Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
21 articles on this Page
. NODION CYNADLEDDOL, &c.
NODION CYNADLEDDOL, &c. Dewiswyd y Parch E K Jones, Brymbo, yn ysgrifenydd y gymdeithas ddirwestol. ar ym- ddiswyddiad y Parch J Griffiths, Llanfairfech- an, a diolchwyd yn wresog i Mr Griffiths am ei wasanaeth gweithfawr. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a'r Parch J Pritchard, Tonyrefail, llywydd y gymdeithas ddirwestol y flwyddyn ddiweddaf, arfarwolaeth Mrs George, ei ferch hynaf. Derbyn iwyd brysneges oddiwrth Mr D Lloyd George, A.S, o Canada, yn dymuno hawddamor i'r Undeb. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a Mias Nellie Pavips, Merthyr, yn Dgwyneb marwol- aeth ei hanwyl dad. Dr Morris, Aberystwyth, ddewiswyd yn Is- lywydd yr Undeb. Y mae y doctor wedi bod yn fynychydd ffyddlon o'r Undeb drwy'r blyn- yddau, ac o wasanaeth iddo. Llongyfarchwn ef ar ei waith yn derbyn y fath anrhydedd. Ni a obeithiwn y gwelwn Dr W P Williams, golygydd medrus 4 Beren Cymru' yn cael ei ethol yn Islywydd y flwyddyn nesaf, gan iddo dderbyn cynifer o bleidleisiau eleni. Da oedd genym weled y Parch J H Shakes pearft, M.A, ysgrifenydd Undeb Prydain Fawr a'r Iwerddon, yn bresenol, a'i glywed yu siarad mor dda dros gronfa yr ugeinfed ganrif. Coel- iwn y deillia Iles mawr drwy ei ymweliad. Cynydd clir yr enwad yn Ngbymru y flwydd yn ddiweddaf oedd 1,730.
[No title]
Y mae y Rwssiaid a'r Prydeiniaid wedi dod i wrthdarawiad yn Hankow, China, yn ol pellebryn diweddar, ond ni chollwyb bywydau, a chredir y deuir i gytunded buan.
I FORIAETH YN MHONTYPRIDD.
I FORIAETH YN MHONTYPRIDD. Ar y 2il cyfisol, cynaliodd cyfrinfa Seren Cymru o Wir Iforiaid ei gwledd flynyddol yn Ngwestv y Colliers' Arms, Pontypridd. Ychyd- ig wedi pedwar yn y prydnawn, eisteddodd nifer luosog o'r frawdoliaeth o flaen y byrddau. y rhai oeddent wedi eu haddurno mewn modd prydfertn a destlus, i fwynhau yr amrywiol ddanteithion blasus oedd wedi eu harlwyo ar eu cyfer. Darfu i bawb fwynhau eu hunain, a gwneud cyfiawnder a'r trugareddau, y rhai oedd yn deilwng fel arfer o Mr a Mrs Phillips, y gwestywyr, i'r rhai y talwyd diolchgarwch mewn modd gwresog am y ddarpariaeth. Tua baner awr wedi saith, dechreuwyd ar waith y cyfarfod cyhoeddus, pryd y neillduwyd y brawd R Gwyngyll Hughes i'r uwch gadair, a'r brawd Wm Jones i'r isgadair. I ddechreu, chwareuwyd ton ar y berdoneg mewn modd rhagorol. Yna cafwyd anerchiad agoriadol gan y llywydd mewn modd gwresog, fel arfer. Yn ystod y cyfarfod, cafwyd anerchiad brwd- frydig gan yr Islywydd, a Mri Thomas James, Trefforeet, a Thos Richards, sef un o'r aelodau hynaf, a chan Thomas Williams, ysg. parchus y gyfrinfa, yr hwn a ddywedai fod trysorfeydd y gymdeithog yn gwneud cynydd parhaus, fel ag y mae y gyfrinfa yn werth tua deg punt yr aelod yn bresenol. Hysbysodd y llywydd nid yn unig fod Seren Cymru JI1 gyfoetbog, ond hefyd ei.bod yn perthyn i adran gyfoethog iawn, yr hon II!t dd yn ymylu ar fod yn werth twa phedair mil ar /ddeg o bunau, fel y tybiai. Hefyd, cafwyd caneuon swynol yn ystod y cyffiirfiod gan y callwr rhagorol Llew Llan, a tiyny gyda dylanwad neillduol. Hefyd cafwyd caneuon melus gan Mri lfor Davies, Edward Howells, Jaceb Hughes, Morgan John, acam- ryw gantorion gwych ereill na chawsom eu hecwau. Chwareuwyd yn gywrain ar y ber- doneg gan Miss HamSon a Mr Maybery Thomas. Yr oedd y syfarfod yn un rhagorol, ae yn deilwng o hen uidd enwog y gwir Iforiaid, ac mae rhagolygon y gyfrinfa yn addawol, ac amryw o fctaeddigion i gael eu gwneud yn aelodau o honi ar nos cyfarfod nesaf. Aed yn mlaen yn llwyddianus, Hyn yw dymuniad GWIR IFOR.
ABERDAR.
ABERDAR. Gwersi mewn Coginio (Cooking Lessons) i'r Bobl yn Ysgol Ganolraddol Aberdar. Mae yn ddywediad cyffredin y gall y Ffrancwr fyw ar yr hyn a wastreffir gan y Cymro a'r Spis, a'r dirgelwch o byny yw fod y Ffrancwr yn medru coginio yn gynil- sch ac yn well. Ytngynygir i wella y diffyg yna yn ein gwlad drwy ddyfod a'r wyddor o goginio i gyffyrddiad alr Iluaws. Ofnwyf nad yw y ffaith hon yn ddigon hysbys, onide fe fyddai rhagor o ferched a gwrag- edd gweithwyr yn presanoli eu hunain yn y Classes. Iddynt hwy yn anad neb y bwriedir y (♦t sb^rtbiadau bwyroJ byn, ac y mae y telerau mor rhad, fel y maent o fewn cyrhaedd pawb. I wneuthur ystori fer, dyma y darpariadau ar gyfer y tymhor nesaf, yr hwn a gychwynodd nos Fercher diweddaf. Cynelir y Classes hob uos Fercher yn nghegin yr Intermediate School am saith o'r gioch, o dan addysgaeth M:ss Lewis, y gogyddes a gyflogir gan y Cynghor Sirol. Y tal am y tymhor o ddeunaw gwers yw haner coron. Ceir addysgiadau darluniol ac ymarferol ar 'nail nos. Nis gwyddom am ffordd mwy proffidiol i wario y swm fechan yna na thrwy fynychu bob gwers drwy y tymor. Nid oes eisieu i un fam na merch ofni nas gallant ddeali yr oil a ddysgir yno, o herwy dd dj gir pob peth yn mlaen drwy enghraifft ac es ampl, ac ni chynygir at addysgu parotoi un math o fwydydd uwcblavv yr hyn a d'ir ei arfer mewn teuiuoeau cyffredin. Gobeithiwn y cymer y c,h..ectd y peth i fyny yn frwi- frydig, fel un cbaffo yr awdurdodau eu siomi yn eu hautunaeth. Heolyfelin. G. GEORGE.
[ Chwareu Ymarferol ar y Berdoneg.
Chwareu Ymarferol ar y Berdoneg. Yn canlyn sydd restr o efrydesan y Proff A N James, Aberdar, ydynt wedipasio yrarholiadau gynelid yn mis Gorphenaf diweddaf, yn Nos- barth Canolog Aberdar, dan awdurdodau Coleg Cerddorol Llandain Miss Lillian Pole, senior, 1st class. Miss Katie Pole, intermediate. 2nd class. Miss Beatrice Yeo, 1st class, honours. Miss Letitia Jones, elementary, 1st class. Miss Jane Davies eto, 1st class; Miss Margaret Price; 1st class; Miss B John, 2nd class.
