Tarian Y Gweithiwr

HWNT AC YMA. -()-- Beth yw'r 'move' yn y siop glebran yn figlyn a'r Ysgolion Byrddol, wys ? Yr oedd- wn i, bob amser yn edrych ar yr ysgolion hyn th ekkto i'r bobl, ac yn cael eu rheold. gan y bobl trwy eu cynrychiolwyr. Oes dim tiadi na eJlir eu diwygio mewn llawer modd, nid ydynt wedi cyrhaedd perffeithrwydd o gryni bellder. Eto i gyd, nidi wyf yn gweled bod eisienii myn'd a'r awduiKlfod o eu ddwylaw o gwbl, os mail hyny yw amcan y siop. -0- Yr wyf yn credu bodi gormodJ 01 unochredd gan mwyairif y clebrwyr ar ysgolion yr, eglwysii; ma.ent byth a, heiyd) a'u bysedd. yn ilygaid yr Ysgolion! Byrddbl. Paham, nis gwn. Os oes. unrhyw sect o grefyddwyr am gynal ysgolion ididynt hwy eu. hunain ar mwyn dtysgu eu hiegwyddoriion i'r .plant a'u myny chant, yn enw pob daioni, gadawer idd- ynt i wneydl hyny; ond ar bob cyfrif gadawer iddynit i ddwyn y gost eR1\ human hefyd. --0. Mae -yr Bglwyswyr am gynaJ ysgolion i ddysgu eu hegwydkiorion hwy; pob peth yn dda, as ydynt yn hoff ot fiwsig talent am dano. 05 oes rhai o'r 'Enwadau ereill, m-egis y Bedyddwyr, y Miethodistiaidi, yr Annibynwyr, a'r Wesleaid, am gynal ysgoi- ion iddfynt hwythau eu hunain, gadawer idd- ynt i wneyd felly, a gadiaiwer iddynt hefyd i ddawnsio i'r miwsig a chwareuir ganddynt. With hyny ni fydldi genym ddim i ddweydl yn -?u herbyn. Ondi os yw y Llywodraeth yn myn'dl i gyfranu at gynal un o honynt, dylas- ai gyfranu tuag at yr oil. Felly, er mwyn cadw y werin yn f odd lawn, y peth goreu yw peidio cyfranu tuag at yr un o honynt. .¡ Yr wyf yn credu mewn dlarllent y Beibl yn yr ysgol ioni dyddiol, ac yn dyfod fwy dros hyny o hyd. Yr wyf hefyd yn credu mewn egliurebau syml mewn hamesiaeth amo hef- yd) ond yr wyf am i'r egwyddorion a ddlysgir ynddo i gael llonydd yn yr ysgol. Gadawetr hyny i'r Ysgolion Sabbothol; a phan ddaw y plant i oed a, synwyr, bydd yr hyn a didysg- wyd ganddynt yn yr ysgolion dyddiol yn help iddynt i ffurfio eu barn eu hum -0-- Clywch! Clywch!! Clywch! Mate son, am heddwch yn y gwynt! Mae'r 'fever' wedi gostwng o'r "War heat" o'r diwedkl; ac mae yni hen bryd hefyd, yn ol ein barn ni. Ond, beth nesaf? Mae yin bryd! diechreu gwneydi y 'counts' fyny. Faint sydd!, neu a' fydd ar golofnau y derbyniadau? a pha faint sydld ar ochr y taliadlau? Yr wyf rhywfodd yn meddwl bydd ochi v."t:ddöl1an i'y derbyIlf. iadaui; ond am yr ochr arall, beth ? Ondi os cy-merwn 'Micawber' iei safon, yr wyf yn credu mai y 'sum total' fydd "Poverty" a "Misery" ar ol cael y "balance sheet." --0-- Mae yn dfebyg y b-yftM yni rhaid talu yr hem 'score' rywbryd! neu gilydldL OndJ y pwnc mwyaf yw, pwy gaiff dalu ? Y gweith- iwr yn gyffredinol, wrth gwrs. "Pile it on; pile it on." Mae yn rhwym o dd'od amo. ef yn y diwedVi, neu dyna fel yr wyf fi yn gwel- edi petharot y rhan fynychaf beth bynag, o henv}tld d^ywiediwch bod' rhyw welliaintau wedi cymeryd Her yn yr ardal lie yr ydych yn byw, a, bod eisieu arian ar y Cynghor Phvyf ol i dalu am y gwelliantaai, nid oes dim iV wneydi and myn'd at berchenogion y tai drwy y trethi er cael yr arian. "So far, so good," ondnid yw y mater yn gorphwys yn y fan hono, o, herwydidl daw perchenogion y tai y deiliaid, a dywedant fod! y trethi wedi codi yn rhyfedd, ac nid yw y tai yn taJu ffordd o gwbl; am hyny, mae )I'll! rhaid1 codi y rhent, a dyna'r ffynon wedi ei chyrhaedd. Yr un fath wneir pan bydd yr "Income Tax" yn codi. Paham naj eir i'r mor weithiau ac nid. i'r ffynonau byth ac yn dragywydd ? Eto i gyid, mae yn rhaid dweyd fod y gweithwyr wedi bod a Haw gref yn union- gyrchol mewn dwyn rhyfel De AfFriea o am- gylch, a hyny drwy etholi rhai sydd yn hoff ganddynt ryfel i'w cynrychioli yn y Senedd. Ond, diolch i'r Cymrry, nid ydiynt hwy yn drwm yn y camweddi hw^n, o herwydd-yr yd- yin ni yn. Nghymru yn weddol lan, o ran Tori- aid i'n cynrychioli. Er hyny i gyd, gosodir Gweithwyr Cymru i gario rhan o'r baich fel pe byddent mior euog a'r Saesoni --0-- Ac heb son am dalu y 'score,' beth a wneir o'r tiriogaethau newyddion yn Ne Affrica, fel eu gelwir ar ol gorphen ymladd ? Dyna gwestiwn