Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Yn Ei Gamrau Ef. --'--
Yn Ei Gamrau Ef. BETH WNELAI YR IESU? PENOD VIII.— (FARHAD.) Beth yw hyny i ti? Canlyn di fyfi" g £ Neu cymerwch achos Mr Norman, golygydd y Daily News. Anturiodd ef ei holl ffortiwn mewn ufudd-dod i'r hyn gred- ai fyddai ymddygiad tebygol Iesu, a gwn- aeth chwyldroad hollol ar y dull o ddwyn y papyr yn mlaen, heb wybod llai na meth. iant fyddai. Yr wyf yn anfon copi o bapyr ddoe i chwi. Mae arnaf eisieu i chwi ei ddarllen yn ofalus. Yn ol fy meddwl i, mae yn un o'r papyrau mwyaf dyddorol a hynod a argraffwyd erioed yn yr Unol Dalaethau. Y mae yn agored i feirniad- aeth, ond beth allai yr un dyn byth ei gynyg yn y ffordd yma fyddai yn rhydd oddiwrth feirniadaeth ? A chymeryd i ystyriaeth bobpeth, y mae gymaint uwch- law y dull cyffredin o ddwyn allan bapyr dyddiol, fel yr wyf wedi rhyfeddu at y canlyniad. Dywed wrthyf fod mwy o ddarllen arno yn barhaus gan bobl Grist- ionogol y ddinas. Y mae yn bur hyderus o'i lwyddiant yn y diwedd. Darllenwch ei erthygl olygyddol ar bwac yr arian, hefyd ar yr etnoliad agos- haol yn Raymond, pryd y daw pwnc y trwyddedu yn mlaen. Y mae'r ddwy erthygl yn mysg y goreuon o'i safle ef ar y pwnc. Dywed na fydd byth yn dechreu erthygl, nac mewn gair, unrhyw ran o waith ei bapyr, heb yn gyntaf ofyn, Beth wnelai yr Iesu?' Mae'r canlyniad yn amlwg ddigon. Dyna Milton Wright, hefyd, y masnach- wr. Mae ef, fel y mynegwyd i mi, wedi gwneud y fath chwyldroad ar ei fusnes, fel nad oes yr un dyn yn Raymond yn cael ei garu yn fwy nag ef y dydd heddyw. Mae gan ei glercod a'i weithwyr ef ei hun serch rhyfeddol tuag ato. Yn ystod y gauaf, pan yn gorwedd yn beryglus o wael gartref, cynygiai ugeiniau o glercod eu gwasanaeth i wylio neu gynorthwyo yn mhob modd dichonadwy, a llongyfarchid ei ddychwel- iad i'r ystordy gyda phob arwyddion o lawenydd. Dygwyd hyn oddiamgylch gan yr elfen o gariad personol sydd wedi ei dwyn i mewn i'r fusnes. Nid geiriau gwag ydyw y cariad hwn, ond dygir yn mlaen y busnes ei hun o dan gyfundrefn o gyd- weithiad nad yw yn edrych ar rai fel is- raddiaid, ond cyfranogiad gwirioneddol o'r holl fusnes. Edrycha dynion ereill yr heol ar Milton Wright fel dyn rhyfedd iawn. Y mae yn ffaith, fodd bynag, tra y mae wedi colli yn drwm mewn rhai cyfeiriadau, mae wedi ychwanegu ei fusnes, a heddyw, perchir ac anrhydeddireffel uno fasnach- wyr goreu a mwyaf llwyddianus Ray- mond. I A dyma Miss Winslow eto. Y mae hi wedi dewis cysegru ei thalent wych i dIod. ion a thrueiniaid y ddinas. Cynwysa ei chynlluniau sefydliad cerddorol, lie bydd canu a dosbarthiadau, cerddorol yn nodwedd. Mae yn frwdfrydig gyda gwaith ei bywyd. Mewn cysylltiad a i chyfeilles, Miss Page, mae wedi cynllunio cwrs mewn cerddoriaeth, yr hwn, ond ei gario allan, a wna lawer er dyrchafu bywyd y bobl sydd i lawr yna. Nid wyf yn rhy hen, fy anwyl Caxton, i beidio cymeryd dyddordeb yn ochr ramantus llawer o bethau sydd wedi bod yn bruddaidd ddigon yn Raymond, a rhaid i mi ddweyd wrthych y deallir yma yn gyffredinol fod Miss Winslow ar fedr priodi y gwanwyn yma a brawd Miss Page, yr hwn oedd unwaith yn troi mewn cym- deithas uchel, ac yn y clybiau, a'r hwn gafodd ei argyhoeddi mewn pabell lie y cymerai ei ddarpar-wraig ran flaenllaw yn y gwasanaeth. Nid wyf yn gwybod holl fanylion y rhamant fechan yma, ond tybiaf fod yna stori fechan yn amdoedig ynddi, a byddai yn ddyddorol iawn ei darllen, pe gwyddem hi oil. I Nid yw y rhai hyn ond ychydig o eng- reifftiau o ganlyniadau mewn bywydau unigolion mewn ufudd-dod i'r ymrwymiad. Bwriadwn son am y LIywydd Marsh, Coleg Lincoln. Mae wedi graddio yn yr un coleg a ninau, a meddwn ryw gymaiut o adna- byddiaeth o hono pan oeddwn flwyddyn yn mlaen arno. Cymerodd ran flaenllaw yn y symudiad dinesig diweddar, ac edrychir arno fel un y cyrhaedda ei ddylanwad yn mhell yn yr etholiad agoshaol. Rhoddes argraff arnaf, yr un modd a'r dysgyblion ereill yn y symudiad hwn, fel un oedd wedi ymladd allan rai cwestiynau caled, a chym- eryd i fyny rai beichiau gwirioneddol sydd wedi, ac yn parhau i achosi y dyoddefaint hwnw y sonia Henry Maxwell am dano- dyoddefaint nad yw yn alltudio, ond megys yn angerddoli llawenydd pendant ac ym- arferol. Ond dichon fy mod yn eich blino a'r llythyr maith yma. Yr wyf yn alluog i osgoi y teimlad o swyn mae fy holl arosiad I yma wedi ei gynyddu. Rhaid i mi ddweyd rhywbeth wrthych am y cyfarfod yn yr