Tarian Y Gweithiwr

CWMGRYNIG. PRIODAS.-Dydd Sadwrn, Hydref 30ain, yn swyddta y cofrestrydd, yn Llandilo, unwyd mewn glan briodas Miss Esther Price, Tyny- domen Farm, Glanaman, a Mr William Lloyd, Cwinllynfell. Cymerodd trigolion y lie fan- tais ar yr amgylchiad trwy saetha oddiar fryn gerllaw. er dangos fod rhywbeth pwysig yn cymeryd lie. Boed i'r undeb fod yn gyfryw nas gall dim ai dori ond angeu. IOANYDD.

TRAMP 1 HIRWAUxN. MK. GOL,—Fel amryw o'm cymydogien, nos Wener diweddaf, Tachwedd Sydd, aethum am dro i Hirwaua, ac ar ol cyrhaedd yno, cyteiriais fy nghamrau o gywreinrwydd i fan atdyni&dol i ganoedd o bobl. sef i gae, lie yr oedd yr hyn a -eilw rhai yn ffair mwyniant, ereill a'i geilw yn ffair gwagedd. Ond beth by nag, wedi cyr- haedd y fan, canfyddwn yno bobl o bob oed, moesau, a so-fyllf a-rhai yn sefyll yn llonydd, yn edrycb yn grynedig, ac yn tynu gwynebau hirion, fel eloc wyth diwrnod; ereill yn Hawen ac yn ymbrancio fel wyn ar y dolydd. Wrth -dafla fy ngolwg o gwmpas. canfyddwn fod masnach wedi cyrhaedd y pinacl yno, yn neill- felly lie y cawsai pobl eu cario drwy allu tryd- aniaeth. Yr oeddynt weithiau i fyny yn y garret uchaf, dro arall i lawr yn y cellar isaf- rhai yn canu, ereill yn chwerthin, rhai yn ys- grechain gan ofn, ereill fd pe yn ymguddio o dan gwmwl, am fod arnynt gywilydd cael en canfod yno gan y rhai oedd yn sylldremu ar- nynt y llancian yn tynu y merched i mewn i'r cerbydau, a phan oedd y cerbydau hyn yn cael eu gyrn o amgylch gyda chyflymdra, yr oedd dau neu dri o foys a gyflogid gan gwmni y peir- ianwaith a phobo din bara yn derbyn y ceiniog- au oddiwrth y teithwyr, a'r rhai hyny drachetn yo eu hestyn i ddan a adwaenwn yn dda, ac nis gallwn ddirnad paham yr oedd y rhai hyny yn dnrbyn y cyfryw. M^ddyli is eu bod wedi ym- uno a'r cwmni. Wedi holi a holi, cefais ar ddeall fod yr arian dderbynid oddiwrth y teith- wyr y noson hono, trwy garedigrwyddperchen- og y peirianwaith, yn cael eu rhoddi tnag at chwyddo trysorfa llyfrgell y lie. Cesglais mai dyna oedd y rheswm fod rhai o ddynion pwys- icaf y lie mor frwdfrydig gyda r mudiad. Yna aethum o amgylch y lie. Clywn idynes fawr bledrog yn clodar yn yr iaith fain,- t Now for the milky cocoanuts One ball a penny a chyda hyny y mae Shoni Bowler yn taflu ceiniog i'r bwrdd, ac yn ymaflyd mewn pel-;n ac yn nerth ei fraich, yn ei thaflu i gyf- eiriad y cocoanuts, ond yn lie tori'r cocoanut, aeth y belen vn erbyn y cawell haiarn oedd yn dal y cocoanut, nes yr aeth yn ddau ddarn. Cafodd Shoni geiniogwerth dda. Cynygiodd droion, ond methodd a chyrhaedd y cocoanut. Aeth adref a'i fys yn ei lygad, yr 0; ld yr hin yn oer iawn, a chafodd ei logell auwyd trwm. Svmudais gam arall, a chanfyddwn Wyddel bycban, ychydig yn fwy o faintioli na Tom Thumb, yn bloeddio ar dop ei lais, Six rings a penny, every stick you ring yon have on the tops of 'em. gentlemen Hynod araf oedd masnach gan y brawd hwn, ac achwynai fod ei draed yn oer, a'i fysedd yn anystwyth. Cau- odd y ffeirdoll, ac aeth i wlychu ei big. Gwel- wn amryw wedi ymgynull o amgylch y Shoot- ing Saloon. Yno yr oedd Dai Ffarmwr o Pen- deryn. a Commander y Church Brigade yn cvftfirio pig y dryll at dwll bach yn mhen draw i'r bib. ac aeth bwlet Dai ar goll, ond aeth un y commander wiw drwy'r twll, a gorfu i Dai druan dalu degwui am y ddwy. Aethum adref yn rhesymol gynar, pan oedd y peiriant yn ei lawn hwyl. Clywais wedi hyny fod rhai o swyddogion yr arian wedi cael gor- chwyl nid hawdd i gario y cyfryw i'r un sydd yn gofaiu am god y llyfrgell. Haedda Mr John Studt ddiolchgarwch am eigaredigrwydd. TRAMP.

YMOFYNIAD. MR. GOL.Gan fy mod yn ddeibyniwr cys- on o ch newyddiadur, darfu i mi sylwi ar iith ynddo ys tua thair wythnos yn ol, yn hysbysu am ystad wedi ei gadael i'r Matthews gan un o'r cyfryw yn yr America, ac yn erfyn arnoch chwithau, trwy dudalenau eich papyr, roddi hysbysiad o'r cyfryw, os yn eich meddiant, ac yr wyf <inna ya Clrfyn arnoch yn yr un modd, ry saod ac ai.-ff o berthynasan agos i'r JVUftQews. i'vviicwia, yn byw yn yr ardal a ■lapll^rchw?, Morganwg. t>t— ;r— ° a(uiress Mr G Matthews, ^btenrhondda, fel y gallem ohebu ag ef trwy v'thyron, neu di'wy eich papyr ciodwiw, Mr j- yn dra diolchgar i chwi am roddi He yn un o golofnau y DARIAN n^SAF i'r ybydig lineilau uchod. Yr eiddoch yn gynhes, NEW Lodge, WILLI AM MATTHEWS. Gors-mon. near Swansea. Tachwedd 6ed, 1897. .1ft-W

