Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
19 articles on this Page
Advertising
'<t "y" W I Ij L I A VT Castle Street, Swansea Largest Stock iu Wales. (IILI WKUMNG RINGS IOORP ORM T) WW'D'Q'RQ L N<3LISB -A TENT F EVER ^WATCHES I^KAZILIAN ( RYSTAL GPECTACLES
Advertising
WILLIAMS WATCHMAKER AND JEWELLER 29,Castle Street, Swansea Gymry hofi de'wch at y Cymro Os 8U1 t etn a IUCRV. \EU ai;r;« Oriadnrcn ac awrleifoiau, Geman & eb«dwvr>a.u elarr Yspectol geifydd, bin-fynegydd, Gwren-fesurydd, cwmpawd IDor. Geir gan Williams. Heoi y CasteJ, f Trcwcb i DWWD i wfl'd ei Ftor.
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. Boreu dydd Gwener, bu farw Mr Isaac Evans, goruchwyliwr y glowyr, Castell- nedd, yn 49 mlwydd oed. Nos Lun, yr wythnos dcfiweddaf, traddodwyd anerchiad gwleidyddol gan Mr D A Thomas; A.S., yn nghapel Fenuel, Twynyrodyn, Merthyr. Mevvn cyfarfod o Fwrdd Ysgol Ystrad- yfodwg, dydd Llun, penderfynwyd galw, o hyn allan, y bwrdd wrth yr enw Bwrdd Ysgol y Rhondda. GWNAWD casgliad y Sabboth diweddaf yn eglwys Saron, Aberaman, tuag at gvnorthwyo plant amddifad yn Armenia, a chasglwyd y swm anrhydeddus o ^8 lis. Bwriedir codi trysorfa er cynorthwyo gweddw Mr Harris, yr hwn a gollodd ei fywyd yn y tan dinystriol yn Nhredegar y dydd o'r blaen. Nos Fawrtb, bu farw Mrs Margaret Stephens, mewn canlyniad i'r niweidiau a dderbynicdd yn ngorsaf Treherbert y diwinod blaenorol. Boreu dydd Mawrth, bu farw Mr W J Davies, Pembroke Dock, yn 72 mlwydd oed. Oddiwrth lythyrau a dderbyniwyd o Canada yn ddiweddar, dywedir fod rhai Cymry wedi derbyn triniaeth arw allan yno yn ddiweddar. Yr wythnos ddiweddaf, cynaliwyd Brawdlys y Gauaf yn Nghaerfyrddin. Yn etholiad rbanbarth yr Exchange, Lerpwl, dydd Mawrth, dychwelwyd Undebwr i'r Senedd drwy y mwyafrif bychan o 54. Drwg genym ddeall fod Mr Gladstone yn dra anhwylus o ran ei iechyd. Dydd Llun, bu farw Mr Richard Wathan, Danyderi Lane, Cefncoed-y- cymer, Merthyr, gan adael gweddw ac amryw blant ieuainc ar ei ol. Parhau y mae y streic yn Abertileri, ond hysbysir fod o tua 2CO i 300 wedi cael gwaith yn y cylchoedd. Boreu dydd Mawitb, cyfarfu dyn ieuanc o'r enw William Martin a'i ddiwedd ger y ffwrnes blast, Blaenafon, drwy i ychyd'g wageni ei daro i lawr a ihedeg drosto. Yr oedd Tywysog Cymru yn 56 mlwydd oed eydd Mawrth. Tra yn siarad n.ewn cyfarfod o lowyr yn Aberdar, yr wythnos ddiweddaf, dywedai Mr David Morgan fod yr amser I wedi dod yn awr pan na ddylyi y glowyr wnieud dim pellach a'r Sliding Scale. Yn Nghasnewydd, i os Wener, cafodd halier o'r enw Powell ei daro i lawr gan wagen, a'i ladd yn y fan. Dywedir fod y Rhondda yn awr yn awyddus i gael Corfforaeth, ac awgrymir mai Mabon ddylai fod y maer cyntaf. Y mae Cor Meibion Treorci wedi derbyn gorchymyn i ganu o flaen y Frenines yn n (fs o r Nos Iau, cyflwynwyd tysteb i ivr Thomas Rees, gynt or Swa;, rJuteL Aberaman, fel arwydd o barch y liio,Lc:1 tuag ato ar ei ymadawiad o'r ardal. I Neithiwr (nos Lun), anerchodd Mr D A Thomas, A.S., ei etholwyr yn Bryn Sion, Cwmbach. Heno (nos Fawrth), bydd yn anerch cyfarfod cyhoeddus yn y Public Hall, Aberdar. Boreu dydd Iau, yn y South Pit, Plymouth, collodd hogyn o'r enw William Sullivan Williams, I seg oed, ei fywyd, drwy gael ei dynu i fewn gan raff yr haulage. Dydd Iau, cyrhaeddodd Mrs Sarah Hough, gweddw, yn trigianu yn Warwick, el chan' mlwydd oed. 