Eglwys Gyntaf heddyw. I Fel y dywedais, clywais Maxwell yn pregethu. Ar ei gais taer, pregethaswn drosto y Sul blaenorol, a dyma y tro cyntaf i mi ei glywed er y gymanfa bedair blynedd yn ol. Yr oedd ei bregeth y boreu heddyw mor wahanol d'w bregeth y pryd hwnw, fel pe buasai wedi cael ei meddwl a'i phregethu gan ryw un yn byw mewn planed arall. Teimlais i'r byw. Credwyf i mi golli dagrau. Teimlai ereill yn y gynulleidfa yn debyg i un. Ei destyn oedd—' Beth yw hyny i ti, canlyn di fyfi ?' Ac apeliad an- arferol o ddwys ydoedd at Gristionogion Raymond i ufuddhau i ddysgeidiaeth Iesu, a dilyn ei ol, yn annibynol ar yr hyn wnai ereill. Nis gallaf roddi i chwi hyd yn nod amlinelliad o'r bregeth, gan y cymerai ormod o ofod. Ar ddiwedd y gwasanaeth yr oedd cyfarfod fel arfer, yr hwn sydd wedi dyfod yn nodwedd amlwg yn yr Eglwys Gyntaf. I'r cyfarfod yma y daw pawb fyddo wedi gwneud ymrwymiad i wneud fel y gwnai yr Iesu, a threulir yr amser mewn brawdoliaeth gyfeillgar, cyffesiadau, cwestiynau mewn perthynas i'r I hyn wnai lesu mewn achosion neillduol, ac mewn gweddi mai yr un arweinydd mawr ¡ yn mywyd pob dysgybi fyddai yr Ysbryd Glan. I 4 Gofynodd Maxwell i mi ddyfod i'r cyfarfod hwn. Ni ddatfu i ddim erioed, Caxton, yn fy holl fywyd gweinidogaethol, wneud i mi deimlo cymaint a'r cyfarfod hwnw. Ni theimlais bresenoldeb yr Ysbryd eriod mor nerthol. Cyfarfod o adgofion ydoedd, ac o'r cydgyfeillach mwyaf cariad- lawn. Cludid fi yn ol yn anwrthwynebol o ran fy meddwl i flynyddau cyntaf Cristion- aeth. Yr oedd rhywbeth oddeutu hwn oedd yn apostolaidd yn ei symledd a'i ddilyniad o Grist. Gofynais gwestiynau. Un oedd, megys yn creu mwy o ddyddordeb na'r un arall, oedd gyda golwg ar helaethrwydd aberth y dysgyblion Crist onogol o'u heiddo personol. Dywed Henry Maxwell wrthyf nad oes neb hyd yn hyn wedi esbonio ysbryd Iesu yn y fath fodd fel ag i roddi i fyny ei feddian> au daearol, rhoi ymaith ei holl gyfoeth, neu mewn unrhyw ffordd lythyrenol, efelychu Cristionogion urdd St. Francis, Assisi, er esiampl. Cydsynient oil, fodd bynag, os teimlai unrhyw ddysgybl y gwnai lesu hyny yn ei achos ef, nas gallai fod ond un atebiad i'r cwestiwn. Cyfaddefai Maxwell yn rhwydd ei fod ef i raddau yn ansicr gyda golwg ar ymddygiad tebygol lesu pan y daethai i fanylion cadw ty, meddianiad cyfoeth, a chael moethau bywyd. Y mae yn amlwg ddigon, fodd bynag, fod llawer o'r dysgybli )n hyn fwy nag unwaith wedi cludo eu hufudd-dod i Iesu i'r terfyn eithaf, yn ddisylw o golled arianol. Nid oes brinder, dewrder, neu gysondeb ar y pwynt yma. Y mae hefyd yn wir fod rhai o'r dynion mewn masnach a gymerasant yr ymrwymiad, wedi colli symiau mawrion o arian yn eu hefelychiad o'r Iesu, ac y mae llawer iawn, fel Alexander Powers, wedi colli sefyllfaoedd da ar gyfrif yr anmhosibl- rwydd o wneud yr hyn arferent wneud, ac ar yr un pryd wneud yr hyn deimlent wnai Iesu yn yr un lie. Mewn cysylltiad a'r achosion hyn, y mae yn hyfryd cofnodi y ffaith fod llawer o'r rhai ddyoddefasant yn y ffordd yma wedi cael eu helpu yn arianol gan y rhai sydd eto yn berchen moddion. Yn yr ystyr yma, ystyriwyf ei bod yn wir fod y dysgyblion hyn a phob peth gan- ddynt yn gyffredin. Yn sicr ddigon, y mae golygfeydd y bu'm yn dyst o honynt yn yr Eglwys Gyntaf yn y cyfarfod hwnw ar ol, yn gyfryw nas gwelais erioed eu cyffelyb yn fy eglwys fy hun, nag mewn un eglwys arall. Ni ddychmygais erioed y gallasai y fath gydgyfeillach Gristionogol fodoli yn yr oes yma ar y byd. Yr wyf bron annghredu fy synwyrau fy hun. Byddaf megys yn gofyn i mi fy hun, ai dyma derfyn y bedwaredd ganrif ar bym- theg yn America ? Ond yn awr, anwyl gyfaill, dyma fi yn dyfod at wir achos y llythyr, cnewyllyn yr holl gwestiwn, fel y mae Eglwys Gyntaf Raymond wedi ei wthio arnaf. Cyn i'r cyfarfod derfynu heddyw, cymerwyd mesur er sicrhau cydweithrediad yr holl ddysgybl- ion Cristionogol yn y wlad yma. Credaf i Henry Maxwell gymeryd y cam yma ar ol hir ystyriaeth. Lied awgrymodd hyny i mi un diwrnod pan elwais arno, a phan oeddym yn ymdrin ag effaith y symudiad hwn ar yr Eglwys yn gyffredinol. I I Beth,' ebai, pe byddai i'r holl aelodau eglwysig yn gyffredinol yn y wlad yma wneud ymrwymiad a byw i fyny iddo ? Y fath chwyldroad achosai yn ngwledydd cred Ond pa'm na wnant ? A, ydyw wedi dilyn lesu os nad yn foddlon i wneud hyn ? A ydyw yn fwy nag a ddylai y dysgybi ei wneud ? A ydyw prawf-safon dysgyblaeth yn is heddyw nag yn