i iiiiN > DAtvXkEN, MR. GOL.,—Yr wyf yn ofni eich bod chwi a darllenwyr y DARIAN yn credu ty mod wedi cilio o'r lie uchod. Ond fel hyn y mae wedi bod. Fe g(-o i fyn'd, o herwydd masnach. i Siroedd Gaerfyrddin Aberteifi ond diolch fy mod wedi cael y plcser o ddyfod yn ol i Ben- ydarren unwaith eto. Yr oedd yn dda genyf ddyfod yn ol mewn pryd i fod yn bresenol yn y cyfarfodydd dirwestol a gynelid yn ein cylch., Yr oedd yma gyfarfod cyhoeddus yn cael ei gynal yn Elim, Penydarren, yn mis Hydref, pryd yr oedd llon'd y capel wedi crynhoi er mwyn clywed anerchiad gan y Parch E J Rosser Evans, Brynseion, Dowlais, ac aeth pawb oddiyno wedi eu llwyr foddhan. Yr oedd yna gyfarfod cyhoeddus yn cael ei gynal y nos Iau diweddat, yn Horeb, Pendarren. Y mae'n debyg fod y gymdeithas ddirwestol yn bwriadu cynal cyfarfodydd cyhoeddus bob mis, ae yr oedd llawer wedi crynhoi yn nghapel Horeb, er mwyn clywed y Parch JHathren Davies, Cefn, yn areithio, ond rhywfodd nen gilydd, methodd y parchedig frawd a bod yn bresenol: ond er hyny, cafwyd cyfarfod blasus dros ben, trwy i ychydig frodyr o'r gymdeithas ddirwestol gy- meryd rhan drwy areithio, &c. Mr J Lloyd, Ysgolfeistr, oedd yn y gadair, a dyn 'noble' yw efe yn y cyfryw swydd. Galwodd ar Mr W Lewis, C.C., a Mri D E Jones a Thos Thomas, aelodau o'r gymdeithas, i anerch y cyfarfod, ac fel V crybwyllais, yr oedd yn gwrdd blasus a rhagorol. Sweet Penydarren!' y mae'n dda genyf weled fod areithwyr i'w cael yn Mheny- darren allant areithio ar ddirwest am ddwy awr, a hyny heb stopio. Fe garai ein brawd David Evans, ysgrifenydd y gymdeithas, wahodd pawb adeimlant ddydd- ordeb yn yr achos dirwestol yn Mhenydarren i fod yc bresenol mewn cyfarfod a gynelir yn Ysgoldy Elim, nos Fercher, y lOfed cyfisol, am 8.30 o'r gloch. Gwahoddir gawb llwyrym- wrthodwyr a chymedrolwyr i gymeryd rhan ynddo. SHON JACKI.

