i mi ym y dyfaddl fel yn y gorphenol wmeyd pob peth yn fy ngallu i hyrwyddo gwelliamtau lleisiol i'r dosbarth, gweithgar heb orbwyso ar un dosbairth o'r trethdalwyr. Dioichaf i chwi ynl galonog am y modd yr ydych bob amser wedi fy nghefraogi a m cynoTthwyoi, a gofynaf aim yr un gefmogaeth v tro hWnJ eto. Ydwyf, Foneddigiom a Bomeddiigeisau, Yr eiddcch yn ffyddiawm, JOHN HOWELL. Green Hill, Aberaman, Mawrth 15edi, 1902.

-:0:- GLOFA ABERAMAN. Am dri diwrnod! yr wythnos didiweddaf ataliwyd gweithio gan weithwyr y lofai hom yn herwydd anmghydwefediad rhyngddynt a'r oruchwylia.eth. Yn ysitodl y dyddiau hyn ni threuliwyd llawer 01 amser yn siegur, gan1 iddynt gynal amryw gyfarfodyddl er ymdrim air airanealldwriaieth hom a miateriont ereill perthymol i'r lofa. Talodd dirprwyaeth ym- weliadi a'r oruchwyliaeth, prydi y cytumvyd: ] aiJ-gj'chiwy.ni gweithio heddyw (dydd1 Llun).

-:0:- BECHGYN YN Y GLOFEYDD. Borel dydd! Iau diweddaf cyinaliwyd cyfar- fod1 pwysig Yill N gwestdy Westminster, Lliuo- daini, gan aelodiau Cyngrair Glowyr Prydain Fawr, dan lywyddiaeth Mr Pickard, A.S. Cynrychiolid Deheudir Cymru gan y per- sdnau camlynol: Meistri W. Abraham, A.S., W. Brace, Evan Thomas, C. B. Stanton, D. Watts-Morgan, John, Williams, Tom; Evans, JÓhDl Kemp, W. Vice, T. George, John Evans, Peter Gardner, John Thomas, W. Jones, John Daniels, ai T. Richards, ysgrif- enydd, Yn ystod y cyfarfod cymerwyd i ystyriaeth y ddladl ar Fesur yr Wyth Awr yn Nhy y Cyfffledim, a phasiwydi pleidlais, o! ddiolchgarwch i'r rhai a bleidileisiasant dros y Meisur. Teimlwyd yn ofiduis garni y cyfarfod fod aeloda,u Ty y Cyffredim yini damgos cym I y lleied' o gydymdeimladi a, chwie!sti\vn llafur j bechgym yn y glofeydd. -0-- Ym Eisia.u,Morwyndldia. yn medru c}"f- ■ lawmi pob ran o waith; ty ai choginio. Dau mewn tetuiiii. Ymofyner a, W. Richards, 64, Oakfield street, Caerdydd. A

:o: j PYLLAU GORSEINON. Hysbysir y bydd y pyllau hyn yn, cael eu can am dymori ar ddiwecldl y mis. Achwynir gam y percheno^giom fodi y gyflog ym rhy uchel.

