Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Advertising
4 Ystrad Cottage Hospital. THE FIRST ANNUAL EISTEDDFOD Will be held in a Spacious Marquee at Tm, on Monday, JULY 4th, 1833. CHIEF CHORAL COMPETITION.—To the Choir not less than'lOO voices, thit will best ren- der "Ffarwel i ti, Gymru fad" (Dr. Parry). Prize £40, and a Handsome Silver Cap to the con- ductor. I fJUVENILE CHOIR COMPETITION.—To the Choir not less than 50 in numbar, and not more than 15 years of age, that will best render Pan gilia'r niwl" (H. Howells). First Prize £.5 and a handsome silver-mounted Silk Umbrella to the conductor second prize R2 10s, and a Silver Albert to the conductor. MALE VOICE CHORAL COMPETITION.—To Choirs not less than 60 voices that will rest render Wyr Philistia (D Jenkins). Prize £2.), and a Gold Medal to the successful Conductor. gg BRASS BAND COMPETITION.—First Priz3 XS 2nd, t4 3rd, ;Ce tlw test piece baing thia ame as selected for the Association contest at Merthyr. MARCHING CONTEST.—Priz<, a Silver Medal to each member of the successful band. LITERARY COMPETITION.—For the best poem not less than 400 lines on "The Meeting of Joseph and his Brethren." Prize R5 5s and a Ha I 'some Chair. For the best Elegy, 22 2s Descriptive Song, £ I ls. For the Best Handbook on The South Wales Coail Trade Its Prospects from the Employers' Point of View and from the Workmen's Point of View." Prize JE5 15s. Also a larga number of Solos, Quartettes, Recitations, and Miscellaneous ( ompotitions. Presidents: County Councillor CLIFFORD J CORY, Esq., J.P., and W JENKINS, Esq., J.P., M.E., D.C., Ystradfechan. Conductors: CAD VAN and County Councillor E. H. DAVIES, Esq.. J.P., Brynheulog Pentre. Adjudicators—Music: Messers. D. Evans, Mus. Bac., Resolven, ana CADWALADR ROBERTS. Blaenau Ffestiniog, North Wales. Handbook: DAFYDD MORGAN- WG, Cardiff: W ABRAHAM, Esq., M P., Pentre W JENKINS, Esq., J.P., Ystradfechan Mining Questions: W D WIGHT, Esq.. M.E., DC., Rhondda Rise, Ystrad. Literary: Rev. J CADVAN DAVIES. Prize Bags Mrs EH D A V I i Brynheulog, Pentre; Mrs PRITCHARD Brynamafonydd, Con: Mrs DAVIES, Llysgraig Mrs Rhoudda Rise. Ystrad. Paintings: J T PRICE. Esq., fon LI JONES, B.Sc., Pentre. Bread J COLLIER, Esq., Central Hotel, Pentre; T THOMAS Esq., Grocer,:Ystrad. Accom-oanists Messers D JONES, Organist St. Peter's Church, Pentre and P G SMITH, Organist St Davi.l > Church, TOB. Programmes, 2d. each may be obtained from the General Secretary— JOHN DAVIES, Printer, PENTRE, R.S.O Richard T. Jones ill Co., Late Phillips & Evans, J General Drapers, Costumiers, Gentlemen's Mercers and Tailors. ARE NOW Showing a Choice Assortment OF New Goods in all their Departments At exceedingly Keen and Low Prices. All Parcels delivered Carriage Paid. 126, High St., & Market Sq., Merthyr. MERTHYB TYDFIL. GLEvum I CATE REGISTERED TRADE MARK ALBERT Wheat Meal Fine Flour J. REYNOLDS & Co., GLOUCESTER. THE Forth Cottage Hospital Eisteddfod IS :POSTO:ElX» Until Further Notice. B. WILLTAMS, Secretary. Postponement < OF THE CILFYNYDD EisteddlocL The a I ¥% Eisteddfod will not be held on Mabon's Day, 3a v 2nd, in consequence of the unsettled state ot ffairs in the Coal Trade. A new date Will be arranged as soon as possible, and will appear in this paper. AMRY LEWIS, School House Cilfynydd, q RICHARD GRIFFITHS, Tanbrya ,,| ™ ) Danedd Gosod. Fel nad achosant boen, anfoner chwech stamp ceiniog i .Mr. John Young, Baker, Hirwain. Sain can yw swyn cenedl." PENDERYN. C Y N E I, I R AIL EISTEDDFOD Flynyddol y lie uchod Dydd Llun, Mehefin y 6ed, 1898, Mewn ptbell eang a chyfleus, dan nawdd ftnf foneddigion yr ardal Belraiaid y gerddoriaeth,-Mr "1. 