'eallwn fod apeliad i gael ei wneud am gyi ortbwy i'r canoedd glowyr ydynt yn ..segur yn herwydd yr annghydfod yn Nglofa No 9 a'r Pwll Bach, Abernant, 1 Aberdar. Boreu dydd Llun, collodd plentyn tair blwydd oed, o'r enw Rhoda Stoddatt, ei bywyd drwy i'w gwisg fyned ar dan, yn Middle row, Penygraig. Am gysgu yn nglofa Llanhilleth, Ponlypool, yr wythnos ddiweddaf, cafcdd U .U K,V LU dirwyo yn y swm o 10/-a' costau yr un. Dydd Sadwrn, bu farw Mrs Sarah Parry, Rifle street, Blaenafon, oddiwrth niweid'au a dderbyniodd drwy i lusern olew a gariai yn ei llaw ffrwydro, gan ei llosgi yn druenus. Tia y oedd Mrs Stone, yr hon a drigiana yn Morel street, Barry Dock, allan yn yr ardd, dydd Mawrth, rhedodd cadnaw i fewn i'r gegin, lie y lladdwyd ef gan nifer o weithwyr, drwy ei guro i farwolaeth gyda ffyn. Yn Nhreforris, boreu dydd Mawrth, syrthlodd John Thomas, 19 oed, i lawr o dan agetbeiriant ger gwaith alcan Tyrcanol, a lladdwyd ef yn y fan. Yn ystod yr wythnos, bu amryw ftwydrau celyd allan yn yr India, a chafodd y milwyr Prydeinig golledion 0 trymion. Y mae y Pioffeswr T Witton Davies, b.A., pr;fath. aw Coleg y Bedyddwyr, Nottingham, newydd basio ei aiholiad am y giadd o Doctoi of Philosophy yn Mhrif- ysgol Leipzig, Germani. 0 Dydd Sul, bu farw Mr Thomas Morris, Green Meadow Inn, Troedyrhiw, Merthyr, yn 77 mlwydd oed. TT vsbysir yn awr fod pob gobaith y bydd i Fwrdd Masnach yn fuan fod yn iodd:on i ddwyn oddiamgylch heddwch •• 1iwx)g y .• v'\ !• a 1.1 llle sir-, ac soiiy. dd vyn y stieici Den.
GWhiTHFAOL A MASNACHOL
GWhiTHFAOL A MASNACHOL CAERDYDD, TACH. 15ed. Y mae y farchnad am-yr wythnos ddi- weddaf wedi bod yn ddifywyd iawn yn herwydd prinder tynelliad. Y prisoedd ar gyfartaledd ydyw: Glo ager goreu, 10/6 i 10/9; ail, 9/6 i 10/3; Glo sych. 9/9 i 10/ ail, 9/6 i 10/3; Glo sych, 9/9 i 10/ Glo goreu Mynwy, 9/- i 9/9 ail, 8/9 i 9/ Glo man goreu. 5/6 i 6/ ail, 5/- i 5/6. No 3 Rhondda, 10/9; Gto man, 7/9 i 8/ Coed pyllau, 16/- i 16/3.
CYPARFOD PWYLLGOR Y RADDPA…
CYPARFOD PWYLLGOR Y RADDPA LITHROL. Bore dydd Sadwrn diweddaf, cynaliwyd cyfarfod unol o gynrychiolwyr y gweith wyr a'r perchenogion o dan lywyddiaeth Syr William Thomas Lewis, ac yn yr Is- gadair yr oedd Mr William Abraham, A.S. Yr oedd tri cynrychiolydd o ochr y meistri yn bresenol, a chynrychiolaeth lawn o ochr y gweithwyr. Ar ddechreu y cyfarfod dywedodd Syr William Thomas Lewis ychydig eiriau ar farwolaeth Mr Isaac Evans, yr hwn sydd am amser maith wedi bod yn aelod ffyddlawn ar Bwyllgor y Raddfa Lithrol. Siaradwyd hefyd gan Mabon i'r un perwyl. Pasiwyd pender- fyniad unfrydol o gydymdeimlad a'r teulu, yn nghyda datganiad am y gwasanaeth pwysig y mae wedi ei roddi i'r fasnach lo yn enwedig i Ddosbarth y Gor- llewin. Cafwyd dadleuaeth faith ar yr an- nealldwriaeth yn nglofa No 9, a Pwll Bach, Abernant. Hysbyswyd fod Mr William Thomas, Brynawel, a Mr D Morgan, y ddau a apwyntiwyd i ddyfod a'r annealldwr- iaethau i derfyniad, wedi methu. Pender- fynwyd fod Mr Edward Jones, Farteg, a Mr T Richards, Beaufort, i ymuno gyda Mr W Thomas a D Morgan, er ymgeisio dyfod a'r cwestiwn i derfyniad, Cymer y cydgyfarfyddiad hwn le dydd Mercher nesaf yn Abernant. Yn nesaf, deuwyd a chwestiwn yr oriau gweithio yn mlaen o Iofcydd Nixon, Mountain Ash. Gwrandawyd tystiolaeth- au Mr W Jones, a dau ereill ar ran y gweithwyr, a Mr Henry Gray a Mr D. Morgan, yr is-oruchwyliwr, ar ran y cyf- logwyr Pjenel^rfynw^'d yn unfrydol gofyn i Syr W T Lewis, yn nghyd a Mr W Abraham, A.S i ymgynghori a Mr Fray a'r gweithwyr, er ceisio gwneud cytundeb. Penderfynwyd cynal y cyfarfod unot nesaf o'r Pwyllgor ar y 30ain o'r mis hwn, er derbyn adroddiad y cyfrif-ymchv. i.wyr.
GLOFA'R DRYM.