SEFYLLFA BRESENOL GLOWYR Y DEHEUDIR. GAN PROFIADOL. MR. GOL.Dywedasom yn ein llith diweddaf fod Scheme D A Thomas i reoleiddio y cynyrch wedi bod o flaen y wlad, a'i bod y goreu a wel- som eried. Cyfansoddodd Mr Thomas hon tua'r un am- ser ag oedd y gweithwyr yn parotoi eu cynllun o reoleiddio y cynyrch. a dywedodd ef ar y pryd na fyddai iddo ddyfod a'i gynllun i'r gol- wg pe byddai i gymdeithas y meistri dderbyn cynllun cynygiedig y gweithwyr ond ni dder- byniodd y meistri gynllun y gweithwyr, ac yna daeth Mr D A Thomas a'i gynllun i'r golwg. Ar hyn, cynhyrfwyd Mri W T Lawis a Edward Jones o'r Farteg, i gyfinsoddi Scheme, a daifu i swyddogion Cymdeithas y Meistri alw eyfar- fod o holl feistri glofeydd y Deheudir, i ystyr- ied cyniluniau D A Thomas, Mr Edward J n s', a Syr W T Lewis. Daeth lluaws yn nghyd, a'i canlyniad fu iddynt neillduo pwyllgor allan i ystyried y priodoldeb o dynu allan un Scheme o'r tair, a buonl yn cyfarfod a'u gilydd am tua 10 neu 12 ac yn y cyfamser, darfu iddynt anfon amryw gylchlythyrau i'r gwahanol feis- tri, a'r canlyniad sydd yn hysbys i'r rhan fwyaf o'r wlad, fef i 80 y cant foddloni derbyn eu cynllun, ond cael 95 y cant yn foddlon. Aeth hyn yn hysbys i'r byd masnachol. ac wedi i'r Scheme gael ei thaflu o'r neilldn, mae y byd masnachol wedi myned i gymeryd y meistri a'r gweithwyr yn wawd, yn herwydd fod cymaint o honiadau wedi cymeryd lie y buasem yn rheoleiddio masnach. o'r braidd nad oedd rhai yn myned i'r fath eithafion fel ag i ddweyd y mynent y pris a ddewisent am y glo, ac yn her- wydd yr honiadau hyn, a dimyn caelei wneud, beiridiwn ddweyd y buasai'n welI.De buasemheb yngan gair o'i phlegyd oblegyd, pe byddai i nigeisio gwneud rhywbeth cyffelyb eto, bydd y byd masnachol yn cofio am tfug 1896-97, gan chwerthin am ein penau. Priodol yw gofyn, Ai nid yw yn iawn i'r gweithwyr gymeryd gafael megys yn nghynffon y cynllun a'i dynu yn ol, megys, a gorfodi y meistri i ddyfod at eu gilydd eto, a'i mabwysiadu tua dechreu y flwyddyn nesaf. Ijwyddom y bydd rhai yn ein condemnio am son am orfodaeth, ond beth sydd genym i'w wnend, gan tod y meistri wedi myned i wawdio pob moddion cymodol; mae ein cynrychiolwyr ar y Sliding Scale wedi bod megys ar eu glin- iau yn ceisio gan y meistri i ddyfod i'w cyfar- fod-ond wrth farnueu hymddygiadau, gallem gredu eu bod yn chwerthin am ein penau, a I chyfaddefa rhai o honynt eu bod (yn ol eu barn hwy), wedi bod yn rhyamyneddgar, ond gydag a mean da, ond y mae ymeistri wedi camddef- nyddio ysbryd da ein cyaryohiolwyr. Credwn nad oes ond ychydig neu ddim gwahnniaeth rhwng yr hon aelwir yn Scheme Syr W T Lewis, a'r un a nodasom o eiddo Mr D A Thomas, a pha ddyben ei galw yn Scheme Syr W T Lewis o gwbl, gan fod y tair Scheme ar y bwrdd yn y cyfarfodydd yn Nghaerdydd, yn cael eu dadleu, a Mri D A Thomas ac Elward Jones yn cymeryd rhan. Y mae y Scheme ddaeth allan o'r pwyllgor hwn yn golygu fod boll feistri y Deheudir yn ymuno mewn cymdeithas. a deddf yn cael ei thynu rhyngddynt, a'r sawl a ymuna a hi i gadw y rheolau, ac fod pob meistr i dalu ffyr- ling y dynell am y glo a godai o'r pwll i gyfar- fod a'r treUliau, a hyny i barhau hyd nes y byddai ganddynt swm neillduol o arian, ac yna lleihau y tal. Fod pwyllgor o bymtheg yn cael ei neillduo, ac fod y cyfryw rai i gael yr hawl o reoleiddio y cynyrcn i bob glofeydd berchenogion (Firm), ac os y byddai un i droseddu drwy anfon mwy o lo i'r farchuad na'r hyn a fyddai wedi ei osod iddo gan y pwyllgor. fod iddo gael talu dirwy o haner coron am bobjtynell dros ben y rhif osod- wydiddo. Y gwahaniaeth mwyaf pwysig rhwng Scheme MrD A Thomas a'r Scheme hon yw, fod Scheme Mr Thomas yn gosod nad oedd y cynyrch 1 gael ei leihau yn llai na'r chwech mie olaf o'r flwyddyn flaenorol; ond yr wyf yn deall fod yr hawl gan y pwyllgor (committee) dan y Scheme ddiweddaf i fyned dros hyny, a dan hyny os gwelant hyny yn oreu, ac yr wyf yn gweled hyn yn hawl beryglus iawn i roddi yn Haw y pwyllgor hwn, oblegyd gallant wneud niwed mawr i'r fasnach drwy roddi gormod 0 raff i leihau y cynyrch, neu niweidio y piisoedd drwy roddi gormod o raff i gyn- yrchu gormod, Peth arall, ni fyddai gan bob cwmni gynrJ chiolydd ar y pwyllgor hwn, ac o ganlyniad, anhawdd fyddai cael yr holl 1 fod a digoa o ymddiriedaeth yn y pwyllgor hwn, a byddai gan y pwyllgor hwn o bymtheg hawl i wneud I lawer iawn o annghyfiawnder a'rlleill er mwyn gwneud masnach iddynt eu hunain. Gwell fyddai derbyn cynllun Mr D A Thomas, sef gosod yr un rheol lawr cyn dechreu, a bod pawb i gadw at hono neu gael ei ddirwyo yn drwm. Un peth sydd yn damnio y ddwy Scheme i m tyb i, sef nad yw y gweithwyr yn cael eu cydpabod yn uniongyrehol. ac yn wir buasai yr uu peth iddynt ddweyd am beidio eu cvdnabodogwbl a'r hyn y maent wedi ei wneud, am y rheswm nad yw y pwyllgor (new Committee) i ofyn am farn y gweithwyr ond pan welant hwy yn dda, ac ni welent yn dda fel rheol os na fyddai hyny yn fantais iddynt hwy. Nis gallwn weled yn ein byw na ddylai y gweithiwr gael llais yn ngwerthiant a rheol- eiddid y farchuad lo: yn neillduol tra bydd V gyflog yn cael ei rheoleiddio gan rnyw beiriant I fyddo yo cydrbedeg a'r tarchnad, achyhyd na fyddo y gweithwyr a llais yn y gverthiant ni cha y gweithwyr chwareu teg gan unrhyw beiriant, am y rheswm ei fod wedi ei brofi uwchlaw pob amheuaeth fod y meistri neu y swyddogion yn hytrach, wedi gwerthu eu glo filiynau o dynelli bob blwyddyn yn rhatach nag oedd eisieu, am dri rheswm. sef, 1 Fod y meis- tri yn orawyddus i wneud contracts yn mlaen Haw er cadw y lofa i weithio bob dydd, gan fod ataliad y lofa am ddau ddiwrnod yr wythnos yn achosi tua chwech cheiniog y dynell yq fwy o gost yn yr wythnos. 2 Y mae y meistri yn ymgysuro pan yn rhoi eu ffordd am bris vn y f arch nad y cant ostyngiad yn y cyflogau, ac wrth hyn cant y golied yn y farchnad wedi ei leihau. 3 Fel v dywedasom -newn llith o'r blaeu, ac os bydd y gwerthydd gio sydd gau m?isrri yn gwerthu yn 01 y Pisr-ent-.ige System, bydd iddo loi ei ffordd 1 ostyngiad Ulangenrheidiol, yn hytrach na cholli contract, am y rheswm na fydd ei golled wrth roddi [ ffordd o chwecheiniog neu swllt y dynsll yn i ddirn oi gyuiharu a'r holt golled o'i bercentage ar gontract, dichon o 100,000 o dynelli. Y mae y p3thiu uchad yn egluc ddangos na cha y gweithwyr chwareu teg byth dan un- rhyw beiriant. os na cha eu cynrychiolwyr lais yn ngwneuthuriad y peiriant, a'i weithio allan. Peth amil, gan fod y gweithwyr yn cydgyf- ranogi o'r drafferth i gynyrchu, paham na chant fod yn gydgyr'ranogion yn y gwerthiant tra byddo en cyflog yn hollol ymddibynu ar yr hyn a geir am lafur.