yr wyf yn methu yn deg, a'i ddealL 1, Nid wyf yn ddigon o Dori i gymerydi y wlad yn hollol o awdjurdod y Boeriaaidi, ac nid wyf j yin ddigon o "Socialist" i adael i'r Boeriaid I i gael yr awdxirdocl yn ol yn Uwyr i'w dlwylaw eu hunain ychwaith. Ond yn sicr yr wyf yn credu y dylasem gyfarföd mewn man canol a hwynt, a gaidtael iddynt i gael rhyw fath o 'Home Rulle/ a bod yn ddarostyngedig i Brydain Fawr. "Half shares," onide? -0-- Mae cynllun: o'r fath yna yn gweithio yn ardderchog yn Awistralia a Chanada, a pha- ham nad all weithio cystal yn Affrica. Ac os na wneir rhywbeth tebyg, gellir mentro dweyd mai "Second: Ireland" fydidi y Trans- I vaal am flynyddau lawer-nythle grwgnach- i wydd ac annheyrnagawrch; ac yn wir, mae yn rhaid dweyd ei bod yn anihawdd digymod a'r fFaith o gael "pull down" o fod yn feastr i fod yn fath o wtas bach hefyd. --0-- Carwn yn fawr i weled: holl diriogaethau Pryd'ain yn cael math o "Home Rule" idd- ynt eu hunain, ac yn mhlith llieoedd ereill, hen: Gymru fechan. With hyny, byddai angenion y bobl yn cael eu cWTdd i'r dim. Nid! yr un angen sydd ar bob gwlad. Nid yr un peth bob amser sydd yn eisieu yn Lloogr ag sydd eisieu yn Nghymru, ac yn sicr nid yr turn yw angenion Awstralia, a Chanada, ac Affrica, a'r wlad hon. Yr wyf yn ddigon boddlon i Lloegri i fod, yn "Head Quarters" yn y prif bethau; a hoffwn yn fawr i wieled yr Yme'rodraeth Brydeinig yn fath 0' siop "Go-operative" fawr. Pob peth I droi yn elw i'r werinyn gyffredinol, ac nid i'r "select few." -0-- Nid wyf yn hoffi bod yn hir-wyntog, ac am hyny ni ypgrifenaf ychwaneg yn awr. Dichon y dywedir fy mod dipyn yn anhrefnus yr yr hyn a ysgrifenais eisioes; ond cofier mai Hwnt ac Yma yw y penawd, ac mai an- nhrefn yw yr "order of the day." Bachah Diarth.

HEN ARFERION A DEFION CYMRU. -0- Beth ydym. wedi golli ? Pv\y a wyr ? Ni gawn syniad gweddol gyivij! am gytnewidiol- deb bywyd Cymreig NA-rtil ddal parthau gwledig Cymau yn ngwyneb y dyudiiau gynt. Mae pobpeth u dwyn hyn i gof—colofnau ein geiriaduron, lie y cyfarfyddwn a deg ,u o dermau nas. gwyr y to presenol fawr am eu hystyroin, a'r Calendar, lie y mae cymaint o eiriau dieithr erbyn hyn. Mae'r Nadolig a'r Calan weitbiaiui wedi eu dihatru o'u hen ddilladi. Nid oes pylgen am d'ri o'r glochi fo.re NadoJIg yn eglwys y phvyf, na.bnecwast Galan yn y ffarm draw. Nid a p: bl c.'ocioo a phlant oddiamgylch, i grynhoi. r ileui.gj gan guro wrth y dirws hwn a'r drws. arall, a dweyd1— "Rho'wch galenig yni galonog I ddfytoi gwan sy' heb un geiniog." Nid otes ond rhyw driugain mlynedd! er pan ganai Rees Jones, Pwilfiein, Ceredigion "Cewch ugaiin punt, bob d'imai goch, A dwy wydd1 dew o gafna.u'r moch, A dwy iar ynyd gribgoch, lan, A llwyth o lo i gaid\v'r tan." RhodJdE gejriau yn nigenau hen wrajg oi Lan, dyssul wrth goisio les newydd gan y meistr tir ar ei ffarm a wnai Amnon; ond pa, faint o blant y cym-ydogaethau hyny sydd ym deall y cyfeiiriadau heddyw? Daw'r Ystwyll, a Chalain) Mai, a Gwyl Awst, ond! ant heibio yn ddisylw. Pwy a ddywed faint y cyfnewidiad a barodd syrthiad castelli a mynachJogydd Cymru? Faint o'r hen fywyd a giliodd pan agorwyd y gweithiau haiarn a'r glo? faint gyda dygiad i mewn beirnianau i gydchoedci) amaiethyddol ? pie gwelitr yr hieiddel gam beddyw ond yn mhlith y ser? Pwy gc-fia werdi y ffarmwr yn symud ei dda comaog o'r givastatir i'r m^'fdkli yn yr haf a byw yn yr hafoxj ? Ychydig, mi gredaf, sy'n adwaen swn y fFiust a'r fuddai gnoc erbyn hyn. Prin yw yr amaethwyr yn Nyfeid: yn awr a ront dafodi buwch neu eidion a laddiant yn anxheg i arglwydd y tir. Pe codai'n hen famau o'u I bejidau credent taw creaduriaid 0 wlad arall fyddai merched yr oes hon. Mae y bais, a'r gwn bach, neu'r betgwn) ? Mae y siol wlan- I en, a'r whidl, a'r wlanen wen, a'r wlanen goch hono a barodd i liniau y Ffrancod yn Abergwaen guro yn nghyd? Mar wahanol y gvvisgwn i'n tadau a'u cotiau main, a'u brystys penlin, a'u soccasau. Mae hyd yn, nod y gegin wedi beimlo'r cyfnewidiad. Niid, ¡ oes seidi yn Nyfed a'r dysglau poitir ami, na simne lwfer yn holl Fro Morganwg—am a wn i. Mae'r peis wedi myn'd o'r golwg, gall, mae ychydig o gaws a wneir yn awr hyd nad yn Sir Aberteafi. Prin y gall saer gw lad heddyw wneyd easier i siglo newydd anedig-- ion pen pella Sir Gaerfyrddin. Mae'r car llwyau, a'r car bara, a'r gist halen, a'r phiolaM a'r trenswmau pren, ar, neu wedi, myndi all an. o'r ffasiwn, er a wnel Cymdeithas Di- wydlanau Cymru i'w hachub. Pie gwelir gwraig y ty yn crogi bwndeli o lysietiau dan y llofFt yn gyffeiriau rhag anwylderau dynoil drwy gydol y flwydjcljyn ? 