GLOFA'R DRYM. Mae'r annghydwelediad a fodola yn y lofa hon wedi arwain y gweithwyr i roddi eu rhybuddion i fewn, a gan fod llawer yn eu hanwybodaeth o hyn, yn ymofyn am waith yma o bryd l'w gilydd, dymunir apelio yn garedig at y cyfryw i gadw draw hyd nes y dygir yr annghydwelediad i der- fyniad heddychol. UN O'R LLE.
GLOFA'R CWMMAWR, ONLLWYN.
GLOFA'R CWMMAWR, ONLLWYN. r^.nr.mir hysbysu fod annealldwriaeth yn bouoli y: 1 lofa uchod rhwng y meistr n'r • ac fod y gweithwyr yn awr yt^ 0 1. ar rybydd. Bydd y gweith- wýr yn ddiolchgar os bydd i bawb gadw draw cyhyd ag y byddo yr annealldwriaeth heb ei derfynu, fel y gallont gael perffalth chwareu teg i ymladd am eu hiawnderau. ^& Y SG.
CYFARFOD CYNRYCHIOLWYR Y GLOWVR…
CYFARFOD CYNRYCHIOLWYR Y GLOWVR YN NGHAERDYDD. Heddyw, dydd Llun, cynaliwyd cyfarfod o gynrychiolwyr y gweithwyr sydd yn cyf- ranu tuag at y Raddfa Lithrol, yn Neu- add Goffadwriaethol Cory, Caerdydd, dan lywyddiaeth Mr W Abraham, A.S., gyda yr Henadur D Morgan, Aberdar, yn yr is- gadair. Yr oedd yr oil o'r aelodau sydd yn eistedd ar bwyllgor y Raddfa Lithrol yn bresenol, yn nghyd a Mr Lewis Miles, yr ysgrifenydd.
Y DIWEDDAR MR ISAAC EVAXS.
Y DIWEDDAR MR ISAAC EVAXS. Yn ei anerchiad agoriadol, rhoddodd Mabon ddatganiad i'w deimladau ar farw- olaeth Mr Isaac Evans. Dywedodd ei fod wedi gwneud gwasanaeth mawr i'w gyd- I weithwyr yn gyffredinol, yn enwedig i'r Z" dosbarth y perthynai iddo. Ei fod amryw weithiau wedi ei gyfarfod yn y gwahanol gynadleddau a manau ereill, a bob amser yn gwneud ei ddyledswydd tuag at ei gyd- weithwyr. Er nad oeddynt ar bob achlys- ur yn gweled lygad yn llygad, cyfaddefai pawb ei fod yn ddyn gonest a didderwyneb. Yn y gynadledd hon, gwelid ei gadair wag, ac y byddai yn amser maith cyn y cawsid un mor anrhydeddus i'w llanw. Cynyg. iodd y penderfyniad canlynol,—' Fod y gynadledd hon yn dymuno datgan ei chyd- ymdeimlad llwyraf gyda theulu y diweddar Henadur Isaac Evans, ar ei farwolaeth, a bod y penderfyniad hwn yn caet ei ddanfon i Mrs Evans.' Aeth Mabon yn mlaen i ddweyd fod marwolaeth sydyn Isaac Evans yn dangos yn eglur iddynt mor wyliadwrus y dylent fod pan yn delio gyda'u gilydd. Pasiwyd y penderfyniad uchod drwy i'r cynrychiolwyr sefyll ar eu traed mewn dystawrwydd. Penderfynwyd fod y wasg i gael ei chau allan, a bod adroddiad swyddogol yn cael ei roddi iddynt, a bod y Meistri D. Beynon, Thomas Richards, a J. E. Powell, yn nghyda Mr Lewis Miles, i barotoi yr ad- roddiad i'r wasg. Etholwyd Mr W. Vyce, Ebbw Vale; a Mr W. Griffiths, Ferndale, i archwilio y trwyddedau; a'r Meistri John Davies, David Morgan, a John Thomas i fod yn gyfrifwyiv Hysbyswyd fod yn y cyfarfod I] t'VC, I $'■> •.) -U.iu!s.yr, yn cynrychioli 56,994 o w eii.iwy'r. J Pasiwyd y penderfyniad canlynol:- 'Gyda'r rhagolwg rhyngom a'r cyflogwyr, am dal cyfiawn am ddiwrnod cynawyno wuith, fod y gynadledd hon yn dymuno ar i'r gweithwyr yn Neheudir Cymru a Swydd Fynwy undebu eu hunain er myned o flaen y cyflogwyr yn gyfansawdd, a'u bod yn cymeradwyo y goruchwylwyr i gyfarfod yn fuan i barotoi y gweithrediadau yn y dyfod- ol,' Tynwyd sylw y cyfarfod at y penderfyn- iad a basiwyd yn flaenorol yn nglyn a'r Pprmament Fund,
♦I LLYTHYRA' NEWYDD.