amser Iesu ?' Nis gwn beth oedd yr oil ragflaenodd neu ddilynodd ei feddwl am yr hyn ddylid ei wneud y tu allan i Raymond, ond ym- ffurfiodd y meddylddrych o'r diwedd yn gynllun er sicrhau cydgyfeillach holl Grist- ionogion America. Gofynir i'r eglwysi, trwy eu bugeiliaid, i ffurfio cynulliadau o'u dysgyblion yr un fath a'r un yn yr Eglwys Gyntaf. Gofynir am wirfoddolwyr yn nghorft mawr yr aelodau eglwysig yn yr Unol Dalaethau, y rhai a addawant wneud fel gwnai lesu. Siaradodd Maxwell yn neillduol ar ganlyniad y cyfryw weithrediad cyffredinol ar gwestiwn y dafarn. Mae yn ddifrifol ofnadwy gyda hwn. Dywedodd wrthyf nad oedd yr un cwestiwn yn ei feddwl na chai y dafarn ei threchu yn Raymond yn yr etholiad oedd ar dd'od. Os felly, gallent fyned yn mlaen gyda dewrder i wneud y gwaith achubol ddechreuasid gan yr efengylydd, ac a gymerid i fyny yn awr gan y dysgyblion yn ei eglwys ef ei hun. Os buddugoliaetha y dafarn eto, bydd yma wastraff ofnadwy, ac, yn ol ei farn ef, diangenrhaid o aberth Cristionogol. Ond gan nad faint wahaniaethwn ar y pwnc yna, mae wedi argyhoeddi ei eglwys fod yr amser wedi dyfod er cael cymdeithas a Christionogion ereill. Yn sicr ddigop, os gaUai yr Eglwys Gyntaf wneud y fath gyfnewidiadau mewn cymdeithas a'i ham- gylchoedd, dylai yr eglwys yn gyffredinol, trwy gytundeb felly, nid o giedo, ond o weithio gynhyrfu yr holl genedl i fywyd uwch a syniad newydd am yr hyn yw bod yn ddysgybl i Grist. Meddylddrych ardderchog ydyw hwn, Caxton, ond dyma'n union y lie teimlaf fy hun yn petruso. Nid wyf yn gwadu na ddylai y dysgybl Cristionogol ddilyn ol Crist mor agos ag y mae y rhai yma ya Raymond wedi ceisio. Ond nis gallaf ym- atal rhag gofyn beth fyddai'r canlyniad pe gofynwn i'm heglwys yn Chicago wneud hyny. Yr wyf yn ysgrifenu hwn ar ol teimlo cyffyrddiad difrifol, dwfn, presenol- deb yr Ysbryd, ac yr wyf yn cyfaddef wrthych, fy hen gyfaill, nas gallaf alw i fyny yn fy eglwys ddwsin o fasnachwyr adnabyddus, neu mewn galwedigaethau dysgedig, a wnaent y prawf yma, gan beryglu yr oil fyddai yn anwyl ganddynt. A eilwch chwi wnead rhywfaint yn well yn eich eglwys chwi ? Beth gawn ni ddweyd ? Nad atebai yr eglwys i'r alwad, Deuwch i ddyoddef?' Y mae canlyniadau yr ym- rwymiad, fel y cedwir efyn Raymond yma, yn ddigon i wneud i unrhyw fugail grynu, ac yr un pryd hiraethu am rywbeth cjffel- yb yn ei blwyf ei hun. Yn sicr ddigon, ni welais i yr un eglwys erioed yn cael ei bendithio mor amlwg gan yr Ysbryd a hon. Ond—a ydwyf fi fy hun yn barod i gymeryd yr ymrwymiad, yma ? Yr wyf yn gofyn y cwestiwn yn onest, ac y mae arnaf arswyd gwynebu atebiad gonest. Gwn yn burion y byddai yn rhaid i mi newid llawer yn fy mywyd pe ymgymerw ;> chanlyn Ei ol mor fanwl. Yr wyf wedi gti vv iy uuu yn Gristion am flynyddau lawer. Am y deng mlynedd diweddaf, yr wyf wedi mwynhau bywyd ag ynddo yn gymharol nemawr o ddyoddef. Yr wyf yn cyfaddef yn onest fy mod yn byw yn mhell oddiwrth bynciau bwrdeisdrefol a bywyd y tlodion, y llygred- ig, a'r truenus. Beth ofynai ufudd-dod i'r ymrwymiad yma geayf fi ? Yr wyf yn petruso ateb. Mae fy eglwys yn gyfoethog, pobl yn dda arnynt, a boddlongar. Nid yw safon eu dysgyblaeth, yr wyf yn gwybod, o natur i ateb i alwad i ddyoddef neu golled personol. Yr wyf yn dweyd Yr wyf yn gwybod.' Dichon fy mod wedi cyfeiliorni trwy beidio deffro eu bywyd dyfnach. Caxton, fy nghyfaill, yr wyf wedi siarad o eigion fy nghalon wrthych. A gaf fi fyned yn ol at fy mhobl y Sul nesaf, a sefyll i fyny o'u blaen yn fy eglwys fawr yn y ddinas, a dweyd, Bydded i foi ddilyn Iesu yn fanylach. Bydded i ni gerdded yn ei ol Ef lie y bydd i hyny gostio rhywbeth mwy nag a gyst yn awr. Bydded i ni ym- rwymo peidio gwneud dim heb ofyn yn gyntaf Beth wnelai yr Iesu ?' Pe yr awn o'u blaen a'r genadwri yna, byddai yn un ddieithr a brawychus iddynt. Ond pa'm ? Ai nid ydym mewn gwirionedd i'w ddilyn Ef yr holl ffordd ? Beth yw bod yn ddilyn- wr i Iesu? Beth mae ei efelvchu yn olygu ? Beth olyga canlyn ei ol Rt' ?'' Gadawodd y Parch Calvin Bn.sce, D.D., Eglwys Nazareth, Chicago, i'w ysgrrfbin sythio ar y papyr. Yr oedd wedi dyfod i ymwahaniad y ffyrdd, a theimlai yn sicr mai eilgwestiwn ef oedd cwestiwn am ddyn yn y weinidogaeth ac yn yr Eglwys. Aeth at y ffenestr ac agorodd hi. Noson dawel iawn ydoedd. Tarawai awrlais yr Eglwys Gyntaf haner nos. Fel y peidiai, dyna lais clir, nerthol, yn nghyf- eiriad y Rectangle, yn cael ei chwyfio ato megys ar edyn dysglaer: 4 Rhaid i Iesu ddwyn y groes ei hun, A phawb trwy'r byd yn rhydd Na y mae croes i bawb yn wir, A chroes i minau sydd.' Llais un o hen ddychweledigion Gray ydoedd, un o'r nos-wylwyr yn yr ystordy, yr hwn weithian ddiddanai ei hun yn ei oriau trymllyd, trwy ganu penill neu ddau o ryw hoff emyn adnabyddus. Trodd y Parch Calvin Bruce oddiwrth y ffenestr, ac ar ot peth petrusder, penliniodd ar y llawr. 