'Dyw merch- ed Cymru heddyw dd:-n yn gwybod enwau'r Ilysiau a dyfent gynt yi yr ardd ac ar ochrau y ffynld, heb son am eu casglu. Mewn tradrlbdiad yn unig y ceir meth, oddigerth mewn ychydig iiawn o fanajut. Does dim son) am ddiod fain yn y De, na diod: griafol yn y Gogledd:. Diolch fod ambell i bryd) o gawl cenin yn aros i ginio, ac ambell i phiolaid a hono yn ail dwym i swper. Mae'r cawl ffwt, neu'r cawl pen. lletwad, wedi cilio am byth; ac y mae lie i ofni fodi y cawl llaeth, a'r uwd succan, a'r bwdran, a'r sopen, a'r sopas, yr uwdi rhynion, a'r bara, ceirch a gadwai yn ei flas am fisoedd, ar ddarfod am danynt. Ble yn: Nyfed y gwnieir torth ffwm fach, neu dorth blanc ? Oes son, tybed., am fwyd am- bor tua chymydogaeth Bronwydd, a phr>n- hwy,dle gan bobl Blaenpenal? Mae'r ambor wedi cael ei anfarwoli gan un o feirdd Cere- digion: "Bara haidd a maidd glas f A ges i 'mhlas Llwyneadfor; A chyn 'y mod i yn Blam-nant 'Roeddi arna'i whant bwyd ambor." Ychydig a wydd&nt y ffcxrdd yn awr i wneyd caseg fedi, neu goginio swper pen medi. 'Dyw dynion, ifainc ein dyddiau ni ddim yn dysgu lladd gwair na tharo, na'n merched, yn gallu dtwrn fedi a sidremo, na'n plant yn cario 'nghyd. Peirianau sydd yn lie dynion y dyddiau hyn, yn tori gwair, a 'sgaru'r 'stodau, a'i gyweirio a'i fwdwlu, a'i godi i'r das. Mae'r Cymro olaf a aeth o Ceredigion i gynhauaf Sir Henfiordd yn ei ifedd] er ys haner can' mlynedd. Nid oes neb yn myned i'r MynyddJ DUI i wlana yn awr, nac yn gwybod beth yw cribo, a rholio, a nyddiu a rhod fach. Pan ychwanegir un at y teuiu nid a ewrag- edd y gymydogafeth i "wel'd'" y fam a'r plent- yn, gan ddwyn anrhegion o de, a siwgr, a -dilla,d bach, neu botelaid o licwr. Pan bri- odo mab a merch, nid a'r ewythr i rityddaa, na'r gwahoddwr o amgylch i wawdd a galw'r pwython i mewn. Ddydd1 y briodns ni thyr- ir at dy'r ferch i'w hymofyn; ni bydd hithau yn rhedeg i gwato, ac nis dtelir hi gan ffrynd- iau'r gwr ifanc. Ciliodd y gwinten, a darfu y rhiedeg a'r gyru i'r eglwys, ac oddiyno yn ol i dy'r ferch. Mae'r neithior wedi myn'd. Gwelwyd rhyw eiliw gwan o honi yn: mhriodas "Tom" Ellis yn Aberystwyth; ond 'Hoedd yno na thable na difyrweh. Pan fo (^vmydog farw, ni wylir y corph fel cynt, ni chyneuir canwyllau, ac nis gosodir y marw dan ei gor- wys. Yn Sir Fon, efallai, y eeir y wyJnos berffeithiaf y dyddiau dirywiedig hyn-math o ieuad rhwng y cwrdd gweddi a'r "Irish I wake." Bu Dyfed a Morganwg yn ennno am eu Bfeirlau ond y mae y rhai hvn wedi tvnu ein cyrau at eu gilydd. Prin y mae ffair Lawr- ens, Cilgerran, a rfair Haf a ff Glangaua Castell Newydd, yn werth eu henwi a ych- ydig, mewn cymhariaeth, sy'n tyru frair Awst Caerfyrddin erbyn hvn. Mac fFdr y Waun yn Mo-rganwg yn £ y\vy~a dyna i gyd; end am ffair Llandaf, serch iddi gael oes hir I () chwe' rhan' mlynedd, .rhoddes v siapter eu traed ami, a hi a drengodd. Gobeithio fod "clepsant" y Bont, yn Mon, yn llewyrehus o hyd. Mae Elian wedi colli ei swyn, ac nid oes dew- iniaeth mwyach gan Wenfrewi—ont* i Bab- yddion. Daetb y Proffeswr Rhys o hyd, meddir, i ryw ff),mon tua Phenybontarogwy, flynyddau yn ol, lie y cyrchid gan yr ardalwyr clwyfus a'n iachad. Byddent yn baddo eu haelodi2i. dolurus a'r dIwfr, ac yna, crogent y carpiau ar hvyn cyfagos. Yr Ctedd y clytiau mor iluosog a r dail pan aeth y Proffeswr heibio. Gwelad'ii lygad craff ef fyd marw o'r tu ol i'r ffynon, a'r llwyn, a'r man gadachau. Tyrir i'r ffynhonau eto, end aid i ymgyng- hori a'r oraclau parthed caru, priodi a, byw. —W. Eilir Evans, yn y "Geninen" am. Ion- awr 7.