0 Joues, Tre- herbert, a R Hopkin, A.C, Aberdar yr amryw- iaeth,—Parch B Evans, Gadlys, Aberdar Arweinydd, Parch B. Evans, Gadlys. Cyfeiles,—Mrs Dr Ieuan Thomas, Hirwaun. Prif ddarn—'Pebyll yr Arglwydd,' Dr Parry, i gorau ddim dan 50 mewn nifer, gwobr 910 a Baton hardd i'r arweinydd. Corau Meibion, heb fod dan 25 mewn nifer, 'Comrades in Arms,' gwobr £4 4s, a Medal Arian i'r arweinydd buddugol Drum and Fife Bind—'Let the hills resound,' gwobr Y.2 2s. Marching Contest, unrhyw ddarn o'u dewisiad eu hunain Rhoddr 91 Is am bedwarawd, 12s 6c am ddeu- awd a 7s 6c yr un am yr unawdau Programs, yn cynwys y manylion, Ie yr un, drwy y post, I-Ic i'w cael oddiwrth yr ysgrifen- yddion, John Harris, Neuadd, a W J Bevan, GarWdylau, Penderyn. Pontyberem Brass Band-Distribution of Prizes. Dymunwn hysbysu y gohirir yr uchod. Hysbysir dydd j ad yDrawing mewn ychydig wythnosau.- Ysa. GERDDORIAETH MEWYDD GAN D. W. LEWIS, F.T.S.C., Brynaman. 'TELYN FY NGWLAD' CGWALIA'S HARP,) Rhangan i leiaiau merched, S.S.A., Solfifa, le.. H.N 4c. ANTHEMAU iDysg i mi dy ddeddfau,' syml, Solffa, Ie. Deuwch ataf fi,' Solffa, Ie.; H.N., 4c. Hosanna yn y Goruchaf,' Solffa, lc. YMDEiTHGANAU Blodau'r Oes,' Solffa, lc. 'I'r Goleuni,' Soiffa, Ie. TONAU PLANT-ODLA U MAWL. Yn cynwys pedair o raaau, 2c. yi un, neu y pedair yn un, yn cynwys 41 o ddarnau, 8e. Telerau rhad i Undebau a Bands of Hope. 100 ac uohod o unrhyw ran am haner y pris. Llawlyfr y Llais, pris 2s 6c. Yr oil i'w cael oddiwrth D. W. LEWIS & SON, Stationer, Brynaman, R.S.O., Carmarthenrhire. Swansea Hnpital Eisteddfod, To be held August 1st and 2nd, 1898, In the Grand Swansea Market. Adjudicators, Music-W. H. Jude, Esq, F.H.C.O. George Oakey, Esq, Mus Bac; W. Ivaftider Grif fiihs, Esq Sergt 0. Samuel (for Brass Bands). Hon Gen Sec,—Mr Rees Jones, Landore. Chief Choral Competition (for Choirs of not less than 150 voices) a Destroyed is Babylon' (Spohr's 'Last Judgment'), publishers-Messrs Novello, Ewer & Co., London); b How sweet the Moonlight Sleeps '-unaccompanied (D. Emlyn Evans), pub- lisher-D. Jenkins, Mus. Bac., Aberystwyth. Prize X120, and Gold Medal to the conductor, gizen by Messrs Kendal & Dent, London. Second Choral Competition (for Choirs of not less than 60 voices), Ar Don o flaen Gwyntoedd (Dr Joseph Parry), publishers—Messrs Hughes & Son, Wrexham, prize 240 and Photograph, value R2 10s to the conductor, gtven by Mr H. A. Chapman, Swansea. Male Voice Choral Competition (for parties of not less than 60 voices) a The Pilgrims' (Dr Parry) publisher-Dr Joseph Parry, Cartref, Penarth b Lovely Maiden' (D. Pughe Evans), publisher- Mr D. Jenkins, Mus Bac, Aberystwyta prize t40 and Photograph, Aalue £2 10s, to the conductor, given by Mr H. A. Chapman, Swansea. Cflee Singing Competition (for Choirs of not less than 25 nor more than 40 voices)—' Daybreak' (Eton Faning), prize R10, given by Mrs Turberville and Mrs Cannop, Hendrefoilan, and Gold-mounted Ivory Baton to the conductor, given by Mr Gwynne H. Brader, Heathfield Street, Swansea. Juvenile Choir Competition (for Choirs of not less than 50 voices), Aderyn Pur' (arranged by D. Emlyn Evans, publisher—Mr D. Jenkins, Mus Bac, Aberystwyth; 1st prize, LS, and Silver-mounted Baton to tae conductor, given by Messrs John Brader & Sons, Swansea. Second prize, JE4, given by Mrs B. Evans, Llwynderw. Brass Band Competition (under the Rules of the South Wales and Monmouthshire Brass Band As- sociation). I Zampa, I published by Mr F. Richard- son, Cornet Office, Sibsey, Boston, Lines. 