Tarian Y Gweithiwr

WED I DYODDEF 30 MLYN- EDD, Y MAE TABLENI DR. SLATER YN GWELLA BONEDDI«ES O YNYSHIR --0-- YN CAEL EI PHOENI GAN BRONCHITIS, &c. Pan y mae meddyginiaeth yn lliniaru menywod ou doluriau, sydd wedi eu poeni am ugain mlynedd, gellir yn ddi- betrus roddi tystiolaeth ddibryder am rinweddau iachusol y feddyginiaeth. Cafodd Mrs Amelia Phiilips, 6, New Gynor Road; Ynyshir yn ddiweddar y cyfryw brofiad yn Pr Slater's Blood- making Tablets. Perchir Mrs Phillips yn fawr gan ei chym'dogion, ac yn fenyw a gymer ddyddordeb mawr mewn pethau crefyddol; a rhoddodd yn ddiweddar ei phrofiad rhyfedd i ohebydd y Porth Gazette, fel i ddangos y modd i wella dy- oddefwyr yn gyffredinol. Yr oedd y fenyw dda, pan alwodd y gohebydd, yn parotoi i fyned i'r capel; ond boddlonodd i ateb y gofyniadau. Am ragor na 3oain mlynedd," medd- ai bi-" mewn gwirionedd er pan yr oeddwn yn ferch fechan, dyoddefwn oddiwrth wendid y frest. yr hon, ar adegau oer a gwlyb, a ddangosai ar ffurf y Bronchitis cronol. Yr oeddwn bob amser yn dyoddef mewn rhyw ffurf neu gilydd. Ar wahan i fod fy mrest yn ddrwg iawn, yr oedd fy anadl yn hynod o dyn—prin y gallwn anadlu ambell dro, ac yr oedd genyf boen dolurus o amgylch fy arenau, a rhwng fy ysgwyddau. Yr oedd fy archwaeth yn wael ar y cyfan, a gaf- aelid ynwyf gan boen, a pensyfrdandod Daethum mor ddrwg fel yr cffeithiodd ar fy ngolygon, nes bron yn analluog i weled. Ymddarigosai fy nghorff yn wan a diymadferth nis gaHwn wneyd gwaith ty cyffredir.. Yr oeddwn yn wanach ar rai piydiau nag ereill, ac ymddangosai fel pe nad oeddwn i fwynhau iechyd da byth mwy. Aethum oddiwrth un medd- yg at y Hall ac er i mi fod dan eu trin- iaeth am flynyddau, ni chefais esmwyth- yd arosol; ac unwaith y ca'wn anwyd, buasai yn ddigon i fy ngyru yn ol i'r sef- yllfa flaenorol, a'm gadael yn orweddog dros fisoedd y gauaf yn gyffredid. Diwrnod lwcus i mi oedd hwnw pan y rdarlienais yn y papyr am Dableni Dr Slater at gynyrchu gwaed, a'r feddygin- iaeth gydfynedol, I)r Slater's Stomach Pills. Arweiniwyd fi i brynu y moddion, ac o'r diwrnod hwnw allan y mae wedi bod yn llwyddianus mewn rhoddi i mi iechyd ardderchog. Deffrowyd fy ysbryd nes i mi lawenychu fod fy hen boenau wedi'rn gadael Wedi gorphen un blwch, "da.etbum yn hyderus am wellhad o'r udiwedd. Yr oeddwn yn bwyta yn well, yn ei fwynhau, a theimlwn yn graddol wella. Daethum i anadlu yn rbwyddach, ac nid oedd argoelion y Bronchitis yn fy ailino mwy difianodd y poenau yn y pen., y frest, a'r ochrau, ac aeth fy boll fryfansoddiad (lfWY gvfnewidiad. Yn wir ,yr wyf yti awr yn tenyw bollol wahanol, .ac yn alluog i gyflawni fy nyledswyddau teuluaidd. Yr wyf yn priodoli v gwell- had rhyfeddol hwn, ar oi y fath nifer o flynvddoeid o boenau, yn hoilo) i ym- driniaetb Dr Slater. Nid oes dim yn gyfartal iddynt, ac yr wyt bob amser yn barod i'w cymeradwyo i'r dyoddefydd' «^tegodd Mr Phillips ystoii ei wraig, a chan bwyntio at 18 o risiau a arweiniai i'r .ardd, cyn iddi gymeryd y Tab eni yr <oedd yn rhy wan i'w dringo, ond yn awr y!f oedd yn alluog i fyned i lawr ac i fyny fel top,' meddai ef Ar gyfer Bronchitis ac nfiechydon y mae Tableni Slater yn ddiguro hefyd at wacn gwan, curiad a gwendid y galon, diffyg treuliad, gwynegon, poen pen, an- wydwst, ac mae'n adgyfnesthydd cyffrcd- inol. Ar werth gan bob fferyllydd am 2/9 y blwch, neu bum' gwaith y swm am 4 gwaith yr arian, sef n/ taliad rhad yn umongyrchol oddiwrth—Slater's Medi- cine Laboratories, Greek-street, Leeds. Gofynwch am, a gofalwch gael moddion Dr. Slater.