♦ LLYTHYRA' NEWYDD. GAN FACHAN IPANC. Pidwch ito, syr, nag w i ddim yn ych adreso chi fel arfadd, wath w i wedi cal yn ofarwelmo gan amgylchiad neillduol sydd yn dwyn i mi adgofion cynhes ao anwyl, am gan sydd yn ymlynu yn myn- wesau y do sydd yn codi, ac yn enghraifft o nodweddion yr oes. Nid wyf am eich cadw yn hir, cyn cael rhyw amgyffred o'r hyn sydd Y11 cynyrchu y fath syla -eddiad yn fy meddwl i o drofaon ac ysg6giadau amgyffredol yr oes sydd yn codi, a bydd hyny yn fath o gyflwyniad o'r hyn fyddent. Yr ydym ni fel hen stoics Cymruaidd ac anysgolheigaidd, wedi arfadd byw yn yn dull cyffredin ac hen ffashwnol, fel nag os dim spares newydd yndo ni, ac i ni yn call yn danod am hyny, hyd yn nod yn beth sydd yn ymddangos yn yn papyra newydd ni-TARIAN Y GWEITHIWR incliwded. Ond w i am weid un peth, ta faint o amser i ni j ar ol yr oes, foj gyta ni hen gyfansoddiad anwyl ac enwog, wedi bod mewn bri, ac wedi cael ei duchanu gan bob gallu llen- yddol a barddonol sydd heddyw yn sefyll yn gyfochrog a chynyrch ysgrif-bin ysgrib- Iwr swyddogol Llundeinig un o brif new- yddiaduron Seisnig Cymru. Pidwch a meddwl mod i yn aliwdo at rhw orchest- waith o eiddo Dafydd Jenkins, J T Rees, neu Dr Parry. Na, na-dim ond
TY SOSPAN FACH.
Y SOSPAN FACH. Mae bys Mary Ann wedi gwywo, A Dafydd y gwas ddim yn iach, A'r baban sydd yn crio, A'r gath wedi scrapin Johnnie bach. Y sospan facir yn berwi-ar y tan, &c,' Fe allwn i feddwl ych bod chi yn gofyn nawr, Ble w i yn pwynto ? Wei w i yn lingrach cetyn, a ma'r fenyw lie w i yn lodjo a'r bachan sy'n labro'r nos yn gofyu rhw gwestshwns felna yn fynych iawn, wath ma rhwpath mor bwyllog yn perthyn i fi, a jobin da yw byny, ne fe fyswn wedi gweid llawer o flyndars cyn hyn. Ond nace mwn bysnas prioti w i nawr, ac i chi yn ffaelu gweld beth sy gyta fi mwn llaw, ae os na weta i wtbo chi, ddewch chi ddim i wpod. Ond i dori'r stori'n fyr, fel w i yn arfadd neid, a pido'ch cadw chi mwn syspens, i ddishgwl mlan am rhwpath na sy ddim idd i gal, fel ma amball un yn gallu gneid, a ma nhw yr cownto rhai felni yn glyfar, wath os gwetwch chi ych meddwl ar un waith, ma pawb yn gwpod gystal a chytha, nes bo fi wedi mynd i gretu taw yr hwn sydd yn catw i geg yn nghau yw yr un calla. Ond dyna sy'n od ta'r ffordd arall nn'n dele t ni. Isha gweid y cwbwl sy arno i, a w i wedi gweid cetyn mawr yn yn amsar, ond faint o ddaioni sy yn hyny sydd bwnc nag w i ddim yn ffit i farnu. Ma'r sospan fach yn berwi ar y tan,' ac y mae'r byd wedi mypd i'w hefelychu. Un o'r newyddion diweddaraf sydd yn argraphedig yn ein newycldiaduron mwyaf blaenllaw ydyw y newydd difr-fddwys a chaJonrwygol fod-
MRS STANLEY WEDI LLOSGl EI…
MRS STANLEY WEDI LLOSGl EI BYS Wrth gwrs, wedi i'r sibrwd am y fath ddamwain gael drws ago red i glustiau y werinos, fe aeth fel tan mwn gwellt o swyddfa i swyddfa y Llundeinwyr newyn- og am nevvyddion, nes gellid meddwl fod Llundain ar dan. Beth fyddai tanchwa yn ysgubo rhw dri neu bedwar cant o lowyr ¡ tlawd at y fath ddamwain druenus a hon ? I Ond dyna'r felldith, wedi gwneid yr holl Z, firi, nid Mrs Stanley trw drugaredd, oedd j wedi llosgi ei bys, ond efe sydd wedi gwadu ei iaith a'i genedl, a ehysgodi o dan ym- brelos llwyddiant mympwyol, a cheisio dynwared arwriaeth Livingstonaidd, oedd wedi cwrdd a rhw ddamwain fechan. Os oedd yn alluog i wrthwynebu anwariaid, a gorchfygu pob man yr elai, paham y mae mor ddelicet yn awr ? Fe ddichon y mod i yn rhy lawdrwm arno, os felly, ystyriwyf na ddylid talu y fath warogaeth i ysgribl- wyr sydd yn cymeryd y fath destynau ar- wynebol i gynyrchu senseshon yn yn plith ni fel Cymry, wath ma gyta ni shwd olwg ar Stanley fel Cymro (?) ac fel Tori (?) Wn i ddim pun ag i chi yn blino ar yn ffordd i o sgrifenu y tro hyn ne bido, ond trio dilyn steil y gwyr mawr w i gora galla i. Ma nhw yn slow gyta phopath er mwyn dangos i'r byd fod consecwens yn perthyn iddi nhw. Meddylwch chi am i dicyn o streic am y peth Ilia ne ddim yn y dyddia pwysig presenol. Ma'n rhaid cal mish ne ddou o amsar i stydio pwy acshwn sy i gymryd, a os dim posib gneid dim byd heb fynd i Lyndan ne Gardydd idd i setlo fa. Odd yr hen garitors slawar dydd yn mynd i i ben y pwll, a gweid gair ne ddou yn gas i wrth 'u gilydd, a falla bysa dwrn wrth I' drwyn y nail, ond wedi oeri ticyn bach, fe fysa'r diweddglo yn ddicon derbyniol,- Dewch i'r gwaith fory," a dyna'r cwbl ar I ben. Fe wyr hen bobol fod llawer batl i wedi cal 'i hymiadd yn yr hen amser gynt," a ma batls yn cal 'u hymiadd hyd heddy'. Pun a ,r hen lid ull neu y presenol sydd ora, wn i ddim. Atebwch chwi, ond w i yn gwpod am atnod y dyla pcb ochr iddi i dysgu. — .1, ?