IDamcaniaeth,
Damcaniaeth, Alice Thomson, 1st class Junior Honours. Bertha Grant eto Martin Isaac, Elementarv 1st class Bertha John eto Vida James eto
CfFARFOOYDD UNDEB BEDYDDWYR…
CfFARFOOYDD UNDEB BED- YDDWYR CYMRU. Cynaliwyd cyfarfoo ydd blynyddol yr Undeb eleni yn Rhymni, o dan nxwddogaeth eglwys 4 Penuel.' lis y bu y • anta wol Mathetes' yn llafurio am ainrai 0\ tSyny d u, a lie y gweinid- ogaetha yn aw y Pai George Griffiths, un o weinidogiong-llaocif ei i H enwad ynNghymru. Nid yw gwyn b'V 1 < adaearyddol Rhymni yn swynol nac yro bar idwysaidd ond os yn brin mewn swynogfau daearyddol credwn fod y lie yn ddigon Haw" o feddwl a meddylwyr i allu mwynhau a gwertnfawrogi y dysgleidiau breis- ion oedd ar fwrd < yr Undeb. Yn nghorff pxydn-iwn dydd Linn Mediy 4ydd gallesid gwelea dyiifiad pobloedd i Rbymni o wahanol gyrion y Dywysogaeth, oMynyddTwr yn y Gogledd, j H-nrirtu yn y De, a phob un yn cyfeirio ei gaunau t a a'i Gartref Oddicartref dros ddyddian yr Un ieb, y rhai a ymestynant o Nos Lun, v "-iyUd. dros ddydd Iau, y 7fed o Fedi.
Nos LUN.
Nos LUN. Am saitb o'r gioch yn Nghapal I Pennel' cyn- aliwyd cyfartol1 Unol Dirwest a'r Ysgol Sal. Cadeirydd R HugUes, Yaw, Llanberis. Arwein- iwyd y gwasnriH^tf) trwy ddarllen a gweddio gan y Parch T Morg-tn, Caerdydd. Cafwyd araeth danllyd iawn a doniol gan y gwron o Lanberis. Cafwyd gdnddo ambell i ergyd gyrhaeddgar. ac ambell i sylw gwreich- ionol. Galwoddar y Parch T B Phillips, Tyla Gwvn, i ddarllen papvr ar Bwysigrwydd yr Ysgol Sabbothol oddiar sifbwynt Anghydffurfiaeth. Siarada y brawo da o Dyla Gwyn yn rhy gyflym i un heb allu ys.z«i nu y Llawfer ei ddilyn; ond gaUasom M.ni ar y sylwadau a ganlyn :— Gwell Pabyd ii.-iefch fyw na Phrotestaiaiaetb farw. Yr Ysgo! Sul ac Anghydffurfiaeth ydynt yn anwahanol gvsylltiedig nid dau beth mo honynt, ond nn ppth. Dvwedodd mai enw mwy cyfaddas am y Conscience clause yn nghyswllt deddf addysg fuasai Conscience lock. Fod An- ghydffurfiaeth yn gvfystyrol a Ohristionogaeth. Pwysieisiodd yn ilynotl drwm mai nid gwaith y wladwriaeth ydyw cyfranu addysg grefyddol i'r genedl sydd yn codi. Dywedodd Mr P. mai peryglon Anghydffurf- iaeth oedd y pethau a ganlyn 1 Llenyddiaeth Aumhur.—Ar y pen hwn cy- feiriodd at yr ysfll fawr yn mysg ieuenctyd ein cenedl ni am Cuts' a 4 Scraps,' a bod y cyfryw yn gwnend 4 Curs a ■ Scraps' moesol o honynt. 2 Chwareuon liygredig. 3 Gwybodaeth arwynebol. 4 Defodaeth ddichellgar. Diweddodd gydag hanes yn moeswers yr hwn i'w wrandawyr oedd iddynt i beidio bod a'u ffydd mewn canwyllau, ond yn Ngair y Gwir- lonedd. Yn absenoldeb y Parch. J. Griffiths, Llan- trisant, oherwydd afiechyd, yr hwn oedd i draddodi araeth ar D iirwestwyr y Beibl,' cafwyd araeth g yir ragorol ar Ddirwest gan y Parch J Griffiths, Calfaria, Aberdar. Braidd y gallwn gredu pe buasai Mr Griffiths, wedi cael mwy o rybudd, y buas-ti yn gallu gwneud yn well
Nils FAWRTH.
Nils FAWRTH. Am saith o> prior-h yn Nghapel Penuel, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus. Cadeirydd— Llywydd yr Undeb, Parch Charles Davies. Darllenwvd a gweddiwyd i ddechreu y cyfarfod gan Df Owen D;vi'S. Caernarfon. Cafwyd i ddechreu aneiouiii gan y Parch Hngh Cernyw Williams, Cor wen, ar Yr Eglwys a'i hordeiniadan.' Mynegodd fod amrai o ystyrion i'r gair eglwys, a chyfeiriodd at a. la.Ueuaeth y dyddiau diwedd- af hyn yn nghylch y in »ter,oad dywedodd nad oedd yn ewyllysiu wyned rhwng dau ganon- Canon Thompson a UUanon Fleming. Ceisiodd ddaugos vaai pwnc tra phwysig yn y dyddiau hyn ydyvv b th sydl i'w ddeall wrth eglwys. Dyw^dnrld foi yu bwysig i'r teithiwr pan yn cyrhfe.Id' yse:it .Junction) ar y rheil- fordd i ba gp-br^i s yr elai idrti-os na ofalai yno am hyny, buaaai perygl iddo deithio i'r cyfeiriad chwita, ae o reidrwydd i fyned ar gyfeiliorn. Myntumiai mai ein barn am ystyr eglwys oedd yn penderfynu ein safle: a bod yn an- rhaethol bwysig i ni gyda golwg ary mater dan sylw yn mba gerbyd y bwriadwn gymeryd ein heisteddle. Dvwudodd yn ddifloesgni mai ffydd bersonol yn Imn Grist ydyw sail derbyn i fewn i'r eglwys, mc mai proffes o ffydd yn Nghrist ydyw yr auis amod y dylid ofyn am dani. Dywedodd, md yw yr eglwys yn cael ei gwneud i fynn o neb, ond credinwyr. Cyfadd- efai y dichonolrwydi nad oedd pawb ag oedd yn aelodau o eglwygi bedyddiol wedi credu yn weitbredol-ond yr oeddynt wedi proffesu hyny. Pan yn cyfeirio at y gwahanol swydd- wyr y cyfeiria P uii ntynt sydd yn yr eglwys, dy wedai nad oh a ? uro son ei fod wedi rhoi rhai yn Offeiriaid -4; nad oedd iesu Grist ddim yn hawlio "fldriadaeth ddirprwyol-ac mai gwasanaeth ac md awdnrdod oedd yn an- wahanol gysyliti' jig a swyod yn eglwys Crist; a dywedai, fod dysgybiion gan Grist o fiaea Apostolion. G »il >•> t. ebai efe, eglwys Iesu Grist fyw heb'1'.ia 'oniaid. Cafwyd adfywiad mawr y Penteo >st heb ddiaconiaid, a gellir gwneud eto heb i li icuniaid. Rhoddodd ergyd drom i'r sywiad nad oes dim eglwys yn bod heb glerigwyr* Aeioia.n eglwysig 2wirioneddol yn ol barn Cernyw ydyw rhai o'r un ysbryd a Christ. Datgami >u-ii syniad cyfeiliornus oedd galw eglwys y n wr] am ei bodyn fychan mewn rhif; nis gall fa yn wan, meddai, tra y bydd y