Tarian Y Gweithiwr

CYMDEITHAS DDARBODOL Y GLOWYR. Cynaliwyd cyfarfod chwarterol Bwrdd Llywodraethol y gymdeithas uchod yn Nghaordydd. dydd Gwener, y i4eg cyfisol. Llywyddwyd gan Mr Louis Tylor, ac yr oedd yn bresenol Mri Charles Powell, W Wells, M Reynolds, J Price, H Richards, B Ash- ton, T Davies, J Lewis, D Bowen, H Bed- doe, T Screen, Roberts-Jones, cyfreithiwr, a Evan Owen, ysg. Dangosai y mynegiad a gyflwynwyd gan yr ysgrifenydd fod cyfraniadau y gweithwyr yn ^4946; cyfraniadau y meistri yn .^5959 > aelodau anrhydeddus, ^"569. Talwyd allan ar farwolaethau, ^214; i weddwon, £3080; i amddifaid, £ "1940; i aelodau anafus, £4583; i hen weithwyr, £$21 j taliadau arbenig, Z8, yn gwneyd cyfanswm o £ 10,346 am y chwarter. Rhif yr aelodau ar ddiwedd y flwyddyn oedd 26,612. Digwyddodd 22 o ddam- weiniau angeuol, drwy ba rai y collodd 22 o aelodau eu bywydau. Rhoddwyd cynorth- wy i 2148 o aelodau anafus, ac ar ddiwedd Rhagfyr yr oedd 925 o weddwon a 1156 o amddifaid yn derbyn budd o'r trysorfeydd. 0 dan gynllun newydd y gymdeithas, der- 'byniwyd £3595 o gyfraniadau oddiwrth y gweithwyr, a thalwyd allan mewn buddianau £ 3958, ac ar ddiwedd y flwyddyn yr oedd 100 o weddwon a 199 o amddifaid ar y gymdeithas. Wedi ystyried amryw o achosion ereill, terfynwyd drwy dalu diolchgarwch i'r cadeirydd.

CWMBACH. LLWYDDIANT.—Da genyf hysbysu dar- llenwyr lluosog y DARIAN am lwyddiant Mr D Jones, o'r lie hwn, i fod yn oruchwyliwr yn maelfa gydweithrcdol Abergwynfi. Bu Mr Jones yn ngwasanaeth y gymdeithas gyd- 1 Z7, weithredol yn Nghwmbach am flynyddoedd lawer, ac yr oedd gandda gymeriad da fel dyn cywir a gonest. Mab ydyw i'r diweddar Birch Henry Jones, o'r lie hwn. Fe gafodd efe yr addysg oreu posibl gartref gyda'i dad. Eiddunwn iddo bob llwyddiant yn ei faes newydd. OFERGOELEDD.-—Yr oeddwn yn credu fod dyddiau yr ysbrydion wedi eu rhifo erbyn hyn, ond gwelaf fy mod wedi camsynied yn fawr. Yn ol tystiolaeth rhai gwan eu ffydd, y mae yr 'ysbryd' hwn yn trigianu rhwng Cwmbach a Chefnpennar. Syndod y fath ffwlbri a gredir gan bobl. Wel, cymaint a l»y«a y tro hwn. GOMERWR,

'Ebenezer/ neu 'Don y Batel.' At Gerddorion Cymric. MR GOL.—Crefaf am ofod fechan o'ch newyddiadur i alw sy!w y cyhoedd at sefyllfa iechyd Mr Thomas J. Williams, A.C., Rhos, Pontardawe, ac awdwr y don Ebenezer,' neu fel yr adnabyddir hi gan y mwyafrif, 4 Ton y Batel.' Diau y bydd yn tEn gan ei gydwladwyr ddeall fod ei iechyd yn wael, ac nad yw wedi bod yu alluog i weithio ond y peth nesaf i ddim yn ystod y flwyddyn ddi- weddaf; ac er ei fod yn ceisio ymlusgo i'r lofa ambell i ddiwrnod, y mae yn amlwg i bawb weled fod angen gorphwwsfa arno, ac nad oes ond gobaith gwan am ei adferiad heb orphwysdra. Onid priodol fyddai cychwyn rhywbeth i'w gynorthwyo, a'i gyn- ysgaeddu a swm sylweddol o arian er iddo gael newidiad awyr yn nhymhor yr haf dyfodol? Gan ei fod yn briod, a dau o blant bychain yn dibynu arno am eu cynaliaeth, byddai cydymdeimlad sylweddol yn ei af- iechyd yn sicr o loni ei ysbryd, a chyflymu ei adferiad, ac o fendith i gerddoriaeth. Y mae genyf adnabyddiaeth bersonol o hono, a theimlaf y dylasai rhywun ymgymeryd at y gorchwyl o alw sylw ei gydweithwyr tuag :ato yn ei afbcbyd, er gwneyd ihywbeth i'w gynorthwyo. Nid yw ond ieuauc, eto y mae wedi gweithio yn galed gyda chaniadaeth y cys- I egr, fel cyfansoddwr, ac fel arweinydd y gan a pherdonydd Elim, capel y Bedydd- wyr yn Mhontardawe. Lyflawnodd hyn gyda chryn aberth, gan fod pellder mawr rhwng et breswylfod a'r capel. Apeliaf, (yn bersonol yn y mater hwn cofier) at gerddor- ion a chantorion Cwmtawe yn neillduol felly, am roddi clust o wrandawiad i'r apel hon.. Pa gerddor o'r gymer at gychwyn y mudiad? CYDYMDEIMLYDD. i

Y mate ystordai newyddion Lerpwl yni 725 ü droedfeddi o hyd" yni 1650 Led, ym rhoi tir jaorwyntebedd 01 13,000 01 laietbeni ysigwar, ac o lawr ofod cyfansymiod o 174,098 o; laietheneii ysgwawr. Ar ol rhew caledi am beth aimser, tyner- c.dd yr hin, a chufwyd cawodydd o wlaw ddi- ,weddi yr wythnos.