¡BANC CENEDLAETHOL CYMRU.…
¡ BANC CENEDLAETHOL CYMRU. I I DAU O'R CYFARWYDDWYR YN Y DDALFA. Diau y cofia ein darllenwyr am fetbiant j y National Bank of Wales, yr hyn a ¡ ddygwyddodd ychydig flynyddau yn ol. Bu cryn amheuaeth yn nghylch y modd y cerid busnes yn mlaen gan y cyfryw, a phan ddaethpwyd i chwilio i fewn i feth- daliad y goruchwyliwr cyffredinol, Mr Ellis Collins, Pontypridd, daeth llawer iawn o'r dirgelweh i'r amlwg, a chon- j demniwyd ymddygiadau a'r cwrs a gym j erwyd gan Mr Collins yn llym iawn gan ei anrhydedd y JSarnwr Owen. I
LLYS Bow STREET, LLUNDAIN.
LLYS Bow STREET, LLUNDAIN. Yn y llys heddgeidwadol hwn, dydd Gwener, dygwyd Colonel Frederick Robert Howell, Prince of Wales terrace, Kensington, a Thomas Cory, Grazeley j Court, Reading, o flaen yr ynadon ar y cyhuddiad o fod wedi defnyddio mewn modd twyllodrus ac annghyfreithlon, ^30,000 at eu dybenion a'u hehv eu hunain, fel cyfarwyddwyr y N ationall Bank of Wales (Limited), yr hwn arian a I berthynai i'r Cwmni. Cosbai Mr Horace Avory ar ran yr Erlynydd Cyhoeddus amddiffynid Erlynydd Cyhoeddus amddiffynid I Colonel Howell gan Mr Bodkin, ac ymdd- angosai Mr Arthur Abrahams ar ran Thomas Cory. Dywedai Mr Avory mai newydd cael eu cymeryd i fyny oedd y carcharorion, ac yr oedd yn fwy na thebyg y cawsai y trydydd person sefyll ei brawf gyda hwy. Yn bresenol, yr unig dystiolaeth a alwai fyddai eiddo y Detectives i brofi cymeriad i fyny y carchorion. Dywedai Detective Richards iddo fyned gydag Inspector Drew i 9, Prince of Wales-terrace. Kensington, lie y gwelodd Colonel Howell, a dywedodd Yr wyf yn swyddog heddgeidwadol. Y mae gwarant wedi cael ei thynu allan er eich cymeryd i fyny am gamddefnyddio £ 30,000 arittn perthynol i'r National Bank of Wales.' Mewn atebiad, dywrdodd Colonel Howell; Yr wyf wedi fy synu. Cefais fy niswyddo yn hollol o'r Banc, ac ad-dalais yr arian. Cefais fy aiwain i hyny gan Collins. Meddyiiais fod ganddo ef hawl i gymeryd yr aria^r^'AewT efe (y swyddog) ag.ef i Pow street, lie y darllenwyd y cyhuddiad drosodd iddo, ac ni wnaeth unrhyw ateb- iad. Am 9.30 boreu y ddue, aeth efe gydag Inspectcr Gentle, perthynol i hedd geidwaid Reading, i Grazeley Court, Reading, lie y gwelodd y carcbaror Gory, a darllenodd y cyhuddiad yn ei erbyn yntau, i'r hwn y rhoddodd atebind maith, yn egluro ei gysylltiad a'r Bane, ac yn cyfiawnhau y cwrs a gymerodd. Wedi hyny, dygodd efe (y swyddog) Cory i fyny i Bow Street, lie y darllenodd y cyhuddiad drachefn, i'r hwn ni wnaeth un atebiad. Mr Avory a ddywedai y buasai efallai yn iawn i ddweyd ar unwaith fod pob un o'r carcharorion wedi dychwelyd £ 10,000 allan o'r C30,000 crybwylliedig. Hefyd, er fod y weithred wedi ei chyflawnu mor bell yn ol a Rhagfyr, 1890, ni ddaeth y ffeithiau yn wybyddus i'r Erlynydd Cyhoeddus hyd o fewn ychydig wythnosau yn ol, pryd y cymerwyd mesurau union- gyrchol i ddwyn yr achos yn mlaen. Diolchai Mr Bodkin i'w gyfaill dysgedig am ei fynegiad a'i eglurhad, a gobeithiai y y buasid yn caniatau meichnion. Dywedai Mr Avory nad oedd efe wedi cael ei gyfarwyddo i wrthwynebu meich- nion syl\yeddol. Gohiriwyd yr achos, a rhyddhawyd y carcharorion ar feichnion o £ "1,000 yr un, a'r carcharerion eu hunain mewJ. £2,000, gyda rhybudd i'r heddgeidwaid. Felly, gallwn fod yn sicr yn awr y ca holl dra'cdaethau y Banc anffodus uchod eu dwyn i'r amlwg, ac y bydd i'r goruch- wyliwr cyffredinol yn ddiau sefyll ei brawf gyda'r ddau gyfarwyddwr dan sylw.