breichiau tr uv Idol o dani. Yr eglwys gryfaf yn y d y t. s uou yn niwedd y ganrif o'r blaen oedd eg] v J kl«t;in yn naw mewn rhif -a William UiH, y yu nn o'r naw. Dywedai fod enwogion y dyddiau gynt ac enwogion y dyddiau presenol in tystioliaethu mai trochi ydyw bedydd-i >d IHVDC y dull wedi ei enill yn deg a bod y <. i aanth ynawryn troi o gylch y deili. Sylwodd fod 'Swper yr Arglwydd yn estya o bwys anrhaethol, a dywedodd fod yr ^giwyswyr yn galw bwrdd yr Arglwydd yn alloc, a bod y bara a'r gwin ar yr allor yn cael ei ii. yn gnawd ac yn waed y Gwaredwr di -v y ^inyddiad yr offeiriad. Condemniai y l,uta^uid a'r Pabyddion gyda golwg ar eu syi aa ar bwnc y cymundeb, a dywedai nad oedd yr un o'r ddau ar yr Heol a elwir uniawn Y y»7 thwynebiad sydd genyf, meddai, i'r High ( 'hn -ch yma ydyw, nad ydynt yn ddigon nig a IJaliodd ergyd drom i'r eglwys a eilw ei nUl yu eglwys banes—a'r hanes ar goll. C/mhe!i yu gryf i Di ymladd ein brwydr ein hun > [ wy ddal yn ddiymollwng 'wrth y Gair a' Dvstiolaith. Cafwyd pap < uiaog gan y Prifathraw Roberts, o Bu"tnrufa, Aberystwyth. ar Anghydffurfi i-tii d pherthynasag Addysg.' Geiriau cyntaf y p1" f *thraw dysgedig oeddynt yn gyfeiriedig .t y rbai oeddynt wedi marw er yr U, :_b diweddaf, marwolaeth- au y rhai, meddai b^.i 1 yn golledion dwys I'r Enwad. Dvn-ion o Mynt ebai, oedd yn gweled yn inhell, ac yu trfimlo yn ddwfn dros bab I achos mawr-y rh u ni fynent i'w cyfundebau dyiu heb i'w gwlaJ dyfu— safon uchel ac eg- wyddorion eang a gtfwyd ganddynt-ac yr oMdynt yn dealt cyn wys eu hyr,tyron dyfnaf a I chyfoetiiocaf. D^tg-modd ei werthfawrogiad o'r rb'1TJ a 'grymerodd Angkydffurfiaeth yn inghysw!lt a ir teth addysg gyffredinol. Y pith penaf a wwlat ti, meddai, yn addysg Cyntru yw ei h.J\g" ler pstjiau goreu Anghyd- ffurfiaeth—mewn eidw ac eangu canmolodd hefyd grefyddwyr a. chartrefl Cymru—a'r dy- lanwad ag oedd gweinidogion wedi ei gario ar eu cenedl,. a gallem farnu oddiwrth yr hvn a ddywedodd pan yn son am hyny, ei fod yn anghefnogol i'r syniad a gymtoellai weinidogion i ymnflilldfuo oddiwrth bynciau bywyd cy- hoeddus, ac mai y rhai cymhwysaf i'r swydd o athraw oedd y gwybodus a'r duwiolfrydig. Pan yn cyfeirio at raddau y Brif Ysgol-dy- wedai mai eu hamcan penaf oedd cymhwys8 y rhai a'u"fheddaat i fod yn arweinwyr yn mysg en cf d-ddynion. Dywedai fod perygl ar y naill law i wnend eilunod o honynt. ac ar y llaw arall i'w camesbonio. Datganodd fod yr ymgeisaryr am addysg o blith y dosbarth gweithiol yn fwy aiddgar am v paratoad sydd yn en cymhwyso i fod yn ar- weinwyr eu cyd-ddynion na rhai o fanteision gwell. Pan yn sylwi ar ac yn canmol y mauylwch a arddangosid yn yr Almaen yn nghyswllt ag addysg, sylwodd, fodyboblogaeth fel pe wedi penderfynu gwneuthur eu hunain yu experts yn nglyn ag addysg. Dywedai mai y Bwrdd Ysgolion ydoedd asgwrn cefn addysg Cymru; eu bod yn sail a sylfaen pob addysg bellach. Dadleuai y Prifathraw yn gryf dros wneud addysg yn ganolbwynt o ddylanwad, ac yn allu creadigol, ac i sicrhau cyfundraeth o addysg fanwl ac effeithiol, nid yn unig yn ysgolion y trefydd mawrion, ond hefyd yn ysgolion y rhanbartbau mwyaf gwledig ac anghysbell yn y wlad, fel y gallesid dweyd am yr ysgol wiedig fel eiddo y ddinas, y gwr a anwyd ynddi.' Cafodd y Prifstbraw groesaw calonog a gwrandawiad gwerthfawrogol. Yn nesaf, cafwyd pnpyr gan y Parch W. S. Jones, Caerfyrddin, ar I Aughydffurflaeth yn ei chenadaeth ysbrvdol,' Gan awgrymn ei fod yn un o'r lie, dywedodd ei fod yn ofni siarad yn Pennel, am fod y bobl yno yn ei adnabod. Dywedai fod Anghydffurfiaeth yn adnabyddus, a'r syniad cyffredin ydoedd mai gwyr y capelau oeddynt yr Angbydffurfwyr. Anghydffurf- iaeth ydoedd cen .dwri uniongyrchol yr eglwysi rhyddion. SyDia rhai fod Anghydffurfiaeth yn gyfystyrol ag ysbryd anufydd-dod—penrydd; a gwrthwynebol i'r Wladwriaeth. Yr ysbryd Anghydffurfiol yn eyfrif am fodolaeth yr eglwysi rhyddion. ae yn rheswm dros fodoli. Anghydffurfiaeth yn sefyll am egwyddor a lie amlwg yn tny l democrataidd Anghydffurf- iaeth. Rhai i'w cael oeddynt yn grefyddol yn svml ar eryfrif codiad i fVDY, ac amsrylchiadau. Fe ddylai, mt~.id.*i, pob Anghydffut fiwr fod yn Anghydffurfiwi goltmedig, gonest ac ysbrydol. Pan yn ymdtin a'r ddadl o henafiaeth pethau dros en derbyn, sylwodd fod henaint yn dwyn dirywiad, a dirywiad yn tynu tua'r bedd. Myntnmiai mai hanfod Anghydffurfiaeth oedd dyhead am ryddid -i fod mor rhydd a Duw, ac mai rhyddid pur ya t»ychedn am fywyd pur yw gwir AnghydffurfiHeth. Eglurai mai cylch arbenig cenhadadh Anghydffurfiaeth ydyw dwyn Efengyl i gyswllt a dynion, a dangos mai lesu-a'r Iefu yn unig — yw unig Frenin crefydd. Yr oeddy gwres gorcbfygol yn ei gwneud yn anhawdd i'r un cuswd i gymeryd nodiadau, ond yr oedd gan ein hanwyl frawd bapvr ath- ronyddol a galluog ar y mater yr ymddiriedwyd iaao.
DYDD MERCHER.
DYDD MERCHER. Am saith o'r gioch yn y boreu, cynaliwyd cyfarfod gweddi yn ngbapel Pennel, o dan lywyddiaetb y Parch W. Jones, Darrenfelen. ac ar ol anerchiad thagctol gan y llywydd, gweddi- wyd gan y brodyr R. Hughes, Llanberis Evan Davies, Llanfyllin; ac E. George, Argoed. Cafwyd cyfarfod da.
.Anerchiad y Llywydd.