ABERGWILI. Nos Iau diweddaf, yn y Felinwen, ger Caerfyrddin, cyflwynwyd 'dressing case' ardderchog i Miss May Mathews, Dare Villa, gan y White Mill Operatic Society, am ei gwasanaeth clodwiw iddynt fel cyfeil- es. Y mae i Miss Mathews gylch mawr o adnabyddiaeth, a bydd yn dda ganddynt glywed ei bod yn enill parch mawr iddi ei hun yn nghylchcedd yr hen sir anwyl hen; Y mae galw mawr am ei gwasanoeth fel cyf- eiles, a pharod iawn yw hi i'w roddi i achos- ion gweinion a chryfion, ac y mae'r ysbryd parod yma o'i heiddo wedi enill iddi Ie cyn- es yn serch pawb. Merch ydyw ein gwrthddrych i Mr a Mrs John Mathews, gynt o Dare Hotel, Cwm- dare-Rhondda. CYFAILL.

■—01— MOUNTAIN ASH. -Of- Poblogaeth y Lie. Y mae yr awdurdiodlaiu Eglwysag, dydd Merchef diweddaf, wedi derbyn o Swyddfa'r 'Census, mlroikliad yn rhoddi cyfrinadi pobl- (;gat.ih plwyf St. Mairgaret,, Mountain Ash. Y ma:e y plwyf yii ymerstyn o Cefnipennar i 1 Newtown, ar y dwyradni i afom Cynon; ac o Lodgte Abercwmboi ] Pengeulan, yr ocbr orllewtnol i'r afon. Demgys. yr adroddiaid fod: a,r' y 31am 01 fis Mawrth, 1901, 2,604 0' aneddrdai yn y lie, ac fod! y boblogaeth yn rhifo 14,854. Wrth i ni gydmaru yr adrodd- iad hwo a'r un 'o'r blaem yn 1891, cawm fod cynydd! mawr wedi cymiesrydl lie. Nid oedd! y pryd hvvnw end! 12,000, a, chymeryd i fewni Penrhiwcetiibr. Y mae Penrhiwcelbr eir hyny wedi ei wncyd yn blwyf Eglwysyddoil ei hunt- au, ac ym rhifo rill a,wr: tua, 7,000; felly, ni WielwlDi fod: y boblotga,eth wedi' yn. agios ddy biu oddiar hyny. Cyflwynoi T ystebau. Nos Lun diweddiaf, yn un 01 ystafelloeddi yni N euadd Newydd) y Gweithwyr, cyfiwyn- wy'd rhoddiion i'r Parch. B. Lloyd, B.D., cynr Berigloir yn St. Wooilos, Casnewycld., i Miss Lioyd, ei cnwaer, ac i'r Parch. T. W. Moore, ,M.A., Periglor presenoil Pontniewydd,. Yn absienoldebi y llywyiddi apwyntiedig;, • sef Mr W. S. Da.vies, goinuchwyliwr, penodwydi Mr D. Daily yn ei le,, yr hwn a lywyddwyd yn ddleheuig, Wedi calel deuaiwd ar y perdoneg gan M: s White, unawdau gan Miss; Long a Mr Herbert, a.c unawdi ar y crwth gan Miss Newton Smith, trad(cliodbd:d y llywyddi an- erchiad tarawiadhl i'r amgyLchiad, a galw odd ar Mr A. Morgans., yr' hwn air oil anerehiad cynwysfawr,. a gyfiwynoddi i'r Parch. B. 1 Lloydi 'side-board;' ardderchog, a chod a aiur, all ran y plwyfolion. Mrs Morgan, Maesy- didierwen, a gyfl-wynodd1 i Miss Lloyd: 't,ra,vel- ling tru'nik/ a chod: Q: aur; a Mr M. Morgan ai gyflwynoiM i Mr M'oor'e 'case of fish cutlery,' a chod1 o aur. Hefyd, cyflwynoddi Mr Frank Stephens, air ran cymdeithas St. Teioi, i Meistri Lloydi a Muore, ddarlv.ni ar- ddierchog a amryw o'r haelodau. Siarad- iVVyrl yn mhellach, gant MIl J. Williams., sur- veyor. Diolchoddt Mr Lloryd1, Miss Lloyd, a, Mr A'ire yn gynhes am eu caredigrwydd a'u teimladati dial fcag atynt, ae y byddki y rhoddSoiai bob amsess p wertMaw yn eu gol- w g., .l,C ) ù ou o'r c\ svntuui I u rnyng- ddynt a phobl y He hwn. Datganwyd! yn mhellach gan Miss. Long ai Mr W. L. Her- bert; chwareiuwyd air y crwthi gan Miss Smith, ar y perdonteg gan Misses White, a, chyfeiliwyd gan Mrs A. Morgan a Mr Harry Long; a therfynwyd trwy ganu yr anthem ge'niediiaeth.oi. Anerchiaddil, Nos Lun nesaf, yn Neuaddl y Gweithwyr, traddod'a Mr Walter' Wnilliams, Aberdar, an- erehiad ar "Great Men andl Their Surround- ing." i'r Gymdeithas Ddiwylliadol. Da, fyddi- ai i bawb wneydl ymdlrech i fod! yn bresenol. Gallwn fentro addiaw gyv'leddl o'r fath, OreUi i bawb la ddaw.