4 Beth wnelai yr Iesu ?' Nia ymollyngodd erioed o'r blaen mor drwyadl i ddatguddiad ymchwilgar yr Ysbryd o Iesu. Bu ar ei liniau am hir amser. Aeth i orphwys, a chysgoddynannesmwyth, gan ddihuno yn ami. Cododd cyn iddi gwbl ddyddio, ac agorodd ei ffenestr eilwaith. Cododd yr haul gan arllwys diluw o oleuni dros y ddinas. Pryd y bydd i wawr dysgyblaeth newydd arwain i mewn oruch- aflaeth conwest rhodio yn nes at Iesu ? Pryd y troedia gwledydd cred yn fwy manwl y llwybr wnaeth Efe ?
" PEIDIWCH " I FWNWYR.
PEIDIWCH I FWNWYR. Peidiwch diystyru y ffaith fod ffynonau dwfr yn fynych yn rhoddi gwybodaeth fuddiol i natur y mwnfeydd sydd yn y gwelyau dano. Peidiwch a chael eich dallu drwy fod ychydig o blisgyn ar y wyneb, a thrwy hyny feddwl fod glo bob amser o dane. Peidiwch ag annghofio fod mapiau daear- egol yn rhoddi llawer o wybodaeth, yn o gystal a natur y gweithfeydd amgylchynol. Peidiwch a'i daflu ymaith heb archwilio yn ofalus brawfion daearegol. Cododd O'Reilly, masnachydd yn Neheudir Affrica, ei ddeiamwnd eyntat, oedd yn worth j6500. oddiwrth gasgliad o gynfaen (pebbles) a ddefnyddiai plant i chwareu gyda hwynt. Peidiwch colli yr olwg ar y ffaith fod llawer o'r gweithfeydd mwn gwerthfawr- ocaf wedi eu darganfod drwy ddamwain. Yr oedd un dyn o India yn gafael mewn perth rhag iddo gwympo, a thrwy hyny cododd y gwreiddiau. Trwy hyn gwelodd dameidiau o arian pur, a dyna rodiodd fodolaeth i weithfeydd enwog y Potosi. Peidiwch ag aanghofio y modd y cododd bachgenyn gareg feldn yn Ngogledd Cali- fornia, a chan nad oedd ganddo latch i'w ddrws, defnyddiodd ef fel blocyn. Sylwodd ymwelydd arno yn ddamweiniol, a gwerth- wyd ef am naw cant o bunau. Peidiwch a chasglu, fodd bvniy. mai aur yw pob peth a ddysgleiria. ï mae llawer ffortiwn wedi ei cholli trwy weithio haiarn callestr yn lie un aur. Peidiwch ag annghofio mai'yn Mwn' Arian Byw y Great Western, California, y mae out-crop y wythien sydd yn ymdriangos fel dyke, dros gan' troedfedd o hyd, yn meddu ar 75 troedfedd o glogwyn llethr, Peidiwch ag annghofio y ffeithiau can- lynol :— Tra yr oedd William Richfold yn bugeilio ei ddefaid ar dir sydd yn awr yn cael ei orchuddio gan Ballarat, gwelodd rywbeth melyn yn dysgleirio yn nghreigiSu y rhan- barth, a phan sylvfeddolodd werth yr hyn a ddarganfyddodd, a deithiodd i Ddeheu- barth A.wstralia i werthu ychydig o'r trysorau. Yn y fan hon gollyngodd ei gyfrinach, a jhyn y gallodd sicrhau yr enedigaeth fraint, yr oedd miloedd o fwn- wyr wedi hawlio y tir gwerthfawr, ac wedi gwystlo y cyfryw. Tra yr oedd Ballarat yn filiwnydd, bu farw Richfold yn dlawd, wedi tori ei galon. Tra yr oedd dau fachgenyn a ofalai am wartheg ar V ffordd i Colorado, gan chwil- io am aur, gorphwysasant ger y dref a elwir Kingman yn ddamweiniol ffrwydr- j odd yehydig bwysau o bylor oedd ganddynt, yr hwn oedd wedi ei roddi i lawr bellder oddiwrthynt, er mwyn dyogelwch. Achos- odd hyn wres mawr, a drylliwyd y creigiau cyfagos iddo, gyda'r canlyniad i aur gyn- yrch gwerthfawr gael ei ddarganfod. Gyda llawenydd mawr gwerthodd y bechgyn eu mwn am bedwar cant o bunau. Ond y mae y perchenog bwn, fodd bynag, wedi cael llawn werth X60,000 yn flynyddol o aur o hono. Dyna hanes mwnfeydd enwog yr Arizona. Dyn o'r Iadia, tra yn tynu o dwll cwn- ingen a gysgodai rhag ei herwhelwyr ar un o fynyddoedd yr Antilles, a welodd er syn- dod yn gymysgedig a llawenydd, fod ei raw yn troi o gwmpas blociau oedd bron yn gyflawn o arian. Rhedodd i hysbysu ei gyflogydd am y newydd da. Ei wobr yn fuan a d«2aeth, canys lladdodd yr Ysbaenwr creulon a bercheuogai y tir y person ffydd Ion, a throdd y gyfrinach yn elw mawr iddo. Peidiwch annghofio fod bob amser yn barod i ufuddhau i'r rhybuddion y mae hyn yn angenrheidiol er sierhau eich bywyd eich hun, ac eiddo eich cydweith wyr. Peidiwch annghofio eich hunan rcolaeth mewn achos o ddamwain, a byddweh barod i both bynag all ddygwydd. II [Allan o'r Don'ts for Miners,' pris 3c. Cyhoeddedig au gwmniy 'Western Mail.'] I
O'R GADAIR WELLT.