Anerchiad y Llywydd. Am haner awr wedi deg yn y boreu yn nghapel Pennel, cynaliwyd Uyfarfod Blynyddol yr Undeb. Llywyddwyd gan y Parch W. Morris, F.R.G.S.. is-lywydd yr Undeb. Dechreuwyd yr oedfa drwy ddarllen a gweddio gan y Parch T. Humphreys, Cwm- aman. Wedi i'r gwasawaeth rhagarweiniol fyned troeodd. cododd y Parch Charles Davies, llyw- ydd yr Undeb, ar ei draed, i draddodi ei anerch- iad. Y peth cyntaf a wnaeth oedd darllen brysneges a dderbyniasai oddiwrth Miss Nellie Davies, merch y diweddar Henadur David Davies, Merthyr, yn cydnabod gyda diolch- garwch diffuaut dderbyniad y frysneges a anfonwyd ati o'r Undeb, yn datgan cydym- deimlad a hi yn ngwyneo marwolaeth ei hanwyl dad. Mewn acenion mwyn a thyner, datganai y lly wydd parchus ei ddiolchgarwch am ddaioni tirioA yr Arglwydd yn nnrefn ei Ragluniaeth, ac am waith ei frodyr yn arddodi y fath anrhydedd arno, gan ychwanegu ei fod wedi ei feddianu a chryn raddau o bryder rhag ofn nad allai ddyfod i fyny a'r dysgwyliad cyfreithlawn a ffynai yn nghalonan ei frodyr gyda golwg arno y diwrnod hwnw. Wrth wisgo ei syllwydrau, dywedai. 'Nid wyf yn leicio edrych arnoch drwy glasses, ac nid wyf ychwaith yn leicio papyr. Yr oeddwn wedi meddwl,' meddai, C eich anerch ar hanes yr eawad yn ystod y ganrif bresenol, a thyuu gwersi oddiwrth hyny ond gan fod y nwyllgor wedi trefnu fod y mater hwn i gael ei drin yn gyflawn yn nghyfarfodydd yr Undeb y flwv- ddyn 1900, ymateliais, a chyfarchaf chwi heddyw ar fater arall, sef Bywyd mewnol ein Heglwysi, neu Sefyllfa Ysbrydol ein Henwad, Gwyddom drwy ystadegaeth faint yw ein rhif, ond faint yw ein nerth. Gwyddom faint o arian a gyfranwyd genym, ond faint oabsrth oedd hyny yn ei olygu. Nid ar unwaith y deallir pa nn ai myned yn mlaen neu yn of ydym. Ymdaenodd penwyni, ond nis gwyddai efe, eithr gwyddai ei gymydogion. Ystormydd sydd yn profi-y mae rhuthr ar ddyfod i gwrdd a'n Hanghydffnrfiaeth. Nid ein rhifedi, nid ein safle gymdeithasol, ond ein cryfder mewnol sydd yn bwysig. Y mae o'r pwys mwyafi^i ni edrych i fewn i ni ein hunain, er mwyn i ni gael gwelttd a oes dyfnder yn ein hargyhoeddiadau. Edrych pa le yr ydym yn sefyll mewn perthynns a'n Duw a'r byd ysbrydol. Os yu iawn yn y pertbynas hwn, gallwn wynebu sngenrheidiau pob amserau. Ni raid i ni fel enwad ofni dim gyda golwg ar Gred a Bedydd y peth sydd i'w ofni o hyd yw gwanychiad y bywyd mewnol. Gellir cael syniadau clir ar bynciau crefydd heb fod yn dduwiol. Tnedd yr oes ydyw colli golwg ar ysbrydolrwydd crefydd. Nid wyf mewn ysbryd canmol na dwrdio yr enwad, yr wyf am roddi cynawnder iddo. Nid yw bedydd a swper yr Arg!wydd yn ddim i'r person ar wahan i ffydd bersonol, Yr ysbrydol, ac nid y defodol yn nglyn a'r ordinhadau, sydd yn bwysig. Gwyliwn yn barhaus, y mae dichell- ion batan, twyil y galont yn galw am wyliadwr- iaeth gyson ac agosrwydd a Duw. Nid digon hanes gorphenol da. Methais dderbyn gMwl-ld i êgiwys am fod yr holl hanes yn ol—euraidd yn 01. plwm yn mlaen. Y mae Bedvddiwr egwyddorul ya ddyn a phwysan ynddo. Nac aroswn ar y godrenon tra y mae modd i ni ddiiugo i ben Mynydd y Gwedd- newidia Yu sicr, y mae modd i ni gael mwy nag a gawsom eto—v mae modd cael amgyff- rediad helaethach. Beth bynag yr ydym wedi ei gyrhaedJy i eisoes. Did yw yn ddim at yr hyn a allwn ei gyrhpeddyd. Ceisied pob un benderfynu pa. le y mae wedi i ni nodi y nod. Y nod yw (1) Cydyraffnrfiad hollol a'r Arglwvdd Iesu mewn aniül, ymgais, a chymeriad.-Peth i'w ofni yw yr honhd o berffeithrwydd, er hyny nid oes dim H vi na pherffeithrwydd yn nod: 'does dim ofn i neb o honom fyned yn rhy agos ato. Ni feiddiwn sefydln ein golwg ar ddim sydd yn is, Nidyw yi uchel alwedigaeth i'w gostwug. Hyn yn gyrhaeddadwy. Mae'r safon yn ddwytol. Moesoldeb, a pharch gan ddynion yw nod mil oedd. Nid ffrwyth ym- gynghoriad dyn, ond meddwl Dow. Y mae Dnw am i ddyn gyfranogi o'i wynfydedig- rwydd. Hyu yu annichonadwy i'n natur ni, ond beth °8 OPS rbyw natur arall yn myned i'n cynorthwyo. (Yn xdflid y mae (1) Bwriad y Tad. (2) CyfryLgdod y Msb. (3) Gweitn' .-dind yr Ysbryd Glan. Trwy undeb bywiol a Christ y mae hyn yn gyrha«dda<^wy. Y mae yn fywyd i bobcreadur unigol, ac h"tVd yn fywyd i'r eglwys. Nid yw gweithrediad yr Ysbryd Ulan i'w gyfyngu. Sut y mae rhyngom a Ohtist? Faint bynag o Grist sydd genym sydd yn penderfynu ein crefydd. Nid oes neb o honom i wneud ond drwg gyda chrefydd os heb ysbryd Crist. Cysylltiad bywiol a Christ sydd yn holl bwysig. Yr ydYlliJn rhy sychlyd i fwynhau ffrwythaa per ar ereili os.Jheb ysbryd Crist. Mewn undeb ag Ef ni fydd dim yn anmhosibl. Ar wahan oddiwrth Grist nis gallwn wnenthur dim sydd yn werth dim. Mesurwn ein dyrchafiad wrth ddyrchaiiad ein Pen. Ystyriwn yr hyn ddylem fod; heb ysbryd Crist nis gallwn fod yn wasanaethgar i Dduw, yn Tlesiol i ni ein hunain, nac yn fendith i ereili. Heb ysbryd Crist, pob peth yn m%med o chwith—chwyn yn tyfn, ond dim blodau persawrus—Eden yn anialwofc, a gardd yr Arglwydd yn ddiffaeth- wch. JIRe'n bwysig i ni fod yn ein lie yn ysbrydol. Bod yn iawn sydd yn holl bwysig- y cyfanu yn dibynu mewn crefydd ar yr ysbryd. Noowedd amlycaf ysbryd Crist ydyw cariad. Boed daioni dynion a^gogoniant Duw yn uchel a fewiw^ r ysbryd, fy mrodyr, a sicrha adeilaatietg.. chynydd yr eglwys. Yn yr amddifadrwydd o ysbryd Clist daw ysbryd arall i fewn—ysbryd balch ac hnnangeisiol. Dnw a'i- gwaredo rhag ysbryd hunanol. Pob drwg yn bwsibl unwaith yr oera cariad. Pm-yglou bywyd mewnol ein ileglwyei-cael rhai pigiadau wrth drin y drain. Y bywyd ysbrydol fel pob bywyd arall yn galla amddiffyn ei hun. Y golomen fach 118 ledrai ei mam ddweyd am farcud wrthi, ond y tro cyntaf y gwelodd ef, fe'i adnabu. Nodwn y peryglon 1 Yr awydd i ymgyfoethogi. Pan mae'r byd yn myned i'r galon, y mae ysbryd crefydd yn dianc. Golwg resynns ydyw gweled crefyddwr mor fydol a bydelidyn-yn ddigon i beri i angel wylo. 2 BalcbrW, ac awydd am wychder mewn ymdnaJ gosiad. Dwyn i fyny y plant mewn gwageciuiad. 