1st prize, £ 10 2nd, a 3rd, f3; 4th, given by Mrs B. Evans, JE1. A Siiver Medal for the best Cornet Player, given by Mrs F. Richardson. For the best Congregational Anthem, words to be selected by the composer, prize R2. Pryddest Goffadwriaethol, heb fod dros 300 llinell, i'r diweddar Arglwydd Abertawy, gwobr Y.10 10s. Rhoddir enw y beirniad ar y testyn hwn mewn hvsbvsiadau dvfodol vn v DARIAN. SYMUDIADAU LLONGAU Mri Jenkins, Williams, a'u Cwmni 31, Mount Stuart Square, Caerdydd. "GATHORNE" S. S. wedi gadael Man- chester am Marseilles, Mai 12fed. "NORTH TYNE" S. S. wedi cyrhaedd Saint Raphael o Marseilles, Mai 2Iain. Eisteddfod Aberteifi. CYNELIR Eisteddfod Gadeiriol YN ABERTEIFI, DYDD MERCHER, AWST 17EG, 1898. Prif ddarn, Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel,' J. Thomas, prif wobr £ 40; ail, £10. Parti o Fechgyn. I The Crusaders, I prif wobr, tl5 ail, £.5. Cor o Ferched, Yr Haf,' prif wobr, £5 ail, £ 2. Yn yr hwyr ar ddydd yr Eisteddfod, cynelir Cyngherdd gan y Royal Welsh Ladies' Caoir, dan arw&iniad Mrs Clara Novello Davies. Y rhaglen i'w chael oidiwrth D. MORGAN JONES, Pendre, Cardigan, gydalr post, 1!6c,. -■ "« &JL4 EISTEDDFOD. FRENHINOL IVIONOM, Genedlaethol Cymru, 1898, YR HON A GYNELIR YN MLAENAU FFESTINIOG, Gorphenaf 19, 20, 21, 22, 23. DALIER SYLW. Rhaid i'r holl gyfansoddiadau fod yn Haw yr Ysgrifenydd Cyffredinol ar neu cyn yr 31ain cyfisol, a'r holl gynyrchion eelfydd- ydol, yn nghvd ag enwau yr ymgeiswyr ar y testynau offerynol a lleisiol ar neu cyn y 15fed o Fehefin. H ARIA.NDER HUGHES. Llys Llewellyn. Mai 14 eg, 1898. EISTEDDFOD GADEIRIOL RHYIMNI, DYDD LLUN, MEDI 5ED, 1898. CJrDU Meibion—'Pererinion' ('The Pilgrims'), Dr Parry, t40 a Medal Aur. Corau Cynulleidfaol—'O prawf a gwel' ('Oh taste and see'), Syr John Goss, d612 a chadair. Corau plant—' Cysegriad' ('Consecration'), T. Price, 95 A Medal Ariars. Blass Bands—' Zampa,' £12, 95, £ 2, j61 Is. I Pedwarawd £2 2s, Deuawd P.1 10s, 6 Unawd JE1 Is yr u u, 2 Adroddiad £1 Is yr un. Traethodau £3 3s a JB1 Is. Barddoniaeth, £3 3s a chadair tt Is, 10s 6c, Cyfieithiad, 10s 6c; Oil Painting, £ 1 Is. Beirniaid,—Daniel Price, Ysw, Llundain D. W. Lewis, Ysw, Brynaman Dafydd Morganwg D. W. Davies, Rhymni: T. Bailey, Ysw, Ferndale G F H irris. Ysw, Merthyr. Programs, 2g yr un.—I W EBWARDS, a DANIEL THOMAS, Ysgn. RESOLFEN. Dymunwn hysbysu y gohirir Eisteddfod Resolfen hyd ddyddiad pellach. Rhoddir pob hysbysrwydd mewn amser priodol. T. M. EVANS, Ysg. EISTEDDFOD GLYN NEDD. Dymunwn hysbysu fod yr Eisteddfod hon oedd i'w chynal dydd Sadwrn. Mehefin y I 4ydd, wedi ei gohirio hvd ddydd Sadwrn. Gorphenaf y 30ain, 1898. Nodir oddiwrth yrhysbysiad fod y wobr flaenaf i Brass Bands wedi ei chodi o chwech i wyth punt. Pob manylion oddiwrth yr Ysgrifenycpion. Rhondda & Swansea Bay Railway I Bath St West and Southern Counties I Show at Cardiff, 1898. II On THURSDAY, MAY 28th, a Cheap Half-Day Excursion Train will leave II SWANSEA FOR CARDIFF, at 2.30 p.m., calling at all intermediate Stations. WHITSUNTIDE HOLIDAYS, 1898. On Monday, May 30th (Whit Monday) Excursion Trains will run as under :— I From Swausea and intermediate Stations to Cardiff, via Treherb-srt. Frem Treherbert and intermediate Stations to Port Talbot (Aberavon Station). From Treherbert and intermediate Stations to Swansea. From Treherbert and Blaen Rhoddda to Ferryside, Carmarthen, Whitland, Tenby, Pembroke Dock, Haverfordwest, Old Milford, and New Milford. ¡. For times, fares, and other particulars, see bills, which way be obtained at any of the Company's Booking Offices. JOHN DAVID, Traffic ManagOr. Swansea, May 17th, 1898. < Pob gohebiaethau, hanesion ac ysgrifau i'w hanfon i'r Editor, 'TARiAN'Office, Cardiff Street, Aberdare." Pob Taliadau ac Hysbysiadau i'w cyfeirio- G. M. Evans. TARIAN Office, Aberdare.