-— :o.: CWJIDAR. Bu hir ddiiiSgwyliad am Chwefror y lofed, yn Nebo, Cwmdar, er gweled pa un ai llwyddi- iant neu aflwyddiianit fyddlai: banes y gyng- hea_dd! a Mriedid ei chynal. Ni fu aitnirihyw ainturia,eth gyngherddol (ar ai wydid'omi ni, Mr Gol), yn yr ardaii, mor uchef ieti chwaeth, ac mor gustus a, hon., ac ofnenii na fuasai preswylwyr pent ref bvchan j Cwrndar yn ei chefnogi i'r graddau iddi ckroi aililan yn llwyddianti. Daethi y noson apwyntiedig, as bu "Daren y BwlJfa" yn dddgoin, caredig am dro i atali ,ei llaw1, a pheidiio rhoi gwla;w. Llanwydl y capel! yn gynar, ac yr oedd y cadeirydd addleiwedig yno mewn pryd, sef Rees Llewellyn, Yswain, Bwllfa House. Dechreuwyd1 ar waith y cyfarfod yn bryd- lon a, chym-erwycl rhan giain yr 'artistes' can- lynol: Proffeswir Tom James, L.R.A.M., Aberdar; Miss Gertrude Wedliakei, Caer- dyddi ;Miss Minnie Lewis, Sengbenydd; Mr' Todd Jones, Treherbert; a Mr Gwiilym | Thomas, Ynyshdr. Y*n wir, yn wir, meddaf i chwi., Mr Gol, fe, gawisom gyngherdd airdidlelfiChcg, a, bam heal farawyr Cwmda,r ydyw, na, fu eirioed ei bath: yn yr ardal o'r blaen. Yr oedd Tynewydd gor giir, ac mor1 'fresh' i lawr yn y dyfoderoedid, yn ymdddfytu'r gynr ulileidf a;, ag oedd ugain mlynedd yn ol. Yn wijr, mae Gwiilym yn draw yn ei oigoniiant, fieil un O! hen dlderw Cwmru. Cychwynodidl Mr Todd Jones gyda "Sound and Alarm," yn odidiog; a. chyda, copaau y mynycldoeddi, yn treiddiioi drwy y cymylau!, ac yn ymgplli braiddi fel yr ebedydd yn y gogpniiant uwc'h- ben ,y bu Todd yn ystod y nos. Gresyn meiddwl fod llais arianaidd Todld! yn gorfod). hodbli yn nghaniol llwvb gloi Cwm. Rhondda. Caiiito,res rymus ac afaegair ydyw Miss vVed- lake; med'rai lads mor ystwyth ag ystv\ythcler ei bun—yr oedd; fed; aidieryn yn ei, helf en; a theimdem: ei bod yn "Haf Oi Hyd" i wirando aimi. Un fechan ydyw Minnie' Lewis, a iieiu- 1 anr. otnjdi dyuia. i clnvi un 01 blant, y gan, Cym l; ru FyddL Synem o'r bron lie cad y fechan y fath neirtb, a'r fath gyfoeth o. lais. Llithroddi iiawer i ddeigryn drois 11 a,weir grudd yni Nebo panl y dadganai Minnie: "Deigryn ar feddi fy ■mam." Rhaid i mi beidio atnnghofio' y proffeswr; a dywedad cerdfctor adnabyddus j wrtbyf, yr hwn y mae ei faro yn awdiurdod1, na chlywodd efe wield 'accompanist' erioedl i Well done, Tami; un o fechgyn y pwli glo etc. j Wedd talu ddoJichgarwch i'r cadeirydd am ei barodhrwydld a'i garedligrwyddi yn gyffreddmr ol yn y)r ardal, terfynwydi un o'r cyngherddtau mw-yaf arddlerchog a fu yn Nghwradar dtrwy ganui "Hen W1:ad fy Nhadau." i

COLEG ABERHONDDU. -Of- Llwyddiant. -0' Cipiodid Mr J. D. Richard.s, arwr llawer brwydtr lenyddol bamer y brif wobr 01 dadr gind am dmethawd yn Exeter Hall, Llundain. "Dyfodol Cymru" oedd: y testyn; a, phan gofiwn mai Proff. Lewis, Aberystwyth, cedd. y beirniad, ychwanegir anrbydedd: Did bychant gydafr wobr. 1-1 Credwn yr hViylusir cerddeddad gwawr Cynmi Fydd pan geir ar- wyildion mor amlwg .0 athrylith meibiow Cymru Sydd. Mae'r trwst yn mrig y mor- wydd. -0- "A ydyw yr Ysgoi Sul yn rhan Lanfodol o wasanaeth, yr Eglwys." Nos. Iau. cafwyd dadl hwylus: rhwng Mr D. Huws-Jones a Mr J. D. Richards, ar y testyn uchod. Dadleuai y bia,enaf yn hy- a.wdl dros y cadarnhaol, tra daiiai yr olaf yr un mor rymus. dros. y nacaol. Sicrhaodd1 amryw yn llawn gwres a goleuni, a, dangois- wyd rhdnweddau1 a ffieleddatu y llaw-forayn mewn fford'd eglur, cklvddorol, a brwdfrydig. Disgleiried1 ei godeuni hyd; yn mbell.! Llosg- ed ei lamp yn loew yn nheml ei Duw, a Hew- yrched1 fwy-fwy hyd ysblandier canol dyddi yw ein dymundad old rhwng, muriau "Memorial." ———- :o