I Y Fasnach Alean.
Y Fasnach Alean. Y CLOAD ALLAN YN LLANELLI. LLXTHYR ODDIWRTH OIIUCHWYLIWR Y TRI GWAITH Danfonwyl y llythyr caulyaol i'r WbSg y dydd o'r b'aen — "Mr Gol.—CJan Jod cryn gawodeallitwr, iaeth ya bodoli yn nghylch sefyllfa pethau mewn perthynas i'r aughydfod yn ngwmthfeydd alcau yr Hen Gaet-ell. Western, a'r Old L >dge. credwn ei bod ya brio lol i osod y ffeithiau canlynol o flaen y cylioedd Ar Hydref y 16og, darfu i ddirprwyaeth, eynwysedig o Mr Thomas PhiHips a dau weithiwr o bob un o'r gweithian, aros ar y meistri i gyflwyno can lyniad cyfarfod mawr o'r gweithwyr, a gwnawd trrfaiadau i weitho ar y telerau canlynol ar ac wedi y laf o Dach- wedd-hyny yw, y melinau a'r alcpudai 15 y cant oddiar List 1874 i bawb ar piece, work,' oddigorth y behinders a'r risers, y rhai a weithient ar ostyngiad o ddeg y cant.' C\siodd y copi canlynol ei arwyddo gan gynrychiolwyr y gweithwyr, yr hwn a osodwyd ifyny yn y Pay Office, yn unol a rheolau y gwaith :—
!(COPI O'R CADARNHAD).
(COPI O'R CADARNHAD). Yr ydym ni yn cadarnau y trefniadau a wnawd genym ni ar ddydd Sadwrn, Hydref 16c.g, 1897, ar ran y gweithwyr yu y melin- au a'r aicandai. fod pvmtheg y cant o os tyngiad oddiar Llst 1874 yn cael ei gan atau ar 01 y laf o Dachwedd nesaf. i bawb yn gweithio ar piec-;work,' oddigerth y Be hinders a'r Risers, y rhai a weithient ar ostyngiad o ddeg y cant oddiar y cyfryw L st, ac y mae hyn i barhau am chwe' mis ar ol y laf o Dachwedd nesaf. (COPI O'R RHYBYDD). i 'Gan ein bol wedi cael cyd ddealltwr- iaeth ar ddydd Sadwrn, Hydref y 16eg, 15 v y mc*linan a'r aicandai yn y ,fg»d bvmthBa- y cant oddiar List 1874, oddigerth y Behinders a'r Risers, y Thai a wsithient ar ddeg y cant oldiar y cyfryw List, Fod y cyfryw radd o gyflogau i aros mewn grym am chwe' mis ar y laf o Dach- wedd, 1897. Pob person, felly, a adgydhwyna yn y gwaith ar ol y rhybydd hwn a ddeallir fydd yn cydymffurfio a'r drefniant hon.' Ni chodwyd unrhyw wrthwynebiad hyd ddiwedd Hydref. pan y darfu i'r Risers anwybyddu y cytundeb. Ar y 6ed y Dach- wedd, cawsom ymgom gyda Mr Thomas Phillips, ac ymdriniasom ar y sefyllfa ac mewn canlyniad adnewyddasom y drefn- iant mor bell ag oedd a fyno y Behinders a'r Risers. Y cynyg a wnaethom oedd yn llnwer yn is na'r gostyngiadan yn gweithiau yn Neheudir Cymru, Sir Fynwy, a Sir Glos'ter. Cafodd Mr Thomas Phiilips ymgom gyda MrTrnbshawar ddydd L un, yr 8fed eyfis- ol, yn flaenorol i gyfarfod y Bebinders a'r Risers, a gynelid yr un noson, oddiar ba amser nid ydym wedi clywed dim o gwbl oddiwrtho. Y mae sylw wedi cael ei wneud yn y new- yddiaduroli yn ngbylch y gostyngiad cym- harol bychan cynygiedig i'r Behinders a'r Risers, ond nid hyn yw y prif fater mewn llaw. Y cwestiwn yw. a ddylai trefniadau rhwng y meistri a'r lynion gael eu than wybyddu yn ewyllysgargan y naill ochr neu y Hall. Y mae yr oruchwyliaeth a llywodraethiad y gweithiau dan amheu- aeth yn yr annealldwriaeth hou, a gorfodir ni, er yn hwyrfrydigi wneud felly, i egluro ein safle Yr eiddoch. &c,, (Arwyddedig), J MAYBERRY, ERNEST THCBSHAW, R. PEREGRINE. Llanelli, Tachwedd 13fed, 1897.
ABERDAR A'R CYLCH.
