Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

Advertising

| FRIENDLY SO TETIE3 ACT,…

NidAmddffyn, Gore TARIAN ond…

—()— I Y MEIRCH RHYFEL,

-0---Y GWLADFAWYR CYMREI

YR EGLWYS SEFYDLEDIC YN NGHYMRU.

News
Cite
Share

YR EGLWYS SEFYDLEDIC YN NGHYMRU. o: Yn Nhy y Cyffredin, nos Fawrth, cafwyd dadl ar Ddiadsefydliadj a DadwaddoJiad yr Eglwys Sefydliedig yn Nghymru, a'r pender- fyniad gafodidi ei gynyg gam Mr Wm. Jones, yr aelod dros Arfon>. Profockl y gwr adua- byddus hwn, dlrwy yr araeth ard-dearchog a draddododd; y noson bono, ei fod: yn feistr ar >eii; bwnc, heb son am fod yn un. o areith- wyr blaeoaf y gemedl. Achwyindx nad yw llais y bameddmr hwn i'w glywed! yn ddigon ami o few-a muriau Llys Sant Stephan. Gan nad yw efe yn ymafiydl mewn pynciau na fedir eu traf ad, a chant ei fod yn debyg i bob siarad!w:r gwir fa.wr arall, ei, arfer yw peidio gwthdo ed hUB i'r godwg yn rhy ami, fIll debyg fel y gwna llawer aelod sydd am wnteyd! enN iddo e- hun fel gwleidyddwr neu wladweinyld. Yn ei atraeth, nos Fawrth, d'ywedaii Mr Jones mai i Ymneiliduaeth yr oedd CymrUJ i dliliolch am north a chyfeiriadi ei bywyd cenedlaethol, ac nad oedd dy I an wad yr Eglwys Sefydlieclig yn gogwyddo dim i'r cyf- eiriad; hwrln*w. Darlu iddo. ddangos, drwy ffeithiau amlwg, nad, oedd Eglwys Loegr yn Nghymru yn cyfarfod ag atigenion a dy- hieadia.u y Genedl Gymreig, ac fod mneidl- duaeth ar gynydd helaeih yn y Dywysog- aeth, ac wedi gwiieyrl ei rhan yn sylv Idol at godi a, chadw y gene 11 yn., deilwng o gred ac athrawiaethau y tadau Cristionogol a nbei. N asaint gymaiint dros, lwyddiant, rhyddid, a chrefyddolder presenol y wlad. Dangos- odd Mr Jones sefyllfa, resymus yr Eglwys Sefyidlediig yn Nghymru, yn ol tystiolaeth Dr. Erasmus, mewn. llyfr a elwid, "A view of the state of religion) in the Diocese of St. David," yr hwtm a, ysgrifenwyxi agos i 100 mlynedd ar ol ymwelia,di Dr. BaåJv, fod er eglwysi ym <la<lfei.i io, ac mad oeddynt yn gwasan lelhu i ddim! oml "bad yn clrigfan.au unig, i dJdiallhiuamodi a, chigfraim." Wrth adrodid~a,m. 'Esgobaeth, Bangor yn 1623, diy- wed:ai Dr. Lewis Baiiy: "Nid; oes ptretgethu byth yma. Ni chafwy-1 orrl dwy neu dadr o bregethau yn ystod uddeg mis." Wedi hyny, aeth Mr Jcnes. yh mlaen i ddangos cynydd a chodiad, Ymneiliduaeth. Yr oedd y cyfnod rhwnrg, 1800 a, 1830 yn un o ddhvygiadi mawr yn Nghymru; cymeroddi enciliad! ma.wr le o'r Eglwys, cyffelyb i'r en- ciliad yn Ysgoitland. Aderiladwyd capeli ax hyd y wlad, ar y bryniau, ac yn. y dyffrymdir, a thra nad oedd. yna ax ddiechreu y gaorif ond tua 490 gapeli YmneiHduol yn Nghym- ru, yr oedd, viia ar ei, dSwedd