LLAXELLI. -0- Cweryl Cyfreithwyr y Cynghor Trefol. Y mae rhyw ysbryd drwg wedi meddianm Cynghor1 Trefol Llanelb rnewn perthynos i waith clerigri pwysiig yni nglynl a'r porthladd new^-dd. Bu Mr Jennings, hen gIerc y gwar h,an,ol fyrdidau, fanV yn dim sydyn ychydig flynyddoedd yn od ac oddiar hyny hyid yn brietsenoli y mae rhyw1 ddlyryswch mawr yn bodoli. mewn cysylltiad a'r cytundeb Avna\n 1 rhwng y Bwrdd Iechyd y pryd. hwnw a Chwmh ni Rheilffyrdd y Mynydd Mawr. Mr Ranf- dell: ydyW' cyfreithiwr y Cynghor, a Mr Spowart ydyw y clerc; ac y mua,e ol traed brain ofnadwy weddi yrnddangpis. \"n y wa,sg leol, ac mewn Uythyraui cudddiedig mewn perthynas i waith a dyiedswyddau y ddau foneddwr uchod. I Yn yrtcd afiecbydi Mr Randiell', cymerodd Mr Spo-wart, ei w,aith, i fyny, er fod gan Mr Randeil baitner ieuanc galluog o'r enw Mr Saundiers, ac yn. miedru y ddwy iaitb, ac yn gwyibod y cysy II tiadau trefoil yn. ei manyl- ion. Derbynia Mr Sipowart, bump- cant y ■ flwyddyn am, ei waith fel dldrcaJ thejir ef mewn symiau mawrion, ami ei, waith cyfreithr iol mewn cysylltiad a, manylionl seneddbl. Halwlia cefnogwyr Mr Randbll fod Spowart wedi ymgyrneryd a gwial;thi na; dldy- lasai er mwynt edw personod. Mawr yw twrw y, Cynghor air y pwnc,, am Z, f od: dwy blaid yno a, phob un yn ei ffafr-ddyn ei hun. Mae y porthladd! niLwydd wedi> costio y ddrud miewni llawer ystyr i drethdadwyr Llar.- elli, aic; wedi creu teamdadau mwyaf ainnymun- ol rhwng rhai o aelodau y Cynghor TrefoJ, tra nad yw y diref yr un gronym yn weil a,r ol yr boll siarad a, gwario symiau anferthol o Brian y direthdlalwyr dindwed sydd; wedi eu hethod ar y Senedd Leol. Tebyg yl cynyreha y cweryl uchodi dedmdadr au poiethachi eto; ondl y ma.e yu! ainiheius genym. a fydd y dref yn weld o. hyny. --{)> Tan yn St. Peter's Hall. Canfyddodd! Mr Jo-nab Marks dan yn tkfodl allan 01 rani air neuadd uchod, no.s F a with diweddaf; ac yn unioni aeth, i'r eg- lwys gerldaw, lie cyneEdi gwasanaeth, ar y prydi, i hysbysu y Ficer a'r wardieniaid. Cawd allan fod v tan wedi cychwym ar 01 cyfarod gwnio Cymdeithas Cwrnioi y, Merched leuainc. Gyrwyd ami y cerbyd tan, yr hwn, yn nghyd a nifea" 01 aeilodau y brigade a Iwyddisant i gadiw y tan rbag lled- aeniu dtois yr boll adeiladt Dywed y Ficer fod y) godled tua, dam gant 01 bunaui. -()I-- Dadbrchudidio Cofadail Dr. John Rhys Morgan (Lfeurwg). Dadorcbuddiwyd! y cof-faen a osodwyd i fyny yn Scion, Llanelld., er cof am ei ben weinidcg pairchus Dr. Morgan, nos Iau di- wedldaf. Dewisiwyd yl gwieinakkng: gweitbgar b :presenod, sef y Parch. E. T. Jones;, a Dr. Gomer Lewis;, Abertawei, i gyflawrini y gwadtb. Cymerwydi rhani yn y gweitbrediadan gan luaws o weinidbgion QI bob en wad yni y dref a'r cylch. Bu y Parch. Maurice Griffiths,, M.A., yn hynodf o. hapus ac addysgialdod yn ei araeth fer goeth. Rhoddwydi manylion yr oil gan yi ysgrdfelnydd!, sef Mr Toon) Davies, Sunny Hill Gardens.. Gwnaeth ei waith yn ardid.erchog^. ai siaradbdd yn hynod o bwrpasod heb flinoi dim gronyn ar ei wrandawy r. Bu Dr. Gomer Lewis fel, arfer yn ei- hwyl- iau goreu, a gwrna.wdt sylwadau bytiod 01 bwr- pasol gan y Parcbni. Joneis, Wesdieyald; Johns:, Capel Als; joniels,, Sea on, Rowlands, Moriaii, etc. —— Achos Hynodi o'r Brewery 0: Flaesa yr Y nadbn. Dywedir fod llawer o gwrw1 neu ddiod gadiarn fel y gelwir ef myned: ynieisieiu1 yn, .n I b I y barhaus yn Bre'wery Buckley, Llanelli. Nid oedd yn boisibl mewn un modld i ddarganfod FWY na, pha foddl y gwastreffid. y' ddioid, er gwaethaf- pob ymchwiliad ar ran! y gwabanol arolgwyr. Bu gwifod laArer yn eisiau am beth amiser cyn i sylw nieillduol: gael ei wneyd o'r golled. Weidi dærganfodl fad drygioni yn y cylch, p-en- d;erf}-nwyd cael gwasanaeth 'detective' yno i weithdoi yn mhlith y rhai tybiedig. Wedi i'r llwynog Uy\Mod'raet.ho'l fod yno ami raii dydid- ia,u yn gwedtbioi ac yn yfed yl ddiipd, gwnaeth 'ei hun yn hysbys. iddynt; ac mienvn ychydig ddyddiaili ,gwysiwydJ tri o'r gweithwyr a flalen yr ynadon dydkll Mercher a, dirwy- wyd hwynt 01 dair punt yr un. Maent wedi colli eu He) yn y Brewery, ac wedi agor llyg- aid y swydidbgion at lawer 01 betba.u, ereill. Mae yr achos wedi gwneyd U,a,wer o ddrwg i wleithwyri y He, sef y Brewery, am fod ym- c hwiliadau manwi a dialw wedi eu gwneyd: ar y dindwed. -0- Yr Heddlgieidwaid a'r Fasnarb Feddiwol. Y mae heddgeidwadd y dref hon, o dlan: Inspector Phillips, sef mab prif cruwcbwylr iwr heddgeidwadd y Sir, yn pendleirfynu dial y rhai a fasmaehant: yn anmihi-odol yn y gwirod! au cosbi hydt eithaf y gyfraithi Dydidl Sul diweddai' daJiwydi dyn ieuanc o'r enw Gouldistone, yn gvvieirthu ddod ar y Sul mewn ty 'private, yr hyn;, meddir, sydd wedi cael ei gario, yn mlaen am tua blwyddyri neu ragor gan faisnachwyr cyfrifol yn y dref ynl y ty dan sylw. Bydd yr aches ya mlaen dydd Mercher, yr 26ain cyfisol, o naen Ynadon Llanelli, yn nghyd a, llawer o'r tafarnwyr sydd wedi gwerthu allan o amiser, ac yn cefnogi campau anngbyfreithiol. Tir-Syrthiad Peryiglus. Y mae llawer 01 adeiladau, sef amedd-dai, etc., wedi eu codi yn ystod y blynyddau di- weddiaf ar hJeol Aberta,we, Llanelli. Yn. ffodus ia,iva, gadawyd ychydig ranbarth yn yr heol allan fel He tybedig hen "bwli glo mock," am na. wyddus, yn sicr y fan i'r lathen lie yr oedd y pwl1. Boieu dydd Maw r: h diweddaf syrthiodd tua, cliwiech 11atb ysgwar o'r tir i ddyfndeir o ddeg newt dderuddeg troedlfedd, lie yr oedd ugeiniau 0 blant bychain y gymdogaeth yo arfer chwar- eu ar ol amlser ysgol. Dygwyddodd y tir syrthio pan nad oedd nieb yn agos, ac felly I aiIbedwyd llawer o ofidiau pwysdg fyddai o bosib.1, yn gladdfa, druenus i lawer o rhai bach, pe dygwyddai ychydig oriau yn ddi- weddaraeh. Y mae swyddogion yr ystad, sef y Stepney, wedi amgau a diogelu y lie goreu medrant. Y fFasnacb Alcan. Parhau i fyned yn Hawn mae boll felinau alcan y dref a.'r cylch. Yn ystod y deng mlynedid diweddiaf ni fu y fasnacb mor ffodus mewn galw, a. march nad dda, na'r ¡ fiwyddym olaf. 0 henvydICl cystadte.u.aeth Americanaidd mewn 'Tin,' deallwn fod mutl- I iadi ar droeid! i sicrhau blwyddjn arall o gy- tundteb ar y 74 list, air ran y gweithwyr, er fod y meistrii yn bygwth gostyngiad eisioes, am fodl y farchnad yn dechreu arafu. Maent wedi cael haf da, ac v maent yn dangos ys- brydi cul ofnadwy i son am ostyngiad o clan J aragyiehiadau fel y presenol. 0 bosibl y gwnia y bygythiad lies mawr i'r undiebwyr { hyny sydd ar ol a,'u taliadau undebol. Nid yw y drwg yn ddrwg i gyd yn yr ystyr dan ,sy 1 ",v. "-Of-- Y Syndicate Of Belgium a Gwaith GIa y MorEa. Ar ol llawer o waith cyfreitbiol, ac nid ychydig o gwadtb diadw mewn cylch amheus o'r aeJod senedkM, hyd at rai 0\11 cyfeilbon, y ma,e y cwmni uchod wedi gwneyd rhai parotodau er mynied) yn mlaen a gwaith glo a adlnabydd'wyd fel gwaith Watkins, ar safon uehel. Maent yn pendcrfyrm gwario tuag ugain mil arall er gwneyd y lie yn ddiogel, a,c yn -safadhvy. Byddai eu llwyddiant yn fenditb i'r dref a'r gymydogaeth, nid yn uniig yn lofaol, ond mewn masnach porthladdol, am fod, y Cwmru yn agents mwar yn B J- gji.umi, a'r agerlong&u sydd eisioes yn- mais- nacbu a, phorthladdoddi cylchynol. Cawn glywed yn fuan iawn beth fydd eu protfiad a'u Hwyddiamit yn y He.