[No title]
PHAU y mae y etreic o hyd, a dwg yn ei chol gyflawnder o ddyoddefaint. Nid oes un amheuaeth fod llawer yn teimio min newyn ceir gwragedd a phlant ar newynu, gydag aelwydydd oer, a chybyrddau gwag. Ac ychydig o argoel sydd fod y diwedd yn agoshau. Gwir ddarfod i'r Jglowyr yr wythnos ddiweddaf symnd cam yn y blaen gyda golwg 'ar ddyfod i delerau; iddynt benderfynu, wedi llawer o dcadleu ac ym. gynghori, gymeryd i fyay awgrym :Mr. RITCHIE, sef ethol pwyllgor mawr, a rhoddi i hwnwlawn awdurdod i setlo. Nid ydym ni yn gweled y cynllun yn ymarferol iawn. Yn awr, bydd dau bwyllgor, un pwyllgor yn myned at y meistri heb feddu mwy o awdurdod nag o'r blaen, a phwyllor arall heb hawl i fyned at y meistri, ac felly, heb glywed y rhesymau o blaid ac yn erbyn unrhyw gynygion a wneir, yr hwn bwyllgor svdd yn meddu llawn hawl. Gwelir mewn colofn aral fod y meistri weii gwrthod cais y gweithwyr. Buasai yn llawer gwell genym p3 buasai y glowyr wedi glynu wrth eu penderfyniad cyntaf, a rhoddi Ilawn hawl oedd yn barod mewn bodolaeth. ..L -:0:- AR yr un pryd, gan mai dy'may pender- fyniad y daeth y glowyr iddo, a'u bod wedi dyfod iddo dan arweiniad Llywydd Bwrdd Masnach, dylai y cynllun gael prawf. Byddai y perchenogion yn ychwanegu yn ddirfawr at eu heuegrwydd blaenorol pe el gwrthodent. Dyma y gweithwyr wedi symud, ac wedi rhoddi cam mawr yn y blaen at heddweh a dyledswydd bendant y blaid arall yw rhoddi cam i'wicyfarfod. Hyd yn nod pe y baent yn Jargyhoeddedig na therfynai mewn cytundeb, ZdZIent ddangos cymaint a hyny o barcliailw gweithwyr, y rhai sydd yn ymddwyn mor deilwng yn nghanol gwasgfa a chaledi.Y- mae yn Ilawn bryd bellach taflu :to.hnical ities y naill du, a dyfod at y mater mewn dadl, sef cyflog y gweithiwr, a'r pris am dori glo. Hwn yw y gwir gwestiwn ;|yn nglyn a hwn y mae yr anhawsder, a goreu oil pi gyntaf yr eir iddo, ac y dadleuir arno. Dylai yr wythnos hon sydd yn dyfod fod yn gvfnod o nesu y naill at y llall, ac i wneud ymchwillad manwl a diduedd o bob tu, gyda golwg ar yr hynjsydd gyfiawn a theg. -:0: Y MAE y streic, nid yn unig yn dwyn angen i'r rhai sydd yn uniongyrohol gys- ylltiedig a hi, ond y mae llu yn dyoddef nad oes iddynt na rhan na chyfran ynddi. Ya y porthladdoedd, megys Abertawe, Oaer. dydd, a Chasnewydd, ceir miloedd allan o waith, y rhai oeddent yn byw ar osod y glo mewn llongau. Achosion dyngarol a chymdeithasol a ddyoddefant yn ddirfawr. Dyna yr eisteddfcdau y bwriedid eu cynal mewn cysylltiad a'r Sulgwyn, un bwysig iawn yn y:Porth-rhaid eu taflu oil heibio, neu eu gohirio. Ofer gofyn i ddynion a chylla gwag, a'u plant mewn eisieu, i brynu tocyn eisteddfod. Pe bai yr eisteddfodau hyn yn ddim ond mater personol i ychydig, ni fyddai o gymaint pwys, ond cynelid amrai o houynt er cael elw at achosion dyngarol. Dyna amcan Eisteddfod y Porth, saf cael clafdy i'r gymydogaeth, yr hyn y mae mawr angen am dano yn Nghwm Rhondda. Wel, nid oes genym ond gobeithio fod y diwedd yn nesu, er mai ychydig o argoel sydd, ac y goruwch-lywodraetha Rhag- luniaeth bethau, fel ag i ddwyn mel o ysgerbwd y Hew. A gwell aros i gael heddwch a saif, cytundeb wedi ei osod ar sail dda, na brysio i ffurfio rhyw gytundeb y bydd streic arall yn tarddu o hono yn fuan. -:0:- TAFLWYD y streic, a phob dygwvddiad