3 Yr ymroddiad i fywyd esmwyth. Llawer proffes m ni wna ddim yn nglyn a'r Ysgol Sul er fod ganddynt allu a chyflensdra-gorwedd yn eu gwelyau y Sul. Dyma y dynion sydd yn parlysio y rhai a geisiant wneud eu goreu dros yr Achos. Pa beth sydd mewn crefydd heb aberth? Llyn lionydd yw crefydd felly-yn gwahodd pob afiechyd. Y mae difrawder yn lladd mwy na defodaeth. 4 Pleser-geisiaeth. Yn meddwl dim am oleuni i'r meddwl na diwylhant. Nid ydym yn erbyn adloniant. ac ymarferiad corfforol pnodol; yr ymj: oddiad a gondemniwn. Rhai eglwysi wedi gwneud gormod mewn darparu difyrion i'r "bobl ieuainc. Hyn yn beryglus- gwneud ein haelodau ienainc yn chwareuwyr da. ond yn erefvddwvr sal. 5 Ysbryd deddlol. Tybed a ydyw yn ein henwad. Yn nghysgod pethau goreu y daw i fewn i'r eglwysi. Gwnawn ein hunangyfiawn der o'r pethau a dybiwn yn oreu. Gwneud cydffurfiad yn gwbl crefydd—y mae yn angeu i bob ysbrydolrwydd a naws ysbrydol. 6. Y dybiaeth na ddylid gwneud aberth dros ein hegwyddorion gwahaniaethol. Y mae ein safle parthed ein hegwyddorion gwahaniaethol yn fater o argyhoeddiad personolbyw. Yrydym am barhau i fedyddio credinwyr yn unig, a hyny drwy drochiad. Mae byn yn fater o ddy- ledswydd—dim i ymffrostio ynddo, na dim i gywilyddio ynddo. Dywed rhai, 'ein heg- wyddorion ni'—nid ein hegwyddorion ni mo honynt, ond egwyddorion y Testament Newydd. Nid y ni a'u pia hwy, ond hwy a'n pia ni. Dau eithaflon i'w hosgoi. Bod yn ddystaw yn nghylch ein hegwyddorion, a siarad byth ac hefyd am danynt. Gwaith an- hawdd ydyw iawn gyfranu Gair y Gwirionedd. Y mae yn aros o hyd i wylio y clawdd derfyn yn ein gwlad yn rhy annghyfarwydd a'r holl faes. Ni ddylid bod yn ddystaw. Mae galwad arnom i ddweyd am ein hegwyddorion. Peidio aros:am fedyddio i ddweyd'am fedydd—efailai y gellir cael rhai i'w bedyddio wrth ddweyd am fedydd. Ategwn fedydd yn ei ystyr ysbrydol. Gadawer i ni ddeffroi at y gwaith- byddwn ffyddlon i'n cenadaeth ysbrydol. Boed i ni wynebu y ganrif newydd yn Hawn bywyd a dysgwyliad. Dyna rhyw ychydig o'r lluaws pethau rhagorol oedd yn tryfritho anerchiad y llywydd parchus, ac eisteddodd i lawr yn nghanol cymeradwy- aeth wresog a phur y dorf. Cynygiwyd diolchgarwch i Mr Davies am ei anerchiad gan y Parch W. Morris, Treorci, mewn modd neillduol o hapus, ac eiliwyd gan Alfred Thomas, Ysw., A.S., gan ddatgan ei feddwl uchel o Mr Davies. Atebodd Mr Davies y diolch a gyflwynwyd iddo, mewn ychydig o eiriau grymus, ae i'r pwynt. a chyfarweiniodd y Parch W. Morris, yr ls-lywydd. i gadair yr Undeb. Cyflwynwyd yr athrylithgar ar siriol O. Waldo James i'r cwrdd fel prif oruchwyliwr, 8C ysgrifenydd y Mudiad Blaenfynedol, a siarad- odd yntau nes tanio pob calon drwy'r lie. Da genym fod yr Undeb wedi syrthio ar olynydd mor deilwng i Dr Abel Parry, ac hyderwn y ca pob cefnogaeth gan yr eglwysi, Yn nesaf cafwyd araeth ddoniol a nodwedd ladol gan Dr Gomer Lewis, Abertawe, a chymhellai yn gryf i'r eglwysi gyfranu at dysteb y cyn-ysgrifenydd, y Parch W. Morris, Treorci yr hon a fwriedir ei 3hyflwyno yn Mangor y flwyddyn nesaf.
!Y Cyfarfod Cenadol.
Y Cyfarfod Cenadol. Cynaliwyd y cyfarfod hwn yn Penuel am 7 o'r gloch yn yr hwyr. Llywyddwyd y cyfarfod hwn gan M Roberts- Jones, Ysw., bargyfreithiwr, Caerdydd. Darllenwyd a gweddiwyd i ddechreu'r cwrdd gan y Parch R E Williams (Twrfab), Aberdar. Datganai y Llywydd fod yn bleser ac yn fraint ganddo i gael yr anrhydedd o lvwyddu yn y cyfarfod cenadol. fctolwodd mai y Bedydd- wyr oeddynt y rhagarmeawyr yn y gwaith cenadol. ac ystyriai mai Wm Carey, y trwsiwr esgidiau trwsgl, oedd y gem dysgleiriaf yn nghoron y genadaeth. Cyfeiriodd at deyrnas- oedd mawrion oeddynt wedi dadfeilio, a dywed- odd eu bod wedi gwywo a diflanu am nad oeddynt yn wybyddus fod y Gair yn fwy galluog na'r cleddyf. Adroddodd Mr Jones ddarn o farddoniaeth Seisnig neillduol o gyfaddas a symbyliadol yn diweddu rhywbeth yn debyg i hyn 4 Lord God of Hosts, be with us yet, Lest we forget, lest we forget.' Yn gyntaf, cafwyd araeth genadol gan y Parch Hugh Jones, Blaenywaun, Sir Benfro. Dvwedodd fod yn anhawdd gwybod beth i ddweyd, gan mai Y Genadaeth ydyw y testyn. Cyfeiriodd at syiw o eiddo Dr Pierson, yr hwn a ddywedai os ydym am wybod beth yw'r Genad- aetb, fod yn rhaid dechreu pan y byddom yn ieuanc. Buddugoliaeth gyntaf Oristionogaeth oedd buddugoiiaeth ar Deyrnas—Rhufain henafol yn ei holl ffyrnigrwydd ymosodol yn erbyn crefydd y Groes. Gwelodd Cristionogaeth gwymp Iuddewiaeth yn nghwymp Jerusalem, a chwymp Paganiaeth yn nghwymp Rhufain. Yn Kettering yn y flwyddyn 1798, ceid golwg ar Gristionogaeth yn gwynebu ar y byd. Gofynai, beth sydd yn cyfrif am lwyddiant Cristionogaeth ? a'i atebiad i'r ymholiad oedd gofyniad arall, 4 Beth a debygwch chwi am Grist ?' Sylwai ar berson lesu Grist mewn tair agwedd i esbonio y genadaeth. 