ABERDAR A'R CYLCH. CWMDAR.— Y mae yn bleser genym hys- bysu fod Mr Frank Harrieon, BwlJfa, yn nghydag ereill, wedi sefydlu dosbarth ambulance yn y He hwn. Cynelir y cyfar- fod cyntaf heno-nos Fawrth-am 7 30 o'r gloch, yn festri capel Nebo. Cwmdar, pryd y gwahoddir pawb i ymuno. Yr athraw ydyw DrBankes, mab yn nghyfraith D: Evan Jonos, Tymawr. DA geDym ddeaoJJ oddiwrth Mr He i W Cwmaman, fod 1117 wedi cofrestru 11 'L J ain yn Nosbarth Aberdar i wneud i fYL,) j. mihwn aelodau Undeb y Band of Hope. Noa-Sadwrn diweddaf, bwriadwyd cael anerchia £ g&n Mr D. E, Williams^Y.H., Hirwain, ft1 y Olwfcr Rnyddfryd#l, ond y mae wedi cael ei obirio hyd nos Sadwrn nesaf. Testyn yr ane-rchiad ydyw, Tax- ation of Royalties. Ground Rents, and Way leaves. ac effaith y cyfoyw ar y Dosbarth Gweithiol. Ccfier am yr anerch- iad hwn. a gwahoddir pawb yn ddiwahan. Bydd dadleuaeth ar y diwedd. HENO—nes Fawrth.-bydd ein baelod bvnaf, Mr D. A. Thomas, Ysw., A.S., yn anerch ei etholwyr yn y Neuadd Bydd parti meibion y Dar, dan arwe:niad D. Phillips, yn cymeryd rhan yn y cyfar- fod. CYFARFOD DIRWESTOL.-Nos Lun di- weddaf, yn Neuadd Gyhoeddus y dref, traddododd ein eydwladwr parches Deon Howell araeth ar ddirwest i gynrdleiafa fawr. Credwn fod arucheledd yr iaith, ei arddull, yn tghyda'r eydwybodolrwydd a ardøangosiJ yn y traddodiad, wedi cael effaith ar y dyrfa fawr. Traddodwyd an- erchiad agoriadol da iawn gan y Parch C. H. Green, Ficer y plwyf. a^ hefyd gan y Parch D. Sityn Evans, Siloa. Yn ystod y I cyfarfod, datganodd Parti Gwrywaidd I Dar, da arweiniad Mr D. Phillips, "De struction of Gaza," a Martyrs of the Arena." Cynygiodd y Parch R. E. Wil- liams, ac eiliodd y Parch W. James, bleid- lais o ddiolchgarwch i'r parti am eu gwas anaeth. Cynygiodd Mr W. J. Heppell, ac eiliodd Mr Phiilips, y postfeistr, ddiolch- garweh y cyfarfod i Vawdden am ei anerchiad, Cododd y gynulleidfa enfawr ar eu traed, a rhoddodd fanllef o gymera- dwyaeth iddo. Diolchodd y gwr parchedig, a chynygiodd bleidlais o ddiolchgarwcb i'r cadeiiydd. Galwodd y cadeirydd ar y gynulleidfa i ddangos ei dyled i'r Parch W. Jamt-s. Bethania, am fod yn offeryn i ddyfod a'r areithiwr poblogaidd i'r dref. Cododd y gynulleidia unwaith eto, gan guro dwylaw. DADLENIAD Y PISTYLL (FOUNTAIN).-Fel y gwyr ein darllenwyr parchus fod Syr W. T. Lewis wedi addaw pistvll i'r dref yn amser y Jiwbili. Y mae yn awryn barod, a dymunir hysbysu v bydd yn cael ei dad. lenu dydd Ittu uesaf am haner awr wedi dau o'r gloch.
. CWMCKKDINEN.
CWMCKKDINEN. Cynaliodd eglwys Gerazim, Cwrncerdineri, ei gwyl de fiynyddul dydd riadwrn,Hydref y 9fed, er mwyn rhoddi te i ffyddloninid yr Ysgol Sul. (iofalwyd am y darpnriadau fel arfer gan Mrs Morgans, Danygarn. Torwyd y deisen gan Mvs Bowen, 'larnswllt. Yn gweini wrth y hyrddan yr oedd r boii- ddigesau canlynol-R Bevan, Blaenlfynon: Mary Bevan, Gerdinen Isaf; A Jones, Tytrawst; J Morris, Banky- beili; L Morgans, Danygarn A Daviee, Cae- gurnos y rhai oedd wedi trefnn y byrddau yn ardderchog. Cyflawnwyd y gwaitn i foddlon- rwydd cytfrcdinol. Twymwyd y dwfr gan D Davies Cwmbach. Arolygwyd y cyfan gan y M-i i P Morgan a T Mainwaring. Wedi i bawb gael eu digoni o'r danteithion darparedig, awd at wledd o natur arall i adloni'r meddwl. Cym- erwyd y gadair gan Mr T yainwaring, yr hwn a wnaeth ei waith yn rhagorol. Llywyddwyd gau y Parch D Davies, y gweinidog. Awd drwy y rhaglen ganlynol-Anercbiad gan y Llywydd. Can gan M Morgans. Anerchiad gan Evan Bevan. Cwmcathan Farm. Adrodd- iad gan Ifor B-van. Datganiad gan gor y Plant dan arweiniad Rees Jeffreys. Uuawd gan Miss Watts. Adroddiad gan Jane Morgans. Deu- awd ar y Chwibanogl gan W. J. a R. J. Ad- roddiad gan W Williams. Adroddiad gan R J Jones. Cor y Plant. Unawd