PENYGRAIG. Nos I-in, Tachwedd y 4ydd, yn Pisgah. Pen- graig. cafwyd darlith gan y Parch James Morris, y gweinidog, ar yr hen gymeriad en- wog—' Dafi D^tis, Rhydcymerau.' Y mae tron yn un o'r darlithiau mwyaf doniol a wrandaw- som erioed. Os oes rhywun yn awydrlus am fwynhad digymysg ac adeiladaeth iudiiol, myned glywed y ddarlith hon, Yr oedd Dafi Dafisynun o gymariadau mwyaf doniol ein gwlad a chyflwyywyd ef i'n sylw yn y modd mwyaf deheuig gan Mr Morris. Cawsom hefyd doraeth o ddywediadau doniol rhai o hen bre- gethwyr hynod Sir Gaerfyrddin. Os am flasus fwyd o'r fath oreu, cyngorwn ein darllenwyr i fynu clywed y ;ddarlith hon. Cymerwyd y gadair gan y Parch M T Rees, Soar, Dinas, a gwnaeth ei waith yn fedrus. Cymerwyd rhan yn y diolcniadau arferol gsa y Parchn John Owen, Tonypandy. a Rowland Morgans, Mri H W Hughes, a Bavid Rowlands. Yr ydym yn deall fod cofiant i'r hen frawd uchod gan Mr Morris yn y wasg, a'i fod bron dod allan. Y mae yma awydd mawr am ei weled, yn enwedig ar ol clywed y ddarlith.

ABERCRAVE. Mr Gol.,—Gan fod llawer o siarad wedi ac, yn bod yn y rhanbarth hon y dyddiau hyn mewn perthynas i bwyllgor glofa yr Interna- tional a'u cyfrifon, yrydymnt sydd a'a heu- wau isod fel archwiiwyr (auditors) penodedig g.n y glowyr mewn cyfarfod eyffredinol wedi ei alw i'r perwyl, yn dymnno ysgritenu y llin- ellau hyn i'ch papyr ciodwiw, gan obeithio y cant gyhoeddusrwydd. Cawsom bob goleuni ar yr holl gyfrifon, a theg yw dweyd na chaw- som yr un gwall ynddynt. Y mae yn deilwng i roddi clod i'r hwn y mae clod yn ddyledus, ac y mae ein hatal-bwyswr yn deilwng o'r cyfryw fel ysgrifenydd y pwyllgor gweithiol. Ond er fod y eyfrifon yn gywir. eto, y mae yna rhai pethau ar y fantol-lea sydd yn galw am yohydig syJw. Yr hyn sydd genym yw y ffaith mai o Fund y Checkweigher y cawsant fel pwyllgor fodd i fyned drwy eu holl ym- gyrehoedd byehain fel pwyllgor don't care.' Er enghraifft, dyna frwydr fawr y doctor yn y gwaith. O ba le, meddweh, y cawsant neith i gyfarfod i ddal y mater ? Ie, pwy fu'n gorfod dyoddef costau cyfarfodydd mynyeh o dan y penawd "room" ar y cyfrifon? Dywedwn yn ddifloesgni,—Fund y Ch^ckweigner—ar- dderchog Fund, rhoddaist allu iddynt i fod yn ddewr yn eu brwydrau ac yn" don't care." Eto, fe orfu i Fund y Oheckweigher ddyoddef costau y pwyllgor yn ea taith fyth-gofiadwy yn nglyn ag arian-Sick and Relief Fund. Yn ein barn oat yngedigfe ddylai y Sick and Relief Fund dalu eu costan yn ol i Fund y Check- weigher." 0 berthyhas i'r Trysorydd, gallwn ddweyd yn ddibetrus ein bod wedi ei gael yn swyddog go- nest, ac wedi dal y swydd am amser naaith yn ganmoladwy iawa, ac nid oes lie gan neb i dd .veyd dim yn annghywir, maleisus, a drwg am dano. 0 Cyn y bydd y llinellau hyn yn gyhoaddus, fe fydd y cyfrifon wedi eu darllen i gly wedigaeth y gwaith mewn cyfarfod neillduol. Arwyddwyd ac archwiliwyd, — DAVID GRIFFITHS, Cwmgiedd; WILLIAM THOJUTAS, Penrhos.

« ABERAMAN. .Prize Drawing Mr Charles Davies (Brython), Aberaman. Byddwch gystal ag hysbysu yn eieh newydd- iadur y gohitir y Drawing achod hyd Mai yr 8fed, 1899, am y rheswm fod cymaint o'r llyt- rau, ac hefyd er rhoddi cyfleusdra i fyned oddi- amgylch amryw o lofeydd y cylch. Gobeithio yn ystod yr amser hwn y bydd i'r holl lyfrau sydd allan ddyfod i fewn, ac hefyd y bydd i holl gyfeiliion y brawd i wneud eu goreu o„hyn i'r dyddiad uchod, ac na chirir ddim yn mhell- ach. Ar ran y pwyllgor, D. WILLIAMS, Ysg.

TREHARRIS. CYFARFODYDD BLYNYDDOL. Cynaliwyd cyfarfodydd blynyddol eglwys Bstaania, Treharris, Sal a Llun diweddaf, pryd y pregetnwyd gan y Parchn John Morgan Jones, Caerdydd, a William Lewis, Ponty- pridd—dau o gadyrn yr en wad—i gynulleidfa- oedd Iluosog. Traddodwyd yn rymus a swynol. Gallem feddwl wrth wrando ar Mr Jones fod achos ei wahoidiad i Lundaiu ? ddathlu tri- ugain mlyntdd Teyrnasiad. y Frenhines yn gor- pawys ar gadarnach sail na chadair y Gymanfa Gylfredinol. ac mai o'i foddlonrwydd Ef y tra- ddododd y gwahoddiad. Hefyd, y mae rheswm nWJh na tneithio o wlad i wlad i'w rhoddi dros adferial iechyd Mr Lewis, set amddiffyniad yr Arglwydd drosto. Nid yw eto wedi gorphen ei waith yn Ei winllan. Cadwed Duw hwy eill dau am hir flynyddoedd eto.