I PILSEN I R DOCTOR GWAITH. MR. GOL.Mae brawddeg yn wir mae gair-yn ddigonol i roi amlinelliad go gyf- lawn o awdwr yn ami. Un o luaws o'r eyfryw gan 4 Cyniweirydd oedd hono, yn ei ymgais i ddylorni ar y dosbarth hwnw oedd yn dueddol i rnthro i newid trefn bresenol doctor y gwaith, rhng iddynt, meddai, beri i ddynion edrych yn rhy isel arnom ni y dosbarth gweithiol.' O os- tyngeidddrwydd didoledig. Clywch chwi, beri i ddynion pwyslais ar ddynion, ddar- llenydd. Mae dynion yn y cysylltiadau hyn yn sefyll am ddoethineb a gwychder cymdeithasol. Wrth eu gwregys hwy yn ddiamheu mae allweddau cynydd yn crogi. Er fod craith lied anolygus ar fochgenau rhai o honynt, a thwll yn walet un neu ddau o nhw-mae urddas yn cartrefu o'u hamgylch, a cheir nhw yn hofran mor uchel, fel nid yw dadblygiad yn g dIu cyffwrdd a blaen eu hedyn, ac y mae yn berygl difrifol iddynt i edrych yn rhy isel arnom ni y dosbarth gweithiol. Gweler yr eithafion i ni'n sefyll oddiwrthynt, a myn Cyniweirydd ein rhybudaio, os bydd i ni, y dosbarth gweithiol, geisio codi fymryn yn gymdeithasol, gwna hyny beru i ddynion edrych yn rhy isel arnom ni.' Ofnadwy, onte fe ? Dyna agendor sy'n ein bygv th Chwi welsoch ddynion yn edrych yn ddir- mygus, gyda threm ddeifiol a chrychni atgas, a sefyllfa ddifrifol fyddai gweled 100,000 glowyry Deheudir yn gorfod cerdded ymyl y ffordd a dynion ar ei chanol, ac yn edrj eh yn rhy isel arnynt! Dim byd nawr, ond o herwydd eu bod am ddod tipyn yn nes at ddynson, ac o dipyn i beth, ddod yn ddynion! Mae yn dda gen i am Cyniweirydd hefyd, o herwydd mae am sefyll yn dai yn rhedgweithwyr—dyna pam mae mor bryd- erus yn eu cylch faile, rhag, ebe fe, i ddynion edrych yn rhy isel arnom ni,' ac yntan mor fyw i'r safle ddy!ai gweithwyr gymeryd yn nhrefnidedd gymdeithaso! y byd. Pe ar ddamwain. ryw foreu glas, a gwawr Cymry Fydd yn disgyn yn gawod- ydd i gymoedd Morganwg a Myriwy—pe ar ddamwain, meddaf eto, y derfro-ti Cyni- weirydd o'i frcuddvvyd canoioesol, ac ed- rych allan drwy Uenestr y iiofft, dywedwch, a gweled y dosbarth gweithiol yn myne < heibio, ac wedi penderfynu pwnc doctor y gwaith, a gwel d fod Cantre'r Gwaelod-y pwll lie yr oedd ef yn gweithio -a arferai dalu £ 1,200 yn flynyddol i'r doctor, yr hwn oedd haner ei a ser heb gyncrthwyydd meddw, o dan y drefn ne vyd L Pril feddyg Cantre'r Gwaelod yn -awr oedd Emrys J pes M D. ar gyflog o £ 400, ac idwal Hhys, Licientiate, yn gynorthwy- wr iddo, a'i gyflog yn £ 200; yr oedd dwy Nurse yno ar yr un gyflog; treuliau y Surgery. £ 150 traut y llyfrgell a'r neu- add gyheeddus, £200, deg punt i glafdy Caerdydd. pum punt at gynrychiolaeth ilafur, £30 wedi eu rhanu rhwng hen weithwyr methedig y gymydogaeth, a e5 at brynu darlun mewn olew o'r arweinydd fu'n taflu pwnc doctor y gwaith rhwng ci- ddanedd y Federation— y cwbl am £ 1,200 -cyflog Licentiate diddawn dan yr hen oruchwyliaeth Dywed Cyniweirydd yn bigog rhyfeddol Beth pe byddai y meddygon mor awydd- us i ro'i pilsen i Garibaldi ag yw ef am I wneyd hynv iddynt hwy.' We!, tebyg na fyddwn i ddun hyw i ddweyd y stori with Cyniweirydd, na gallu cyhoeddi pethau. —' Pe caniatai rhyddidy wasg,' sydd wedi eu hysgrifenu a gwaed yn hanes y glowyr, er fod yr awyr yn gruddfan gan d ioiefain gweria sathredig. Pe byddaj un tamaid yn fwy blasus na'r Hall yn mhwt ysgrif Cyniweirydd hwn ydoedd Nid yw yn ddigon ganddo (Gari- baldi) ddweyd yn dra awdurdodol fod yn rhaid i Gyngrair glowyr Deheudir Cymru fyned gydag ef i ro'i pilsen i'r doctor gwaith, heb wasgu ar y gweinidog druan i wneyi yr un peth. Pe buasai heb wneyd hyny, blia,ti yn hawddach maddeu id do.' o buasai tawer yn hawddach maddeu, gallwn dybio I Darilenais heibio y tra awdurdodol, a'r C ngrair, &c., yn lied ddi- ayfLo, ond rhaid i mi addef i ochenmi h d' I 'd ddianc ciros wefusm crynedig- -ochenaid mwy barddonol na'r un wobrwywyd yn Eisteddfod Genedlaethol Merthyr y llyn- edd-wrth groesi gweddillion y gweinidog druan Nawr, chymerwn i ddim o mhwysau mewn aur coeth am wasgu ar y gweinidog druan, a chofiwch chi, mae yn ofnadwy os oes rhaid i fi fyn'd ar fy llw wrth ddweyd na wasgats i neb erioed, chwaeth- ach gwasgu y gweinidog druan. Er, cof- iwch chi, mae eisieu gwasgu ambell i weinidog, ac fe gymer ambell un ei wasgu, ac y mae yn well o'r herwydd. 