—0— ABERAMAN. I -0- Ethioliadaiu Lleol.—Ward! 5. I Ol—" N üS Wener diweddiaf, yn Y sgoldy Saron, Aberaman, cymaliwydl y cyfarfod cyhoeddus cynt.af gan y cymrychiolydd llafur sydd' yn ymgeisio dros y Ward) uchod, sef Mr John Da.vies. Dalelth lluaws yn nghyd, er fod) y tywydd yn anffafriol. Yr oedd Mr J. Wat- kins yn llywydldta, ac yn ei araeth agoriadol rhoddioddi ychydig o hanes gweithrediadau y cynryfchiolwyr llafur ar1 y Bwrddi Ysgol, yr hy-n a dlderbyniwyd ym ffafriol iawn. Gal- wydJ ar yr ymgeisydtd wedi hyny i anerch y cyfarfod1, a siaradodd yn bwrpasol ac argy- hoeridiadol iawn am tua, haner awr. Eglur- odtll ei olygiadau ar bynciau danesig perthym- asol i lafur. DYlwedodld1 hefyd fod! rhai dyni- iomi eisoes. yn troi yn fradwyr i achosiom llafur, a'u bod yn taenu amwireddau yn mgjdch y cymrychiolydd llafur. Yr oedd yn gobeith- io y byddai i'r dymiom hyn fod mor fomeddig- aidd a dyfod i'r cyfarfodydd i wneyd y eye. huddiadiau fel y gallasai gael cyfle i am- ddiffym ei hunam. Siaradodldi Mr Evan Morris, North View1, ychydig eiriau yn ffafr yr ymgeisydd llafur. Wedi hyny siaradodd Mr E. Stonelake. Gofynsvyd amry'w ofyn- iadaiui i'r ymgeisyddi, ac atebodd yr holl ym foddhaol iawn:. Wedi pasio pemderfymiad umfrydol o ymddiriedaeth yn Mr Davies terfynwydl Bydd cyfarfod o'r gweithwyr yn ffafr Mr Davies i'w gynal yn y Committee Room, Cwmaman Hall, nos lau nesaf, ami 8.15. -0-- Yr oedd yn miwriad: y Brenin Iorwerth i dialui ymweliad a'r Iwerddon y flwyddyn bon; ond am ryw reswm neu gilydd, y mae wedi penderfynu i beidio myned roo-

FERNDALE. Darlithiau Cyhoeddiis. Cynaliwyd un o'r d'arlithiau uchod yn yr Ysgoldy, North street, nos Fercher diwedd- af. Y darlithydd oedd Mr Edwards, athraw Ysgol Tylorstown, Y testyn oedd, "Safle y Iaith Cymraeg yn, S ghwm Rhondda. Y Z, cadeirydd oedd Mr J. Thomas, Dyffrym st., yr hwn a agorodd y cyfarfod trwy anerchiad1 byr a phwrpasol. Daeth Mr Edwards yn miaen i ddarllen ei bapyr yn Gymraeg. Y rheswm iddo ysgrif- enu yn Gymraeg oedd;, o herwydd i rai Sa,eson ddweyd wrtho nad oedd' ein hiaIth yn bur; ac hefyd. nad oedd geiriau i'w cael genym. i egluro- ein meddyliau. Yr oedd yn ddrwg ganddo^ mad oedd y cyfryw ym b re sen- ol. Dywedodd, Mr 'Edwards nad oedd yr iaith Gymraeg ym cael ei lie priodol yn ein j plith. Yn iaith sydd yn cael ei siarad: genym mid yw ond haner Saesom a eg, megys raso, leico, stico, ffulo, etc., hydi nes bo'r plant Tn I myned i feiddwl yn hollol yn yr iaith fain. Nid ydymi yn defnyddio eim hiaith fel y dylasem. T rw}- ddarllen llenyddaeth y gellir dysgu y Gymraeg oreu. Yn y Rhon- dda y mae angen diarllen llawer1 o'n