BAD UCHAF. Cynaliwyd cyfarfodydd blynyddol y lie uchod y Sabbath a'r Lina diwednaf, pryd y pregeth- wyd gan y Parchn D Lloyd, Penrhiwceibr E M Jones. Treforest J T Job, A"berdar, a Cranogwen. Cymerwyd rhan yn y cyfarfodydd gan wahanol weinidogion y cylch. Cafwyd pre- gethau grymus a chasgliadau da. Dangosodd yr eglwysi cylchynoI o bob enwad eu cvdym- deimlad ag eglwys fechan y lie drwy roldi eu presenoldeb yn y cyfarfodydd.

NEWYDD DA I HEN WEITHIWB. Mr Gol,-Wedi blynyddoedd o ysgrifenu, siarad, a gwario arian o fy eiddo, yr wyf yn teimlo yn Hawen fod arwyddion, nid yn mhell. cyn y daw fy holi ymdrechion i ben. Oddiar y diwrnod y daetnum a'r mater hwn o flaen Bwrdd y Tylodion yn Merthyram y tro cyntaf. Y mae y mudiad yn cael mwy o sylw bob dydd, a'r peth mwyaf pwysi^sydd wedi cymeryd lie mewn perthyuns ar mater j7dy w fod Alderman mewn perthyuns ar mater ydyw fod Alderman Moses Mosee, Penygraig, wedi dyfod a chynyg- iad o flaen Cyngor Sirol Morganwg yr wyth- nos ddiweddaf, a phasiwyd yn unfrydolf od yr arian a dderbynir i gaul eu cymwyso at roddi blwydd-dal i bob gweithiwr teilwng o 65 oed i fyny dros wedflill ei oes. Wrth wneud hyn, y maent yn derbyn y cynllun yr wyf wedi bod yn gweithio drosto er's blynyddoedd. G-vrth- ododd y Cyngor y cynliumajt ereill bob un, ac y mae un o'r cyfryw wedi derbyn pob cefnog- aethgan MR Chamberlain. Da iawn ydyw genyf glywed o Ddwyrain Dinbych, na fuyr ychydig lythyrau a yserif- enais i'r wasg Gymraeg a Saesneg, yn ogystal ag at bersonau neilleuol yn y gynrychiolaeth ddimynofer, gan i'r mater sydd wedi bod gymaint ar fy meddwl gael y sylw a gafodd yn ystod yr etholiad mewn cyfarfodydd eyhoeddus gan Mr Moss, yn ffafriol, a Mr Kenyon yn er- bynfy nghynllun. Y mae hyn, mi gredaf, wedi gwneud ychwanegiad mawr at fwyafrif Mr Moss, yr hwn a gafodd y mwyafrif mwyaf a gaed mewn etholiad yn ein gwlad anwyl erioed. Bydd ychwanegiad at hyn yr wythnos neeaf, a byddaf yn ddiolchgar am yr hyn a ys grifenais i ymddangos yr wythnos hon, Yn wir, DAFYDD EVAN WILLIAMS, Drefnewydd.

LIST OF THE WINNING NUMBERS, In the Prize Drawing in aid of Mrs. Phillips, 28, William Street, Cilfynydd, widow of the late Willam Phillips. 1..1:H 2.. 1493 3..791 4..1382 5..99 6..927 7..19 8..1323 9..1666 10..G(i3 11..512 12..10

RHOS, CILYBEBYLL. Bvdd yn dda gan luaws cyfeillion Mr David Jenkina, ijibanus () bardd-bregethwr o'r Ant- wen), glywed ei fod wedi derbyn galwad oddi- wrth yr eglwys uchod, ac y mrffe yntau wedi ei hateb yn gadarnhaol. Eglwys newydd ydyw hon, ac iddi ragolygon dysglaer a gobeithiol iawn. Mae Mr Jenkins yn bregethwr rhagor- ol, ac yn fardd gwych a llwyddianus. Bendith Duw fyddo ar yr Undeb. J. H. D.

HAFOD. Dydd LInn diweddaf, y laf o Dachwedd, cynaliwyd eisteddfod fawreddog yn Mlaen- liechau. Yn mhlith pethau ereill, yr oedd yno gystadleuaeth seindyrf pres. Cystadleuodd 13 o wahanol seindyrf, ac enillodd y Trehafod Rechabite Brass Band y brif wobx am y dethol- iad goreu. Yr arweinydd ydoedd Mr Morgan Emmanuel, Bryneirw Terrace, Hafod. Daeth- ant adref yn rnrig yr hwyr, a ch^wsant dder- byniad na chafodd neb erioed o" 'aen ei fath yn yr Hafod Ffurfiwyd gory- .a th fawr, yn yr hon yr oedd y Band yn ch^i-ivn. a h iriwyd yr arweinydd ieuanc drwv v dt; vn cadair ar ysgwyddau y bobl, yn ilongyfarch- iadau a banllefau yr edrychv. yr. Y mae defn- yddiau dyn mawr yn y dyn ieuanc gobeithion dysglaer o'i flaen, a theilynga bob cefnogaeth; felly gadewch i ni fel pobl y lie roddi pob cymorth angenrheidiol iddo i ddringo yn uwch ifyny ar hyd risiau gwybodaeth, Bydded i aelodau y band roddi pob ehwareu teg i'w har- weinydd ieuane drwy brescnoli eu hunain yn y cyfarfodydd rhagbarotoawl, ac vna hyderwn y gwna seindorf bres yr Hafod nod uchel eto yn y cystadleuaethau dyfodol. Dymunaf bob llwydd i'r arweinydd ac i'r band i gyd, a chred- af mai dyma yw dymuniad llawer heblaw Yr HEN DDYN.