0, ydyw, ac fe geir ambeli un ddim gwerth y drau 'i wasgu, druan Ac arall yr ymlawen- 1° ■ ychwn i'w wasgu, pe gallwn ddyogelu ei gymydegion. Edryched darllenwyr y Darian yn ol am y cyfuod o haner can' mlynedd at hanes deffroad gwleidyddol a chymdeithasol Cymru; pwy oedd goleuad au gwerin y wlad ? Roger Edwards, Hir- aethog, S.R., J.R., ac ereill o r un ysbryd. Cyflenwai Hiraethog golofnau yr Amserau am y gyfiog o bapyr ysgrifenu, ac wrth gwrs y boddhad o oleuo ei gydgenedl. Faint o weinidogion Cymru sy'n manteisio ar w-tsg newyddiadurol Cymru i geisio codi y bobl. Faint o honynt, tra yn gwybod fod gormes gweithfaol yn dirgnoi ymysgar oedd eu heglwysi, sydd yn rhy ddifraw i daro o blaid y gwir—ac yn awyddus i wneyd engy! o'r gweithwyr. ond nid mor awyddus i wneyd dynion o honynt, Dengys y ffaith i Cyniweirydd gyplysu y meddyg a'r gweinklog, acedrycha efe arWyr olaf o safle neillduol class-y gwr y dylech ymgynghori ag ef fel doctor gwaith drwy dwll gimled, fel tase. Ategir hyn eto p n ddywed, ond creda pob dinesydd sydd yn meddu parch i anrhydedd y weinidog: eth mai gwas i Iesu Grist yw.' Gwelwch ch ? Yn union ar yr un tir a doctor y cvvmni 1 0 freuddwyd offeiriadol y Babaeth. A yw et yn cofio am uu or rhai bychain hyn ?' A ydyw yn tybio fod y clwytedig a'r cystuddiol yn dod i'r adnod hon yn rhywle ? A ydyw yn meddwl am ediad y caniateai lesu Grist (pe ymwelai a'r De- heudir) y cyfryw dan drefn mor ddirn wecii-i a'r doctor gwaith ? Na, fe ddihysbyddai holl adnoddau gwyrthio! y cyfanfyd i'w gwaredu. Yr eiddoch, GARIBALDI.

MARWOLAETH. Dydd Sadwrn, hwefror laf, ymadaw odd a'r fuchedd hon Mrs Rachel Evans, priod hawddgir ein cyfaiil Mr David Evans, 9, Little Wind-street, AberJar (tra- faeltwr dros gwmni briweddol y Black Lion). Ni fu iechyd virs Evans yn dda er's peth amser, ond gwaethygodd tua tair wythnos yn of, a bu farw ar y dyddiad uchod, yn yr oedran cynarol o 38 mlwydd oed, gan adael ar ei hol briod a chwech o blant. Claddwyd y dydd »iercher canlyn- of, pryd v ,we:iiyddwy(i yn y ty cyn cych- wyn ga ei gweinidog, y Parch J. Dav es, Hoar :r nuneglwys yr oedd yr ymadaw- edig yn aelod); ac ar Ian y beJd nan y Parch D. Silyn Evans, Siloi. Cafodd angladd barchus. Genedigol ydoedd Mrs Evans o Gaerfyrddin, yn yr hwn le y mae ei thad a'i mam yn byw, sef Mr a Mrs Jones, Greenhill. Ei hunig chwaer ydyw Mrs Thomas, diweddar or Mason's Arms, Aberdar. Mae iddi bedwar bra% d, sef y Meistri Tom Jones, Fr >ngog. Aberystwyth David Jones, Nantgaredg; Ben Jones, Mulberry Cottage, ger Llanelli. Cydymdeimlwn yn fawr gyda yr hoH deulu yn eu hiraeth ar ol un oedd mor anwyl yn eu golwg. Yn vr achos hwn eto ceir prawf eto pa m )r dywyll yw trefn Rhagluniaeth, ond bydde 1 i ni ^ael ffydd i gredu fod • pobpeth yn cyJ weithio er cia t- oni --0-

TREBOETH, GER ABERTAWE. Noson gydar Delyn. Nos Sadwrn. Chwefror laf, yn nghapel y Bedyddwyr (trwy ganiat td cared'g), yn y lie uchod, cafodd canoedd o drtgolion y lie y pleser o gwmni Watcyn Wyn, Eos Dar a Mr Tom Bryant, yn nghyd a'r delyn. Llywyddwyd gan T Freeman, Ysw., ac yr oedd yn bresenol hefyd Mrs Freeman, Aeron Thomas, Ysw., aelod seneddol dros y rhanbarth, yn nghyd a'i briod, a'r Parch Pe ar Griffiths. Cafwyd unawd ar y delyn i gychwyn yn gampus, nes gwresogi p<wti, a'i gwneyd yn fwy anwyl nag erioed. Watcyr. Wyn yn olrhain canu penillion, yn darlunio y crwth, a'r tai canu telyn rhwng mynyddau hen Gymru gynt, ac Eos Dar yn canu heb feth ganeuon yr hen baLsauhyny. Noson a hir gofir yn Treboeth oedd hon-pawb yn mwynhau eu hunain gyda ffraethebau y bardd, canu rhagorol yr Eos, a seiniau melus y delyn gan y Telynor Bryant.