arall, i'r cysgod, yr wythnos hon, gan farwolaeth Mr. GLADSTONE. Nid oes dim arall yn cael siarad am dano dyna sydd yn .llanw y newyddiaduron olrheinir ei hanes, adgofir manion dyddorol o berthyn- as iddo, a cheisir ffurflo rhyw syniad am brif bwyntiau ei fawredd. Ond yr ydym yn rhy agos ato i wneud hyn, ac y mae ein llygaii yn rhy lawn o ddagrau. D genym weled y blaid Gymreig, gan gynwys y Toriaid yn gystal a'r Rhyddfrydwyr, nid yn unig yn anfon cydymdeimlad at y teulu galarus, ond hefyd yn dyrchafu eu llais yn Nhy y Cyffredin. Gorchwyl braidd antur- iaethus i Mr. ALFRED THOMAS oedd dilyn y fath siaradwyr a Mr. BALFOUR a Syr WM. HARCOURT, y rhai oeddent wedi ysgwyd y Ty i'w sail, ond gwnaeth yntau ei ran yn ganmolanwy iawn, gan arddangos yn effeithiol beth oedd teimlad y genedl Gymreig at y gwron sydd yn awr yn gor. wedd yn ei arch. Ar bob cytrif, yr oedd yn rhaid i'r Cymry gael rhan yn y galar. Gwnaeth Mr. GLADSTONE lawer erom efe a osooddd i lawr sylfaen y peiriant addysgel sydd yn awr yn cyffroi edmygedd y byd; oni bai am dano ef, a'i deimtad cared ig atom, ni fuasai genym na choleg cenedl- aethol, na phrif rsgol heddyw. A bu y genedl yn ffyddlon iddo yntau. Pan yr holltodd y Rhyddfrydwyr yn ddwy blaid, ac y cafodd yr hen arweinydd ei adael gan y rhai a arferent ei ganlyn, arosodd y genedl Gymreig yn Sefydlog. Yn mysg gwerin y Dywysogaeth, bydd enw Mr. GLADSTONE yn Ilawn swyn am genedl- aethau. TRA yr una pawb agos i ddangos eu parch i goffadwvthiaeth y gwron sydd newydd farw, cair un blaid, fechan o ran rhif, ajllai o ran dylanwad, yn ceisio tori ar y gyng- hanedd. Yr ydym yn cyfeiriojat y Parnel- iaid yn Nhy y Cyffredin. Arweinydd y olaid anhymig hon yw Mr. JOHN REDMOND, a gofalodd ef a'i ganlynwyr i fod yn absenol pan yr oedd clodydd Mr. GLADSTONE yn cael eu swnio yn Nhy y Cyffredin. Yn wir, dywedir y bwriadai ar y cyntaf siarad yn erbyn, a dangos dirmyg at goffadwriaeth y marw, ond methodd gasglu plwc i wneud hyn. Os oes rhyw bobl yn fwy dyledus na'u gilydd i Mr. GL IDSTONE, y Gwyddelod yw y rhai hyny. Aberthodd ei fywyd er eu mwyn; ni wnaed cymaint o aberth gan wleidyddwr yn holl hanes y byd, ag a wnaed ganddo ef er mwyn preswylwyr yr lwemdon. Ac eto, ni: fyn y Redmond- iafd anniolchgar ei barchu yn. ei arch. Dyma anniolchgarwch wedi cyr- haedd ei eithafbwynt, a dylai gwrid cywilydd fantellu gruddiau y rhai sydd yn euog o hono, Ac eto, yr ydym yn gwybod y rheswm am dano. Pan gyfaddefodd Mr. PABNELL ar gyhoedd gwlad ei fod am rai blynyddoedd wedi bod yn byw mewn godineb, penderfynodd Mr. GLADSTONE fod I yn rhaid i'r Gwyddelod ymwrthod ag ef, neu ei fod ef yn ymwrthod a hwy ac a'u hachos. Ac oblegyd iddo fynu anrhydeddu moesoldeb a phurdeb, myn y Redmondiaid ei ddirmygu yn ei arch. -:0:- NID yw yn annhebyg [y bydd i'r rhyfel rhwng yr Ysbaen ag America effeithio i ddwyn y wlad olaf a Phrydain Fawr yn nes at eu gilydd nag y buont er's blynyddoedd lawer. Gwyr yr Americaniaid ein bod o'u plaid yn y mater hwn, ac oni bai am danom nad yw yn sicr na fyddai i deyrnasoedd Ewrop ffurfio Cyngrhair yn eu herbyn, ac o blaid yr Ysbaen. Yn gyngrheirwyr y dylai Prydain ac America fod yn nghyd, gallent herio yr holl fyd. Ac y maent i raddau mawr o'r un gwaed, ya siarad yr un iaith, ac yn gyffelyb o ran egwyddorion.