-:0:- Y CYNHWRF PRESENOL. Mr Golygydd,— Y mae loan wedi liefaru., merchedi Hero»Jr ias wedi cilio i'w Hochesa-u ne's elo'r yrstorom heibioi, gan adael i ereill mewn; llithiau hir- ion yn y newyddiadju-ron i waeddu "Croes- hoeliler Ef." G,-m, go,elioi fod' da.u. ddu yn gwneuthur un gwyn, ymgysura rhai o hon- ynt, ac ymlonydUiant yn wyneb y ffaith dyb- iedig, nad yw eglwysi a gweinadogion y Cym- ry yni waeth nag eiddo y S?,t:son. Beth yw hyny, tybedf, ond arwyclid o'u crediniaeth yn yr athrawiaeth baganaidd, fed dau d'.lrwg yn gwneuthur un da ? Yn rhinweddol felly, hona y gwadwyr wybodaeth eang-gvvybod- aeth o gyflwr yr etdwvs yn gy-ffrfdnnr; gyffredmol, fel y galwant at loam yrJJ ddeit. yfyd dYUll ei eiriau yn oL Y mae gotymon (demands) mor aJresymol, a, hyn wedi ym- ddangos yn ddiwoddar. Wei, oddieithr fod profion yn hollol i'r gwrthwyneb yn gyr- haeddadwy, gwell fyddai i'r gwadwyr ym- neillduo o'r maes, a rhoi heibio dwrdio a bygwth loan. Y mae hyny o wybodaeth a feddwyf am sefyllfa pethau yn y rhan fwyaf boblog o Gymru, byddedi ychydig neu lawyer, yn fy ngorfodi i gredkii fodl pethau gymaint o'u lie fel na'm p.argyhc.eddir i'r gwrthwyneb gan fil a mwy o wrthdystiadaiui o'r fath a. yrn- dd'angO'sasant yn y newyddiaduron yn ddi- weddar. Y mae'r swn bygwth a glywn o wahanol gyfeiriadau yn profi fed rhyw ys- bryd ooblaw Cristionogol yn teymissu. Y dieuog, onide, goronant eu dyoddefiad- au ag amynedd, a'r euog fel rheol fygythiant. Y cwestiwn: i'r eghvysi ydyw, "A yw yr afreol- eidd-dra yn ffynu? ac nid, a yw yn ffynu i radi'au mwy na mwy ?" A oes yfvvyr cryf- ion yn esgyn i bwlpudau, yn gweini wrth "Fwrdd yr Arglwyddl ac yn cyfranogi o'i Swpper ?; ac nid, a ydynt yn ugain- neu gant ? Nid rdyw fod y nifer yn ychydig mewn cym- hariaeth, yn cynawnhau dim ar y rhai fedd- ant aUui i, hawl i ddelio a hwynt. Dysga yr Ysgrythyr fod un enghraifft, un yn ormod. Ond, beth ddaw o ddysgyblaeth yn Nhy Ddmv, os yw pob cyhuddwr mewn achos, cyn cael ei brofi yn euotg oi ddwyn cam-dystiol- 1 aeth, i gael ei lyseiiwi yn "gyhuddwr y brodyr"; h.y., Satan? Pwy gwell nagwas i Satan feiddia. alw tyst yn "gyhuddwr y brodyr" cyn rhoddi cyfle iddo i gadarnhau ei dystiolaeth? Beth yw'r amcan mewn' gol-: wg trwy lysenvn felly, os nad cynyrchii rhag- fam yn yr eghvysi, ac yn narllenwyr y new- yddiaduron, etc., yn erbyn y tystion ? Ac os bydd1 y cyhuddedig yn wr 0 safle uchel, mewn pump achos 0 bob deg, oni cheir ael- odau yn dclSigon gwasaidd i ymddarostwng i i'r swydd wael. -nnheil,vng o hel pleidleis- iau yn ei ffafr, er mwyn troi y fantol yn or- byn dysgyblaeth? Ac wir, onid oes modd profi fod y cyhuddedigioDi eui hunain mewn rhai achosion wediqwnevrli hyn ? Yn mhellach, ddarllenydd, onid yw yr awydc1 angherddol fradychir mewn cynadleddau i. j ail godi i'r pwlpud bersonau wedi fwy nag: unwaith, ymdrochi yn ffosydd annuvvioldeb, yn arwyddo diffyg cydymdeimladi a dys- gyblaeth bur? Hefyd, onid yw y rhwyg-' iadau a'r ymraniadau a, fynych gymerant Ie, yn profi fod Cristionogion yn annghofio y 1 ffaith mai Corph Crist ydiyw yr eglwys, ac nid grisiau dyrchafiad neu gyfrwng mantais bersonol ? Pwy, a Christ yn llywodraethwr ei galon, gyda'r gradd lieiaf o wirfoddolrwydd, allai I gyfranu o'i ddvlamvad tuag at achosi rhwyg ac ymraniad yn nghymdeithas y saint, a, chyf- ranogi o'r teimlad buddugoliaethus a frad1- ycha rhai rhwygwyr adnabyddus ? Onid yw y rhwygiadatui mynych a glywn am dantynt yn eglur arwyddo fod. "hauwr yr efrau" yn cael gormod: c/i ffordd yn y "nefolion leoedd?" Fto, meddwni, oni-d mwy gweddus fyddai i I weinidogioni a chenadon ddangos cymaint a! hyny o barch i'r Efengyl, sef mynychu cyf- j arfodydd y Gymanfa neu'r Undeb, a hyny vn 1 brydlon, yn hytrach na, myned a,r ol y giniaw i balas Sir John, ac aros yno nes byddo'r cyf- arfod dlau wedi ei ddechreu, ac efallai drwy y prydnawn) ? Nidydpvrysgrifenyd;d),n,un o'r rhai a gydnabyddamt fod angen iddynt fyned i werthfa diodyddl meddHvol ar ach- lysuron o'r fath o gwbl. Ni charwn aw- grymu fod pethau yn waeth yn yr ystyron hyn, yn awr na deu-ugain mblynedd yp, ol, ond yn hytrach yn well. Yn well, o gymaint a bod genym lawer mwy o ragorolion ar gyf- artaledd yn weinidogion a diaconiaiå: a bod ieuenctyd yr eglwysi, bron yn ddieithriaid, yn llwyrymwrthodwyr. Wel, pa eisieu ach-1 wyn, ynte? 0 herwydd fod y goleuni wedi cynydd'u, gweithredoedd afreolus wedi dyfod i fwy o amlygrwydd (conspicuousness) llygad- wyr wedi lluosogi, a gwasanaethu dau Ar- glwydd wedi myneDi yn ffiaidd yn ngolwg y werin. Gwyddom oddiwrth liw a ffurf y. wyneb-pryd! a yw dyn yn ddyoddc "vdd o afu, aren, a. chylla felen ai peidio. Gwaded a wado, nid yw y cyhiuddiadau diweddar o Iymeitian ddvgwvd yn erbvn gweinidogion. di aconi aid" ac ereill, yn, hollol ddisail. Nid ydyw cyniweirwyr o dabrn, i dafarn, ac yn y dwedd o dafarn i dwlc yn hollol anadna- byddus. Dyga rhai o honynt eu profion yn eu gyddfau a'u talcenau gwaedliwiog, yn y llinellaju! cochion breision, y gwythieni ym- agoredig, y trwynau cochion chwyddedg, a'r llygaid pylion, y rhai ydynt arwvr'dion fod eu cyfansoddiadau yn Hawn rancr, a'r cancr hwnw yn profi fod y dyoddefwvT "n rvrner- yd eu dognau yn rhy fvnvch i alluosii eu cyrph i ymiachau oddiwrth effeithlau dosrna-u blaenorol. Lie y canfyd'dwn yr credwn y wynebpryd o flaen y tafed na'r ysgrifbin. Diansa y rhai hvn rhag y wialen tra y diaelodir yn ddiseremoni y truan tlawd a gwan fradycha feddwdod ar ol onid un ran o wyth o'r swm sydd eisieu i beri i'r IIvmeit- iwr grynu, siglo, ac ymollwng. Campwaith mwy ydyw profi i foddlonrwydd llys gwladol; ie, egwysig hefyd, achos yn erbyn arch-yfwr nag yn erbyn pn, mewn awr, o ddiffyg gwyt- iadwriaeth faglwyd gar y gelyn. I Paham nardi adawer i'r Philistiaid. am- ddifyn eu hachos eu bun a In!? Ai teg gadae.1 llonydd iddynt, a thra yn honi bod yn Sam- soniaid, troi yn fradwyr yn erbyn gwir ddi- 1} n-Ayr, y cawr yn ei rinw-eddku ? Addeiir fodl a, chaniaid yn y gwersyli, end yn lie efel- ychu esiampl Josua (Josua 7., 25) troi'r heib- io, ac ymosodir yn ddibaid, ac yn ddiarbed af y moddau fabwysiediir gan y diwygwyr o ymladd a'r gelyn. Addefvrn, er mWYll dadl fod ein dulliaiu weithiau yn drwsgl; ond credwni mai mwy1 haeddaanol 01 gydymdeim- lad! ydyw y trwsgl, na'r sawl tra yn meddu ar wddf cydwybodi digon hydwythog i lyncu mynydd, a,, ymhyfryda mewn gwneyd Hima- laya o dwmparth gwadd; a symudir i weith- garvvch yn benaf, os Lld yn unig, pan fedd- ylia fod eii frodyr yxs eu brwdfrydedd', am- bell dro, yn troi di os. ben cymesuredd yn eu m,odda(uj o weithio-. Anngho-fir y ffaith mai'r rhai diwedUiaf, Id rheoJ, adawant eu hoi ar y byd. Yn eu biirnaaid!, fynychaf, y gwelwn y rhaib am, boblogrwydd personol a I gwenau y cyhoedd; ac am eu bod o honynt eu hunain yn amddifad o ddawiii i enill gwir boblogrwyddi, manteisiant ar gamsyniadau tybiedig o eiddo y diwygwyr. Nid: oes di- wygiwr gwertii eá: alw yn gyfryw, wedi codi gi eto, nad ydiyw wedi bod yn nod i saethau y "level-headed critics" ? Meton. ———— :o:————.