-:0:- PENYGROES. Cynaiiwyd cyngherdd bljmyddbd sydd r, wn cysylltiad a Siendorf Bres y Cwm- cc h., yn Ysgoklyr Bwrdd yn y He uchod, mot Sadwrn, Chwefror I 5feid; ac y mae yn hyfrydwch m.a.wr genym fynegu iddo droi allan yn llwyddiaait boddhaol yn mhob ystyr, Yr oedd, yr run yni hynodi ddymuiioJ, a Bren- hine-s y nos ar edi gorseddi yn taflu ei goleuni i'r ddaear, fel pe byddai wedi ei chyflogi yn arbenig ar gyfer yr achiysur, a'r bobl yn dy- lifo tuag yno wrth y canoedd, ac o bob cyf- eiriad!, nes gorlanw yr adeilad eang a thorf o wraudawyT astud; ac anrhydedciua. Y dat- garnvyr y flwyddymi yma, aeddient: Soprano, Mis,st S. M. Lewis, Pwll; contralto, Miss Ciaiuidia Williaims, Llanelli; tenor, Mr John Hughes, Llanelli; baritone, Mr Harry Jones, Llanelli. Cynorthwywyd gan Mr T. D. Jones,, Penygroes, ar ei gramophone newydd a cbostus. Hefvd gan y Seindorf a nodwyd. Gofodi at balla i fanybt ar y rha,glen faith, ac ofer fyddai ceisio canmol y datganwyr, oblegyd! y maent yn dkl6gol11 hysbys o'\t gallu- oeddi .tiwy y wlad, ac yn. fel canwyr cyngberddau, a'n heisteddfodau safonol, a chynigberddau cystadJle.uol; felly, digon yw dweyd; iddynt fynedJ d:rwy en gwaith fel arfer, gyda, chymieradwyaeth uchel y dorf. Caw- samt araryw encores, ond! gorfu iddynt ar eu dcis-fi-d gael eu hesgusodi o'u hateb, y-n, her- v 1 I e,miser yn pall u, a hwythau gorfod d) -1yd gartref yr un noson. Teg yw dweyd i Mr J. D. Jones wneyd ei waith yn ardidercbog, ac y mae ei offeryn yn iaerth ei glywed. Cbwareuodd y Seindorf hefyd dair gwaitb yn rhagorol iawn. Gobeithio y gwn-ant nvyfo yn y blaen etc. fel y maent; wedi gwneyd yn y gorphenol, ar oil cyng- [ herd,d mor Iwydtlianus j'w cefnogi. Cyfeil- iwyd: yn fedrus gan Mr Tom- James, Cross Hands, i'r hwn y mae clod yn ddyledwis am fedtusrwydd gydJ/r berdoneg, a chymeryd i ystyriaeth mai glowr ieuanc ydyw, yn gor- fod gweithio yn galed bob dydd, ac o gan- lyniad dan lawer o anfanteision; gresyn na cbefai fwy o gefnogaeth, yna deuai yn chwar- j euwr penigamp. Llywyddwyd gan W. Rees, Ysw., GIofa Caerbryn, yni hynod bwrpasol a, deheuig. Y mae yn enill mawr i'r gymyd- I ogae-th o ddyfodaid Mr Rees i'n plitb. Y mae gydai llaw a cha,lon, yn awddus i gefn- ogi pob- achos da. Gobeithio y cawn ei gadw yn ein plith am amser1 i dd'od. Wedi rhoddi y diolchiadau arferol, terfynwyd un o'r cytngherddaiUl goreu gynaliwyd ytna. drwy ganu "Hen Vvlad fy Nhadau." -:0.