O'R GADAIR WELLT. Cerbyd Addysg ar Wyllt. Feallai y byddai cystal i mi ddal wrth gynffon cerbyd addysg yr wythnos hon eto, er y dichon i hyny godi dincod ddanedd rhai heblaw eich gohebydd Glyndwr. Gwyddwn o'r goreu pan yr ysgrifenais gyntaf ar y testyn hwn y buaswn yn cael fy nghyfrif yn heretic gan lawer. Ond gwyddwn hefyd y buaswn yn datgan syn- jadau miloedd o ddarllenwyr y DARIAN. Yr wyf yn meddwl ac yn credu yr hyn a ysgrifenaf, ac nid wyf yn cylymu fy marn wrth foncyff barn neb arall. Dichon fod fy syniadau yn gyfeiliornus lawer pryd, fel y rhelyw o feidrolion, ond nis gellir honi eu bod yn dwyn delw rhagfarn, mympwy. na chulni. Ceir rhai a fedrant logellu eu hop- inynau i gyrhaedd amcanion neillduol, a gorweddant o dan y meinciau yn ddigon tawel os bydd personau neillduol am eistedd arnynt. Mae yr hen ddywediad—' Yn mhob pen y mae opiniwn yn ddigon gwir a dylai perchen pob pen fod yn ddigon gwrol i roi mynegiad i'r opiniwn hwnw- bydded gam neu gymhwys. Pe celid pawb i wneud hyny, byddem yn deall ein gilydd yn llawer gwell. Yr wyf wedi cyhoeddi fy opiniwn' ar bwnc Addysg-fod y cerbyd ar wyllt, ac fod perygl iddo fyned oddiar y cledrau, os nad ydyw wedi myned bisoes. Nid oes genyf fwyell i'w hogi' yn y mater hwn. Nid wyf am gael ty ethol ar un Bwrdd Ysgol i groesdynu na bonclustio yn lIe gofalu am y moddion mwyaf effeithiol i addysgu y plant. Ac o'r tu arall, nid oes arnaf hen chwech' eisieu ei thalu yn bersonol i un hyrwyddwr addysg dan haul. Felly, rhaid i chwi addef fy mod yn ysgrif. enu yn gydwybodol, a bo 3d rhwng eich gohebydd Glyndwr a phrofi fod cerbyd addysg ar y cledrau, ac yn rhedeg gyda chvflymdra dyogel. Onid oedd sylwadau un o'r addysgwyr Llundeinig yn myned yn mhell i brofi fod cerbyd addysg yn myned ar wyllt yn Nghymru ? Onid oedd yn awgrymu yn ddigon pendant ein bod yn gofalu mwy am urddas yr ysgolion uwchraddol a'n prif- ysgolion, Dag ydym am yr ysgolion ereill ? Dyna yr unig bwch diangol' a adawai i ni neidio ar ei gefn a ffoi i'r anialwch am fod yn • drydydd gwael' yn y rhedegfa am addysg. Pa un a oedd ei syniad yn gywir neu beidio, boed rhwng gwyr Pentyrch a'u gilydd.' Pan ysgrifenais gyntaf ar y testyn hwn, nid oeddwn wedi gweled neb yn awgrymu, trwy gyfrwng y wasg, fod perygl i gerbyd addysg fyned ar wyllt; ond yr oedd y mater yn cael ei drafod yn rhigil rhwng llawer oedd yn gallu gweled y cerbyd yn eyflymu. Erbyn hyn, mae y pwnc yn dechreu cael ei drafod yn y newyddiaduron. Yr wythnos o'r blaen, wrth agor y Drych Americanaidd, y peth cyntaf a welais oedd nodiad can y golygydd i'r un eyfeiriad a mmftu yn union. Mae hyd yn nod y Tit-Bits wedi cymeryd y mater i fyny, a chyn belled, nid yw ond cadarnhau y syniadau o'r Gadair Wellfc.' Dyweder a fyner, rhaid cael addysg fwy ymarferol yn ysgolion ein gwlad. Dylai pob Bwrdd Ysgol fod yn fwy annibynol ar yr awdurdodau Llundeinig. Eir i lawer o dreuliau afreidiol, ac i lawer iawn o hurt- wch wrth orfod rhedeg ar y llinellau a osodir i lawr gan y dysgedigion sydd yn gwybod pobpeth yn y Brifddinas. Dylai y Byrddau fod at eu rhyddidji drefnu arlwyon addysg i ateb yr angenion o fewn cylch eu swyddogaeth. a dylai yr ysgolfeistriaid gael mwy o ryddid i amrywio ewrs yr addysg a gyfrenir ganddynt i ateb yr ardal lie y byddont, yn ogystal a gofalu mwy am yr amrywiaeth cyneddfau yn mhlith y plant. Cymerwch Caerdydd a Chwm Rhondda er enghraifft. Faint o wahaniaeth sydd rhwng y ffurfiau i gyfranu addysg y ddau Fwrdd? Dichon y eawn atebiad gan eich gohebydd Glyndwr, neu rywun arall. Mae yr awdudodau Llundeinig yn gosod y ddau Fwrdd ar yr un cledrau, a rhaid iddynt redeg i'r un cyfeiriad. Os oes un o'r ddau Fwrdd uchod yn rhagori mewn agerbeirian- au, ac yn meddu peirianwyr mwy ymar. ferol, dyna i gyd yw y gwahamaeth. Rhaid i'r ddau Fwrdd gadw o fewn llythyren yr un gyfraith, neu fydd dim gobaith am gynorthwy i dalu y pipydd o gotfrau y Trysorlys, heb son am enill y teitl o 1 dryd- ydd gwael' yn y fargen. Yn awr, fe wely darlenydd mai nid yr un math o addysg sydd eisieu ar blant Caerdydd a phlant Cwm Rhondda. Cynyrchu y glo, a'r lIu- oedd goruchwylion cysylltiedig a hyny yw y prif bwnc yn Nghwm Rhondda. Ei dros- glwyddo i bedwar ban y byd, a mil o oruch. wylion cysylltiedig a hyny, sydd yn bwnc y dydd a'r nos yn Nghaerdydd. Cyn belled ag y mae llafur a masnach yn gwahan- iaethu yn y ddau le, cyn belled