1. Person Iesu Grist ydyw cieydd cenadaeth I a chenalwr. 2. Person lesu Grist ydyw testyn cenadaeth a chenadwr. 3, Person Iesu Grist ydyw brwdfrydedd cen- adaeth a chenadwr. Person Crist yn unig a wna'r tro i genadaeth a chenadwr-gair yn creu byd, ond rhaid cael person Crist i greu enaid ar ddelw Dnw. Yn lesu Grist y ceir y datguddiad uwchaf o Dduw, ac am ddyn. Y Datguddiad nwchaf parth hanfod Duw. Cyfeiriodd at lyfr rhagorol Dr Boyd Carpenter ar Elfenau Parhaol Crist- ionogaeth.' Tair elfen-l, Dibyniaeth 2 Cym- deithasiaeth; 3, Cynydd. Dibyniaeth ar Dduw, Cymdeithasiad a Duw, a Cbynydd yn nghyfeir- iad Duw. Elfen fawr Mahomediaeth ydyw dibyniaeth ar Dduw; Elfen fawr Bwdwaeth, Cymdeithasiaeth a Duw-y ddwy grefydd fawr yn methu yn nghyfeiriad Dnw, ond Cristion- ogaeth yn cynwys y tair. Goblyga Critetionogaeth fytb-gynydd yn nghyfeiriad Duw. Person Iesu Grist 01 reidrwydd yn creu cenadaeth, a chenadon yn canlyn. Cadwodd Iuddewiaeth ei hun drwy ymgyfynegiad, ond ceidw Cristionogaeth ei hun drwy ymledaeniad. 2. Iesu Grist ydyw testyn y Genadaeth a Uhenadwr. Qffeinodd at Frahmm, yr hwn'a ddywedai fod llawer o'r perlau oedd yn Nghristionogaeth yn ei grefydd yntau, ond nad eedd gan Frahminiaeth un Gwaredwr. Dyfynwyd sylw pregethwr brodorol wrth y diwedda-r Broffeswr pan y gofyn- wyd iddo pa genadwri a garai ei rhoddi i eglwysi Prydain; ac wedi peth petrusdod, dywedodd, 'anfonwch lai oathrawiaeth, a mwy o Grist,' Ewch i'r hoH fyd,' &c. Cyfeiriodd at hen wraig o Sir Aberteifi, pan welodd y mor, ya tori allan i ddiolch i Dduw am weled rhyw- beth a digon o hone. Yr oedd yntan yn llawenhau, ac yn diolch wrth feddwl am holl i <, ^dch'Crist i ddiwallu y byd. u Grist yn ei berson ydyw brwdfrydedd u s aeth, a chenadwr. Sylwai mai darnod- i td > ethwroAberystwythparth brwdfryd- bdd v-eddwl ar dan.' Argyboeddiad o glirdeb gweifdigaeth parson Crist ydoedd yn tanio y mod iwi. Clirdeb gweledigaeth yn yr enaid $: sydd yn creu brwdaniaeth yn yr enaid. Nid eglwysi sydd yn codi cenadon, ond y gatiol hwnw sydd yn troi gweithredoedd i dawddlun Cristionogaeth, Y wraig o Samaria-golwg av lecu yn ei gyru hi i'r ddinas. Taniwyd y wraig a than brwdania%th—waaeth ddinas gviftii yn aeddfed i gryman y cynhauaf. Y gallu drodd ddagran Moulton yn weithredoedd yn y i India draw. Dygodd Mr Jones ei araeth beniguuap i derfyniad drwy gyfeirio at dabled coffadwr- iaethol o lafur a gwasanaeth Dr Geddes yn Yn- ysoedd Mor y De, yr hon oedd yn dwyn yr arysgrifen ganlynol: —' He came here in the year 1847, and found no Christians he left in 1872, and left no Pagans.' Ar ol Mr Jones, cafwyd araeth dda gaa y Parch B. Evans, cenadwr o India, Brodor ydyw Mr Evans o ardal Narberth. a datganat ei ofid ei fod yn analluog i siarad yn Gymraeg Wedi hyny cawsom araeth wir ragorol gan Dr J A. Morris, Aberystwyth, Islywydd yr Undeb. Gwahoddai sylw ei wrandawyr at y petbau canlvnol :— II Sefyllfa y byd paganaidd. 2 Y gwaith sydd i'w gyflawn? ynddo. 3 Y rhwystrau fydd i'w cyfarfod. 4. Y cvmhellion arofvnol i'w svAawni. 4. Y cvmhellion arofvnol i'w svAawni. Cyflwynodd y cyo-iywydd, y Parch Charles Davies, ddiolch yr Undeb i eglwys Penuel, ei gweinidog siriol a charedig, ac i'r ardalwyr yn gyffredinol am eu caredigrwydd mawr tuag at y nifer fawr a ddaethant i'r Wyl Undebel. Cydnabyddwyd y diolchgarwch mewn modd hynod o fedrus gan y Parch George Griffiths, gweinidog Penud, a diolchai yntau yn wresog i bawb, ac yn neilldnol y chwiorydd da, am eu gwasanaeth gwerthfawr. Gollyngwyd ymaith y dorf fawr drwy weddi gan y Parch T. E. Williams, Drefnewydd.
[No title]
Marwolaethau. Bu farw yn nghorff y flwyddyn undebol y Parchn Samson Jones, Trefforest; Daniel Jones, Llwydcoed; Seth Thomas, Glyn Elan, ac E Rowe Evans, Cttbtutlinedd: Y myfyrwyr fuont feirw oeddynt Mr David Roberts, o Athrofa Aberystwyth, ac R 0 Jones, Athrofa Bangor. Bu farw hefyd ddau leygwr aduabyddus, Mr Meigant Jones, Carnarfon, Be Henadur D Davies, Merthyr. Dydd lau, pregethwyd mewn gwahanol gapelau, pan y pregethwyd gan y brodyr canlynol ,-Parchn J. Lee Davies, Brynaman J Thomas. M.A.. Llynlleifiad: R Roberts, Treforis: W Morris, F.R.G.S,, Treorci; R E Williams, Llundain; R B Jones, Llanelli: Moses Robeits, Blaenau Ffestiniog E T Jones. Llwynpia: T T Hughes, Mountain Ash W S Jones, Caerfyrddin; W Owen, Menceinion; a J C Hughes, B.D., Abertileri. Cynelir yr CJndeb y flwyddyn nesaf yn Mangor o dan nawddogaeth eglwys y brawd rhagorol y Parch E. Evans. Aberdar. TWRFAB.
GORSLAS.
GORSLAS. Dymunaf hysbysn y cynelir cyfarfod cy- hoeddus nos Iau nesaf, Medi 14, am 7.30 sharp, yn Parish Hall, er penderfynu pa le y cynelir y Mining Class eleni, pa un ai Cross Hands neu Benygroes. Cofier mai mwyafrif coswaith sydd i setlo y mater. Befyd dechreua y dosbarthiadau yr wythnos nesaf yn y centres ereill, felly gwell i bawb ddal ar y cyfle cyntaf i uno. T. E. DAVIES.