.0:- MARDY, RHONDDA FACH. Cyfarfodydd Ptegethu Y Sul, Chwefror 2il, cynaliodd SHoa eglwys i r Annihynwyr yn y He uchod, eu cyfarfodydd hanerbynyd :01, pryd y pe- gethwyd gan y Parch R Williams (Hwfa Mon), L'angollen. Yr oedd ) p C'h bregethwr yn adrodd yn hwylus yr Hen, Hen H i nes i gyoul'et :faoedd mawrion. Lion oedd g n lawer ei we ed vn dal mor gadarn yn ngwyneb fo a.nser yn euro yn barhaus ar ei babeli. C fwvJ cyfarfodydd rhagool, y canu yn rvn-us a gafaelgar. I Blin oedd gan ganoedd weed sedd parchus weinidog yr egiwys uc-od vn wag, De. alivvn fod Mr Hope Evans yn glaf, ac yn methu ymadael o'i yfct ifeU. Ni a ddymun- wn id do wellhad buan. } Y nos Lun ganlynol, i gynulleidfa luosog, I bu Hwfa Mon yn ttad.io :i ei at aeth bob!- ogaldd ar y testyn, • Hiraethoij.' .< au'eir-i iwyd yn ddeheuig ^n Eos Dar, y dnta;pnwr enwog ^>yda'r delyn, yr hwn sydd yn arweinydd y gan yn y capel i chod Caf- wyd darlith ragoro1, a'r Archdderwydd yn ei lawn hwy'iau. Elid i mewn trwy docynau swllt yr un, ac yr oedd yr elvv at y ddyled. Plant Biirnado, Nos rwrth (heno), yr 1 leg cyfisoi, yn nghapel Siloa, bydd cwm ni o'r piant uchod yn cynal eu cyngherdd. Deallwn ei bod yn dre .t i'w clywed, ac ni a obeithiwn y byd t yr adcilad eang yn orlawn. Mae yr achos yn teiiyngu pob cefnogaeth.

PERFFORMIAD Y "MUSICAL VILLAGE." Carem dynu sylw rhai o ddarlienwyT each payr glodwiw at y perfformiad uchod yn y Constitutional Hall, nos Lun, Chwefror 17eg, gan blant Band of Hope, Siloa., dan arweiniad Mr 'E. J. Clement. Fydd y per- fformiad mewn "full character," a gyda tun J o'r pethau goreu sydd wedi gael ei perffosrm- io gyda plant yn y dref hon. Dewch yn 1 liuoedd a chwi gewch 'treat' yn iawu. Ysg.

CAPEL YNYSLWYD, ABERDAR. Chwefror y 6ed, perfformiwyd cantata yn dwyn yr enw "Soldiers of the Cress," gan gor y capel, o dan arweiniad medrus Mr William Richards, yr arweinydd cynulleid faol. Y sopranos oeddynt: Mrs P. Meredith, Cynon street, a Miss M. J. Phillips, Gwawr street; contraltos, Miss C. Edwards, Clifton ) Crescent, a Miss C. N. Lloyd, Brook street; y tenor, Mr James Rosser, Sunny Bank place; a'r bass, Meistri Wm. Jones, Cardiff road, a Joseph 'Evans, Sunny Bank street Chwareuwyd y crythau gan y Meistri D. I Maddocks a T. Williams; y chwdbanogl gan Mr T. Lawrence; y viloa gan, Mr Fred Arnold; y comet gan Mr T. Prestwood; a'r contra bass gan Mr R. Berry. Cyfeiliwyd gan Miss M. A. Scourfield, L.C.I.S.M,, Sunny Bank street, a chadeiriwyd gan. Twr- fab, y gweinidog. Cafwyd cyngherdd ardderchog; canodd y cor y corawdiau yn fendigedig. Yr elw i fyned i drysorfa yr Ysgod Sabbothol. Gohebydd.

-:0:- BRITON FERRY. C. Marwolaeth. --0- Blim genym gofnodi marwolaeth mam an- wyl y Parch. Rees Powell, gweinidog y Bed- yddwyr Seisnig yn Briton Ferry. Cymerodd yr amgylchiad le IonawT 23ain. Yr oedd yn enedigol o ardal enwog Cilfwnyr, Sir Benfro. Treuliodd flynyddau o'i hoes yn Abercanaid, ac yn Station street, Aberaman. Dydd Mawrth ca-nlynol i'w marwolaeth, claddwyd ei chorff yn mynwent y GTaig, Abercanaid. GwasanaethiNyd yn y ty cyn cychwyn am orsaf y rheilfforddga,n y Parchn. H. Hughes, Briton Ferry, a D. C. Jones, Dims, Penygraig, ac ar fynwent y Graig gan y Parchn. D. Davies, Briton Ferry; T. Harris, Pisgah, Brycheiniog; R. E. Williams, (Twrfab), Aberdar, a W. A.- J ones, Seion, Metrthyr, GydynKJeimlwn yn fawr a'n bra,wd hoff ac ajuwyt, y Parch. Rees Powell, yn ei hiraeth a'i dristwch ar ol ei an- wyl fam, ac y mae yn dda genym ddwyn tystiolaeth na fu mab erioed yn garedicach ac yn fwy ystyriol wrth fam nag ef. Y mae yn sicr o gael ei dalu yn dda gan yr Ar- ghvydd. Heddwch i lwch yr hen fam annvyl a gofalus.