ER COF-MR. GLADSTONE.
ER COF-MR. GLADSTONE. Ar ol cystudd nodedig o boenus, y mae M R. GLADSTONE wedi cael ei symud, a'i le nid edwyn mo hono mwy. Gan fod ei afiechyd yn ddiobaith, a'i boenau yntau mor fawr, braidd nad oedd yn rhyddhad darllen y newydd am ei far wolaeth. O nd y mae yr holl genedlmewngalaramdano. Ni ddangoswyd y fath arwydd o deimlad, gan bob graid, o'r FRENHINES i'r cardotyn, ar ol neb gwedi marwolaeth ALBERT DDA. Angofir yn awr bob gwahaniaeth barn; teflir dros y bwrdd bob teimlad ei:ldigeddus, ac una pawb, y Toriaid lawn cystal a'r Rhyddfrydwyr, i dalu iddo deyrnged o barch. Cawn MR. BALFOUR yn cynyg gohirio Ty y Cyffredin y nos y bu yr hen wron farw, a'i fod i gael ei gladdu ar draul y wladwriaeth yn Myn achglog Westminster, lie yr huna cynifer o feibion enwocaf Prydain Fiwr. Gwr dy syml oedd MR. GLADSTONE yn ei fywyd nid oedd lyn hoffi rhodres a phomp; er cyfranu teitlau i ereill, ni fr3uddwydiodd am gymeryd teitl ei hun. Ac felly, pe y gallai ef siarad, yr ydym yn credu mai ei ddymuniad fyddai cael ei gladdu mewn tawelwch yn Mynwent Hawarden. Nid oes un amheuaeth mai MR. GLAD STONE, a'i gymeryd oil yn oil, oedd y dyn mwyaf a welodd y ganrif hon. Yr oedd ei athrylith mor amlochrog. Nid llawer a fedrai ddal canwyll iddo fel ys *olor. Caf. odd double first wrth gymeryd ei raddau yn Rhydychain, yr hyn sydd beth tra an arferol, a bu yn efrydydd caled trwy holl ystod ei fywyd. Mynai amser i ddarllen llyfrau dyfnion hyd yn nod pan fyddai gofal y deyrnas yn p vvyso ar ei ysgwydd, ac ami yr ymroddai, pan fyddai dadl faith ac annyddorol yn cael ei chario yn mlaen yn y Ty, i gyfieithu rhai o'i hoff emynau i'r Groeg neu iaith Itali. Nid llawer oadd hafal iddo mewn gwyddoniaeth, a medrai gario dadl lwyddianus yn mlaen yn erbyn Huxley gyda golwg ardrefn ffurfiad crawen y ddaear. Nid duwinydd anenwog ydoedd ychwaith; efe a ysgrifenodd yr adolygiad galluocaf ar Esce Homo, a medrai lorio Cardinaliaid Rhufain, gan gynwys Newman a Manning, ar gwastiwn anffaeledigrwydd y Pab. Fel gwleidyddwr yr hynodai ei hua fwyaf efallai, a gosododd ei fare yn drwm ar ddeddflyfr y deyrnas. Yn y cymeriad o Ganghellydd y Trysorlys cyflawnodd wr- hydri er rhyddhau ymborth y gweithiwr oddiwrth doll, a phe na bai ond am hyn haedda ei gofio yn gynhes gan bob tlawd. Pan y dygai y gyllideb i mewn, dyna noson ydoedd yn Nhy y Cyffredin; llenwid yr orielau a gwrandawyr, holai pawb yn awchus pa faint o arian oedd dros ben ganddo, a pha drethi oedd i gael eu dileu. A byddai yntau y nos hono mewn hwyl, eblegyd nid yn unig yr oedd ei gof yn ddiderfyn a'i feistriolaeth yntau ar ffigyrau yr yn ddifesur. ond medrai eu gwisgo a rhyw brydferthweh rhyfedd, nes yr oedd pethau sychion yn myned yn farddoniaeth fyw o dan ei ddwylaw. A gwnaeth waith mawr fel Pnf Weinidog tynoid i'r llawr lawer o gestyll gormes, eangodd derfynau rhyddid, ac y mae v deyrnas heddyw yn gorwedd as seiliau cadarnach o'i herwydd. Lfe oedd arwr rhyddid y ganrif hon. Mewn rhyw un cyfeiriad gellir nodi COBDEN, BRIGHT, a HUNE, fel yn gyfartal iddo, ond pan gymerir i ystyriaeth yr amrywiol ddulliau y gweithiodd MR. GLADSTONE, y mae heb gystadleuydd. Yr oedd ei gariad at ryddid yn aLgerddol. Eglwyswr ydoedd —Uchel-eglwyswr, ac yr oedd yn