agos i 4,000 wedi cael eu hadeiladu gan ybobl eu hun- ain. Yn y ffordd. bom, aieth Mr Jontes yn mlaen i ddamgas y cynydd yn llenyddiaeth yr enwadau, etc., a dygodd: brofioll amlwg gerbron, i ddangos fod: yx Eglwys Sefydledig yn Nghymru) wedi methu yn ei bsmcan gyfarfoid ag angenicn a dyheada-u y Genedl Gymreig. Y mwyafrif pi erbyn Mr Joraes- ydioedd 41. Pan ystyrir fod y Llywodraerth, trwy yr Ys- 'f e,n v(1 grifenydd Cnrtrefol, wedi gnsod ei hun mewni gwrthwynebiad i'r pen-derfyma.?, ac fod ei mwyafrif cyffredinol hi gymaint dadr gw aith a'r un a gafodd hi y noson bono, fe ddealla y darllenydd- fod cyfeillion Cymru we4^ srweithio yn ardderchog rrsewn gwirio-n- edd. rY ma& t»^ser genyin feddwl i'r Bladd Ryddfrydol g' ei hur '> am «nwai-th, oblegyd yr oedd pob adr.4 c ^ond yn hollol lu unfrv-dol o blaid Dadsefydiu a yr Eglwys, Sefydledig yn Nghymru. ma^ yn wybvddiiis ar bwnc y rhyfei anffodus [0, vna wa.hami:aethau (Ili-faivr yn bodoli vn y rb0n.ga.11 Rhyddfryxk>l, ond ar gwestiwns Eg- lwys Loegr ymdden.gys ond un, a. gobeithi wn y gwie-1 Syr Henry CampbeTl-Bainnerma n, fel bla.e11:0tr y blaid hyny. Nid oes dim yn sicr sydd yn rhoddi mwy o fockHcnrwydd i'r •wiad 148, gweled fod: y Blaid Ryddfrydol, gan nad beth eill ei diffygictii fod, yn unol ac un- fryd unfam ax gwestiwn Dadgysyll tiad. Yr oedd rhaiii o'r atelo^laui Toriacidd yn agor eu Ilygaid1 pan ddywedai Mr Jones nad oed,di y fath beth ag "Eglwys Gymreig" neu "Eglwys Cymru" yn bodoli; eithr "Eglwys Loegr yn Nghymru" ydoledd; ac felly yn "Rstro-nes" yn ystyr llawnaf y gair. Yr oedd Cymru weda yanneilMuo oddiwrth Eglwys Loegt. Os cymerir Cymru yn gyffredinol, nis gallwn lad: na dweydl ed bod" yn hollol An- nghydfTurfioI ac YmneilkluoL Y mae y Cymry yn nod^eddg am, fod yn bleidio] i'r egwyddor wirfoddol o gairio yn mia,eil, eu crefydd, ac yn d<kl laxll dvma. ein: gogoniant mawrr fel cenedl. Nid rhan na chyfran o'r genedl sydiJ yn gofyn am Ddatgysyllbiad, ond1 oenedl gyfan ac unfrydol. A dyma. up r o'r arwyddioni sicraf fod1 gobadth amlwg am fudfdugoliaeth yn y man. Y ma.e y cri alll dano wedi ei hir godi o Ben Caergybi i Ben Caerdydd, ac o Dydidiewi i Lan Andxas. CeTsiai Esgob Idanelwy ddweyd fod y cri am Ddatgysydltiad wedi maxw Ar ba sail, mis gwyddom. A ydyw efe mewn safle i aliu dwieyd beth j'W gwir deimlad Cymru ? Ní a hyderwn y clywir ein cri yn gynt nag y proffwyddr, ac y dieuwn i fwynhau yn dry- hvyr yr egHyddorion rhyddfrydig a gwirfodd- ol ag. yr ydym wedti bod cyhyd yn ymladd am danynt, ac aim. y rhai y safodd ein tadau o'n blaen mor ddewr drostynt. -:0:

PERFFORMIAD O'R 'PRODIGAL…

----:0:------LLANG'EINOR.