MOUNTAIN ASH. Yn ddamweiniol hollol, gadawyd enw Miss Lizzie Anne Jones, Cwmpennar, allan yn yr adroddiad o'r Cantata, 'Children's Queen,' yr wythnos o'r blaen. Blin genym i hyn ddyg- wydd, oblegyd yr oedd hi yn cymeryd rhan amlwg yu y perfformiad, a gwnaeth ei rhan yn ganmoladwy iawn, ANRHEG. Yr wythnos o;r blaen, yn nghapel Nazareth, cynaliwyd cyfarfod dyddorol iawn dan lyw- yddiaeth Mr William Davies, un o'r diaconiaid. Amcan penaf y eyfarfod ydoedd acrhegu y Parch T. Lydman, en gweinidog ieuanc, a'i briod, ar achlysur en priodiis. Cyfiwynwyd i Mr Tydman gan Mrs William Davies, ar ran yr eglwys, gadair esmwyth, a desc ysgrifenu, at eu gwasanaeth yn ei fyfyrgell; ac i Mrs Tydman gan Mr Fellpin, dros yr eglwys, set o Tea and Coffee Service. Cafwyd anerchiadau cynes iawn o'r ddwy ochr, ac hawdd ydoedd deall fod yr eglwys a'r gweinidog yn ddwfn yn serch eu gilydd. Llonwyd y cyfarfod a chanu soniarus gan amryw o'r aelodau. Gobeithio y ca y par ieuanc fyw yn hir i fwynhau yr anrheg- ion, ac y cant fod o dan fendtth yr Arglwydd i wneud gwaith mawr drosto yn yr eglwys a'r ardal hon.

CREFYDDOL, Dydd Sul diweddaf, cynaliodd eglwys y Providence ei chyfarfodydd pregethu blynydd- ol. Y cenad fu yma eleni ydoedd y Parch W. J. Morris, Pontypridd. Pregethodd i gynull- eidfaoedd mawrion deirgwaith ar y Sul, gydag arddeliad neiHduol. GoDeithio y gwelir ffrwyth [ mewn canlyniad. Dydd Llun, cynaliwyd yr wyl de flynyddol, a chyngerdd rhagorol yn yr hwyr. Cafwyd bias a hwyl ar y cyfan, ac y mae yn glod i'r gweinidog, y Parch T. Anthony, a'r eglwys fechan hon, am y wedd hapus a heddychol sydd arnynt. Arosed ben- dith yr Arglwydd gyda hwynt.

ADLONIADOL. Nos Fercher, yn Bethania Hall, cynaliwyd yr ail o'r gyfres cyfarfodydd adloniadol a chys- tadleuol sydd i'w cynal yn ystod y gauaf dyfod- ol, dan lywyddiaeth Mr H. Eynon. Maesteg. Yn pwyso y cantorion yr oedd Mr Herbert Llewelyn, ac yn mesur yr areithwyr, &c., yr oedd Mr James Davies, Poplars. Enillwyd y wobr am ganu i ferched dan ddeg oed oed, gan Esther Davies a Katie Johns, Miscin, Cystadleuodd pedair merch fach, a chanasant mor ragorol nes cyffwrdd y cadeirydd, fel y gwobrwyodd y pedair. Dyma gadeirydd dy- munol, onide? Enillwyd yr araeth gan J. Daviee. iieblaw hyn, cafwyd adroddiadau gan M A Griffith, Silvan James, T Hughes,T Jones, aGwyrosydd. Canwyd hefyd gan y Meistri Wm James a J M Bennett yn soniarus dros ben. Cafwyd cyfarfod gwir adeiladol, a sier yw y byddwn yn dysgwyl am y nesaf i ddyfod yn fnan.

Y SABBOTH DIRWESTOL. TACHWEDD Y 28AIN, 1897. Syr,—Caniatewch i mi eleni eto adgofio eg- lwysi a swyddogion eglwysig pob enwad mai y dydd olaf o'r mis hwn yw y Sabboth Dirwest- ol gedwir gan Ymneillduwyr y Deyrnas. Mae profiad uwchlaw chwarter canrif vn ddigon o gymeradwvaeth i'r arferiad o neiliduo un Sab- both mewn blwyddyn er rhoddi arbenigrwydd i ddiwygiad moesol a chymdeithaeol penaf y ganrif. Erbyn hyn. eydnabydda pob cyfundeb crefyddol yn y wlad fod arno rwyma. arbenig i gefnogi a meithrin y mudiad dirwestol: ac with ystyried eangder a dyfnder y drwg yr ymosodir arno, a'r eyfrmystra seraphaidd ar- ferir w th ei lochesu, nid yw un Sabboth mewn blwyddyn yn ddigon i gyrhaedd yr amcan. Y mae hefyd amrywiaeth agweddau yr achos yn gofyn am fwy nag un ran o ddeuddeg a den gain o Sabbothau y fiwyllyn i'w cyfleu gerbron cynulleidfaoedd eithr gwell hyn na llai. Gwyddom fod y Sabboth Dirwestol wedi sym- bylu i weithgarweh, a dechreu cyfnod newydd mewn llawer ardal, yn gystal ag wedi cywil- yddio a dystewi gwrthwynebwyr bunangeisiol a chyndyn y symudiad jpwysig hwn sydd wedi gwneud cymaint er dyrchafu a dfedwyddoli y boblogaeth. Dymunwn awgrymn i holl gyf- eillion sobrwydd a dirwest-1. Yr angenrheid- rwydd am weddi daer ar ran llwyddiant gwaith y Sabboth uchod 2, Darpar" anerchiad yn y prydnawn yn yr Yagol Sul i'r plant, a'r rhai mewn oed ar wahan 4, Gwneud ymweliad ag aelodau pob cynulleidfa yr wythnos ar ol y Sabboth, er cymhell pawb nad ydynt yn ddir- westwyr, i ardystio ac i ymuno a'r gymdeithas fwyaf cyfaddas a chyfleus, megys cymdeithas yr eglwys hono, urdd y Temlwyr Da, Urdd y Rechabiaid, neu gymdeithas gyffredinol yr ardal; 5, Danfon adroddiad ysgrifenydd y Cwrdd Misol neu Chwarterol. Ni ddylai y Sabboth Dirwestol eleni-blwyddyn Jiwbili y Band of Hope, pryd y gwneir ymdrech i gael miliwn o ardystiadau newyddion, — fyned heibio heb sefydlu rhyw fath o gymdeithas ddirwestol yn mhob lie i'r rhai mewn oed, a Gobeithlu neu Demi i'r plant.