gydwy. bodol yn ei farn, ond ry wsut yr oedd gan yr Ymneillduwyr ymddirle-I diderfyn yn- ddo. Efe ddadsefydiodd yr Eglwys yn yr yr Iwerddon, ac er ei fod yn wrthwynebo' i ddadsefydliad yn Lloegr, yr oedd wedi dyfod yn]; bleidiol i ddalgysylltiad yn Nghymru. Yn wahanol i bawb arall agus, I deuai yn fwy rhyddfrydig fel yr oedd yn heneiddio. Nid rhyfedd felly fod gormes. wyr yn ei gashau, oblegyd yr oedd ei enaid yn cyffroi ynddo pan welai ddyn yn cael cam. Ond y peth mwyaf a edmyg-ra 711 Uo oedd ei gariad at gyfiawnder; yr oedd wed. gwneud pob peth yn bwnc cydwybod j Dduw; nid boddhau uchelgais oedd ei am- can, na dyrchafa ei hun, ond gwasanaethu dynoliaeth a gwasanaethu yr Arglwydd. lawnder oedd ei arwyddair, a lies dyn. Ac nid dibwys ychwanegu ei fod yn Gristion gostyngedig a phur. Gwyddai fod terfyn i ddealltwriaeth dynol y dylai hyd yn nod y ddirnadaetb roddi ffordd gwedi rhyw bwynt gan adael i ffydd rhedeg yn y blaen i fyd y dirgelion, ac addoli yn mhresenoldeb y Mawredd. Hyny a wnai efe trwy holl ystod ei !ýwyd. Nid gormod dwsyd fod tywysog a gwr mawr wedi syrthio yn Israel, a byddwn yn hir cyn y cawn weled ei gyffelyb.
IMOUNTAIN ASH.
MOUNTAIN ASH. CREFYDD. Wythnos hynod oedd yr wythnos o'r blaen yn yr ardal hon—wythnos ar ei hyd o gyfarfodydd crefyddol, sef Cyfarfodydd Talaethol y Wesleyaid. Dydd Sul, pregethwyd yn Hirwaun gan y Parch. D Morgan; Aberdar, Parch. R. Roberts; fthigos, Parch, J, Rowlaade; Mountain Ash, Parch. R. E. Jones; Aber- aman, Parch. J. Lloyd; Penrhiwceibr, Parch. W H. Pritchard. Nos Lun, cynaliwyd cyfarfod mawr dir- westol, yn Nghapol Bryn Seion. Cadeirydd y cyfarfod hwn ydoedd Dr. Arthur 1. Jones, yr hwn a draddododd araeth ragorol ar ddirwest oddiar safle feddygol. Profedd ei hun yn feistr ar y cwestiwn, a phrofodd yn ddiwrthwynebiad nad oedd Alcohol yn fwyd, ac fod ei ddefnyddio hyd yn nod yn gymedrol yn andwyol i'r corff. Canlynwyd ef gan Mr. Wm. Thomas, Pontardulais, yr hwn a draddododd araeth sylfaenedig ar ei brofiad ei hun. Yr oedd y profiad hwn yn gydfynedol hollol ag araeth y Dr., ac yn cadarnhau geiriau y blaenaf. Canlynwyd ef gan y Parch. T. Jones, Ysg. Dirwest, yr hwn a roddodd gyfrif calonogol iawn o safle dirwest yn y cylch. Yr oedd aelodau y gobeithluoedd yn rhifo 429,604, a'r aelodau mewn.oed yn rhifo 84,926. Profodd fod y pwlpud bron yn lan oddiwrth y pethau maddwol, fod y ddiacouiaeth yn gwell a, a'r aelodau yn cyflyta nesu at ddirwest, ac yn 01 y rhagolygon presanol nad oedd y dydd yn mhell pan y bydd yr eglwys yn rhydd oddiwrth y drwyth felldigedig hon. Pas- iwyd yn unfrydol, Fod y cyfarfod hwn yn gofidio nad oedd y Llywodraeth bresenol wedi gweled ei ffordd yn glir i roddi gwell cefnogaeth i'r Mesur Dirwestol fu o flaen y Senedd y tymhor o'r blaen, ac yn dymuno arnynt ddwyn gerbron yn fuan Fesur Caa y Tafarndai ar y Sabboth i Loegr.' Terfyn- wyd trwy weddi gyfarfod dirwestol campus a roddodd gyweirnod hapus iawn i gyfar- fodydd cyhoeddus y Dalaeth. Nos Fawrth, yn Bryn Seion, pregethodd y Parch. Hugh Jones, Birkanhead, cadeir- ydd Talaeth Gogledd Cymru, bregeth a hir gofir gan y rhai a'i gwrandawo Id, oddiar y geiriau sydd i'w gweled yn 1 Cor. i. 30. Oedfa felus oedd hon. Nos Fercher, yn Bethania, capel yr Anni- bynwyr