CYMDEITHAS BARHAOL Y MWNWYR. --0 CONTRACTIO ALLAN. PLEIDLAIS I'W GYMERYD YN RISCA. -0-- Cynaliwyd cjdarfod neilldtuol o weithwyr Glofeydd y Risca (oddieutu 1200 mewn nifer) yn y N euadd Gydweithredol Cross Keys, prydnawn dyrdd Iau, er cymeryd i ystyriaeth y cynllun sydd yn) cael ei gario allan gan Gymdeithas Barhaol y Gweithwyr o dan ba un y mae gweithwyr y glofeydd hyn wedi 'contractio' alian o Ddeddf lawn-dal y Gweithwyr. Cymerwyd y gadair gan Mr Vernon Hart- shtrn, atalbwyswr. Yr oedd1 nifer da o weithwyr y nos a'r dydd wedi ymgynull yn nghyd. Yr oedd, y gweithwyr nos wedi cael caniatad i ohirio dechreu y turn hyd 9 o'r gloch gan y mieistri. Sylwodd Mr Ben Davies, goruchwyliwr y Glowyr Cwrn Rhondda, wrth ddyfodi a'r pwnc gerbron, y dylasent ddefnyddio eu gallu fel undeb o weithwyr i'r fantais oreu posibl, gan mai trwy y gaJIu undebol yn unig y gall- asent obeithio i wella y ddeddf mewn perth- ynas a. hvfY eu hunain. Yn ei feddwl ef nid oeddynt wedi gwneyd yn iawn yn Risca pan yn 'contractio' allan o ddeddf yr Iawn-dal. Yr oeddynt yn sicr wedi gwneyd hyny ar adieg wan pan heb roddi yr ystyriaeth briodol i'r mater. Yr oeddynt yn awr yn talui 3 oeiniog yr yythnos, a phe buasent yn cyfranu hyny at Gymdeithas heb adran y 'contractio' allan ynddi, buasent yn alluog i dderbyn, yr un faint 0 fu'id 01 honi ag yr oeddynt yn derbyn. yn a.wr yn ol cynlluIli y 'contra,ctio' allan, o dan ba, un y mae y cyflogwyr hefyd yn talu Z:> y 5 ceiniog y dyn yr wyth nos. Yr oeddynt gan hyny yn taJu yn wirioneddol yr hyn a, ddylasai y cyflogwyr dalu. Buasai y cyflog- • yr yn dweyd eu bod1 yn aberthu yn awr er mwyn budd y gweithwyr n nghynllun y 'contractio'' allan. Wrth aru, y budd- ianau o dan y ddwy, yr oedd yn wir nad oedd y Ddleddf yn caniatau un tal am y 14 niwTntxl cynt u, ond yr oedd riiyn wedi hyny yn: -aiiv hawlio 50 y cant o'r hyn a a,ri-etal emii yn ystod' y 12 mis cyn derbyn v d'arrrv air; mewn achos heb fod yn angeuol, ac ni fyddai eisiei. i tiai a fyddai yn gweithio yn gyson. ac yn :gofalu am ei aian i ofni y byddai iudo 1 new- ynu yn y pythefnos cyntaf. Yn ei ddos- ha rth ef yr oedd y cyfartaledd a doerbyn- iwyd gan y gweithwyr yn ddim llai na 17 s 9c yr wythnos o dan y ddeddf; ceid 10s yr wythnos o dian y 'scheme' am y 2u wytiinos gyntaf, ac yna 8s. yr wythnos am. y gweddill o'u bafiechyd. Pe buesent yn v 'scheme,' ac yn talu i Gymdeithas Gyii"rt; ) wyol Barhaol heb y 'contractio' allan yn perthyn iddi, gallasent gael yr hyn oeddynt yn derbyn yn awr 0 dan y 'scheme.' a hefyd derbyn oddiwrth Ddeddf yr Iawn-dal. Nid oedd un y cant o'r achosion heb fod yn ang- euol o dan y Ddeddf yn myned. i'r Ilys, a i yr wythnos oedd yr uchafswm a dderbynaas- id o dan y ddeddf ar ol y pythefnos cyntaf. Dywedai, Mr Alfred Onions ei fod yn credu mai y rheswm v d'arf ui weithwyr Risca Abercarn, a Celynleu i 'gontractio' allan oedd eu bod yn dychymygu y buasai yr un peth yn digwrydd eto ag a ddigwyddodd o'r blaen o clan Ddieddf Cyfrifoldeb y cyflogwyr. Yn ystod y streic yr oedd wedi bod yn °u hanerch ar Ddeddf Iawn-dal y Gweithwyr pan y dywedodd nad oedd yr un gydmar- iaeth; rhyngddynt, bod. deddf 1897 yn hollol wahanol i ddeddf 1880, ac a oeddynt wedi gwneyd yn ddoeth i 'gontractio' allan o'r Ddeddf? Oddiwrth fantolen y Gymdeithas Barhaol, yr oedd yn gweled fod i fyny at ddiwedd 1900 bod cyfraniadau y gweithwyr yn unig yn ol 3 ceiniog y pen yr wythnos yn cyrhaedd y swm o ^30,679 9s 7c am, yr oil o'r glofeyddl Yr hyn a dalwyd allan yn yr up amser, yn cynwys blwydd-dal henoed a phethau ereill, oedd ^26,148 13s 6c. Melin geiriau eretill yr oedd y