gan R A Main- waring. Adroddiad gan John Davies. Unawd gan John Williams. Dadl gan Phillip Thomas a oliyia.il. A iiaddiad gnn M Morgans. Druawd I gnn John Williams a William Williams. Ad- roddiad gan Catherine James. Dadi gan W Llewelyn a cbyfaill. Datganiad gan Gor y Plant. Adroddiad gan R Bevan. Dadl rhwng L Morgans. W Llewelyn. Unawfi gan Miss Watts." Dadl gan A Bevan a chyfaill Unawd a ohydgan tran R°^s Jeffreys a'r Jor. Adiodd- iad gan M Morgan. Adroddiad gan J Miles. Di- weddwyd drwy ganu Hen Wlad fy Nhadau." a chanwyd yr alaw gan W Williams. Ymwa- hanodd pawb wedi eu llwyr foddloni. Trodd y cyfan allun yn llwyddiant parffaith yn mhob ■
Advertising
Pob Gwr a Gwraig Drwy yr holl wlad a ddylent fod yn bur wyliadwrus rhag y clefyd peryglus Dropsy Ddwr A Dropsy Wynt Yn eu holl ganghenau, oblegyd fod canoedd yn colli eu bywydau yn flynyddol drwy y clefydau peryglus hyn, ac hefyd ddyient fod yn wynyddus o'r Feddyg- iniaeth lwyddianus ar eu cyfer, sef HUGHES S Dropsy Pills Mae 11u mawr drwy y wlad wedi eu hiachau o'r clefyn hwn, ac y mae yn syndod mor efifeithiol y maeÐt er iachau y Gravel, Diffyg D\\ fr, Diffyg Anadl, Gwynt, Cbwydd yn y Traed,. Coesau a'r Bol, Asthma, Curiad y Galon, Cramp, Poen Cefn, Tewdra Afiach, Gwynt yn y Stumog, Penysgafnder, Poen yn y Pen,. Corftrwymedd, Arenau Afiach, Nid oes dim i'w cymharu a hwynt yn eu. hefteithiolrwydd at y clefydau byn, Dar- llenec a ganlyn :— t' Anhebyg o Fyw. A M'yl Syr,—Y mae yn dda genyf ddwyn 'y i ^Iaeth i rbagoroldeb eich "Dropsy p, li tuag at lwyr iachau y Dropsy. Bit (y nhad yn dyoddef oddiwrth yr anhwyl- der hwn chwech mi3 ac yn anhebyg o fyw, ond pan gymerodd eich Pills fe lwyr well- baodd yn fuan, a bu yn alluog i weithio am 12 mlynedd. D. JONES. Brynmoffa, jCanwy. '-? 'A''?'- ♦— RHODDI FYNY Y DOCTOR. Syr,—Ar ol derbyn eicb Hughes's Dropsy Pills' mi a benderfynais rhoddi heibio meddyginiaeth y Doctor, fel ag i roddi prawf teg ar eich Pills chwi. Yr wyf wedi bod yn dyoddef yn enbyd am hir am- ser gan chwydd mawr yn y cluniau, aren- au drwg, grafel, diffyg anadl, e phoen cefn. Wedi bod dri mis tan law doctor, yr wyf yn profi fod eich Pills" chwi wedi gwneuthur mwy o leg mewn un wythnos na holl foddion y doctor. Mae'r chwydd wedi cwbl ddiflanu, ac yr wyfyu bur ddi- olchgar am yw aredigae th hon. Ydwyf, G. HUNT Nolan Place, Stock ton. IS^Fe ddylai pob dynes eu cymeryd yn achlyaurol. Yn ddioed danfoner am Hughes's Dropsy Pills. # RHYBUDD- EB mwyn sicrhav pawb rhag twyll, go- s faler gael y Trade- Mark hwn, sef llun Diamond a'r geiri&u Dropsy Pills oddi- Diamond a'r geiriau; Dropsy Pills oddi- wn ar bob blwch, a enw Jacob Hugh's Stamp y Llyw- odraeth. Heb bvnfe twyll ydyw. Ar werth drwy yr boll d -yrnas am 1/li, 2/9 a 4/6; trwy y post, 13, 2/9, a 4/6 oddiwrth y Perchenog,— 'D Jacob Hughes, Manufacturing Chemist, Cardiff YN ¥ Fe gafwyd o byd i FeddyW J 1 1ft dra eftVithiol at glefydau y Gwddf, y Frest a'r Ysgyfaint, yr hwn mewn undeb a'r Extracts o lysiaa nodedig ar Ian mor y Pacific, a wna i fyny y feddyginiaeth mwyat lwyddianus. a we'- odd y byd erioed. Y mae yn awr yn cael ei wneud i fyny mewn potelau-ac yn cael ei alw wrth yr enw i Sea Weed Lung; Life Fe wellha yn uniongyrchol y Peswch ac Anwyd, Brorchitis, Asthma, Crygui, Dolur Gwddf, Group, Whooping Gough, neu Y Pas, Diphtheria Catarrh, yn dra dffeiihol i ragflaenu y DARFODEDIGAETH. Felly, gofyner yn ddioedi am botelaid I fcea t ed IJung Life c Gan y Chemist, neu unrbyw Eatei t Medi- cine Dealer am 2/9 a I/li. Mynwch gael yr enw yn llawn ar bob potel, ac na pherswadier chwi i gymeryd dim arall Osbydd trafferth i'w gael dan- foner Star.us am 3/- neu 1/3 at foner Stf" os am 3/- neu 1/3 at -ES JACOB HUGHES I AianutuCwU:i'ig Oaeai.sj,.Cardiff.