DOSBARTH Y GLO CAREG. Undeb y Tanwyr. I Bydded hysbys y cynelir cyfarfod- o'r Gymdeithas uchod prydnawn Satd.wm, Mawrth 8fed, am 5 o'r gloch, yn Festri Siloam;, Capel y Bedyddivyr, Brynamman. Cofiwch bawb i fod yno ac sydd yn perthyn i'r gymdeithas uchodi, yn enwedig.yr anffydd- Icniaid sydd yn ein, plith. Mae llawer hefyd o gylch Brynamman a Cwrnamman ddim fod yn agos o gwbJ. Beth am y rhai hyny sydid yn ngweithfa y Meddyg, ger Gar- nant? Hefyd bechgyn y Neuadid'a'r Caw- I dor, a'r Bettws, b'"le maent hwy? Hefyd, i Caerbryni a'r Park. Mae llu 0. anundebwyr ynj edn ymyl y carem, eui gweled' yn mynychu ein cyfarfodydd. Yr eiddoch, Ysgrifenydd. V'l'r

NO DION MIN Y FFORDD- --0-- GAN EOS FIAFOD. -0. Cynadiwy^d cyf arfodydd pregetbu nos Sad- wrn a'r Sul diweddfef gan y Wesley aid Cyo- reig perthynol i egl^vys Caersalem, Ton. Pregethwyd yn rymus i gynudieidfaoedd. parchus gan y Parcba D. Evans, B.A.t Athrofa. Didsworth; a H. Hughes. Biaenllechajui. -{)-- Nos Iau diweddaf, gorphenodd yr henaf- gwr John Jones. 9, Victoria street,. Ys-trad, ei yrfa ddaearol wedi maith, gystudd. Adna- byddid ef yn gyfeiilgar fel John Jones, Risca. Gwelodd 8x0 fiwyddi, a tbreuliodd hwynt heb ddymiino dolurioi teimladau neb. Yr oedd yn dad i Mrs David Morgan, ac yn dadcu i Miss Mary Morgan, y gantores ieu- anc adnabyddus. --{Ii-- Mae y Parch. R. G. James, Gwauncae- gurwen, wedi cael gwabooiaiad i fugeilio eg- lwys Ebenezer, M.C., Dinas. Hyd yma, nid ydym yn gwybod ei benderfyniad. Mae hon yn hen eglwys, ac mae: cewri ac ereill wedi derbyn ben-dithioai anllwg drwy fod yn nglyn a hi. Mae gan Mr James berthynasau yn y Rhondda sydd yn meddu ar dalentau disglaer iawn fel ei bunan. Yr wythnos dd'iweddaf bu farw Mr The: Davies (Eos Rhondda). Pan yn. ieuane, collodd un o'i gliniau. Llanwodd y cylch o ysgolfeistr yn y Gyfeillon, ger Pontypridd. Cerddai o'r ardal olaf gyda chysondeb er per- ffeithio mewn cerddoriaeth o dan addysg y diweddar Mr John Thomas (lenan Ddu), awdwr y 'Cambrian Minstrel.' Dvwedodd y diweddar Mr Rhys Lewis,, Caerdydd, wrthyf 7 ei fod yn un o r critics cerddorol goreu feddai Cymru. Gwnaeth wasanaeth yn sefydliad y Cor Mawr Cymreig. a. enwogodd ni fel gwdad a cben-edl vn Llundain, yn ys- tod cystadleuaeth gerbdorol v Palas Grisial Nos Fercher, Igeg cyf., yn Horeb, Ystrad, Rhondda,, traddododd y Parch. Thorn. Ro'Wlandis, Penygraig, afnerchiad llafurus a cblir ar "Dewi Saint," o flaen y Gymdeithas GymrodoroL Si?radw\d i ganiyn gan y Parch. Anthony Williams, Nebo; M Thos. I Thomas, Bodringallt House; a. James James, 1 Penrhys road. Llywyddwyd gan Nathan Wyn, a gofalwyd am y trefniaidau gan Mr Johrt Isaac (loan ah Daniel), yr ysgrifenydd. Wedi byr gystudd, diflanodcil bywyd Mrs Ruth Merryman. gwraig barchus Mr William Merryman, Gelli Crossing. Daliodd i ddityn ei dyiedswydda-m teuluol hyd tua diwrnod cyn ei manvolaetb, yr hyn gymerodd le mis Lun, Chwefror I7eg, yn ei pPJe- swyJiod. AelodocSd g} do'r AnrnbvITwvr Seis- nig yn aird'al y Ton. Estynwyd! iddi 66 o flwyddi, ac ymadawodd dn plith wedi eu treulio i foddlonrwydd ei phriod ac ereill. Daeth i'r cwm hwn o Bethesday ver Nar- berth. Claddwyd ei gweddiilion dydd Sad- wrn diweddaf, yn nghladdfa, gyboeddus Tre- orci, ei gweinidog, y Parch. D. Waters, yn gweinyddu. Nos Sul diweddaf, pregethodd" y Parch. Peter Jones, curad, Eglwys All Saint's, Tre- alaw, ei bregeth ymadawol cyn ei sefydliad yn RhyL Mae Mr Jones ¿ wedi cymeryd curadiaeth yno, ac mae yn gadael y Rhondda gyda dymuniadau da cyfeillion lawer. Blin deall fod y Parch. E. T. Davies, I (Dyfrig), Pwllheli, yn wael ei iechyd. Cawn nad yw i bregethu am beth amser yn her- wydd hyn. Mr Davies yw awdwr "Cydym aith y Cymro." Mae yn wladgarwx trwyadl, ac wedi graddio yn B.A. -0- Traddododd ei bregeth gyntaf yn Eglwys St. David's, GyfeilJon. Gwasana-ethodd" fel curad Eglwys, y Bettys, ger Penybont-ar- Ogwy, am beth amser. Penodwyd ef :Y11 ficer Aberdyfi, Lerpvfl, ac i gscnlyn yn; Mhwllheli, ac adnabyddir ef yn awr fel Canon, Davies. Dewiswyd ef i bregethu yn nglyn a dathbad G^yl Dewi Sant rai blynyddau yn ol yn Eglwys St. Paul, Llundain. Mae yn fedd- ianol ar alknoedd naturiol a chryfion, a gosod- ir hwynt mewn trefn dan; reoaeth gweithgar- wch ac ewyllys dda,. --0-- Tocrwyd i lawr wedi cystudd maith a chaled yr hawddgar gyfaill ieuanc David Lewis Richards, Fferindy Bodrii-igadlt. Dy- gwyddodSd hyndydi Mawrth, Chwef. i Sfed. Cyflwynwyd id'do tua 16eg o flwyddi i'w treulio. Nodweddwryd ei fywycl gan add- fttynder, a phleser ei galon oedd parchu ei rieni ac ereill. Mae ei farwolaeth wedi pruddhau cala-nan lawer. Dydd Sadwrn., gosodwyd. ei weddillioni orweddyn ngliladd- fa gyboeddus Trealaw, a gwasanaethwyd ga-n y Parch. Thomas Lloyd, Bethel --()o-- Mae y Parch. J. R. James, curad Eglwys Pentrebach, ger Mertbyr, wedi derbyn ca's i fod yn gurad'Eglwys Sant Dyfodwg, Treorr1. Sylwn fod yr offeiriad hwn yn frawd i'r Parch Flenry James, curad1 Kg'\v)s Sant Stephan, Ystrad, R-bondda. Pleser deadl eu bod yn froclyr yrnroddgar ac yn sercbiadau pobl -0-- Boreu dydd Saidwrn, Chwef. Iseg, taraw- wyd Mr D. Lloyd, maehrr, Ystrad, yn sydyn gan ffit. Yr oedd newydd ddychwelyd o'r Brifddinas, Llundain. Mae Mr Lloyd yn un o 'aelodaita B-wrdd Addysg y Rhondda. Llanwa gylchoedd pwysig ereill. Cofnod- Wll, gyda boddhad, ei fed ar wellh'i'i. -{)i- Clywaf fod darlith Mr W. Abraham (Mabori), A.S., ar y testyn, "Tro yn Amerig," yn un dderbyniol iawn. Traddodocld hi am y tro cyntaf nos Lun, Chwefror 17 eg, yn nghapel Nazareth, T.C., Pentre. Llywydd- wyd gan y Parch. J. M. Davies, B.A, y gwein idog Daeth gwra,ndawyr lawer yn nghyd, a. mwynhawyd yr hyn ddywedodd Mabon am ei daith bell a phwysig. Nos Fawrth cyn y diweddaf, traddodwyd anerchiad i Gymrodorion y Rhondda gan y Parch. T. Tawelfryn Thomas, Oroeswen. Cymerwyd at y lywyddiaetb gan yr Henadui E. H. Davies. Pentre. Dewasodd Mr 'Thomas "Caledfryn. yn destyn, a gwnaeth gyfiawnder a'r diweddar fardd-bregethwr galluog ac enwog. Cayn mai Tawrelfryn. yw olynydd teil-wng Caledfrju.