a hyny y dylai ffurfiau yr addysg a gyfrenir yn yr ysgolion wahaniaethu hefyd. Byddai dysgu i blentyn yn Nghaerdydd am ddirgel- ion y 'crychyn' a'r 'slip yn y glo,' yn Hawn mor hyll a dysgu y plentyn wrth odreu Pen Pych sut i godi hwyl.' Ond fe wneir pethau llawn mor hyll a hyn yn mhob ysgol, ac nis gellir osgoi yr hylldod o dan y gyfundrefn bresenol. Heblaw dysgu darllen, ysgrifenu, a rhif- yddu, dylai Can y el refftwyr I gan Twm o'r Nant fod yn hongian mewn llythrenau breision, ac i gael ei hegluro gan yr ysgol- feistr mor ami ag y byddai modd. Byddai hyny yn fwy a ddefnvdd i'r plant yn y dyfodol na lluaws o'r ffiloregau a ddysgir iddynt yn bresenol. Dylai yr ysgolfeistr a'r cynorthwywyr fod yn alluog i roddi gwersi ar bob crefft arferedig yn y gymydogaeth, a chymaint ag a ellid o ymarferiadau gydag offerynau perthynol i'r gwahanol grefftau a eglurir. Fe ddywedir wrthyf mai ychydig iawn o wersi yn dal cysylltiad arbenigol a llafur glotaol a gyfrenir yn ysgolion Mor- ganwg. Paham na ellid gwneud y plentyn yn hyddysg yn holl gyfrinion hanfodol llafur glofaol, erbyn ei fod yn gadael ei ysgol? Byddai hyny yn fantais i bawb. Yn lie hyny, treulir amser i bwnio i benau y plant bethau na fyddant o un defnydd i un o bob cant. Yn ardaloedd y gweithfeydd alcan, paham na ellid rhoi gwersi buddiol ar y gwahanol ddulliau o weithio y llafnau o'r talp trwchus i'r lien deneuach na phapyr. Mewn ardaloedd amaethyddol, byddai gwersi ar drin tir, gwahanol elfenau ac effeithiau pob math o wrtaith, yu nghyd a chodi anifeiliaid, yn fwy buddiol na dim arall fel gwersi arbenig i steb yr ardal. Ni fyddai allan o le i gael teiliwr a chrydd i roddi g A ersi yn mhob ysgol, yn enwedig yn Nghymru. Nid oes un o bob cant o bobl Deheudir Cymru yn gwisgo dillad nac esgidiau wedi eu gwneud y tu yma i Glawdd Offa, ac mae hyny yn fwy o anffawd i Gymru na'i bad yn I drydd gwael' yn rhedegfa addysg. Faint o esgidiau wedi eu gwneud yn Nghymru a werthwyd gan Glyndwr trwy agos bob plwyf yn Nghym- ru a Lloegr V Digon tebyg mai Crispiniaid Leicester a Northampton oedd wedi pwytho a morthwylio pob par o honynt. Dichon hefyd y cvfaddefa ei fod-pan ar ei bererin- cbdau-yn gofalu mwy am draed y plant uag °m eu penau. Ond rhaid tynu pen ar y llith er nad ydwyf wedi gorphen ar y pwnc eto. Yr eiddoch, WMFPEA HU^VS.
Y BObiiOEDD. ! _i
Y BObiiOEDD. i (PARHAD.) Rhoddodd Mr Sharp i fyny bob mynud ag a allai am y ddwy flynedd nesaf i fyfyr- io cyfreithiau Lloegr mewn perthynas a rhyddid personol, gan fyned trwy a sylwi a gwneud dyfyniadau o'r deddfau mwyaf pwysig, penderfyniadau llysoedd, a barn cyfreithwyr enwog wrth ryned vn mlaen. Yn yr holl ymchwiliad maith a blin hwn, nid oedd ganddo yr un cyfarwyddwr, na chynorthwywr, na chynghorwr. Ni allai §. 1a.Van ,un cyfreithiwr oedd yn ffafriol l w waith. Yr oodd canlyniadau ei ymchwiliad, beth bynag, yn rhoi boddlon- gyfraith a syndod i wyr y Diolch i Dduw,' ysgrifenai, nid oes dim yn unrhyw un o gyfreithiau Lloegr—beth mor ak y inedraf gael allau— sydd yn cyfiawnhau caethiwo arall.' Yr oedd wedi planu ei droed vn gadarn, ac yn awr ni amheuai ddim, Tynodd i fyny grynodeb 0'1 ymchwiliad, a dyma ddywed ei hanes,- It was a plain, clear, and manly state- ment entitled, On tbe Injustice of Tolera- ? ting Slavery in England,' and numerous copies made by himself were circulated by most eminent lawyers of the time.' „ PerchBnog Strong, wedi iddo ddealJ y tath ddyn oedd gydag ef i'w drafod, a ddy- feisiodd Ilawgr esgus dros oedi y gyngbaws yn erbyn Sharp, ac yn y diwedd cynygiodd gyfaddefawd, yr hyn a wrtbodwyd. Par- haodd Granville i wasgaru ei ysgrif rhwng y cyfreithwyr, nes o'r diwedd digalonodd y rhai oedd wedi eu cyflogi yn erbyn Jonath- an Strong, ac ni wnaethant ddim yn mhellach, a'r canlyniad fu i'r achwynwr orfod talu y costau vn driphlyg. Yna argraffwyd yr ysgrifen yn 1769. Tua yr un amser digwyddodd fod rhai dynion duon wedi caei eu lladrata yn Llundain, a'n hwylio tua'r West Indies, er mwyn eu gwerthu. Lie bynag y gallai Sharp gael unrhyw achos o'r fath, bvddai ar unwaith vn ymyraeth er gwaredu y negro. Felly yr oedd gwraig un Hylas, Affricanwr, wedi ei u aSuW6^ danfon i Barbadoes; ar y?y.xT.barp' 7n enw Hylas, a osododd y gyfraith ar waith yn erbyn y troseddwr, a chafodd ddedfryd a chostau, a gwraig Hylas a ddychwelwyd i Loegr yn rhydd. Achos arall, ac yn