PEIRJANT GYRWY R. A THANWYR CWM ABERDAR. Dydd Marcher diweddaf, eyisaliosld y Dos- barth ucbod o weithwyr eu cyfarfod misol, ac v mae yn dda genym allu hysbysu fod y der- byniadau yn uwch yn y cyfartod hwn nag yn un o'r cyfarfodydd yn ystod y pum' mlynedd diweddaf. Ond gresyn fod rhai dynion yn mhlith ein cydweithwyr mer ddiegwyddor ag edrych ar ereill yn gwneud eu goreu i geisio gwella en sefyllfa, a hwythau yn sefyll yn segur heb wneud dim. Gobeithio y gwnaiff y brodyr hyn ystyried y mater yn ddifrifol, gan gofio mai cyhyd ag y byddont hwy yn parhan yn anundebwyr, cyhyd a hyny y maent mewn gwirionedd yn offerynau sydd yn cynorthwy.o y meistriaid i gadw i lawr bris y gweithiwr. Cafwyd anerchlad rhagorol gan Mr Hopkins, y goruchwyliwr, ar faterion ag oedd yn dal cys- ylltiad a'r gymdeithas.—Yna deuwyd i mewn ag achos yr annealldwriaeth sydd rhwng yr 'Amalgamated Society of Engineers, a'u cyf- logwyr, a phenderfynwyd fod personau i fyned oddiamgylch i'w cydweithwyr i gasglu tuag at yr achos teilwng hwn; ac hefyd rhoddodd y gymdeithas, yn annibynol ar y casgliadau, swm anrhydeddus. UNDEBWR.

Hysbysir yn New York fod cynllun ar droed i gymeryd meddiant o Dawson City a meusydd aur y Klondyke, a bwriedir eu cyhoeddi yn diriogaeth Americanaidd