gweithwyr wedi ■ ntractio' allan o Ddeddf Iawn-dal y Gweithwyr trwy ddterbyn y cynHun (scheme) oedd wedi ei pharotoi a'i gwedthio gan y Gymdeithas Ddarbodol, ac wedi tai a am y rhagor-fraint hono y swm o £4,.53° 16s ic. Vr oedd gweithwyr Rllsca wedi cyfranu oddiar ddechreu 1898 hyd at ddiwedd 1900 (heb ystyried 5 ceiniog y cyflogwyr) y swm 0 £ 1,761 16s 4c, ac yr oeddynt wedi der- byn £1,388 78 3c, o fudd, yn cynwys pob math 0 fudd. Yr oeddynt wedi talu am v rhagorfraint o 'gontractio allan' o'r Ddieddf y V. swm o £ 373 8s 8c. 0 dan amgylchiadau o'r fath hyn, yr oedd swm enfnwr o arian yn cael ei gynilo. I fyny at ddiwedd.1 1906, ax 01 ychydig dros ddwy flynedd o weithio, tra yr oedd wedi ei dalu allan o dan y 'scheme' dim ond ychydig dios £ -6^ n swm o £48,Š9S"" 98 ic wedi ei gynilo, dros un a haner o weithiau yn fwy nag yr oedd wedi ei dalu allan.. Ar ol ystyriaeth fanol yr oedd yn cadarnihau, gan J gymeryd pob peth i ystyriaeth, na fuasai y 'scheme' yn fwy na chydradd i'r Ddeddf pe buasai holl fudd arianol y 'scheme yn cael eu dyblu. Yr oedd peth mwy na mater arianol i'w gymeryd i ystyriaeth yn nglyu a Deddf yr Iawmlal, o herwydxi yr oedd Deddfau Cyfrifoldeb y cyflogwyr yn cael eu pasio nid yn unig er mwyn darparu ar gyier y rhai fu- asent yn ym,ddibyi- -i ar y rhaii. a anafwyd, ond y prif beth oedd atal aelodaw i gael eu darnio: a bpvydau i gael eu colli, a'i brif ddadl ef yn erbyn 'contractio' allan o-edd bod hyny yn myn'd yn groes i'r egwydtliorion sylfaenol. Nis gallasent dderbyn y bu,Jd- ianau- oedd iddynt wedi eu trefnu vn v Ddeddf heb yn gyntaf iddynt fod mewn un- deb a'u gilydd1, a dywedai- wrthynt ar un waith os oe:ddynt yn gadael vr Undeb y bu- asai yn well iddynt i 'gontractio' allan odd' safbwynt a,rianol, o herwydd os aa fua*a' gomchwylwyr gofalus llygadgraff yn edryc1 ar ol buddianau y gweithwyr, ni allesid sicr- hau budd mwyaf y Ddeddf idldynt. Pasiwyd penderfymsad: I (gyda'r eithriad o un) yn cadamhciu nad oedd vn iawn- mewm egwy:idor i t allan o'r Ddeddf, ac yn hysbysu pwyUgor y 'lodge'; j gymeryd pleiidlais trwy y tugel ar y cwestiwTi pa un a fuasaiy gvv eithwyT yn tynu eu hun- ain allan o'r 'scheme,' ac i sefyll with ddar- pariaeth y Ddedtlf.

-:0:- ER COF --0-- Am Ann Jenkins, priod T. Jenkins, Shiral, ger C ast el 1- N ewydd-Emlyn, yr hois a fu farw Tach. yr 28, 1901, yn 28 oed. -0-- Y mae anga.u yn ei fawredd Wedi dod a'i gleddyf llym I archolli mynrwes dyner Oedd mor hofus anwyl i'm; Gwag yw'r aelwyd, nid oes yno Ddim. o Ann i'w gwel'dj yn awr, Mae hi wedi dianc ymaith, Byth gan adael teulu'r llawr. Y mae gwagle yn y teulu Byth er panu fu farw hon, Colli mam sydd yn trywamr I Dyfnion glwyfau yn ein bron; Hoffus blant sydd wediu gadael Yn amddifaid heb ei mam; Ond mae'r Iesu wefdT dVedyd, Byth na welant hwy didim cam. Mae ei chorph yn awr yn gorwedd Yn mriddellau'r dyffryn du, Hyd nes can yr udgom eiraidd, Yna allan y daw hil; r Gyda lief a bloedd yr angel Pawb a godant yn y man, Y rhai da. i'r gwynfyd" dioge!, A rhai drwg i'r b)thol dan. Briod anwyl, sych dy ddtigrau, Am dy Ann paid1 wylo mwy, Mae hi wedi myned ymaith Oddiwrth bob poen a chlwy; Os mae byr y bu hi yma Yn y ddyrus anial Ie, Credu'r yd wyf cawn gyfarfodl A hi eto yn y ne'. Blant, anwyliaid, na hiraethwch, Mae eich Mam gan Iesu'n byw, Wedi croesi afon angau, Try i'r nef i fythol fyw; 'Nawr ymdrechwch ddilyn llwybr A-gymerwyd gan eich mam; Dilyn Iesu trwy bob brwydr, I Byth ni welwch yr un r-am Gweddied pawb o'r holl berth'nasau, I Sydd o amgylch yr holl fyd, Am gael crefydd dwyfol Iesu, 'R Hwn sydd well na'r byd i gyd; Hon a ddeil ein pen i fyny Pan i'r glyn yr elont hwy, Ac a'i dfwg i'r lan yn ddyogel Ato Ef i'r nef byth mwy. Aberaman. D.vylan. I I <