nglyn ag ef yr oedd creulondeb mawr, a ddigwyddodd yn 1770, ac ni chollodd amser cyn bod ar ol yr ym- osodwyr. Cafodd Affricnuwr o'r enw Lewis ei ddal un nos dyweil gan ddau ddyn oeddent wedi eu cyflogi gan y sawl a hawl- iai y negro fel ei eiddo ef. Tynwyd ef i'r dwfr, a chafodd ai godi i'r bad, lie y cau- wyd ei safn, a rhwymwyd ei aelodau, ac yna rhwyfwyd ef i lawr yr afon, a gosod- wyd ef ar fwrdd Hong oedd yn rbw— i Jamaica, lle yr oedd i gael ei werthr; vn i gaethwas pan y cyrhaeddai yno. Yr oedd cri y truan tlawd wedi tynu sylw rhai c5>- cymydogion, ac un o honynt a aeth J union at Mr Granville Sharp, yr hwn oed yn awr yn cael ei gydnabod yn noddwr y negro. Cafodd Sharp warrant i ddwyn Lewis yn ei ol, ac a aeth i Gravesend, ond wedi wedi dyfod yno cafodd fod y llong wedi hwylio i'r Downs. Yna cafwyd Writ Habaeas Corpus, a gyrwyd hi i lawr i Spit- head, a chyn i'r Hong hwylio yr oedd y Writ wedi gwneud ei gwaith. Cafwyd y caeth was wedi ei gadwyno wrth yr hwyl- bren mawr, ac mewn dagrau yn taflu golwg bruddaidd ar y tiroedd ar ymadael ag ef. Yn y fan cafodd ei ryddhau. a dychwelwyd ef i Lundain, a chafodd gwarant ei thynu allan yn erbyn y troseddwyr. Yr oedd y parodrwydd digyffelyb pen, calon, a Haw a ddangosodd Mr Sharp yn yr oIl yn syndod er hyny cyhuddal ei hun o arafwch. Cafodd yr achos ei brofi o flaen Arglwydd Mansfield, barn yr hwn a nod- wyd yn flaenorol, ac yn hollol groes i eiddo Granville Sharp. Y barnwr, beth bynag, yn gochelyd y pwnc oedd i'w benderfynu, ni roddodd unrhyw farn ar ryddid personol y caethwas, ond rhyddhaodd ef, gan na allai yr amddiffynydd brofi mai efe oedd perchenog Lewis. Yr oedd y pwns o ryddid personol y caethwas yn Lloegr yn barhaus heb ei rv benderfynu, ond parhaodd Mr Sharp yn ei ymdrecuion diflino, ac ychwanegwyd llaw- er at y rhes achubol. Yn mhen amser digwyddodd achos James Somerset, achos ag oedd yn cael ei ddweyd ei fod wedi ddewis gan Arglwydd Mansfield a Mr Sharp, er mwyn dod a'r cwestiwn cynwysedig i dir mwy goleuedig. Yr oedd Somerset wedi cael ei ddwyn i Loegr gau ei feistr, a'i adael yno. Wedi hyny, ceisiodd ei feistr ei ddal, a'i gael ffwrdd i Jamaica, er 3i werthu. Mr Sharp, fel arfer. a gym- erodd yr achos mewn Haw, achyflogodd gynghor i'w amddiffyn. Awgrymodd Arglwydd Mansfield fod yr a3hos yn gyffredinol bwysig, ac y byddai yn ei osod o flaen yr oil o'r barnwyr. Teimlodd Mr Sharp yn awr fod ganddo i wynebu pob peth ellid ddwyn yn ei erbyn, ond yr oedd ei beuderfyniad yr un peth. Yn ddedwydd iddo ef, yn ei ymdrech galefl, yr ojedd ei waith yn dechreu dweyd, cymerwyd dyddordeb ychwanegol yn ei waith, ac yr oedd llawer o gyfreithwyr enwog yn cydnabod eu hunain yn agored i'r un farn ag ef. Yr oedd achos rhyddid personol yo awr mewn perygl. Cafodd brawf teg o flaen Arglwydd Mansfield, yn cael ei gynorthwyo gan dri ustus, a'i brofi ar yr egwyddor lydan o hawl wreiddiol a hanfodol dyn yn Lloegr i ryddid ei berson, os nad wedi ei fforffedio gan y gyfraith. Nid yw yn angenrheidiol i fyned i mdwn i'r prawf mawr hwn. Bu y ddadl yn hir a maith, a gohiriwyd yr achos hyd y tymhor nesaf, ac wedi hyny ei ohirio a'i ohirio, ond daeth y farn o'r diwedd. yi hyn a dra- ddodwyd gan Arglwydd Mansfield, yn meddwl yr hwn yr oedd cyfnewidiad mawr wedi ei achosi gan y cyngbor ar seiliau ysgrif a gyhoeddwyd gan Mr Granville Sharp. Nid oedd yn awr ond un farn, felly nid oedd eisieu ychwaneg o farnwyr. YDa dywedodd nad oedd hawi i gaethwas- iaeth i'w chael yn Lloegr, ac nad oedd yn cael ei chydnabod gan y gyfraith felly, yr oedd yn rhaid i'r dyn James Somerset gael ei ryddhau. Wrth sierhau y farn hon, dileodd Mr Sharp y gaethfasnacb oedd hyd y pryd hyny yn cael ei dwyn vn mlaen vn agored yn heolydd Liverpool a Llundain. Gwnaeth fwy na hyny—sefydlodd yr arwiredd (axiom) gogoneddus hWIlW, sef mai cyn gynted ag y gosodo caethwas ei droed ar dir Lloegr, y mae yn ddyn rhydd, ac nid oes amheuaeth fod y farn hon o eiddo Arglwydd Mansfield wedi cael ei haehosi gan ymddygiad diy3gog, penderfynol, a gwrol Mr Sharp o'r dechreu i'r diwedd. Nid yw yn angenrheidiol i ddilyn gyrfa Mr Sharp yn mhellacb, Parhaudd i weithio yn ddittin yn mhob gwaith da. Ba yn offerynol i sefydlutrefedigaethau yn Sierra Leone tel noddfa i'r Negroaid gwasgaredig. Llafuriodd i wella sefyllfa, yr Indiaid per- thynol i drefedigaethau America. DARLLENWR. (I'w Barhau).