.-Y 4 CLTTSTFEINIWE - 0 MOUNTAIN…
Y 4 CLTTSTFEINIWE 0 MOUNTAIN ASH MR. GOL.,—A fyddwch garediced a chydsynio. a'm cais, sef caniatau i'r ychydig sylwadau hyn gael ymddangos drwy gyfrwng eich nawyddiad- ur clodwiw y tro nesaf ? Sylwadau ydyac ar y 4 Clywedigion' o Mountain Ash geir yn eich rhifyn diweddaf o eiddo 4 Lief o'r He,' fel y geilw ef ei hun. Nid ydwyt, fel un o blith y lluaws, yn cydsynio yn hollol a'r oil o'r clywedion. Yn gyntaf, nid wyf yn hoffi y rhai hyn sydd defnyddio y gair clywed' mor ami o fiaen y cyhoedd. Ofnwn mai un sydd yn aberthu gormod o'i amser i glustfeinio ar byd conglau yr heolydd yw 4 Lief o'r lie,' ac yn rhy barod i dynu y brycheuyn o lygad ei frawd, tra erioed heb weled Uygad ei hun. Nid ydwyt yn amheu yn yr ystyr leiaf nad oes rhai o'i glyw- edigion yn dwyn peth gwirionedd i'r golwg. Nid ydwyf yn gwybod fawr o ymdrafodaeth yr heddgeidwaid, gan nad wyf erioed wadi rhoddi achos iddynt i'm gwylio. Y dynion sy'n rhoi achos iddynt i'w gwylio sy'n g.veled eu heisieu gyntaf, a phan na fydd yr heddgeidwaid gerllaw pan y byddont hwy mewn taro am danynt, y 'little beauties' ga'r bai ganddynt hwy y treuliant eu hamser. Eto nid wyf yn gwybod nemawr ddim am y Jug & Bottle Departments, nac ychwaith am y taclau sy'n mynychu lleoedd o'r tath. Ynffodus neu'n anffodus nid wyf byth yn galw mewn tyllau felly. 'Rwyf o galon rhoi lleoedd felly i 'Lefo'rlle' i'w cyrirychioli, os myn. Rhaid ei fod yn dra adnabyddus a'r Departments yma, neu ni fuasai yn gwybod eystal pwy yw y customers goren alwant yno. Yn nesut. carwn wybod gan Lef o'r lie a oes ganddo ef swydd yn bresenol, canys os digwydd i'r swyddog sy'n swagro orphen ei yrfa. teimlem yn dra awyddue gael boss o glustiau da i lanw ei le. A ydyw 4 Lief o'r lie' wedi clywed y gwir, tybed, fod yr awenydd enwag y sonia am dano heb le i rodd*i ben i lawr ? Carwn wybod ganddo y tro beeaf. Os ydyw ef yn credu hyny, neu wedi elywed hynv, fel y ceisia ddweyd, ai ni fuasai yn dangos mwy o gariad brawdol, pe buasai yn rhoadi iddo ychydig gynoithwy i'w godi i fyny drachefn, ya hytrach na myned i'w hcngian i fyny o flaen y cyhoedd- Hetyd clywodd fod llu yn synu na fuasai rhywrtti yn gwneud rbywbeth er ooi. gwella ei safle drachefn. Tybed a ydyw ef yn un o'r cyfryw, y rhai sydd mewn synfyfyrdod? Os ydyw, gwelthied fwy gyaffc'r achos, a siaraded lai, gan ddysgu y ffordd i gadw ei glustiau yn fwy cauedig. Gresyn meddwl na fuasai calon ambell un mor agorei a'i glustiau buasai hyny yn gwneud gelwg arall ar y byd. Cymered Llef o'r lie' y sylwadau hyn at ei galon mewn ysbryd caredig a brawdgarel. a cheieied fod yn fwy tosturiol o hyn allan wrth y rhai sydd ai lawr, yn hytrach na'u eyhoeddi drwy gyfrwng y DARIAN. Yr eiddoeh yn garedig hyd nes yr ymddengys ychwaneg o glywedion o'i eiddo, CARIAD BRAWDOL.
ABERrAWlS.
ABERrAWlS. Cyfarfod Cynorthwywyr y Maelfaoedd. Ar y 3ydd eyfis. ,I. yn y Grand Temperance Mftfi, cynaliwyd '•yfarfodydd (Jvughor Dos- baithol Deheu Sir Cymru a Sir Fyii'wy, o Undeb Cen»-dlaethol Gweision y Maelfaoedd. Yn absenoldeb Mr Pearce, Caerdydd, llywydd y Oyngher. cymerwyd y gadair gan Mr T Spencer Jones, golygydd y Shop Assistant and South Wales Democrat. Yr oedd yn bresenol Cyng- borwr Morgan Hopkin, Abertawe Mri Hopkin Jobi'. cynrychiolwr Undeb yGweitbwyr Alcan Philhps a Daniels, Abertawe: Hopkins a Beynon, Pontypool: G P Roberts, ysgrifenydd y Cynghor, Pontypridd Parry, Pontypridd Snelling a Dunn, Barry Dock: Mathews a Daries, Pentre; Job a Harries, Ferndale; Richards a Higgings, Poith; Rees a Tuomas, Merthyr Thomas, Dowlais Lewis a Hopkins, Mountain Ash. Darllenwyd t? chadarnhawyd cofnodion y j Cynghor diweddaf. j Ymdriniwyd a materion oeddent yn codi o'r cofnodion. Darllenwyd gobebiaeth gyfeiriedig J at yr achos, yr hyn a gyznerodd i fyny lawer o amser. Adroddiadaa o'r gwahanol gangenau, pa rai oeddent yn galonog dros ben, yn arbenig Caer- dydi, Pontyprido, Abertawe, Ferndale, a Mountain Ash. Yna, cafwyd ymddiddan ar ddyfodiad Mr John Turner i'r dosbarth, yr bwn fydd yn taiu ymwfliad a Deheudir Cymru o Tachwedd 6ed hyd Rhagfyr 16eg, fel adrefnwr yr Undeb. Wedi hyny, traddododd y cadeirydd, Mr Spencer Jones, arath ar Ddyfodol Cynorthwy- wyr r Maelfaoedd.' Dywedodd fod cynliuniau ar waith i brynu i fyny holl fasnarh y wlad hon gan gwaanioedd mawrion, ac mHi prin oedd y fantais heddyw i'r cynorthwywr ddyfod yn fasnachwr, a chan mai yn llai yr oedd y tantais ym argoeli myned, y dylent hwythan, mewn oanlyniad, ymdrechn dros hunan ainddiffyuiad. Prif arntai y ewmniau byn ydyw hunan elw ac fe arferir Ilaw.er cynllnn er cyrhaedd yr amean mewn golwg. Yn fynych iawn, yr oedd y faelfa yn methu yn hyn. tic mewn canlyniad, byddai yn ofynol meddwl pa fodd i leihau y trenliau. ac wrth gwrs, y peth cyntaf teddylid am dano fyddai darostwng y cyfiogau, ar wyneb y gystadl wnaeth agos. Byddant yn eadw y faelfa yn hwyr iawn, mewn trefn iddynt allu gwasgu cymaint fyth ag a allent o lafur allan o'r cyn orthwyr, mewn trefn iddynt wneud yr elw mwyaf allent. Wrth gyfeirio at y cyflogau, dywedodd Bad oeddent ar gyfartaledd ond o Ifc, hyd 4fc. yr awr, tra yr oedd ysgubwyr heolydd Llundain yn cael 6c. yr awr. Yr oeddent hwy cynorthwywyr yn cyfrif cyflogau wrth y flwyddyn, am fod cywilydd arnynt eu cyfrif wrth yr awr, Fod safle y cynerthwywyr yn waeth heddyw nag oedd bymtheg mlynedd yn ol. Y pryd hwnw fe fyddai y masnachwyr yn adnabod eu cynorthwywyr, ac yn dyfon i gyffyrddiad a hwynt yn ddyddiol, ond yn awr nid oeddynt mewn llawer amgyichiad yn gwybod hyd yn nod enwau eu cynortnwywyr, ac fod ychwanegiad at gyflogau yn beth dveithr iawn yn ein dyddian ni. Mae'n bosibl i fasnachwyr ymadael -eg un faelfa, a myned i un arall, a thrwy hyny wellwei sefyllta ond os byddai i'r cynorthwywyr ofyn am godiad yn ei gyfog mewn llawer o achosion, yr atebiad a gawsai fyddai y gallai ymadael i wneud He i un ratach. Dygodd ergraiff t bersonol i brofi fod sefyllfa y cynorthwywyr yn druenus. Yr oedd pethau yn ymddangos iddo es eu bod fel dosbarth wedi eu codi i fyny mewn llinell gyfyng iawn, ac nad oedd yn bosibi iddynt ddyfod allan o honi, ac fod eu sefyllfaoedd yn ddigonol ddigon i beri digdondid, ond anogodd bawb i ffyddlondeb, am ei tod yn credu fod yn bosibi iddynt drwy undebu allu cyrhaedd safle- oedd fel ag i'w galluogii gyfranu o'r unrhyw freintias dosbarthiadau ereili. Siaradodd y Cyngorwr Morgan Hopkin ar 'Orphenol, Presenol, a Dyfodol y'Cynorthwy wyr.' Hefyd siaradodd Mr Hopkin John air o galondld i undebu, ar gyfrif eu hamcanion. Meistri Roberts, Pontypridd Job, Ferndale Daniels, Abertawe a Rees, Merthyr, ar yr Angen am undebu yn eu plith fel dosbarth a W. J. Hopkins, Mountain Ash, ar Y galwad am addysgn yr undebwyr Dygodd y diolchiadau arferol gyfarfod da i derfyniad. Mae yn glod i'r Meistri Phillips a Daniels, a chyfeillion Abertawe, am barotoi mor dda ar eu cyfer.