-:0: PORTH. Cynaliwyd cyfarfod dyddorol gan swydd- ogion perthynol i'r "Wesleyan and General Insurance Society," yn y Washington Hotel, nos la.u, Chwefror 6ed, dan lywyddiaeth Mr Supt. Thomas ThornaiS, Porth. Y llwnc- destynau oeddent, y Swddfa; cynygiwyd gan Mr T. Thomas, eiliodd Isaac Davies. Yr arolygwr, Mr J. Garman, gan Mri. Taliesin Lloyd; eilydil, Mr T. Morgan. Supt. T. Thomas, Mr George Newbury, a Mr Thomas wnaeth ateb i'r agents ar gynygiad Mr Le^vis Lloyd, Porth; ac atebiad, Mr G. D. Jones, "er rid ale. Datganwyd unawdau gan Mri. V. Morgan, Penygraig; D. Hughes, Treher- b Thomas Morgan, Cymmer; Geo. New-' bi,, Gelli; a Lewis Lloyd, Porth. Yn ys- tod yflwyhiad cadwyn aur i Supt. Thomas, a gw df-dlws arian i Mrs Thomas, penod- wyd Mr Isaac Davies yn gadeirydd. Caf- wyd geiriau priodol a chalonogol iawn yn .1 el t! niglyn a throsglwyddiad y rhoddion gan y llywydd, Mr William Powell, Ystrad, sef agent hynaf y Rhondd.a. Fawr; a Mr D. G. Jones, agent hynaf y Rhondda Fach; a Mr Thomas Jones, Cwmparc. Plethwyd geir- iau carecliig i'r amgylchiad hefyd mewn barddoniaeth, a daolchodd Mr Thomas ar ei ran ei hun a Mrs Thomas, am amlygiad mor barchus o'ui teimladau da tuag atynt. Cyf- eiriodd Mri. Thomas Davies, ac ereill, at y cysylltiad hapus sy'n bodoli rhyngddynt fel swyddogion ac at ereiB. Chwareuwyd y berdoneg gan Mr Evans, Porth. Yn ystod yr hwyr mwynhawyd ciniaw rag- orol yn nghyd, a chawn fod y danteithion yn rhai blasus, ac wedi, eu gosod gyda chwaeth dderbyniol iawn ar y bynrddau gan. Miss Newton a'i chynorthwy-,A;y,r. Ar gynygiad Mr John Isaac, Clydach Vale, ac eiliad Mr T. W. Mason, Treorci, p-asiwyd pleidlais o ddiolchgarw-ch i Miss Newton am barotoi 1 mor helaeth a siriol ar gyfer yr wy] Synyddc) hon. Cynygiwyd pleidlais o ddiolchgarwch (i'r cadekydc a'r perdonydd ar ddymuniad Mr Davies, a chytnerad-wywyd. ef yn wresog. Yr oedd y cyfarfod hv/rt. 0 dan nawddogaeth swyddogion rhanbarth y Porth, ac a berthyn- | ant i'r gym (lei th,as a. enwyd uchod. Ym- dd'engvs fod llwyddiant airtlwg yn dilyn eu gweithgaxweh. ro:

NODION MIN Y FFCRDD. -ù-- GAN Eos HAFOD. Nos lau diweddaf, traddodwyd darlith yn nghapel Bryn Seion, Gelli, gan y Parch. D. • Gwenffrwd Evans, y gweinsdog. Dewisodd Mr Evans yn destyn, "Adgofion am dri o Gewri'r Pwlpud," sef Proffesv. r Morgan, Caerfyrddin; Parchn. John Williams, Cas- telnewydd Fmlyn; a Kilsby Jones, LIan- wrtyd. Dywedir fod hon yn un o'r darlith- iau goreu a draddodwyd yn y cylcboend hyn erioed. Llywyddwyd gan Mr D. H. Rich- ards, M.E., Gelli; a chanwyd, fiC Rh^'wch i mi bregeth Gymraeg," gan Mr William Davies (Eos y Ton). Datganwyd "Hen WIad fy Nhadau" i ddiweddu, y rade'rydd yn canu yr unawd. --00-- Yr ydym yn dc-,all fod ehv y ddarlith hon i gael ei roddi Mrs, Fees., gweddw y diwedd- ar Mr Rees Rees, tanwr tandd?,-earol yn nglofa y Gelli. Cafodd ei d-'iw^rld dro yn or yn. y gwaith uchod, ac yn herwydd diffyg ystyriaeth ar y pryd o'r rheoi Kf ei ran, nid yw ei weddw mewn xlordd i ddisgwyl iawn- dal. Gadawodd wyth o Idant i alaru ei galled ac mae y ffaith fod cynifer o honynt gan eu mara i ofalu am danynt wedi achosi cyffro a, chydymdeimtad cyffredinol. Brodor o Lianybie oedd yr yinadawedii? Rees Rees. Cawn y bydd i gynyrch arianol y ddaxlith gyrhaedd rhwng ^45 a ^50. GweIir felly y bydd y swm yn un anrhydeddus; ac wedi ei gasglu i leddfu teimladau drylliog mam a'i hamddifaid. --0- Ar gynvgiad y llywydd, pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r Parch. D. Gwenffrwd Evans am ddarlithio yn rhad at achos mor deilwng. Llanwyd y cylch o ysgrifenydd gan Mr Wm. Stephen, Hillside Terrace; a Mr T. James, Penybanc, oedd y trysor- ydd. Profa yr uchod mor agos y gall am- gylchiad cyfyng cymydog fyn'd at