I HIRWAUN. Cyfarfod LLenyddol. Nos Ian. Chwefror 20, o dan Ivwvddiaetfi Mr John Jones, Kendon Shop, cynaliwyti I cyfarfod agos moor llawn o amrywiaeth a I (chyda hyny o bethau hyw, ag oedd yn arch Noah. Y rhaglen: Darllen SaIm, Howell Jones; adrodd, "Bessie a'r Adar Bach," DdL Timothy Davies; unawd, "Plant bach ded- wydd, Katie Mossiey; adrodd, "Defnyddt ioldeb yr Ysgol Sul," Willie Edward Lewis; tmiaft-cj; "0 fewm ychydig," Martha Davieb; LM adrodd, giYobr iaf, David Timothy Davies; 211 wobr, Gwyneth Edmunds; unawd, "Flee as a bird," John Wat k 11 Jacob pedwarawC^ "Hedwn yn mhell," Katie Moseley, Martha Davies, Elizabeth Davies, ac Annie Maud Moseley. Darilen ar y pryd, 4 yn treTOt goreu, Margaret Gwen Williams a Margt. Ellen Jones. Unawd, "Gwasgarwn had tir- iondeb," Margt. Gwen Williams, yr hon, meddai y llywyddi, sydrl; deilwng 0 gwrs dy&g- ZI) yMa.ethoI yn yr R.A.M.; a phe cai hyoy, gallai SIYJTJO cynulliadau trefi a dinasocii] mawnon. Unawd, "'I fyny bo'!r nod," gan barito-ne medrus, Mr Richie Price; una.wil, "Ele; lie, mae lie," 5 yn treio, goreu, Martha Davies, aiJ oreu, Elizabeth Davies a. Katie Moseley; adroddiadau eto gan Lizzie Hop- kins a Tommy Jones, Globe. Yn gymysg a'r uchod, can wyd ddwywaitfi gan gor y plant, "Gweithiwch, mae'r nos yu dyfod," a "Yr Oen Difai/' allan o "Caniai* yddi yr Ysgot Sul. Y cyfeilydd oedd 1res Annie Jonesj a'r arweinydd, Mr DavJB Jo;nes (Alawydd Glan Cjnon). Teilwng t> ganmoliaeth uchel yw'r hobi ieuainc sydd yn Uafurio mor egniol a llwwddina.us gy'dafr plant. N id oes arigen ofni am ganiadaetii y cysegr, a defnydd can i feluso aelwydydtl tra bo cymaint yn cael -ei wneyd i diwnio yr oes sydd yn codi. Swynol iawn hefvd yd- oedd gwaath Mr Iram Evans yn tynu seiniau b melus bear o danau yr otto-harp. Cafwycl 'selecti08i!s?' ganddioi, ond; 'y peth mwyaf dyeitbr. a'r hy-n greedd fwyaf o gywrem- rwydd yd oedd gwa,sanae:th v Graphopbo»e, y "Llaisebr," neu beth yw'r1 gair Cymrafig goreu? Peth dyeithr iawn ydoedd clywedl llais tenci-r campus yn clod, allan 0 goro arian dysglaer, ac yn datganu, "Bechgyn CiNixiru^^ "Ffwrdd i Patagonia," neu adsain 'brass band' godidbg chwareuoddi rywbrydyn Llu. dain neTi yo New York. Gwyr pawb yn Hfr- waun am ysbxyxiyr hen frawd William Prioe. Tloedd yntan yn chwenych. cymeryd rhan yn y cwrdd, and o berwydd! iechyd bregttfc, nis gallai fod yn brescrtüJ, edthr crofalow ddanfon ei gyfran iddo yn y ffurf o imawG, "Ble'r aeth yr Amen?'" Tra. yr oedd efe yn ,eist-dd. wrth y tan gartref, yr oedd y Lkisebr yn gwneyd ei oreu iiv gynrychioli, a 11 wydid- odd; i fockHonrwydd pa.wb! Beth nesaf, fcybed-? MishidEr y Band rhyfedd h wn m 11.rDa:vid Jo1-31 Dåvies, Gas Honjise,. Dioldh- wyd yn gynes idkiot ef ac ereill am eu gwas- anaeth, a dygodid hyny gyfarfod dyddorof11 derfyn. -{)-- Cronfa yr ^20,000. Cljnysom fed y PaTch. Tmvyn Jones yn bwriadu yrnweled ag eglwysi y lie Sul, M:.wrth 2il-Tahenlac1 yn y boreu, a Nebo yn yr Iwyr. a hyny ar ran Cronfa, yr £,zo,otx>. Diau. y caiff TOVAH dderbjmiad cynes, a bu- asaiyn déta. gan ei edmygwyr, a rhai mewn cydKmdeimJad a'r rnndiad, pe b-uasai mus- nacb y Hejp'fwy ffafriol. Cofier mae hon fydd yr ape) ddiweddaf ar ran yr ymdrech bresenol, a pha. berson neu eglwys bynag fydd yn ewyl h^io cael enw a fod wedi cyn- ortbwy^oi 1 g}~raedd y; nod, rhaid gwneyd ax unwaith.. --0--