Town Hall, Tonypandy. Eisteddfod Fawreddog, DYDD LLUN( BOXING DAY), RHAGFYR 27AIN; 1897. Beirniad y G^ddoriaeth,—MR. T. GLYNDWR RICHABDS, Mountain Ash: yr Amrywiaeth,— PARCH. E. TALPRYN JONES, Llwynypia. I Goran Meibion. ddim dan M mewn nifer, 'The Crusaders,' D. Protheroe, gwobr £12, ac awrlais hardd i r arweinydd gwerth £ 3 10s. Cymysg, ddim dan 50 mewn nifer, 'Dyddiau dyn sydd fel glaawelltyn,' T. Davie?, gwobr £ 10 a Chostrehg (Cruet Stand) i'r arweinydd. I Gorau Plant, 16 mewn nifer, Gospel Bells,' Sankey, yr arweinvdd ddim i fod dros 14 oed. gwobr £ 1, a Bathodyn i'r arweinydd. yn cynwys yn manylioa, yn rhad trwy y llythvrdy am lie., oddiwrth yr Ysgrifenydd, G. EVAiSfe, Glyn Cottage, Tonypandy. Meddyginiauh i'r Miloedd RHAG Mf^od ac Asthma! Flynyddau maith yn ol, bu hen wraig o Sir Ddin- byoh, yn cwyno yn enbyd gan gaeth-dra byddai ei phoenau yn fliu a dirdynol, ond ar ol defnyddio Anti- Asthmatic POWDER A ddygwyd i'w sylw gan gyfaill iddi, cafodd rhydd- had unioDgyrchol ac effeithiol, PAHAM Y MMD DYODDEF ODDIWRTH ASTHMA, BRONCHITIS, yn nghyda DIFFTG ANADL a PHESWCH PAN Y MAE Meddyginiaeth SICR 0 FEWN CYRHAEDD. COFIER MAI Nid Rhywbeth Newydd yw y Feddyginiaeth hon, o herwJ dd y mae canoedd eisoes wedi ei profi yn Ilwyddianus, ac yn mysg lluaws a ddygant dystiolaeth i'r nes a ddeilliaw oddiwrthi, yr Hybarch Dr., ROBERTS, Wrexham, A ddy £ ed mewn Ilythyr cypieradwyaeth fod yr Anti- ALSthmatic Powder Yn dra effeithiol i liniaru y Bronchitis a diffyg anadl ar fy ngwraig. Er mwyn dwyn yr Anti-Asthmatic Powder i sylw, y mae y perchenog yn barod, ar dderbyniad Stamp Ceiniog, i anfon Sampl am ddim I unrhyw ran d'r Wlad o'r wlad. I'w gael mewn blychau Is. a 2s. (3c., gan unrhyw Pft-ryllydd, neu trwy y post am Is. Ie. a 2s. 8c., oddiwrth y peTchenog,- William Owen FFERYLLYDD, PWLLHELI. BARRY FOURTH ANNUAL EISTEDDFOD EASTER MONDAY, 1898. Chief Choral Competition Acheived is Thy Glorious Work,' Creation, Handel, prize £40. Male Voice—'Ah, were I on yonder plain,' Mendelssohn, gwobr £20. Further particulars will shortly appear. NEBO, YSTRAD RHONDDA. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod dydd Llun ..lonawr 3ydd, 189S. BeirniaidCerddoriaeth, R. Lloyd Jones, Ysw., F.T.S.C., Llantrisant; Barddoniaeth, &c., y Parch. H. Harris (Afanwy), Treherbert. Prif ddarn, Cor o Feibion, "Cfomrades in arms," gwobr £8.88. Prif Ddarn, Cor o Ferched, "Clychan Aberdyfi," gwobr £1 10s. Programmes i'w cael ganyr Ysgrifenydd am He. trwy y llythyrdy.—THOMAS THOMAS, 38, William Street, Ystrad Rhondda. CYNELIR BAZAAE F AWREDDOG YN NEUADD GYHOEDDSUS CWMAMAN, ABERDAR, Chwefror 15, 16 17, 1898, gan Eglwys Soar (Methodistiaid Calftnaidd) Cwmam- an. Yr elw at leihau dyled A Capel. A N i cbiewcb traed erwlyb t* i i&tk OS defnyddiweh DUBBIN R DALE. Mae yn Waterproof SJS S ardderchog i Esgidiau ac t Ci\ "i \1FDAL Harness. Ystwyfeha a chad-wa y | B lledr. Arogl hyfryd r" 3 'ffi 1 IS Gwobrwyon uwchaf yn JOOOSi I 22 ° Arddangosfeydd «.-v* "■ Tins, 2c, 6c. Is, 2s 6c Ar werth gan Gryddion,Saddlers Ironmongers, BO POWDER y byd Allan o'r wasg, Solffa 2g., Hen Nodiant, 3c., Tro Ataf, a Thrugarha, 0 ANTAEM CJYNULLEIDFAOL, GAN ALAW RHONDDA. WEDI EI DEWIS EISOES MEWN TAIR CYM AKFA. GANU AC AMRYW EISTBDDFODAU. Y telerau arferol i lyfrwerfehwyr a chorau. ( Ferndale cyhoeddedig gan yr awdwr. SAFETY Tell your friends in Aberdare and neighbourhood that BOO TS, CiSi,KI, The Largest Retail Chemists in the World, have opened a Branch at; 12, Commercial Street, Aberdare. PS-IMPORTANT NOTICE. There are 3ome shops where chead drugs are sold, but where the quality of the goods is inferior in proportion to their cheapness-in fact, they are eheap and nasty. We, however, have established a First-Glass Shop Under the supervision of a I Fully-qualified Manager, TQ retail the newest and best drugs to the people at reaso^ble prices, We eoaimend the following facts to your attention: — the following facts to your attention: — Don't buy Stale Drugs. We sell too fast to k-}ep any—having such a number of outlets in different towns that quantities melt away like snow, and we are always having fresh supplies. We can beat any other Chemists' prices in the kingdom, for the following five reasons :— 1—We have an immense turnover in other towns, which lightens expenses all round. 2—We buy very large quantities at one time, to supply all our shops. 3—We must get on selling, and therefore mark prices down to the lowest point. 4-We give the public the benefit of our discounts. 5—We buy direct fron the makers, and thus save intermediate profits. All Goods guaranteed fresh and of Standard Excellence. All the advantages of co-operation may be secured without trouble by customers dealing with BOOTS. THE CASH PRICE DIS- PENSING CHEMISTS, who prepare Physicians Prescriptions and Family Recipes with Pure Drugs at about ONE HALF THE USUAL CHARGES, or equal to an immediate divid- end of 50 per cent. on the outlay. SfifEich Branch is under the manage- ment of a fully qualified Chemist. BOOTS, Cash Cheuiists. Dealers in Perfu- fumery. Patent Medicines, Pare Drags, and Toilet Articles. nnnTQ ttie ^ar»est Trade direct with Dull id pabiic in England, and can therefore sell at the cheapest rates, and also guaranted the perfect freshness of their stock, which is an important con- sideration where drugs are concerned. BOOTS, ctSiiu, 12, Commercial Street, Aberdare. Alfo at Newport, Pontypridd, Swansea, Llanelly" BOOTS, Cash Chemists, JESSE BOOT, Prif Swyddfa: Nottingham. Prif Oruchwyliwr Ysgol yr Hen Goleg, Caerfyrddin (OLD COLLEGE SCHOOL). CYD-ATHRAWOS MRI. W. Roberts T. Wedros Jones, M. A.; a'r Parch. J. Harry. Parotoir ymgeiswyr ar gyfer Arholiadan Prif Ysgolion Cymru a Liu a (lain a'r gwahanol Orolegan Dtlwinyddol yn Nghymru a Lloegr. Gan y cefnogir yr Ysgol i r fath raddau gan weinidoglon a phregethwyr o bob enwad, telir sylw arbenig i ymgeiswyr am y weinidogaeth. Nifer y myfyrwyr ar ddiwedd y wrm ddiweddaf oedd 86. Nifer yr ymgeiswyr lwyddianus am y tair blynedd diweddaf, 78. Ceir llety yn y dref am brisoedd rhesymol. Rnoddir cyfleusderau mynych i bregethuyn eglwysi y cylch. Cynelir cymanfaoedd,-y casgliadati tnag at gronfa y myfyrwyr gweinidogaethol. I Rhydd yr athrawon en holl amser at ddyled- swyddau yr ysgol. Galluogir uwy felly i roddi mwy o sylw ac amser i'r myfyrwyr, yn unigol ac yn y dosbarthiadau, nag a wneir mewn unrhywysgol o'r natur yn y dywysogaeth. Am fanylion pellach anfoner at un o'r athrawon R9YAL N I FLV.E CHOIR'S ART UNION, DECEMBER 23RD, 1897, The above Society, possessing Two Pianofortes and having use for one only, hare decided to dispose of their BROADWOOn PIANO. Tickets, 6d. each. Book of 12 for 5s E. J. PRICE, Secretary. GYFANSODDIADAU CERDDOROL GAX Ct. MEUDWy DAVIES, LLANELLY. 'YSTRADGYNLAIS:' Anthem wedi ei threfaa a'i chynghaneddu i bed war llais. Solffa, le. 47 H.N., 2g. 'ACHUB FI, 0 DDUW:' Anthem yn y ddau Nodiant, 3c. 'COFIA YN AWR DY GREAWDWR: Anthem yn y ddau Nodiant, 2g. CALFARIA:' Hen Alaw wedi ei threfnu a'l ohynghaneddu i bedwar llais. Y ddau Nod- iant, Ie. HEN GADAIR WAG Y TEULU Can i Sop. neu Denor, 6c. FALL OF BACCHUS March Ddirwestol. Cys- tadleuol yn Eisteddfod Geuedlaethol 1895. Solffa, Ie, H.N.. 2g. 'MAE'M HENW YN Y NEF:' Ton i blant, Solffa, Ic. IESU MWYN Ton i blant, Solffa, Ie. CORONWCH EF YN BEN eto, Solffa, Ic. LLWYN ONN' i bedwar llais, Solffa, Ie. £ £ 5^ I'w cael oddiwrth yr awdwr, eyfeiriad uchod. 'Hen Gadair Freichiau fy Mam:' The New Welsh Song, Sung with great success by Madame Blodwen Jones. Mr David Chubb, Eos Gwyno, &c. Will be sent past free to any address by W. J. JONES, Crossbrook Music Stores, Pontypridd, on | receipt ot'TJ stamps.