galon y Cymro ac ereill. --0- Cawn fod Mr a Mis Evan Morgan, Peny- lan, Ystrad, Rhondda, yn wael iawn eu hiechyd. Mae Mrs Morgan wedi bod vn gaeth. i'w gwely er's agos i bum) mis. Maey dolur wedi effeithio ar ei chlyw" a'i golygon. i Y dydd o'r blaen cymerwyd Mr Morgan yn wael, a hyny yn sydyn, gan y bronchitis. Gwelodd ei .32 mhvydd oed ar.y 4ydd cyf., ac mae Mrs Morgan yn 80 oddiar Gorphcnaf diweddaf. Maent yn Gymreigaidd eu ffyrdd, yn feddianol ar gyfoeth, ac ar adna- byddiaeth eang yn mhell ac agos. _01- Ystyr manod yw man eira, Yn ystod y gauaf h wn yr ydym wedi cael peth felly. Modd bynag, dydd Sadwrn diweddaf, caw- som brofi golygfa lawer mwy rhamantus, gan y gwelid copa.u ein mynyddoedd, llech- weddau, glenydd, a doiydd, wedi eu gwisgo a mantell o eira. Prin y gallesid gweled gwyrddlesni y dail, gan fod halen y ddaear yn drwehus amynt. -0-- Yn nghapel Zion, perthynal i'r Bedydd- i wvr Seisnig, Pentre, cyfarfyddodd dirwest- wyr yn fyddin gref o wahanol ardaloedd er clywed y Parch. E. W. Davies, Ton, yn tra- ddodi pregeth arbenig i'w clywed igaetn ar iwyrymwrthodiad. Clywais fod y cyfarfod yn un liinyr argyhoeddiadol. --0-- Dydd Mawrth, Chwefror 4ydd, bu farw y brawd adnabyddus John Hancocke, Gelli Crossing. Tarawyd ef yn wael iaini y diwmod blaenorol, ac ni pharhaolfl i an- a,dlu am lawer o oriau wedi hyny. Glynodd | w\k:\ yr ahvedigaeth o ffynellydd (flueman) yn nglofa Bodringallt am faith flwyddi. Daearwyd ei weddillion y dydd Gwener can- lynol nghJaddfa gyhoeddus Treorci. Hawdd deal! fod i'w goffawdwnneth. barch, gan fod nifer fawr o'i gydweithwyr a'i gym- ydogion yn mhlith y rhai oedd yn bresenol. -0- Mae y delyn yn derbyn sylw- neillduol ar*i hyn o bryd. Clywaf fod gan Air Richard Price, GeHi, rai efryd,vyr ar yr offeryn an- | wy] hwn, ac mate esreill yn awyddus i ragcri yn yr un cyfeiriad. Cawn mai y 'Per Alaw' sydd i'w chwareu am wobr yn yr Eisteddfod Genedlaetiiol nesaf. Mae un o efrydwyr Mr Price yn bwriadu cystadlu. -I fyny a'r delyn, y Ddraig Goch, a'r Geninem ¡ Mae y cyfeillion cainlynol yn wael eu hiech Morgan John, Ton, a Dafydd Rees, Pleasant Vie\v, Pentre. Maent yn flaenoriaid o eglwys Fethodistaidd Jeru- salem, Ton. Diacon arall sydd gaeth i'w breswylfod drwy waeledd iechyd vw Mr j Thomas James, Dyffryn, Ystrad. Mae y brodyr hyn yn rhai galluog yn eu gwybod-1 aeth o'r Y sgrythyr 1211 a ehyfeiriadau ere ill, ac yn adnabyddus 1 gylch rnavT o gyfeiinon. -0- Yn Festri Bethel, M.C., Ystrad, nos, FeTcher, Chwefror Sed, traddodwyd anarchiad wnaeth mawr foddloni cynulfed parchus gan y Parch. Thomas Lloyd, gwein- idog yr eglwya uchod Yn absenoldeb Nathan Wyn, llywyddwyd gan Mr Thomas Williams, amaethdy Tyntyla. Coiieidio(.jd Mr Lloyd yn destyn hanes bywyd y diwedd- ar Barch John Jones, Llaaedi. Trefnodd y ffeithiau yn naturiol, a chawsant afael ar galonau y gwrandawyr. Cafwyd geiriau i ganlyn gan y Parchn. Anthony Williams,! Nebo j T. D. Jones, Bodringallt; Mri. Jas. James, ac Edwaird Morgan. --Q> Golyga T.C. Trefnyddion Calfinaidd; M.C., Methcdistiaid Calfinaidd; \V, Wesley- aad; 13., "Bedyddwyr; A, Aimibynwyr. Gof- ynwyd genyf egluro rhai o'r talfyriadau ucl»- od. Maent yn ateb pwrpas amserol yn fyn- ych, a hyny yw y rheswm penaf dros eu defnyddio. -0-- Dy dd Mawrth, Chwefror 4yd,d, wedi hir gystudd, bu farw y Parch. T. Teirionydd; Davies, Ynysybwl, yn ei breswylfod. Tua deugain mlyTiedd yn ol ordeiniwyd ef yn nghapel Bedyddwyr Cymreág, Cwmaman. Aberdar. G wasanaethodd yn nglyn ag eg- lwys y Tabernacl, perthynol i'r Bed. SeltsnTTr, Ystra.d, Rhondda, yn ystod y blynyddau Gi- weddaf. Dywedwyd wrthyf lawer gwait. ei fod yn bregethwr galluog iawn. -0-- Yn ysgoldy perthynol i Eglwys Sant loan, Ton, nos lau diweddaf. cynaliwyd cyfarfod