hiaith. Y mae ein, hiaith a"n gw lad yn, cael eui codi yn uwch beunydd. Yr oedd dydd Sadwrn di- weddaf, sef Dydd Gwyl Dewi Sant, yn cael ei dathlu gan y Tywysog a Thywysoges Cymru trwy wisgo y geninen. Y mae y Saesom yni hoffi barnu y Cymru yn siaradi Saesomaeg; y maent, ym rhy! Welshy, medd- ent. Bydded i bob Cymro a Chymraes w.neydi ymdrech, i siarad ein hiaith yn bur. Dywed y Sais, "Our Mothers' Tongue;" dy- wedAA-n ninau, "Iaith ein Mam"; a dysgwm hi Pan y ma,e Sais ym dyfod i'n, gwladi, yr ydym yn esgeuluso ein hiaith, er ei fwyn, a dyma r rheswm fod yr iaith Saesomaeg mor gyffred- in ynein plith. Terfynodd Mr Edwards af hyn. ac yr oedd- wedi darllien papyr rhagorol. Codbdd y cadeirydd ar ei draed,, a, chan- .molodd y dlarlithydd, yn faAA't am y wledd!; ac hefyd fe ddyAviedodd nad oedd! angen i mi fod a chywilydd o'n hiaith, ond yn hytrach gwneyd! ein goreu i'w chodi yn uwch nag erioed, yn enwedig yn ein cartrefi. Dywedodd Mr Griffith Jones ei fed ynt falch i weled' rhai athrawOin ac athrawesau ein Hysigphon Dyddiol yn dangos y fath frwd- fryd'edd yn nghylch yr hen iaith Gymraeg. Dywedodd Mr Samuels, draper, bod: rhyw- beth swynol yn yr iaith Gymraeg nad oes dim o'i math i'w gael yn yr iaith Saesomaeg, ym enwedig y teimlad sydd i'w cael wrth ddarllem emynaui Cymreig. Cododdl Mr Samuel Roberts ar ei draed i ddiolch am ddarlleniad y papyr. Yr oedd wedi cael cysur mawr wrth ei wrandaAV; ac yrOieddl yn credu na ddylem miclidi ffordd i'r Sais, tra ein bodi yni Nghymru. Yn nghylch ,ein plant, yr oedd yn credu mai ar farnau I Cymru aedd y bai bod ein plant yn cael eu hesgeulusoi. DywedtxMi am rai wedi magu eu plant yn Gymry tnvyadl o dan anfanteis- ion lawer. Dafydd Davies a ddyAvedodd nad: oedd Saesomaeg yn iaith gerddigar, ond: bod! yr iaith Gymraeg felly. Hefyd1, yr oedd' am i'r plant gael yr un: fantais i dd'ysgu y ddwy iaith yni ein Hysgolion Dyddiol. Nid oedd yn credit meAvm siarad beth y dylasem ei Avneuthur, ond gosod ein hysgwyddau wrth yr ohvyn a diwygio. I DyAvedodd Huws Owen ei fodi wedi bod yn mhlith Y' Dutch, ac iddo, orfodl dlyrgu eu hiaith. Fe w,elodd y pryd hAraw bod yr ¡ iaish Gymraeg yn ei alluogi i ddysgu yr iaith pan oedd ei gyfaill (Sais o gemedl) yn melthu. Yr oedd yn credu y gellid gwneyd yr iaith Gymraeg yn iaith Fasmachol. Cododd amryw ereill i fyny i siarad yn erbyn neu gyda'r darlithydd. j O'r diweddi daeth Mr Edwards yn mlaen i ddywedydl: "Nid oes arnaf gyAvilydd dr Efengyl," meddai Paul, fell yy d'ywedaf fimau "Nid oes arnaf gywilydd o'm hiaith." Ar ol pasio pleidlais o ddiolchgarwch i'r darlithydd a'r cadeirydd, terfynwyd y cyfar- fod. Ap Dafydd.