Lihr. d'fii»r.: ArhoIiadoL London Matriculation.—Daeth y newydcl j?r He yr wythnos hon fod Mr Norman, Picto., r. all fab S. Piston, Ysw., Ivy Green, wedi Hwydido i basio y London; Matric. CyíI- lawenhawn gyd&r rhdeni dedwydd. Ych- ydig amser yni ol yr hysbyswyd yn y "Tarian" fodi Mr Tom Picton, y mab hynaf, wedi dod allan o'r ymdrechfa yn. B.A. Dyma Norman eto ar ei sodlau. Yn sicr, maer rynvbetii me-Ani enw, o berwydd y mae ambell un yn gvneyd Fr symad arm ddessTd-er a 'dash' i gyfodd yny meddwl Qruid oes rhywbeth yn awgjymiadol yn yr enwau Norman a. Pictoa. Ychydig ddyddiaxi Y11 01 yr oedd Norman yn ddysgybl yn Ysgol Sirol Aberdar. :o

NEW TREDEGAR. -0-- Noson Gydair Delyn. Nos Lun, yn y Neuadd Gyhoeddus yn y He uchod o dan lywyddiaetb, yr Henadur N. Phillips, Y.H-;o treubodd canoedd o drigo-liort y lie poblog llchod noson hynod hapus yn nghwmni y delyn a'r triawd dymunol Watcyn Wyn, Eos Dar. a Mr Tcm Bryant. DywMJ- ai y llywyd^ ei fod yn teimlo yn llawen a gael y pleser o fodt yn, bresenol, am ei f od yn gwybod y caff ent gyfarlocl dyddorol ac adeil- ado1; a gpfynai am y syhv manylaf a'r gwraa- f astixi; a gofynodd i'r Telynor Bryant am don ar y delyn a chafodd y per- fformiad dderbyniad gwresog. Wedi hyny, bu Wattyn V/yn yn rhoddi banes hen; offer- ynau cerdd yr ben. genedl, y crwth a'r hen delyn deir-rhes, cann-penallion. y cwmni difyr, a'r tai ago-red, cartrefie can, a noddwyr a wen a cberddgarvvyr. Dyddorol ac adeiladol dros ben; ac i hwylysu y ddarlith, canaii Eos Dar yn ol dull y De air Gogledd. Anrbegoddl i ni'r aiawon cenhmol, "Harlech," "Nos Caian," iiLili Lon," "Hob y Deri Dando," yn oi dull y De. "Pen Rhaw," "Nos Calan," "Serch Kudol," yn ol dull y Gogledd. Yr oedd Eos Dar mewm llais hyfryd yn canu yn ardderchog,—yn well nag erioed, meddai y cadeirytM—ac er cymaint a ganodd, euro dwylaw am ycbwaneg wna f bobl 0 hyd. Anrhegv.yd ni hefyd i thair o donaii gan y Telvnor Bryant. Mae. y dyn ieuanc hwn yn delynor o'r fath orwuu Tynai y tanau rres f pawb ddieithriad; Nid bychan oedd inmoliaeth a, gafodd, Noson. a hir go-fir oedd hon, yn Gymreigaidd hollol. Caw- som yno gwmm y Vicer a'r Curad, a gweifliKj- ogion pob eii-lvaa v lie. beirdd a cberddor- ion y cy-lchoedd. yn nifer fawr. Talwyd y diolchgarwch arferoi yn wresog i'r triam) telynawl, ac i'r cadeixydd galluog. Byddrii y Z-1 yn deb. genym pe gallem gael cyfarfodydd o'r fath hyn yn fwy amI. Sicr y byddent d ddaiom aimihraethoiL Byw fyddb'r delyn, a. byw fyddt/r gan. yw dymum ad- lien Gymro.