Cymreig, pregethodd y Parch W. L. Watkinson, Llywydd y Gynadledd Wes- leyaidd, br6geth Seisaeg, i dorf fawr. Pre- geth athronyddol oddiar Col. iii. 2. Y mater ydoedd "Y bywyd uwchaf, rhai rhesymau paham y dylem fyw y bywyd hwnw." Credwn i'r bregeth hon ad:iel ar- graff a erys yn hir ar feddyliau pawb. Boreu dydd Iau am saith, ynBryn Seion, pregetbodd y Parch. Evdn Isaac yn nerthol i dorf go dda. Am naw, yn Bethania, cynaliwyd y Seiat Fawr. Arweiniwyd gan y Parch. Rice Owen. Wadi agor drwy weddi. siaradodd Mr David Jones a'r Parchn T. Morgan, Peter Jones, Wm. Morgan, ac ereill Yr oedd y Saiat yn nodweddiadol iawn, ac o duedd galonogol a dyrchafol. Gobeithio yr erys ei dylanwad, ac y gwelir canlyniadau daionus. Am haner awr wedi deg, yn yr un capel, pregethwyd gan y Parcho J. D. Jones a 0 John Jones i lonaid capel, gydag arddeliad neillduol iawn. Am ddau o'r gloch. yn Bryn Seion, pre- gethwyd gan y Pdrchn J. E. Roberts a Robert Roberts. Yn Bethlehem, pregethwyd gan y Parchn David Williauis a Jacob Pritchard. Am chwech o'r gloch, yn Bryn Saion, pregethwyd gan y Parchn John Roberts ac E. Humphreys, Ysgrifenydd Talaeth Gog- ledd Cymru. Yn Bethlehem, pregethwyd gan y Parchn J. Humphreys a J. Hughes (Glanystwyth). Cafwyd diwrnod ai ei hyd o bregethau dylanwadol dros ben. Heblaw y moddion cyhoeddus, eynaliwyd cynaileddau yn ddyddiol yn Nghapel Duff. ryd Street, yn y rhai y trefnwyd amgylch- iadau yr eglwysi, arholwyd amryw o ym- geiswyr am y weinidogaeth, trefnu y gylch- daith, &3. Yr oaJd yn bresenol tua 140 o weinidogion a chlerigwyr. Canol dydd lau, tra yr oeld yr holl o honynt yn ciniawa, aeth Mrs Howell a Mrs Wm. Jones atynt ag achos y dyoddefwyr o herwydd y streic, ac mewn atebiad i'w cais casglwyd yn eu plith dros £ 4. Y mae hyn yn dweyd yn dda iawn am dynerwch y dynion da hyn, ac yn brawf o'u parodrwydd i weithredu. Diolchwyd yn gynhes iddynt gan y boaedd- igesau. Y mae clod mawr yn ddyledus i'r Parch T. Manuel ac aelodau Eglwys y Bryn am drefnu mor rhagorol yr gyfer yr wyl fawr hon, a dangoswyd parodrwydd dibendraw gan drigolioa yr ardal, a rhwng y cyfan cafwyd gwyl ardderchog yn mhob ystyr. Gebeithio y bydd i fendith yr Arglwydd orphwys ar yr oil, ac y gwelir canlyniadau daionus drwfyr holl gylch.
C BLYNYDDOL.
C BLYNYDDOL. Dvll S.u, ^ynaliodd Eglwys Fedyddiol y FrrwJ ei chffarfodydd blynydiol cyntaf, yn y Neuadd Drefol, y Pa-rchn D. W. Hopkins, Castellnedd, a W. E. Davies, Clydach Vale, fu yma yn to- i iddvnt o Fara y Bywyd. Cafwyd ia u. isas ar hyd y dydd.
CYMANFA GANU.
CYMANFA GANU. DydJ Llun, eynaliwyd cymanfa gana plant Metho listiaid Calfiuaidd Mountain Ash, Penrhiwbeibr, Abercynon, Ynysybwl, a Llanwono. Cynaliwyd cyfarfod dau o'r gloch yn Bethlebeqa, ac yr oedd y lie yn orlawn. Llywyddwyd gan Mr Wlliams. Cribyn Du holwyd y plant yn Hanes Iesu Grist gan y Par^h J. D. Jones; a'r arwein- ydd oedd Mr M.'Llewellyn. Cynaliwyd cy- farfod yr hwyr yn Bethania, o dan lywydd- iaeth y Parch J. Dt Jones. Cafwyd anerch- iadau yn ystod y cyfarfodydd gau Mr D. Scourfield, A.C.. Aberir*: Parehn. R. Williams. Llanelli; W. L Yo ■ 1. Mountain Ash; J. Pulejton Jones, 13 e, Bingor ac Owen Jones, (A.), Mountain Ash, Cafwyd cymanfa drwyddi yn dda, ac yn adlewyrchu clod ar y rhai fa yn eu dysgu.