--<)- YR WYTHNOS. Er dangos pa fodd y mae CeldAvadaefth yn lledu. y mae "Conservative Club" wedi ei sefydlu yn Blaengarw! Nos Fercher, yn Aberhomddu, bu farw I Cymel Morgan, yn 56 mhvyddl oed. Yr I oedd yn un o foneddwyr mwyaf haeliomus y sir. Hysbysir fod Arglwydd Methuen wedi derbyn rhai niweidialui cyn iddo gael ei gy- j meryd yn garcharor gan y Boeriaid, ac i'w goes gael ei thori, Yn Birmingham, y mae rhai o aelodiau Byddin yr IachawdAvriaeth wedi protestio yn gyhoeddus ym erbyn gweithred y Brenin yn troi y "beer taps" pan ar ei ymweliad di- weddar a'r Darllawdy yn Burton-on-Tremt. ( ■

) Meddyg Esgyrn Enwog -0- D. Rocyn Jones A'i Fab, BONE SETTER, 104, Hill-st. Rhymney -0- Bydd Mr Jones yn barod i dderbyn ym. welwyr yn eu cyfeiriadau ar y dyddiau Llun, Mawrth, a I Sadwrn ¡ Hvd bedwar o'r gloch y prydnavfc HUM Pob gwr a gwraig Drft] yr moil wiad a duyierit to yn v^yliadwrus rhag y clef yd peryglus, y Dropsy Wynt Yn d holl ganghenau, oblegyd fod canoeO yi. olii eu bvAvydau nvddol drwy y clefydau peryglus nyn, ar '-d ddylent fod yn wybvdj Feddyginiaeth Iwyddianuv eu cyfer, sef Irv,& HUGHES' Dropsy pills Mae llu mawr drwy y wlad wedi ell hiachau o'r clefyd hwn, ac y mae yn syndod mor effeithiol y maent er iachau y Gravel, Diffyg Dwfr, Diffyg Anadl, Gwynt, Chwydd yn y Traed, Coesau ar Bol, Asthma, Curiad y Galon Cramp, Poen Cefn, Tewdra Afiach, Gwynt yn y Stumog, Penysgafnder, Poen yn y Peba Corffrymedd, Arenau Afiach, Nid oes dim i'w cymharu a hwynt yn en heffeithiolrwydd at y clefydau hyn. Dar Hener a ganlyn:— Anhebyg- o Fyw. Anwyl Syr,—Y mae yn dda genyf ddwyn tystiolaeth i rhagoroldeb eich "Dropsy Pills' 'tuag at lwyr iaehau y Dropsy. Ba fy nhad yn dyoddef oddiwrth yr anhwyl- der hwn chwech mis, ac yn anhebyg o fyw, ond pan gymerodd eich Pills fe Iwyr well- haodd yn fuan, a bu yn alluog i weithio am 10 mlynedd. D. ToNES. 12, Penymorfa, Conwy. Rhoddi Fyny D octor Syr,-Ar ol derbyn ,n Hughes's Dropsy Pills, mi a benderfynaii rhoddi heibio meddygimaeth y Doctor, fel ag i roddi prawf teb ar eich Pills chwi. Yr wyf wedi bod yn dyoddef yn enbyd am hir am- ser gan chwydd mawr yn y cluniau, aren- au drwg, grafel, diffyg anadl, a phoen cefn. Wedi bod dri mis tan law doctor, yr wyf yn profi bod eich Pills" chwi wedi gwneuthur mwy o les mewn un wythnoa na holl foddion y doctor. Mae'r chwydd wedi cawbl ddiflanu, ac yr wyf yn bur ddi- olchgar am y waredigaeth hon. Ydwyf, G. HUNTON. Nolan Place, Stockton. Fe ddylai pob dynes eu cymeryd yn achlyw- uroL Yn ddioed danfoner am Hughes's Dropsy Pills RHYBUDD. Er mwyn sicrha J'lV pawbrhag twyll, g<o faler cael y Tcade y iN Mark hwn, sef lion Diamond a'r geiriau ITJXJ Dropsy Pills Addi- fewn ar bob blwflb^ "ic enw JacobHughes ar Stamp y Llywod raeth. Heb hyn, twyll ydyw. Heb hyn twyll ydyw. Ar werth drwy yr holl deyrn as am Is ltc, 2s 9c., 4s 6ch, trwy y p. 2 Is lic, 2s 9c., a 4s. 6ch. Jacob Hughes Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. Yn y Mor Fe gafwyd o hyd i Feddygly,, ag sydd yn dra effeithiol at glefydau y Gwddf, y Frest a'r Ysgyfaint, yr hwn mewn undeb a'r Extracts o lysiau nodedig ar lan r r y Pacific, a wna i fyny y feddyginiaeth mwyaf lwyddianus a wet- odd y byd erioed. Y mae yn awr yn cad ei wneud i fyny mewn potelau ac yn cael ei alw wrth yr enw v v Sea Weed Lung Life Fe wellha yn uniongyrchol Peswch a Anwyd, Bronchitis, Asthma, Crygni, Dotur Gwddf, Croup, Whooping Cough, neu ? Pas, Diptheria, Catarrh, &c., ac vn wir effeithiol i ragflaenu y Darfodedigaeth Notice-Gofynwch am yr enw'n llawn sef— Hughes's Sea Weed Lung Life. Ar werth gan bob Chemist, a Pateftt Medicine Dealers am Is lie a 2s 9c. Myner ei gael yr enw yn Jawn ar boIi potel, ac na pherswadier chwi i gymeffd dim arall. Os bydd trafferth i'w gael, foner Stamps am 3/- neu 1/3 ac Jacob Hughes Penarth, Cardiff.