dyddorol o dan lywycdiaeth yr o'ffeiriad. f Parch. J. Raymond. Dsthhvyd yn briod- ol agoriad y t>erdoneg newydd at wasanaeth cyfarfodydd yr ystafell. Cafwyd amryw- iaeth derbyniol ar y delyn gan Mr R. Price, Gelli. GorJanwyd yr ystafell ar yr achlysmv gan rai oedd awyddus i fwynhau y gweitb- xediadau. -)- Dydd J.l ('rdeer diweddaf, selydlwyd Mr V7. S. Evans, diweddar efrydyckl o Coleg Bedyddwyr Ban-rcr, yn weinsdog ar egTwys Fedyddiedig Seisnig ourit Carmel, Caer- ffilj, LIa.nv.yd y gadair gan Mr George- Hill, a gwasanaethwyd ?."n J P-rchn. E. W. Davies, Ton: Ja-nes Bailey, Caerdvdd. Yr oedd amryw o weiinidegion ereill yn bresen- ol. Mab ydyw Mr Fvans fr dhve^ldar Barch. George Evans, Ton. Mae Mrs. Evans a'i pMint ereill yn byw yn Stanley rd. Rhod4gyd amrv.v o lyfrau gwerthfawr yn rhodd fr gweinidog ieuanc gan eglwys Hebron, Ton. Yma yr aelodcdd gyntaf, a gwasanaethodd ei dad fel gweinidog i'T eg- lwys olaf a i-r-■ y\ am faith gyfn.d. Cysylltodd y Parch. T. D. Jones ei hun fel gweinidog sefydlog eglwys Bodringallt bwyddyn ?r mis hWll. Oddiar hyny mae wedi gwas'-na-'VLn mewn angladdau pump ar- hugain o bersonau (y m-wyafrif o honynt yn blant) oedd yn dal perthynas a'i eglwys. Clywaf ganmo^.iaeth iddo fel pregeth\rr syl. weddol, a bui^iil llafurus iawn. Mae gal- v.'adau mynych am ei wasanaeth mewn I!$- oedd ereill Nos Sadw rn V-u farw Mr D. Rees, post- feistr, Ystrad, Rhondda, yn ei breswylfod, wedi tua mis o gystudd. Daeth o fod yn gynorthwywr irn«-n maelfa i lanw y cylch- oed'd pwysig o fferyllydd a ehyfferiwr. M eddai ar alluoedd dysglaer, a chofleidiodd ddiwydn^ydcl a phenderfyniad. Cefais y pleser o'j' wrando yn rhoi hanes ei gvnydd yn y cyfeiriadau h- n. Vab ydoedd i'r di- weddar Mr Cbadiah Rees, Ystrad, ac yr oedd ef iel ei fab talentog, yn adnaÜyddus iawn yn y cylchoedd yms. Gwelodd Mr Rees, 44 o flwyddi, ac mae wedi gadael rnam weddw, g-^vrajg, ac amryw o blant i ddwys hiraethu ar ei ol. Cleddir ef dvdd laa (Cha^efror 13eg) yn Llethrddu, Trealaw. Yi» ei fcjwolaeth symudir un arall o breswvlwyr mynweso1 plwyf Ystradyfodwg. -:0:

CYNGHOR CELF A LLAFUR ABERDAR. Nos lau diweddat, yn y Cardiff Castte Coffee Hotel, cynaliwyd cyfarfod cwiTredia- °'r Cynghor uchod, pryd yr oedd \n bres- 61101 gynrychiolaeth lawn a "lluosog o;r hoi adraaau cysylltiedag. Cvmenvyd y gadair gan j llywydd newydd am y flw'yddyn ddy- fodol, sef Mr John Davies. yr hwn a agorodb y cyfarfod gvaag anerchiad brwdfrvdig ft ph\\Trpasc>L Yr oedd hefyd yn bresenol D. Phillips, is-lywydd; J. Watkins, Augustus Davies, J. Prowle a S. Hawkins, cynryck- iolwyr llafur ar y gwahanol fyrddau lleot DarHenwyd cofnxlion y cyfarfod diweddaf y rhai a gadarnhawyd. Darllenwwd gohel>- iaethau oddiwrth ddau aelod Seneddoi v fwr- deiadref, Meistri Keir Hardie a D. A. Thomas. Pendexfynwvd gwneyd vmdredfc gael gan holl weithwyr y gelfvddyd adeiladto (builcfirig trade) i sefydlu undeb, ac i ynt. uno a r Cynghor. Y mae yn resyn meddwf (er fod ein cymwchiolwyr Ilafur we^ Ihvyddo i gael gan fivrdd y Gwareheidwai. i c sod hawdiau undebau Ilafur yn eu cytuat- behau gweithfaol) nad ydyw v gweithwyr me*vn undeb; ac felly yn methu manteisio dnyy y gwelHant. Dihunwch o'ch cysgai- rv.ydfcd rpi.rj seiri coed a meini yn Aberdad P endexfynwyd f d y Cynghor yn oefnogi y8 urng yr Insurajve Agents byny ag svdd va Eelodau o'r uadeb, "a-c adda\v peidO rhoddi enwau i neb oddiea'i'r iddynt ddangoa yn foddhaol eu I>od ^.ti a elcl -a o Undeb yr Agents. Ystyriwvd mater y Barbwr ya Ov-mbacfr, a gofynwyd i'r ysgrifen^dd- ohebp aV cyfnw. Penderfynwyd ein bod fcl Cynghor yin gwneyd ymdrech i gael cyw- rychxola;3th uniongyrchol ar Fwrdd Llvwo^r- aethiad Lleol—Y-sgoi y Sir (County SchtMA ac fod i'r ysgnfenyild geisio pob gv.ybol- aeth