Advertising
— **——■——* Astudiwch Eich Iechyd Ni Wna Eich Astudio < Chwi IS" Os ydych am ddyogelu IECHYD, rhaid i chwi gael GWAED PUR. IS" Y mae hyn yn HANFODOL. Os nad yw eich GWAED yn BUR, y mae eich holl gyfansoddiad allan o drefn, ac yn agored i glefydau i ddyfod i fewn a arweiniant i ganlyniadau difrifol. ISS* Y mae, ° ganlyniad, yn dibynu yn hollol arnoch chwi os ewyllysiwch gadw Wf IECHYD WTCRYF EGNIOL -91 I fynu gweled fod y GWA ED yn cael ei gadw yn Berffaith Rhydd o bob Anmhuredd. Cofiwch y dylai eich lechyd gael eich YSTYRIAETH FLAENAF, canys hebddo amddifedir bywyd o haner ei fwynderau, ac nis gellwch ymladd brwydrau dyddiol bywyd gydag lechyd Anmharus. MEDDYGINIAETH V. ANMHRISIADWY I'R BOBL. Bbodmr J qIBIq I GLANHANT I Y CORFF 0 BOB AMHUREDD. GWELLHANT MR:N PEN, DIFFYG TRAUL, BILIOUSNESS, GWYNT, c DRWG, CORFF-RWYiftEDD, SCURVY, PENDDYNOD, CLTFVO Y BRENIN, ECZEMA, Y BLAST, ERYSIPELAS, NERVES EGWAN, FITS, GWYNEGON, RHEUMATISM, PILES, POEN GEFN, LKIBAA, TARDDANT AR A CHLEFYDAU Y CROEN, SELDER YSBRYD. Gat • Gweithrediad Iachusol holl rh ■ ■ n.wnol y Cyfan soddiad, Bras hai i Ohyfoethoffi v Gwa ed a'r Elfenau a n •. 5svwyd Newydd, Iech", L a Nf rth. PEIDIWJE k r lODDEF DIM YN HWY. TRE,iJ YN DDIOED HUGI m B 1 Pills. f^A'i Gv n Ydoedd? Aciir, o SvndftfL SYR,—^Y mae yn ydd arnaf eich hys- bysu o'r iachad gwyrtiii ji i >fais o'r (iwynegon, &c., drwy gymeryd eich !< Eu gties's Blood PUls." Yr wyf wedi bod mewn urteithiol am dair blynedd. Yr oeddwn weds rcyi'-ed feI skeleton, ac yn analluog i adael fy nf'.ve.Jv am wythnosau, ai brydiau, yr oedd chwydd mav yn mhob cymal acyn bur boenus. Mi rediu)" "vawf ar Ddoctor- iaid yr ardal, hefyd Tu 1. i,i. i'll,tlzs, Salt Baths, Electric Belts, &c., heb gn -'U > eshad. Oddeutu y drydedd flwyddyn o'm HI, gan y Gwyueg on, torodd allan glwyf ar vefus tebyg i'r cancer, yr hwn achosedd vr ofid. Cefais gynghor i gymeryd eich s Blood Pills," yr hyn a wnaethum pan ryd y trydydd blyohaid olr Fills mi deim .vynegon yn fy ngadael er fy mawr syndoi d ni feddyllais y gwnaeut les ilr Gwynegoi u i'w cymeryd a wnaethum, ac yn mhen c yr oeddwn yn alluogigerddedpedair mil ur t'f(.rdd, a'r blaell yr oeddwn yn ddauddwbl, y;.1 m ,lluog i symud un cam. Gorfod arnaf ad.) > Police Force o'r herwydd. Yr wyf yn yn awr a n r iach ag erioed THOS. HUGHES, In J ir of Police. Dolwen, Llanfallteg. j Er syndod i B,i "pi fu y fath wellhad yn yn. SYLWCH AR Y TRi Sef Llun calon Hebb > twyll arbob Blwch. 'v mae Y maent yn i ac lachau ar ol i uxixitu adwy bob peth arall i W "r a fethu. G W ra e d d Heb oedi an- M'eib ) n a fonweh am Mt'Pcb ? FLWCH 0 HUGHES'S BLOO", TJ Gwerthir hwynt gan bob Cheruit » • thwr Patent Medicines amis. let., 2s i. 5eh. neudanfonereugwerth mewn Sh nen P.O. i'r GwBeuthurwr—JACO i: U(i 1ES Manufacturing Chemist, Paoarth (jfiir T. Ar werth yn America gan R. D. VV] i z.kMS, Chemist. Plvmouth, Penn. GOMER'S~liA)'J%. I ELI AT BOB CLWY Comer's Balm Cluniau, Pen, U -v i Srle ipeJas, Maauu IJU Di- groenedd, Cornwydon Crawnllyci, Co g. Comer's Balm Do\uTO8,BpUes, T vye- 1. edig, Toriadau 'ach yn Mhenan a Gwyaebau Plant, Lygn. < oag- iadau yn mhob rhan o'r Corff Comer's ———— Crafu, Scurvy. gou, Cymalau poenus, Chwyddiad aethau, &c. Ar werth gan bob Chemist a v Vy Medicine, amis, lie y blwch, ;l: d gwerth mewn Stamps, at y dar. -'Vrfo v- JACOB HUGii P Ifaiafact lriug Chemist, Pem*rtn,*C'