:o: DIAREBION. .¿ Tlodi dyr gytunebau. -> Tlodi sydd gynghorwr drwg. Tlodi faga gynhen. Canmolwch ddiwrnoidl teg gyda'r nos. Bwriadu heb wneyd sydd ddim ond ffwl- yddiarl. Allan o ddyled, allan o berygl 0 ychydig o ymyraeth y dawesmwythfyd I maWT. Nrid oes neb mor hen: nad yw yn gobeithio ,am, Bwyddyn o einioes. I Dim melus heb' beth chwys; heb boenau, dim enillion. I Gesydi natur bob peth ar werth i lafur. ] Paid byth a cholli hwch am werth cBmei o 'tar.' Parth arian, synwyr, a rhdnwedd, credwch un rhan o bedair o'r hyn a glywch. Ceir llawer na phrynant didim gyda'u har- ian ond edifedrweh. Yn fwy neis na doeth. Celwydd farchoga ar gefn d'vM. Nid oes angen cynghorwyr ar ddynion Iwcus. Hir yw braich yr anghenus. Llawer siaradant fel athronwyr, ac yn byw fel ffyliaad. Mae'n anhawdd i gwdyn gwag i sefyll yn unionsyth. Mae dirfawr wahaniaeth rhwng haerllug- rwydd: a symvyr. Os bydd y cynghor yn dda, nid yw o un pwys pwy a'i rhoddodd. Mae'n rhy ddiweddar ill arbed pan ho r gwaelord yn brin. Celf wael yw'r un nad yw n cynal y eel- fyddwr. Hawddach canmol tlodi na'i oddef ef. Mae dynion drwg yn feirw ar hyd eu hoes. Diogi yw'r afradlonedd mwyaf yn y.byd.

Meddyginaeth Ddigyffelyo Meddyginiaeth Bur, Sicr, Ddyogel, Llwvdd- ianui, ac ESFeithiol 1 B Bitters |^| J!! f? NID YW BYTH YN SIOMI Pawtt yn at chanmol. Nid yw byth ro ftioou, Rhydd nerth i'r gWMi, Adieriati e< ny< 1 ciiui A mwynhad ovwvd t> MFDDYQTNT "FT1 &FFF.JT i, V mae miloedd wedi cad i&ch&o nldl^rth amryr, glefydav tnry ddefnyddio y FEDD YGINIAET H RH YF F) HWN Pan t mae pob MEDDYGINIAETH ARALL WU HERnDn MEDD MEDD\ "RTTTERS GWILYM EYANS ADFERA TECHYD .or. MEDDYGINIAETH DEULUOL. PHUR. MEDD DALANSODPW -0- bi 1 GWILYM EVANS- NI DDYLAI UN TEULU Pt, HEBDDO. -0- LL WYDDIANCS MRDV FFFPVT T WYR -()- Pawb yn ei ganmol. ufddvgtvt \eth Y MAii Vl-i NERTH I'R GWAN. IECHVD r RCLAF. A MWYNHAD BYWYD I BAWh -0- Meddyginiaeth Bur. Sicr, Dyogei i«mn wr Fff^thW -4" w Bluters Gwilyro Evans. -0- •vaaaMiciu HIL,4 i s J —O -;30 ha nanoo HxaviNiDAaaaw t-, LLEN W illi AM RHVVtunii Anglesey, North Wales. Mawrth 2ii, 1896. Fooeddipon,—Yr wyf yn eich hysbysu fy mod wedi cael lies annhraethol oddiwrth QUININE BITERS GWILYM EVANS. Yr oeddwr) mnr wan pan y dechreuais ei gy- meryd fel nas gali n gerdded at y tan fy liuuas, heb gynortftwy fy mam. Er fy mod wedi cz.PJ amryw gyffeiriau gan fedygon at y pryd ni chefais udim lies oddi wrth yr un, hyd nes y clywais am Quinine Bitters Gwilyra Evans gan ffrynd; a phan ddechreuais ei gymeryd vr oeddwn yn well mewn bvr am- ser. mae geiiyi fFydd annghvftredin ya Quinine Bitters Gwilym Evans, ac yr wyf ya holol gredu y byddwn wedi marw oni bai i mi ei gymeryd. Yr wyf yn ei gymeradwyo at Wendid fel y Physig goreu a gefais erioed ar vr wvf vn dymnno ar i bawb ei deroi. af yn te^mlc } n y 'ant leshad drwyddc oddiwrth J a Llesgedd. Yr eiddoch, yn gywir, Ellen Williams. Y mae poblogrwydd a HwyciHiant gyffelyb y meddyglyn rhagorol hwn ""M 'ntio iimrvw i ¡. • f ~chia i" i; wenn o hont) i'r cvhoed<i ("iocheler t ryfryw efelychiadaa. Edrvrhwch fod enw Gwilym Evans ar hnb T abel. Stman Photel. Gwerthir ef mewn poteh, is 1 V2c. ><■ qc a 4s 6ch yr un blvchav) vn cvnwvs raij potel 4s 6ch am 12s 6ch T'w gael vn mhoi- man, neu uamomr ti vn rhari am y pnsiar uchod drwy y post. vn uniongyrchol oddi wrth y nerchenogion. Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY LTD LLANFLLY, SOUTH WALES Prif OrochwylTWT vn America-MT D WilbawMi Fh-nviu&h, P"J)Q.