yn nghyich y matefr drwy ysgrif enu at y Cynghor SiroJ. y styri wy:1 y priodoldeb o gynyg ethol cvw rych>>lv,-vr Ilafur uniongyrchol yn yr ethol- &d nesaf rr Cynghor Dosbarthol, a phelt- derf-.xrvvyd yn gadamhaoL Hefyd, gw boddir yr holl adranau i benderfynm pa gall dosran (ward) yr ydym i gynyg, ac i emtl peTsonau, fel v gellir cyfhvvno y personaM hyny, i-e-u cymeradwyo i bneswylwwT a gwcida- "wyr y gwahanol ddcrsranau. Dymunlr am i'r penderfyr iad hyn gael eu hanion yn ó1 i gyfarfod neiildnol o'r Cvnghor a gyneJir gy TTos lau, wythnos i'r nesaf, yr sofed cyfisot Yni nesaf, cymerwyd ymddiswyddiad yw ysgrifenydd, yr h wn a roddodd, fel rhe^vM <fi ymddiswyddiad, ei fod yn analluog$ wneyd cyfiawnder a'r swydd o herwvdi ffaefedd coifforol. Addawrodd yn gare<%g i gynorthwyo yr ysgrifenydd cofnodol » wneyd gwaith y Cynghor, hyd nes v pexvodff ar berson arall i gymeryd ei le. Gofynir fi adranau eto 1 gynyg enwau personau i laww y S'wydd hon. Derbyniwyd achvyniadau -O wahano? fanau o'r doebarth yn ngydch y •r>i, a;r lltcoly.ldj a'r Dwfr, pa raa a drosglwyddir yn y modd arferol i'r Cvnghf* Dosbarthol. Yr oedd y cyfarfod yn llwydS- Sanns jn mhob ystyr, ac yn adlewyrchu cla ai' y corph o weitiiwyr sydd yn cyfansodiflj y Cynghor. -3:11

DOSBARTH Y GLO CAREG. -0-- Adran y Tarrwyr. -'()-- (At Otygydd y "Darian.") --0- Dytnunaf genych gael gofod fechan e& aewyddiadur i hysbysu fy nghydvv-eithwyrj)! cynaliuyd cyfarfcd o'r Gymdeithas uchoif yn Mackworth Hotel, Abertaw-e, nos Sadwrn dmeddaf, yr 8fed cyfisoi. Fe ddaeth Ikt- aws yn nghyd o gano) y Dosbarth, a'r pen isaf.) ond ni welwyd llawer o'r pen uchaf. Nis gwn beth oedd y rhwystrau oedd aT eu fforcld i roddi eu presenoldeb, os nad ydynt wedi cyihaedd pinacl uchaf a mean y Gym- deithas, neu ynte maent wedi rhagflaeau. sef ra-d rhyw welliamt yn eu hamgylchiadfc? arianolyn fwy na ryw ran arall o'r Dosbart? yn debyg fd mae y mydd mawr wedi gaej, ac wedi troi i fanol nes y bvddo'r Dosbarfiti yn dod yn gydradd, a hwynt mewn sefyHEa arianoL Cofiwch, gydweithu r. mai atnetin arianol yn unig sydd mewn golwg ^an y Gymdeithas uchüd. O! na, mae eiii-au arnom i wella ein hamgylehiadau mewn rhagox nag un 37styr, a charwn yn fawr i wtd'd afradloniad c b, b rh- n ':r D^bartft ya dychwelyd yn 01 i dy eu tad am unwailfc eto. Gwn y buasai ya dda gan lawer o bon- och i fod yn y cyfarfod nos Sadw rn diwredii- af. Yr oedd .yn fwyniant radon I fod Nma. Gobeithio v caiff v Gytndeith nerth i hat- hau felly, ac yna fe dda w yr estronia.'d gar- tref, a chawn bresenoldeb pawb o ddechretfr cyfarfod i'w ddiwedd. Nid un vn codi yn awr ac eilwaith, ac allan a,, et .:t r\-w fusnes sydd ganddo yn y shop hyn a'r shop aralf, a gadael gwaith y cyfarfod i b.w so ar ysgwydi- au ihjnv ychydiic. M'?c'n amh'g j wreled nad ydyw dynion o'r nrJtur yna ddim yn cychwyn o gartref a'u meddyliau ar wairh y cyfarfod, rc ni welir hwynt yno os na fydd'-nt a rhyw neges o'r dre i fyn'd gartref. Carwn yn fawr i we I'd mwy o undeb yn em plith. Ter- fynaf yn awr, gan obeithio v cawn welliant cyffredinol yn y dyfodol.

-0: Pan y dywedw?yd with I aril Russell mai defihniad rhacorol o ddiareb ydoedd' yr eiddo ef, sef "SvrtwyT un, doeth-neb llawtr- oedd", a ddywed odd ybu?sni yn xa'^h iawn gr?nddo pe buasai we-Ii galiu meddwl^ cMfiniad hwnw o gyfrinach fa secret). "Rhyw- beth i un—digon 1 d^au—dim i dri," awdwr pa un ni* gwyddai, pwy ydoedd. --{)-- IkT Ccates yn Chwareu Hamlet yn "To Shakespeare's name Pull off your hats; For Garrkdds fame Pull off yorjr coats." -0-- Ar Ajglwjdd Suffield yn Adeiladu Eglwys Thorpe. Uln pious and impious labours, SufSeld, like water, keeps his level; And having •cheated all his neighbours, Now builds a church to cheat the devr, --<>