Y WLADFA GYMREIG YN PATAGONIA
Y WLADFA GYMREIG YN PATAGONIA MR. GOL.Da oedd genyf weled atebiad i lythyr Cymro' gan y Parch J C Evans, sef un sydd wedi byw a bod yn y Wladfa am hir flynyddau, ac felly vn allnog i roddi adroddiad gwirioneddol am y lie. Ac yr ydym ar ran lluaws o ddarllenwyr y DARIAN, yn neillduol felly y rhai cenedlgarol, yn dymuno datgan ein diolchgarwch gwirioneddol iddo am ei fynegiad manwl ar y lie, yr hyn a rydd foddlonrwydd i gancedd o'n cydgenedl sydd yn teimlo yn gynes at y mudiad gwladychfaol hwn. Dywed Mr Evans, Nid wyf yn meddwl mai oisieu ychwaneg o wybodaeth sydd ar ein cencdl yn nglyn a'r Wladfa, ond eisien penderfynu pwy i gredu-ai y rhai sydd wedi trenlio blyn- yddoedd ynddi. ai ynte y rhai roddodd dro ynddi, yn nghyd a'r rhai a ysgrifenant lithiau meithion am dani, ac heb weled llathen o honi erioed ?' Credwn yr oil a ddywed Mr Evans, ac ni a obeithiwn y bydd yr byn a ddywed ef, yn nghyd ag ereill, o bryd i bryd, yn foddion i roi taw ar y rhai a geisiant lychwino prif fudiad gwladychfaol y ganrif hon, a hyny yn rhai o brif goiofnau newyddiadur mor genedlgarol a'r DARIAN. Y mae y rhai a ysgrifenant fel hyn yn ceisio profi ac yn boni eu bod yn genedlgar- wyr, ond nid ydym yn gwybod iddynt wneud dim gydag unrhyw fndiad cenedlgarol erioed, ond mor belled a'i fod yn elw iddynt hwy. CENEDLGARWR.
-.-.a...""'.&,'.............-
a. "& Dydd L uu. Medi 4ydd. cynaliodd eglwysi Amiibynol Sardis a Godre Rhcs eu cyman- ta ganu yn Sardis. Ystradgynlais, pryd y daeth cynullmdau mawrion yn nghyd i'r gwahanol gyfarfodydd. Hawdd gweled yn Dghyfarfod y boreu fod dyddordeb mawr yn cael ei gymeryd gyda'r plant, oblegyd yr oedd yno lumawr o honynt, ac yr oedd- ent yn canu fel angylion. Yr oedd Hyfryd Ganaan, Sycbu Dagrau, a Mcrdaith Bywyd yn peru i ni Iwyr acnghofio ein hunain, ac nid oedd yn syndod genym glywed cymaint o^gwrandfcwyr yn dweyd ra chawsant y fath wiedd eroed o r blaen. H blaw hyny, yr oeddynt yn adrcdd Gweddi r Arglwydd, L n! yn ateb g otymadau ar Manes Tesu Gust yn egJur ac yn unol iawn. Rhoddodd y r*yfprfud hwn gyweir- nod hapus i'r cyfarfodydd ereili, a theim- 1em fud ysbryd y PF byw yn treiddio trwy bobpeth yn yr oil o'r cyfarfodydd. Yr ydym yn fynych yn clywed canu Qwyiiog a gafaelgar ar Blaencefc, Talysarn, &c., tel ag y cafwyd y tro hwn, ond snfyn- JIlfwST11!/ c5-vwir y fath g8nu tyner ag a g^twyd o R? v^rswortb a'r Emyn Hwyrol, a'r canu cyffrous a meddylgar a gafwyd o St Aelred. Cawsom gymanfa wrth ein bodd, a rhaid rod clod arbervg yn ddyledus am hyn i lafur yr arw-)rjyo<« t^J^ntog a ilafurus, Mr Rhvs Thornss, F T S C. yr hwn a anrhyd- eddir yn fawr, hyd yn nod yn ei gartref ei hUD.
-= YSGOL GERDDOROL ABERDAR.
-= YSGOL GERDDOROL ABERDAR. Yn canlyn wele restr o efrydwyr y Proffeswr Abraham N James ydynt wedi pasio yn llwydd- ianus y gwatiunui arholiadau yn Ngorphenaf, 1899:- 1 Y Mozart Exhibition daladwy am flwydd- yn, gwerth lOp 10s. Chwareu ar y berdoneg. Enillwyd gan Beatrice Yea, Castellnedd. 2 Ysgoloriaeth Abraham N James, daladwy am flwyddyn; chwaren y berdoneg; gwerth lOp log. Enillwyd gan Letitia Jones, Abernant, Aoerdar. 3 Ysgolonaeth Rugby, daladwy am flwydd- yn, gwerth lOp 10s. Sicrhawyd gan Mabel Addis, Castellnedd. 4 Patti Exhibition, daladwy am flwyddyn, i'r gantores fwyaf addawol, gwerth lOp 108. En- illwyd gan Catherine Edwards, Aberaman, Aberdar. 5 Ysgoloriaeth i Ieuenctyd, dysgyblaeth rydd am flwyddyn. gwnrth 5p 5s, damcaniaeth gerdd- orol. Enillwylt gan Bertha John, Hirwaun. 6. Ysgoloriaeth Novello, daladwy am flwydd- yn, damcaniaeth gb'rdoorol, gwerth 5p 58, a enillwyd gan Yida James, Aberdar. 7 Ysgoloriaeth Banister, daladwy am flwydd- yn, damcaniaeth gerddorol, gwerth 5p 58., a enillwyd gaD Martin Isaac, Aberdar. 8 Ysgoloriaeth Handel, dysgyblaeth rydd am flwyddyn, damcaniaeth gerddorol, gwerth 5p 5s, enillwyd gan Alice Thompson. Castellnedd. 9 Ysgoloriaeth Hullah. dysgyblaeth rydd am flwyddyn, gwerth 5p 5s. canu wrth yr olwg gyntaf, a enillwyd gan Thomas Job Davies, Aberaman, Aberdar.
Arholwyr.
Arholwyr. G Augustus Holmes, Ysw., aelod o Gynghor yr Arholwyr. a cbyfarwyddwr Dosbarth Arhol- iadol Coleg Cerddorol L'undain, a Dr Arthur S Holloway, Mus. Doc., Oxon. Y mae 341 o efrydwyr y Proffeswr A N Jsmes wedi enill tystysgrifau yn y gwahanol arholiad- j an cerddorol, hefyd gwobrwyon o lyfrau, dip- lomas, bronze medals, ysgoloriaethau cerddorol rbydd, ac Exhibitions.
NODION TRAMOR.
NODION TRAMOR. Os na ddaw cyfnewidiad buan oddiam- gylch yn yr India, bydd gap y Llywodraeth sefyilfa wir ddifrifei i'wgwyiiebu. Prinder gwlaw ydyw yr achos, wrth gwrs. Y mae rhanau belaeth o'r wlad heb gael dyferyn, a rhanau ereill heb ond ychycig. —c — A ydyw y bisyclwr gwryw a benyw, yn holl-bresenol ? Hyd yn nod yn Uganda, yn mherfedd-dir Affrica, ceir y ddau ryw. Y mae yno brif ffordd dda wedi ei gwneud trwy ganol y wlad, ar hyd yr hon y mae yn bosibl seiclo yn hwylus, ond nid yn ddi- berygl. Y dydd o'r blaen, seiclai gwr o'r enw Buxton a'i ferch ar hyd y ffordd hon. O'u blaen canfyddent lew. Pa beth oedd i'w wneud ? Gyda Jewrder, dechreuodd y ddau chwyrnellu yn mlaen dan ganu clych- au eu oisyclau. Cafodd brenin y goedwig ei ddychrynu i'r fath raddau fel y carlam- odd i'r prysglwyn am ei hoedl! Tan y parlwr yn ami a ddiffydd tan y gegni.